Mitologia nordycka - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
6 marca 2017
Ebook
24,50 zł
Audiobook
25,53 zł
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Mitologia nordycka - ebook
Nie tylko z Biblii czy mitów Greków i Rzymian, lecz także z mitologii nordyckiej wyrasta nasza tradycja literacka. Czerpali z niej J. R. R. Tolkien i Rosemary Sutcliff. Czerpie G. R. R. Martin w swojej „Grze o tron”. Opierają się na niej kultowe komiksy Marvela.
Również Neil Gaiman, autor wielu bestsellerowych powieści fantasy, wielokrotnie czerpał inspiracje z wielkich nordyckich mitów. Jak sam zaznacza we Wstępie, jest to jego ulubiony zestaw historii. Tym razem autor sięga bezpośrednio do ich oryginalnych źródeł, aby przedstawić czytelnikowi nowe, ekscytujące wersje.
Inne systemy wierzeń jawią się autorowi jako część odległej przeszłości, natomiast świat mitów skandynawskich wydaje mu się bliski, wciąż aktualny i obecny.
Gaiman ma niesamowity dar ożywiania wykreowanych przez siebie postaci. Potrafi wskrzesić nawet nordyckich bogów: targają nimi namiętności, są gwałtowni i okrutni, wybuchowi i złośliwi. Zagłębiając się w ebooka „Mitologia nordycka”, wkraczamy do ich świata: od zarania wszechrzeczy, aż po Ragnarok i zmierzch bogów.
Dzięki wyjątkowo barwnemu, żywemu językowi na nowo zafascynują Cię przygody Thora, Odyna, Frei czy Lokiego. Dowiesz się, „co jeszcze zrobił Thor, czym jest tęcza, jak przeżyć swoje życie i skąd się biorą złe wiersze”.
Aby jeszcze bardziej wczuć się w klimat tych historii, można je czytać przy ognisku w mroźną gwiaździstą noc. Podświetlany czytnik sprawdzi się w tym przypadku idealnie!
| Kategoria: | Fantasy |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7480-801-9 |
| Rozmiar pliku: | 982 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wstęp
Wybrać ulubiony zestaw mitów jest równie trudno jak ulubioną kuchnię (czasami mamy ochotę na jedzenie tajskie, czasami na sushi, innym razem na zwykłe domowe potrawy, na których się wychowywaliśmy). Gdybym jednak musiał wskazać mojego faworyta, prawdopodobnie byłyby to mity nordyckie.
Po raz pierwszy zetknąłem się z Asgardem i jego mieszkańcami jako mały chłopiec, najwyżej siedmiolatek, podczas lektury przygód Potężnego Thora, w wersji amerykańskiego rysownika komiksowego Jacka Kirby’ego, według scenariuszy Kirby’ego i Stana Lee, z dialogami brata Stana Lee, Larry’ego Liebera. Thor Kirby’ego był rosły i przystojny, jego Asgard ogromny, fantastyczny, pełen wyniosłych budowli i niebezpiecznych wież, jego Odyn mądry i szlachetny, jego Loki sardoniczny, odziany w hełm, złośliwy i podstępny. Uwielbiałem jasnowłosego, uzbrojonego w młot Thora Kirby’ego i chciałem dowiedzieć się o nim czegoś więcej.
Wypożyczyłem zatem „Mity ludów północy” Rogera Lancelyna Greena i zagłębiłem się w nie ze zdumieniem i radością: w tej wersji Asgard nie był już miastem przyszłości Kirby’ego, ale dworem i skupiskiem budynków wikingów na lodowych pustkowiach; łagodnego, mądrego i wybuchowego Odyna Wszechojca zastąpił błyskotliwy, nieprzenikniony i niebezpieczny władca. Thor pozostał równie silny jak ten z komiksów, jego młot zachował swą moc, ale był także – no, szczerze mówiąc, nie najbystrzejszym z bogów, a Loki przestał być wcieleniem zła, choć z całą pewnością nie działał na rzecz dobra. Loki był... skomplikowany.
Dodatkowo dowiedziałem się, że bogowie nordyccy mają własny koniec świata: Ragnarök, Zmierzch Bogów, kres wszystkiego. Bogowie mieli stanąć do walki z lodowymi olbrzymami i wszyscy zginąć.
