Mózg. Co każdy powinien wiedzieć - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2021
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Mózg. Co każdy powinien wiedzieć - ebook
Kartezjusz uważał, że umysł istnieje niezależnie od mózgu. Dzisiaj, prawie czterysta lat po śmierci francuskiego filozofa, nadal nie do końca rozumiemy, jak z elektrycznych i chemicznych procesów zachodzących w mózgu wyłania się umysł. Niniejsza książka przedstawia zarys odpowiedzi, jakie udało się do tej pory na ten temat uzyskać. Mam głęboką nadzieję, że jej lektura zachęci cię do tego, by dowiedzieć się więcej o tym wspaniałym narządzie umysłu, który znajduje się w twojej głowie.
Z tekstu
Profesor Gary L. Wenk zebrał w tej książce najbardziej podstawowe, a jednocześnie rzetelne i aktualne informacje na temat ludzkiego mózgu, a następnie przedstawił je w języku i formie przystępnych dla czytelnika niespecjalisty. Poszczególne rozdziały zawierają odpowiedzi na następujące pytania:
Jak wyewoluował mózg?
Co to są emocje?
Co to są halucynacje?
Jak się uczymy?
W jaki sposób nasza dieta wpływa na nasze myślenie i samopoczucie?
Co się dzieje ze starzejącym mózgiem?
W jaki sposób mózg tworzy wspomnienia?
Dlaczego pacjenci z chorobą Alzheimera mają takie kłopoty z pamięcią?
Jak leczy się utratę pamięci?
Jak leczy się depresję?
Dlaczego tak źle śpimy, kiedy mamy depresję?
Dlaczego osoby chore na schizofrenię słyszą głosy?
Dlaczego jestem uzależniony od kawy?
W jaki sposób flora jelitowa wspomaga mózg?
Czy przyprawy są dobre dla mózgu?
Jak z wiekiem zmienia się sen?
Czy istnieją cudowne leki na starzenie się mózgu?
Czy mózgi kobiet i mężczyzn różnią się od siebie?
| Kategoria: | Psychologia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-21741-9 |
| Rozmiar pliku: | 814 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
WSTĘP
Nasz mózg mieści się w głowie. Na pierwszy rzut oka to fatalne miejsce na siedzibę tak delikatnego organu. Skąd więc taka lokalizacja? Przecież mózg byłby o wiele bezpieczniejszy głęboko w klatce piersiowej. Jednak, poza bardzo nielicznymi wyjątkami, mózgi zawsze znajdują się na przednim zakończeniu układu pokarmowego, rozciągającego się od jamy gębowej do odbytu zwierzęcia. Owady, robaki, ryby, ptaki, gady, psy i ludzie są prostymi przewodami karmiącymi z „mózgiem” umieszczonym z przodu, zwykle blisko oczu, uszu i nosa – umożliwia to więc znajdowanie pożywienia za pomocą wzroku, słuchu lub zapachu i takie organizowanie zachowania, żeby przedni koniec układu pokarmowego mógł zbliżyć się do potencjalnego pokarmu na odległość pozwalającą przed konsumpcją „posmakować” go i sprawdzić, czy jest bezpieczny. Kiedy pożywienie znajdzie się w układzie pokarmowym, zawarte w nim składniki odżywcze są wchłaniane i udostępniane komórkom w całym ciele. Kalorie z posiłku nie są jednak rozdzielane w organizmie po równo. Przypuśćmy, że zjedzony przez ciebie przed chwilą posiłek kosztował złotówkę. Różne elementy trawiące układu pokarmowego zużywają prawie 70 groszy z tej kwoty, więc na codzienne potrzeby mózgu i ciała zostaje jedynie 30 groszy. Około 22 z tych pozostałych groszy zużywają mózg i inne narządy (w tym mięśnie i kości), które odpowiadają za rozmnażanie i poruszanie się w otoczeniu. Na resztę zadań ciała zostaje więc już bardzo niewiele. Ta struktura wydatków daje nam pojęcie o tym, jakie priorytety – myślenie, seks i ruch – wyznaczyły naszemu mózgowi i ciału miliardy lat ewolucji (zob. ryc. 1).
