-
W empik go
Na Podlasiu. Antonia - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
7 września 2020
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Na Podlasiu. Antonia - ebook
Jest rok 1869. Antonia Gillard traci posadę nauczycielki na pensji dla dziewcząt. Opuszcza Warszawę i zostaje guwernantką w domu rosyjskiego urzędnika w Białej na Podlasiu. Tu zawiązuje przyjaźnie, poznaje lokalne tradycje i śledzi poczynania Oswobodziciela – tajemniczego jeźdźca, który pomaga mieszkańcom regionu mierzyć się z carskimi represjami. W wyniku intrygi guwernantka musi pożegnać się z nauczaniem i podjąć się zupełnie nowego zajęcia.
Antonia, jako dama do towarzystwa hrabiny Stefanii, wyjeżdża do Franopola. Bierze udział w życiu towarzyskim, podróżach i wizytacjach majątków, ale równocześnie angażuje się w pomoc ubogim i chorym. Los sprzyja kobiecie, która zakochuje się z wzajemnością. Jednak dla zakochanych nadchodzi czas próby. Czy zdołają zmylić tropy i odwrócić od siebie uwagę carskiej policji? Jak potoczą się dalsze losy Antonii?
Antonia, Cecylia i Aleksandra – trzy kobiety. Trzy odmienne losy. Trzy tomy cyklu powieści Agnieszki Panasiuk rozgrywającego się na Południowym Podlasiu w drugiej połowie XIX stulecia.
| Kategoria: | Obyczajowe |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-66573-39-0 |
| Rozmiar pliku: | 659 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Rozdział 1
Sierpniowe słońce leniwie muskało stolicę Kraju Przywiślańskiego. Dochodziło południe. Polacy nie należeli do narodów leniwych i mimo skwaru nie przerywali pracy. Trudno było ją zresztą porzucić pod czujnym okiem żandarmów i urzędników zaborcy. Ulice Warszawy wrzały od huku dorożek, wozów i wózków terkoczących po bruku. Obcasy przechodniów, szukających choć odrobiny cienia, wystukiwały przeróżne rytmy. Zewsząd dochodził gwar rozmów, okrzyki sprzedawców i targujących się kumoszek. Zdawało się, że w tym zabieganiu i intensywnych emocjach próżno było szukać kogoś, kogo życie biegłoby ze spokojem. A jednak!
Krystyna, w skromnej błękitnej sukni przepasanej żółtą wstęgą i w słomianym kapelusiku na kruczoczarnych włosach, szła na dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Wyglądała tak, jakby podążała własną ścieżką między łanami zbóż, a nie ulicą Marszałkowską, zabudowaną kamienicami i pałacykami. W głowie układała wieści, które musiała przekazać powracającej przyjaciółce, a trudno było w piękne szaty przyodziać gorzkie nowiny. Zajęta rozmyślaniem nie dostrzegła dziś na swojej drodze sprzedawczyni zamorskich pomarańczy, podróżnych czepiających się w biegu omnibusa czy małego obdartusa głośnym krzykiem oznajmiającego o nowym numerze „Kuriera”. Zerknąwszy na zegarek przypięty do sukni, skierowała kroki do pobliskiej świątyni. Tam przyklękła w ostatniej ławie, prosząc Boga i świętych o odwrót złego losu od swojej „duchowej siostry”, jak zwykła nazywać Antonię. Nie powita jej, jak wymaga tego staropolska tradycja. Ciężko westchnąwszy, przeżegnała się i wyszła ponownie na gwarną ulicę Marszałkowską.
Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej projektu architekta Henryka Marconiego stał na rogu ulic Jerozolimskiej i Marszałkowskiej. Wewnątrz murowanego budynku panował mniejszy gorąc niż na zewnątrz, ale za to większy harmider, powodowany przez licznych podróżnych. Krystyna wyszła z holu na peron, skąd dojrzała smużkę dymu. Jeszcze kilka chwil i Tosia powróci. Tylko do czego? – pomyślała.
Słysząc gwizd lokomotywy, z poczekalni dworca na peron wyszli także inni warszawiacy oczekujący na podróżnych. Wśród ogólnego huku ekspres z Wiednia punktualnie o dwunastej trzydzieści zakończył podróż, hamując z piskiem. Wagony otwarto. Z trzeciej i czwartej klasy wyskakiwali niepewnie małomiasteczkowi urzędnicy wysłani do stolicy w „ważnej sprawie”, chłopskie rodziny i młodzieńcy z prowincji poszukujący pracy i szczęścia. Z pierwszej klasy, ociągając się, z ciężkimi bagażami niesionymi przez służbę wyłaniały się stare hrabiny, księżne i baronowe wracające z „badów”1 czy włości w Galicji. Ku ich konsternacji w podróży tej towarzyszyli im nowobogaccy przedsiębiorcy i kupcy, którzy jeszcze nie tak dawno dzielili z mieszczanami i inteligentami miejsca w klasie drugiej.