Czy Ragnarök już się wydarzył? Czy dopiero nadejdzie? Nie wiedziałem tego wtedy i nie mam pewności teraz.
I właśnie fakt, że świat i historia kończą się, a po końcu odradzają na nowo, spowodował, że bogowie, lodowi olbrzymi i cała reszta stali się dla mnie bohaterami tragicznymi i tragicznymi złoczyńcami. Ragnarök sprawił, że świat nordycki pozostał przy mnie, wydawał mi się dziwnie aktualny, wciąż obecny, podczas gdy inne, lepiej udokumentowane systemy wierzeń wyglądały jak fragmenty dawno minionej przeszłości.
Mity nordyckie to mity mroźnych krajów, niemiłosiernie długich zimowych nocy i niekończących się letnich dni. Mity ludu, który nie do końca ufał swoim bogom, a nawet ich nie lubił, choć żywił do nich szacunek i lęk. Z tego, co nam wiadomo, bogowie Asgardu przybyli z Niemiec, podbili Skandynawię i objęli we władanie części świata zajęte przez wikingów – Orkady, Szkocję, Irlandię i północ Anglii – gdzie najeźdźcy pozostawili po sobie osady nazwane na pamiątkę Thora i Odyna. W języku angielskim bogowie użyczyli swych imion dniom tygodnia. Wspomnienie Tyra Jednorękiego (syna Odyna), Odyna, Thora i Frigg, władczyni bogów, odnajdziemy w nazwach Tuesday (wtorek), Wednesday (środa), Thursday (czwartek), Friday (piątek).
W opowieściach o wojnie i rozejmie pomiędzy Asami i Wanami można odnaleźć ślady starszych mitów i starszych religii. Wanowie to bogowie przyrody, bracia i siostry, mniej wojowniczy, ale być może nie mniej niebezpieczni niż Asowie.
Jest wielce prawdopodobne, a przynajmniej można przyjąć taką hipotezę, że istniały plemiona oddające cześć Wanom i inne, czczące Asów, i że wyznawcy Asów najechali ziemie wyznawców Wanów, co doprowadziło do ustępstw i kompromisów. Wanowie tacy jak rodzeństwo Freja i Frejr żyją w Asgardzie wśród Asów. Historia, religia i mit splatają się ze sobą, a my zachwycamy się, wyobrażamy sobie, zgadujemy niczym detektywi odtwarzający detale dawno zapomnianej zbrodni.
Jest tak wiele nordyckich opowieści, które się nie zachowały, tak wiele rzeczy, których nie znamy. Pozostała tylko cząstka mitów, która dotarła do nas w postaci ludowych bajań, wersji wtórnych, poematów, prozy. Zapisano je w czasach, gdy chrześcijaństwo wyparło już wiarę w nordyckich bogów, toteż część historii zachowała się tylko dlatego, że ludzie obawiali się, że jeśli ich nie przekażą, większość kenningów – poetyckich przenośni odnoszących się do wydarzeń w poszczególnych mitach – straci swoje znaczenie: przykładowo „łzy Frei”, to poetyckie określenie „złota”. W niektórych opowieściach nordyckich bogów opisuje się jako starożytnych ludzi, królów bądź herosów, by móc je powtarzać w świecie chrześcijańskim. W historiach i wierszach często wspomina się inne opowieści albo sugeruje ich istnienie, ale po prostu ich nie znamy.
To trochę tak, jakby jedynymi historiami o bogach i półbogach Grecji i Rzymu, jakie przetrwały do czasów dzisiejszych, były czyny Tezeusza i Herkulesa.
Tak wiele utraciliśmy.
Istnieje wiele bogiń nordyckich. Znamy ich imiona, czasami atrybuty i moce, ale opowieści, mity i rytuały nie przetrwały do naszych czasów. Bardzo chciałbym opowiedzieć po swojemu historię Eir, była bowiem lekarką bogów, Lofn, pocieszycielki, nordyckiej bogini małżeństwa albo Sjofn, bogini miłości, nie wspominając już o Vor, bogini mądrości. Mogę sobie je wyobrazić, ale nie opowiem ich historii. Zaginęły, pozostały w ukryciu albo w otchłani niepamięci.