RYCINA 1
Mózg jest ośrodkiem dowodzenia układu nerwowego i ciała. Odbiera informacje – „meldunki” – z narządów zmysłów i wysyła informacje – „rozkazy” – do mięśni. Mózg człowieka ma takie same podstawowe struktury jak mózgi innych ssaków, ale w stosunku do wielkości ciała jest proporcjonalnie większy niż mózg jakiegokolwiek innego ssaka. Mózg to około 2% masy ciała. Jego największą częścią jest kresomózgowie, które dzieli się na dwie półkule. Poniżej znajduje się pień mózgu, z tyłu zaś móżdżek. Zewnętrzna warstwa kresomózgowia to kora mózgu, która składa się z czterech płatów: czołowego, ciemieniowego, skroniowego i potylicznego. Kora mózgu odpowiada za złożone procesy myślowe, przetwarzanie sensoryczne oraz kontrolę ruchową. Przetwarzanie wzrokowe zachodzi w płacie potylicznym, w tylnej części głowy. Płat skroniowy przetwarza dźwięki oraz język i obejmuje hipokamp oraz ciało migdałowate, które odgrywają ważną rolę odpowiednio w pamięci i emocjach. Płat ciemieniowy integruje informacje z różnych zmysłów i jest istotny dla orientacji przestrzennej.
Mózg człowieka zużywa mnóstwo energii. W normalnych warunkach wykorzystuje energię głównie w postaci cukru: ekwiwalent około dwunastu pączków dziennie! (Teraz rozumiesz, dlaczego po drodze do pracy mijasz tak wiele sklepów z pączkami.) Nasz organizm zużywa prawie jedną czwartą swoich zasobów pokarmowych na sam mózg – to pięć razy tyle, ile przeznacza na mózg większość innych ssaków. Większość tej energii ludzki mózg zużywa na organizowanie zachowania służącego znajdowaniu pokarmu, unikaniu niebezpieczeństw i utrzymywaniu kontaktów społecznych w celu znalezienia partnera do reprodukcji. Jednym z przejawów tego imperatywu jest umawianie się na randki, a sukces w tej dziedzinie wymaga bardzo dużego i złożonego mózgu. Jedzenie i seks to doskonałe połączenie, jeśli naszym celem jest zachowanie i rozpowszechnianie własnego gatunku, i tak się szczęśliwie składa, że nasz mózg świetnie sobie radzi z wykonywaniem obu tych zadań.
Ewolucja energochłonnych większych mózgów, takich jak nasze, zależała od wykształcenia dłuższych przewodów pokarmowych, które pozwoliły zoptymalizować pozyskiwanie większych ilości energii z tego, co trafia do przedniego otworu układu pokarmowego. Nic dziwnego zatem, że długość tego układu, jak dowodzą badania porównawcze wśród wielu różnych gatunków, koreluje z wielkością mózgu. Jednak w miarę, jak mózgi stawały się większe, siły ewolucji zmieniły strategię (w końcu długość przewodu pokarmowego można zwiększać tylko dopóty, dopóki starcza na to miejsca w ciele); zwierzęta wykształciły wydajniejszy i krótszy przewód pokarmowy przystosowany do przyswajania wysokojakościowej diety bogatej w składniki odżywcze. W rezultacie mamy dzisiaj układ pokarmowy, który wydajnie pozyskuje energię dla siebie i swoich dwóch głównych klientów, czyli układu rozrodczego i mózgu. Wysokie zapotrzebowanie energetyczne mózgu i układu rozrodczego doprowadziło jednak w trakcie ewolucji do zaskakującego kompromisu: wraz ze wzrostem wielkości mózgu zmalał sukces reprodukcyjny ludzi. Teraz rozumiesz, dlaczego ludzie nie wydają potomstwa w miotach. Mogłoby się wydawać, że posiadanie większego mózgu oznaczać będzie większy sukces reprodukcyjny. Oczekiwalibyśmy przecież, że zwierzęta z większymi mózgami będą znajdować więcej pożywienia, skuteczniej unikać drapieżników i znajdować więcej partnerów seksualnych. Oczekiwanie wynika z założenia, że większe mózgi zawsze są inteligentniejsze, ale tak nie jest. Zwierzęta o mniejszych mózgach i ciałach, takie jak ptaki, często przejawiają imponujące zdolności poznawcze w przeciwieństwie do gatunków z wielkimi mózgami, takich jak wieloryby czy słonie.