Starałem się jak umiem najlepiej opowiedzieć na nowo owe mity i historie, zachowując możliwie największą wierność, lecz tak, by zabrzmiały jak najciekawiej.
Czasami szczegóły danej historii zaprzeczają sobie nawzajem. Mam jednak nadzieję, że w sumie tworzą obraz świata i czasów. Spisując na nowo owe mity, próbowałem wyobrazić sobie samego siebie, jak dawno, dawno temu w krainach, w których powtarzano je po raz pierwszy, może podczas długich zimowych nocy, w blasku zorzy polarnej albo na dworze, siedząc do ranka pod niegasnącym niebem północy, opowiadam je zasłuchanym ludziom, którzy chcą dowiedzieć się, co jeszcze zrobił Thor, czym jest tęcza, jak przeżyć swoje życie i skąd się biorą złe wiersze.
Kiedy skończyłem pracę i odczytałem historie w kolejności, z zaskoczeniem odkryłem, że sprawiają wrażenie podróży od lodu i ognia, w którym rodzi się wszechświat, po ogień i lód, w których się kończy. Po drodze spotykamy ludzi, których natychmiast byśmy rozpoznali, takich jak Loki, Thor i Odyn, a także innych, o których pragniemy dowiedzieć się znacznie więcej (wśród nich moją ulubienicę Angrbodę, żonę Lokiego z rodu olbrzymów, matkę jego potwornych dzieci, która pojawia się jako duch po śmierci Baldera).
Nie odważyłem się powrócić do innych autorów opowiadających mity nordyckie, których dzieła uwielbiałem w dzieciństwie, takich jak Roger Lancelyn Green i Kevin Crossley-Holland. Zamiast tego mnóstwo czasu spędziłem nad wieloma różnymi przekładami „Eddy prozaicznej” Snorriego Sturlsona, a także zwrotkami „Eddy poetyckiej”, słowami sprzed dziewięciuset lat i wcześniejszymi, przebierając wśród historii, selekcjonując te, które pragnę opowiedzieć, i wymyślając, jak to uczynić, łącząc wersje mitów z prozy i wierszy. (Przykładowo odwiedziny Thora u Hymira, które tu opisuję, to hybryda: historia zaczyna się w „Eddzie poetyckiej”, by potem dołączyć szczegóły rybackiej wyprawy Thora z wersji Snorriego).
Cały czas towarzyszył mi sfatygowany egzemplarz „A Dictionary of Northern Mythology” Rudolfa Simeka, w tłumaczeniu Angeli Hall, który okazał się nieoceniony, nieustannie dostarczał mi informacji, otwierał oczy i wskazywał drogę.
Chcę bardzo podziękować starej przyjaciółce, Alisie Kwitney, za pomoc redaktorską. Była cudowną rozmówczynią, zawsze szczerą i mającą własne zdanie, pomocną, rozsądną i mądrą. To dzięki niej napisałem te historie, głównie dlatego, że chciała przeczytać, co będzie dalej, i pomogła mi znaleźć dość czasu, bym wziął się do pracy. Jestem jej niewymownie wdzięczny. Dziękuję też Stephanie Monteith, której sokoli wzrok i znajomość kultury nordyckiej wychwyciły kilka rzeczy, które sam mógłbym przeoczyć. Dziękuję też Amy Cherry z Nortona, która w dniu moich urodzin osiem lat temu zaproponowała, że mógłbym opowiedzieć na nowo kilka mitów, i biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, okazała się najcierpliwszą redaktorką świata.
Wszystkie błędy, pochopne wnioski i osobliwe opinie w tym tomie są moje i tylko moje, nie chcę, by kogokolwiek o nie obwiniano. Mam nadzieję, że opowiedziałem te historie w sposób uczciwy, ale twórczy i nadal dający wiele radości.
Bo na tym właśnie polega cudowność mitów. Zabawą jest samo ich opowiadanie – i szczerze zachęcam do tego Was, którzy czytacie te słowa. Przeczytaj historie z książki, a potem przejmij je, by pewnego mrocznego, mroźnego, zimowego wieczoru albo w letnią noc, gdy słońce nie zachodzi, opowiedzieć przyjaciołom, co się wydarzyło, gdy skradziono młot Thora, albo jak Odyn zdobył dla bogów miód poezji...
Neil Gaiman
Lisson Grove, Londyn,
Maj 2016.W mitologii nordyckiej pojawia się wielu bogów i wiele bogiń. Na kartkach tej książki spotkacie ich całkiem sporo. Większość historii jednak skupia się wokół dwóch z nich, Odyna i jego syna Thora, a także brata krwi Odyna, syna olbrzymów, Lokiego, który mieszka z Asami w Asgardzie.
Odyn
Najstarszym i najwyższym ze wszystkich bogów jest Odyn.
Odyn zna wiele tajemnic, oddał za mądrość własne oko. Co więcej, złożył sobie w ofierze siebie samego po to, by zdobyć moc i poznać sekrety runów.
Zawisł na drzewie świata Yggdrasillu i wisiał tam przez dziewięć nocy. Bok przeszył mu grot włóczni, zadając ciężką ranę. Smagały go wiatry, szarpiąc dyndającym ciałem. Przez dziewięć dni i dziewięć nocy nie jadł niczego i niczego nie pił. Pozostał sam ze swoim cierpieniem, a światło jego życia powoli gasło.
Przemarznięty, cierpiący dotarł na skraj śmierci, gdy jego ofiara zrodziła mroczny owoc: w ekstazie agonii spojrzał w dół i ujrzał przed sobą runy. Poznał je i zrozumiał ich znaczenie i moc, a wówczas sznur pękł i Odyn z krzykiem runął z drzewa.
Teraz znał i rozumiał magię. Teraz mógł zapanować nad światem.
Odyn ma wiele imion. To Wszechojciec, władca poległych, bóg szubienic. To bóg ładunków i więźniów. Nazywają go Grimnirem i Trzecim. W każdym kraju nosi inne miano (oddają mu bowiem cześć w różnych postaciach i w wielu językach, ale obiektem ich czci zawsze pozostaje Odyn).
Podróżuje z miejsca do miejsca w przebraniu, by oglądać świat takim, jakim widzą go ludzie. Kiedy krąży pośród nas, przybiera postać wysokiego męża w płaszczu i kapeluszu.
Ma dwa kruki, które nazwał Huginn i Muninn, co oznacza myśl i pamięć. Ptaki te fruwają między światami, przekazując Odynowi wieści o wszystkim, co istnieje. Przysiadają mu na ramionach i szepczą do uszu.
Kiedy zasiada na swym wysokim tronie Hlidskjalfie, dostrzega z niego wszystko, nieważne, gdzie się dzieje. Nic nie zdoła się przed nim ukryć.
Przyniósł na świat wojnę: bitwy rozpoczyna się od ciśnięcia włóczni we wrogą armię, poświęcając walkę i poległych Odynowi. Jeśli przeżyjesz bitwę, to z łaski Odyna. Jeśli padniesz, to dlatego, że cię zdradził.
Jeżeli zginiesz, walcząc dzielnie w wojnie, walkirie, piękne bitewne dziewice, które zbierają dusze szlachetnych zmarłych, poniosą cię do dworu zwanego Walhallą. Tam będzie na ciebie czekał Odyn i tam zasiądziesz do uczt, trunków, bójek i bitew pod jego rozkazami.
Thor
Thor, syn Odyna, to bóg gromu. Tam, gdzie ojciec jest przebiegły, on pozostaje uczciwy; nie jak Odyn, podstępny i mroczny, lecz serdeczny i życzliwy.
Rosły jest i rudobrody, a także silny, najsilniejszy ze wszystkich bogów. Mocy dodaje mu pas siły, Megingjord: gdy go przywdziewa, jego siła się podwaja.
Broń Thora to Mjollnir, niezwykły młot wykuty dla niego przez karły. Wkrótce poznacie jego historię. Trolle, lodowi olbrzymi i ich górscy bracia drżą na widok Mjollnira, zabił bowiem wielu ich druhów i pobratymców. Thor nosi żelazne rękawice pomagające pewnie uchwycić trzonek.