Mózgi, zarówno duże, jak i małe, złożone i proste, wyewoluowały po to, by realizować jedno podstawowe zadanie: przetrwanie jednostki i gatunku. Przetrwanie zależy od znajdowania pokarmu i schronienia, sukcesu reprodukcyjnego i unikania drapieżników, a to wszystko wymaga zdolności do nauczenia się, jak porozumiewać się i współpracować z innymi, do zapamiętywania dźwięków i zapachów zwiastujących rychłe pojawienie się drapieżników, jak również zapamiętania informacji, czy lepiej walczyć, czy uciekać. Jak stwierdził hiszpański reżyser Luis Buñuel, „ pamięć stanowi nasze życie. Życie bez pamięci jest niczym . Pamięć jest naszym spoiwem, powodem istnienia, wrażliwością, nawet naszym działaniem. Bez niej jesteśmy niczym”*. Dlatego zacznę od tego, jak powstają i giną wspomnienia.
WSTĘP
Nasz mózg mieści się w głowie. Na pierwszy rzut oka to fatalne miejsce na siedzibę tak delikatnego organu. Skąd więc taka lokalizacja? Przecież mózg byłby o wiele bezpieczniejszy głęboko w klatce piersiowej. Jednak, poza bardzo nielicznymi wyjątkami, mózgi zawsze znajdują się na przednim zakończeniu układu pokarmowego, rozciągającego się od jamy gębowej do odbytu zwierzęcia. Owady, robaki, ryby, ptaki, gady, psy i ludzie są prostymi przewodami karmiącymi z „mózgiem” umieszczonym z przodu, zwykle blisko oczu, uszu i nosa – umożliwia to więc znajdowanie pożywienia za pomocą wzroku, słuchu lub zapachu i takie organizowanie zachowania, żeby przedni koniec układu pokarmowego mógł zbliżyć się do potencjalnego pokarmu na odległość pozwalającą przed konsumpcją „posmakować” go i sprawdzić, czy jest bezpieczny. Kiedy pożywienie znajdzie się w układzie pokarmowym, zawarte w nim składniki odżywcze są wchłaniane i udostępniane komórkom w całym ciele. Kalorie z posiłku nie są jednak rozdzielane w organizmie po równo. Przypuśćmy, że zjedzony przez ciebie przed chwilą posiłek kosztował złotówkę. Różne elementy trawiące układu pokarmowego zużywają prawie 70 groszy z tej kwoty, więc na codzienne potrzeby mózgu i ciała zostaje jedynie 30 groszy. Około 22 z tych pozostałych groszy zużywają mózg i inne narządy (w tym mięśnie i kości), które odpowiadają za rozmnażanie i poruszanie się w otoczeniu. Na resztę zadań ciała zostaje więc już bardzo niewiele. Ta struktura wydatków daje nam pojęcie o tym, jakie priorytety – myślenie, seks i ruch – wyznaczyły naszemu mózgowi i ciału miliardy lat ewolucji (zob. ryc. 1).
RYCINA 1
Mózg jest ośrodkiem dowodzenia układu nerwowego i ciała. Odbiera informacje – „meldunki” – z narządów zmysłów i wysyła informacje – „rozkazy” – do mięśni. Mózg człowieka ma takie same podstawowe struktury jak mózgi innych ssaków, ale w stosunku do wielkości ciała jest proporcjonalnie większy niż mózg jakiegokolwiek innego ssaka. Mózg to około 2% masy ciała. Jego największą częścią jest kresomózgowie, które dzieli się na dwie półkule. Poniżej znajduje się pień mózgu, z tyłu zaś móżdżek. Zewnętrzna warstwa kresomózgowia to kora mózgu, która składa się z czterech płatów: czołowego, ciemieniowego, skroniowego i potylicznego. Kora mózgu odpowiada za złożone procesy myślowe, przetwarzanie sensoryczne oraz kontrolę ruchową. Przetwarzanie wzrokowe zachodzi w płacie potylicznym, w tylnej części głowy. Płat skroniowy przetwarza dźwięki oraz język i obejmuje hipokamp oraz ciało migdałowate, które odgrywają ważną rolę odpowiednio w pamięci i emocjach. Płat ciemieniowy integruje informacje z różnych zmysłów i jest istotny dla orientacji przestrzennej.