Matką Thora jest Jord, bogini ziemi. Jego synowie to Modi, Gniewny, i Magni, Silny. Córką Thora jest Thrud, Potężna. Jego żona to Sif Złocistowłosa. Nim poślubiła Thora, miała syna Ullra, Thor jest zatem jego ojczymem. Ullr to bóg, który poluje z łukiem i strzałami, bóg, który biega na nartach.
Thor broni Asgardu i Midgardu.
Istnieje wiele historii na temat Thora i jego przygód. Niektóre przeczytacie tutaj.
Loki
Loki jest bardzo piękny, wiarygodny, przekonujący, sympatyczny i zdecydowanie najpodstępniejszy, najsubtelniejszy i najprzebieglejszy ze wszystkich mieszkańców Asgardu. Szkoda zatem, że kryje w sobie tak wiele mroku, tak wiele gniewu, nienawiści, żądzy.
Treść dostępna w pełnej wersji eBooka.
Wybrać ulubiony zestaw mitów jest równie trudno jak ulubioną kuchnię (czasami mamy ochotę na jedzenie tajskie, czasami na sushi, innym razem na zwykłe domowe potrawy, na których się wychowywaliśmy). Gdybym jednak musiał wskazać mojego faworyta, prawdopodobnie byłyby to mity nordyckie.
Po raz pierwszy zetknąłem się z Asgardem i jego mieszkańcami jako mały chłopiec, najwyżej siedmiolatek, podczas lektury przygód Potężnego Thora, w wersji amerykańskiego rysownika komiksowego Jacka Kirby’ego, według scenariuszy Kirby’ego i Stana Lee, z dialogami brata Stana Lee, Larry’ego Liebera. Thor Kirby’ego był rosły i przystojny, jego Asgard ogromny, fantastyczny, pełen wyniosłych budowli i niebezpiecznych wież, jego Odyn mądry i szlachetny, jego Loki sardoniczny, odziany w hełm, złośliwy i podstępny. Uwielbiałem jasnowłosego, uzbrojonego w młot Thora Kirby’ego i chciałem dowiedzieć się o nim czegoś więcej.
Wypożyczyłem zatem „Mity ludów północy” Rogera Lancelyna Greena i zagłębiłem się w nie ze zdumieniem i radością: w tej wersji Asgard nie był już miastem przyszłości Kirby’ego, ale dworem i skupiskiem budynków wikingów na lodowych pustkowiach; łagodnego, mądrego i wybuchowego Odyna Wszechojca zastąpił błyskotliwy, nieprzenikniony i niebezpieczny władca. Thor pozostał równie silny jak ten z komiksów, jego młot zachował swą moc, ale był także – no, szczerze mówiąc, nie najbystrzejszym z bogów, a Loki przestał być wcieleniem zła, choć z całą pewnością nie działał na rzecz dobra. Loki był... skomplikowany.
Dodatkowo dowiedziałem się, że bogowie nordyccy mają własny koniec świata: Ragnarök, Zmierzch Bogów, kres wszystkiego. Bogowie mieli stanąć do walki z lodowymi olbrzymami i wszyscy zginąć.
Czy Ragnarök już się wydarzył? Czy dopiero nadejdzie? Nie wiedziałem tego wtedy i nie mam pewności teraz.
I właśnie fakt, że świat i historia kończą się, a po końcu odradzają na nowo, spowodował, że bogowie, lodowi olbrzymi i cała reszta stali się dla mnie bohaterami tragicznymi i tragicznymi złoczyńcami. Ragnarök sprawił, że świat nordycki pozostał przy mnie, wydawał mi się dziwnie aktualny, wciąż obecny, podczas gdy inne, lepiej udokumentowane systemy wierzeń wyglądały jak fragmenty dawno minionej przeszłości.
Mity nordyckie to mity mroźnych krajów, niemiłosiernie długich zimowych nocy i niekończących się letnich dni. Mity ludu, który nie do końca ufał swoim bogom, a nawet ich nie lubił, choć żywił do nich szacunek i lęk. Z tego, co nam wiadomo, bogowie Asgardu przybyli z Niemiec, podbili Skandynawię i objęli we władanie części świata zajęte przez wikingów – Orkady, Szkocję, Irlandię i północ Anglii – gdzie najeźdźcy pozostawili po sobie osady nazwane na pamiątkę Thora i Odyna. W języku angielskim bogowie użyczyli swych imion dniom tygodnia. Wspomnienie Tyra Jednorękiego (syna Odyna), Odyna, Thora i Frigg, władczyni bogów, odnajdziemy w nazwach Tuesday (wtorek), Wednesday (środa), Thursday (czwartek), Friday (piątek).
W opowieściach o wojnie i rozejmie pomiędzy Asami i Wanami można odnaleźć ślady starszych mitów i starszych religii. Wanowie to bogowie przyrody, bracia i siostry, mniej wojowniczy, ale być może nie mniej niebezpieczni niż Asowie.
Jest wielce prawdopodobne, a przynajmniej można przyjąć taką hipotezę, że istniały plemiona oddające cześć Wanom i inne, czczące Asów, i że wyznawcy Asów najechali ziemie wyznawców Wanów, co doprowadziło do ustępstw i kompromisów. Wanowie tacy jak rodzeństwo Freja i Frejr żyją w Asgardzie wśród Asów. Historia, religia i mit splatają się ze sobą, a my zachwycamy się, wyobrażamy sobie, zgadujemy niczym detektywi odtwarzający detale dawno zapomnianej zbrodni.
Jest tak wiele nordyckich opowieści, które się nie zachowały, tak wiele rzeczy, których nie znamy. Pozostała tylko cząstka mitów, która dotarła do nas w postaci ludowych bajań, wersji wtórnych, poematów, prozy. Zapisano je w czasach, gdy chrześcijaństwo wyparło już wiarę w nordyckich bogów, toteż część historii zachowała się tylko dlatego, że ludzie obawiali się, że jeśli ich nie przekażą, większość kenningów – poetyckich przenośni odnoszących się do wydarzeń w poszczególnych mitach – straci swoje znaczenie: przykładowo „łzy Frei”, to poetyckie określenie „złota”. W niektórych opowieściach nordyckich bogów opisuje się jako starożytnych ludzi, królów bądź herosów, by móc je powtarzać w świecie chrześcijańskim. W historiach i wierszach często wspomina się inne opowieści albo sugeruje ich istnienie, ale po prostu ich nie znamy.
To trochę tak, jakby jedynymi historiami o bogach i półbogach Grecji i Rzymu, jakie przetrwały do czasów dzisiejszych, były czyny Tezeusza i Herkulesa.
Tak wiele utraciliśmy.
Istnieje wiele bogiń nordyckich. Znamy ich imiona, czasami atrybuty i moce, ale opowieści, mity i rytuały nie przetrwały do naszych czasów. Bardzo chciałbym opowiedzieć po swojemu historię Eir, była bowiem lekarką bogów, Lofn, pocieszycielki, nordyckiej bogini małżeństwa albo Sjofn, bogini miłości, nie wspominając już o Vor, bogini mądrości. Mogę sobie je wyobrazić, ale nie opowiem ich historii. Zaginęły, pozostały w ukryciu albo w otchłani niepamięci.
Starałem się jak umiem najlepiej opowiedzieć na nowo owe mity i historie, zachowując możliwie największą wierność, lecz tak, by zabrzmiały jak najciekawiej.
Czasami szczegóły danej historii zaprzeczają sobie nawzajem. Mam jednak nadzieję, że w sumie tworzą obraz świata i czasów. Spisując na nowo owe mity, próbowałem wyobrazić sobie samego siebie, jak dawno, dawno temu w krainach, w których powtarzano je po raz pierwszy, może podczas długich zimowych nocy, w blasku zorzy polarnej albo na dworze, siedząc do ranka pod niegasnącym niebem północy, opowiadam je zasłuchanym ludziom, którzy chcą dowiedzieć się, co jeszcze zrobił Thor, czym jest tęcza, jak przeżyć swoje życie i skąd się biorą złe wiersze.