Mózg człowieka zużywa mnóstwo energii. W normalnych warunkach wykorzystuje energię głównie w postaci cukru: ekwiwalent około dwunastu pączków dziennie! (Teraz rozumiesz, dlaczego po drodze do pracy mijasz tak wiele sklepów z pączkami.) Nasz organizm zużywa prawie jedną czwartą swoich zasobów pokarmowych na sam mózg – to pięć razy tyle, ile przeznacza na mózg większość innych ssaków. Większość tej energii ludzki mózg zużywa na organizowanie zachowania służącego znajdowaniu pokarmu, unikaniu niebezpieczeństw i utrzymywaniu kontaktów społecznych w celu znalezienia partnera do reprodukcji. Jednym z przejawów tego imperatywu jest umawianie się na randki, a sukces w tej dziedzinie wymaga bardzo dużego i złożonego mózgu. Jedzenie i seks to doskonałe połączenie, jeśli naszym celem jest zachowanie i rozpowszechnianie własnego gatunku, i tak się szczęśliwie składa, że nasz mózg świetnie sobie radzi z wykonywaniem obu tych zadań.
Ewolucja energochłonnych większych mózgów, takich jak nasze, zależała od wykształcenia dłuższych przewodów pokarmowych, które pozwoliły zoptymalizować pozyskiwanie większych ilości energii z tego, co trafia do przedniego otworu układu pokarmowego. Nic dziwnego zatem, że długość tego układu, jak dowodzą badania porównawcze wśród wielu różnych gatunków, koreluje z wielkością mózgu. Jednak w miarę, jak mózgi stawały się większe, siły ewolucji zmieniły strategię (w końcu długość przewodu pokarmowego można zwiększać tylko dopóty, dopóki starcza na to miejsca w ciele); zwierzęta wykształciły wydajniejszy i krótszy przewód pokarmowy przystosowany do przyswajania wysokojakościowej diety bogatej w składniki odżywcze. W rezultacie mamy dzisiaj układ pokarmowy, który wydajnie pozyskuje energię dla siebie i swoich dwóch głównych klientów, czyli układu rozrodczego i mózgu. Wysokie zapotrzebowanie energetyczne mózgu i układu rozrodczego doprowadziło jednak w trakcie ewolucji do zaskakującego kompromisu: wraz ze wzrostem wielkości mózgu zmalał sukces reprodukcyjny ludzi. Teraz rozumiesz, dlaczego ludzie nie wydają potomstwa w miotach. Mogłoby się wydawać, że posiadanie większego mózgu oznaczać będzie większy sukces reprodukcyjny. Oczekiwalibyśmy przecież, że zwierzęta z większymi mózgami będą znajdować więcej pożywienia, skuteczniej unikać drapieżników i znajdować więcej partnerów seksualnych. Oczekiwanie wynika z założenia, że większe mózgi zawsze są inteligentniejsze, ale tak nie jest. Zwierzęta o mniejszych mózgach i ciałach, takie jak ptaki, często przejawiają imponujące zdolności poznawcze w przeciwieństwie do gatunków z wielkimi mózgami, takich jak wieloryby czy słonie.
Mózgi, zarówno duże, jak i małe, złożone i proste, wyewoluowały po to, by realizować jedno podstawowe zadanie: przetrwanie jednostki i gatunku. Przetrwanie zależy od znajdowania pokarmu i schronienia, sukcesu reprodukcyjnego i unikania drapieżników, a to wszystko wymaga zdolności do nauczenia się, jak porozumiewać się i współpracować z innymi, do zapamiętywania dźwięków i zapachów zwiastujących rychłe pojawienie się drapieżników, jak również zapamiętania informacji, czy lepiej walczyć, czy uciekać. Jak stwierdził hiszpański reżyser Luis Buñuel, „ pamięć stanowi nasze życie. Życie bez pamięci jest niczym . Pamięć jest naszym spoiwem, powodem istnienia, wrażliwością, nawet naszym działaniem. Bez niej jesteśmy niczym”*. Dlatego zacznę od tego, jak powstają i giną wspomnienia.
więcej..