Kiedy skończyłem pracę i odczytałem historie w kolejności, z zaskoczeniem odkryłem, że sprawiają wrażenie podróży od lodu i ognia, w którym rodzi się wszechświat, po ogień i lód, w których się kończy. Po drodze spotykamy ludzi, których natychmiast byśmy rozpoznali, takich jak Loki, Thor i Odyn, a także innych, o których pragniemy dowiedzieć się znacznie więcej (wśród nich moją ulubienicę Angrbodę, żonę Lokiego z rodu olbrzymów, matkę jego potwornych dzieci, która pojawia się jako duch po śmierci Baldera).
Nie odważyłem się powrócić do innych autorów opowiadających mity nordyckie, których dzieła uwielbiałem w dzieciństwie, takich jak Roger Lancelyn Green i Kevin Crossley-Holland. Zamiast tego mnóstwo czasu spędziłem nad wieloma różnymi przekładami „Eddy prozaicznej” Snorriego Sturlsona, a także zwrotkami „Eddy poetyckiej”, słowami sprzed dziewięciuset lat i wcześniejszymi, przebierając wśród historii, selekcjonując te, które pragnę opowiedzieć, i wymyślając, jak to uczynić, łącząc wersje mitów z prozy i wierszy. (Przykładowo odwiedziny Thora u Hymira, które tu opisuję, to hybryda: historia zaczyna się w „Eddzie poetyckiej”, by potem dołączyć szczegóły rybackiej wyprawy Thora z wersji Snorriego).
Cały czas towarzyszył mi sfatygowany egzemplarz „A Dictionary of Northern Mythology” Rudolfa Simeka, w tłumaczeniu Angeli Hall, który okazał się nieoceniony, nieustannie dostarczał mi informacji, otwierał oczy i wskazywał drogę.
Chcę bardzo podziękować starej przyjaciółce, Alisie Kwitney, za pomoc redaktorską. Była cudowną rozmówczynią, zawsze szczerą i mającą własne zdanie, pomocną, rozsądną i mądrą. To dzięki niej napisałem te historie, głównie dlatego, że chciała przeczytać, co będzie dalej, i pomogła mi znaleźć dość czasu, bym wziął się do pracy. Jestem jej niewymownie wdzięczny. Dziękuję też Stephanie Monteith, której sokoli wzrok i znajomość kultury nordyckiej wychwyciły kilka rzeczy, które sam mógłbym przeoczyć. Dziękuję też Amy Cherry z Nortona, która w dniu moich urodzin osiem lat temu zaproponowała, że mógłbym opowiedzieć na nowo kilka mitów, i biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, okazała się najcierpliwszą redaktorką świata.
Wszystkie błędy, pochopne wnioski i osobliwe opinie w tym tomie są moje i tylko moje, nie chcę, by kogokolwiek o nie obwiniano. Mam nadzieję, że opowiedziałem te historie w sposób uczciwy, ale twórczy i nadal dający wiele radości.
Bo na tym właśnie polega cudowność mitów. Zabawą jest samo ich opowiadanie – i szczerze zachęcam do tego Was, którzy czytacie te słowa. Przeczytaj historie z książki, a potem przejmij je, by pewnego mrocznego, mroźnego, zimowego wieczoru albo w letnią noc, gdy słońce nie zachodzi, opowiedzieć przyjaciołom, co się wydarzyło, gdy skradziono młot Thora, albo jak Odyn zdobył dla bogów miód poezji...
Neil Gaiman
Lisson Grove, Londyn,
Maj 2016.W mitologii nordyckiej pojawia się wielu bogów i wiele bogiń. Na kartkach tej książki spotkacie ich całkiem sporo. Większość historii jednak skupia się wokół dwóch z nich, Odyna i jego syna Thora, a także brata krwi Odyna, syna olbrzymów, Lokiego, który mieszka z Asami w Asgardzie.
Odyn
Najstarszym i najwyższym ze wszystkich bogów jest Odyn.
Odyn zna wiele tajemnic, oddał za mądrość własne oko. Co więcej, złożył sobie w ofierze siebie samego po to, by zdobyć moc i poznać sekrety runów.
Zawisł na drzewie świata Yggdrasillu i wisiał tam przez dziewięć nocy. Bok przeszył mu grot włóczni, zadając ciężką ranę. Smagały go wiatry, szarpiąc dyndającym ciałem. Przez dziewięć dni i dziewięć nocy nie jadł niczego i niczego nie pił. Pozostał sam ze swoim cierpieniem, a światło jego życia powoli gasło.
Przemarznięty, cierpiący dotarł na skraj śmierci, gdy jego ofiara zrodziła mroczny owoc: w ekstazie agonii spojrzał w dół i ujrzał przed sobą runy. Poznał je i zrozumiał ich znaczenie i moc, a wówczas sznur pękł i Odyn z krzykiem runął z drzewa.
Teraz znał i rozumiał magię. Teraz mógł zapanować nad światem.
Odyn ma wiele imion. To Wszechojciec, władca poległych, bóg szubienic. To bóg ładunków i więźniów. Nazywają go Grimnirem i Trzecim. W każdym kraju nosi inne miano (oddają mu bowiem cześć w różnych postaciach i w wielu językach, ale obiektem ich czci zawsze pozostaje Odyn).
Podróżuje z miejsca do miejsca w przebraniu, by oglądać świat takim, jakim widzą go ludzie. Kiedy krąży pośród nas, przybiera postać wysokiego męża w płaszczu i kapeluszu.
Ma dwa kruki, które nazwał Huginn i Muninn, co oznacza myśl i pamięć. Ptaki te fruwają między światami, przekazując Odynowi wieści o wszystkim, co istnieje. Przysiadają mu na ramionach i szepczą do uszu.
Kiedy zasiada na swym wysokim tronie Hlidskjalfie, dostrzega z niego wszystko, nieważne, gdzie się dzieje. Nic nie zdoła się przed nim ukryć.
Przyniósł na świat wojnę: bitwy rozpoczyna się od ciśnięcia włóczni we wrogą armię, poświęcając walkę i poległych Odynowi. Jeśli przeżyjesz bitwę, to z łaski Odyna. Jeśli padniesz, to dlatego, że cię zdradził.
Jeżeli zginiesz, walcząc dzielnie w wojnie, walkirie, piękne bitewne dziewice, które zbierają dusze szlachetnych zmarłych, poniosą cię do dworu zwanego Walhallą. Tam będzie na ciebie czekał Odyn i tam zasiądziesz do uczt, trunków, bójek i bitew pod jego rozkazami.
Thor
Thor, syn Odyna, to bóg gromu. Tam, gdzie ojciec jest przebiegły, on pozostaje uczciwy; nie jak Odyn, podstępny i mroczny, lecz serdeczny i życzliwy.
Rosły jest i rudobrody, a także silny, najsilniejszy ze wszystkich bogów. Mocy dodaje mu pas siły, Megingjord: gdy go przywdziewa, jego siła się podwaja.
Broń Thora to Mjollnir, niezwykły młot wykuty dla niego przez karły. Wkrótce poznacie jego historię. Trolle, lodowi olbrzymi i ich górscy bracia drżą na widok Mjollnira, zabił bowiem wielu ich druhów i pobratymców. Thor nosi żelazne rękawice pomagające pewnie uchwycić trzonek.
Matką Thora jest Jord, bogini ziemi. Jego synowie to Modi, Gniewny, i Magni, Silny. Córką Thora jest Thrud, Potężna. Jego żona to Sif Złocistowłosa. Nim poślubiła Thora, miała syna Ullra, Thor jest zatem jego ojczymem. Ullr to bóg, który poluje z łukiem i strzałami, bóg, który biega na nartach.
Thor broni Asgardu i Midgardu.
Istnieje wiele historii na temat Thora i jego przygód. Niektóre przeczytacie tutaj.
Loki
Loki jest bardzo piękny, wiarygodny, przekonujący, sympatyczny i zdecydowanie najpodstępniejszy, najsubtelniejszy i najprzebieglejszy ze wszystkich mieszkańców Asgardu. Szkoda zatem, że kryje w sobie tak wiele mroku, tak wiele gniewu, nienawiści, żądzy.
Treść dostępna w pełnej wersji eBooka.
więcej..