1 Powszechna nazwa uzdrowisk położonych na terenach niemieckojęzycznych .
Na samym końcu z wagonu pierwszej klasy wysiadło gibkie i zgrabne dziewczę z jedną tylko walizką. Suknia i pelerynka z czarnej krepy niekorzystnie podkreślały jej bladą cerę, ale zarazem uwydatniały złocistość włosów. Młoda kobieta wyglądała jak promień słońca zaciągnięty żałobnym kirem.
– Antosia! Tu jestem! – krzyknęła Krystyna, machając w jej stronę. Przebijając się przez tłum, podbiegła do przyjaciółki.
Ściskały się na powitanie kilka dobrych minut. Gwar panujący na peronie nie pozwalał na prowadzenie spokojnej rozmowy, dlatego z radością przeszły z głównego holu do herbaciarni na piętrze.
– Hrabina Kicka uparła się, żebym wracała pierwszą klasą, a do tego w tej „odpowiedniej” czerni – tłumaczyła Krystynie swój wygląd Antonia zwana przez znajomych Tosią. – Nie mogłam nic na to poradzić. Wiesz, jaka ona jest zasadnicza. A może w ten sposób chciała pokazać, że jej na mnie zależy? Jest taka chłodna w uczuciach. Ale cóż, tak ją wychowano. Powieka by jej nie drgnęła, gdyby się okazało, że zostanie cesarzową. Ale dobra z niej dusza – opowiadała energicznie o damie, którą konwojowała do kurortu. Nie zwróciła uwagi na ściągniętą twarz Krystyny. – W pewnym momencie pomyślałam, że każe mi zostać ze sobą w tej Szwajcarii, a wiesz, że sprostanie jej wymaganiom, przy tych jej zmiennych humorach, graniczy z cudem i nie mówię tego przez złośliwość. Bogu dzięki, udało nam się znaleźć odpowiednią damę do towarzystwa, a w dodatku dyplomowaną pielęgniarkę. Tak naprawdę spokój poczułam dopiero w chwili, gdy konduktor zakomunikował odjazd z Wiednia. Gotowa byłam przysiąc, że hrabina w ostatniej chwili przyśle forysia z listem i każe mi wracać nad Jezioro Genewskie. – Tosia zamrugała chabrowymi oczyma i już wydęła usta, by parsknąć śmiechem, gdy w końcu zwróciła uwagę na dziwną nerwowość Krystyny.
Przyjaciółka najwyraźniej nie była zainteresowana jej słowami, tylko strapiona i zadumana obracała w dłoniach filiżankę z napojem.
– Krysiu kochana, ja tu plotę, a chyba stało się coś niedobrego? – zapytała poważnie Antonia. – Widzę po tobie zdenerwowanie. Czyżby pani Gądecka wymówiła stancję? Tyle razy się odgrażała. Mam fundusze, zapłacimy jej z góry za cały kwartał. Po to przecież tę dodatkową pracę z konwojowaniem hrabiny złapałam.
– Nie, nie o to chodzi. Pani gospodyni… Pani Gądecka łaskawsza dla nas, odkąd powóz hrabiny zabrał ciebie spod naszej kamienicy. Zadałaś tym splendoru. Och… – jęknęła Krystyna – muszę to w końcu powiedzieć.
– Krysiu, wyrzuć to z siebie. – Tosia ujęła dłoń przyjaciółki i delikatnie pogładziła ją po zbladłym policzku.
– Olga Fiodorowna Wołgogradowa wymówiła nam posady w Instytucie! – powiedziała zrezygnowana Krystyna. – Od nowego roku szkolnego nie mamy gdzie uczyć. Wszystko wyszło na jaw. To, że potajemnie nauczamy polskiego, polskiej historii i geografii. Twoja przeszłość, to, co z ojcem robiłaś w powstaniu. Wszystko oczywiście przez długi jęzor którejś z naszych podopiecznych. – Dziewczyna wyrzuciła z siebie cały nagromadzony ciężar, po czym skryła twarz w dłoniach i zaczęła cicho pochlipywać.
– Tylko nie to! – jęknęła z zawodem Tosia.
Zdawało się, że w herbaciarni ruch wokół nich zamarł. Antonia pogrążyła się w niewesołych myślach. Mimo obostrzeń wprowadzonych przez surową dyrektorkę Instytutu Wychowania Panien i odgórnych wytycznych rosyjskiego inspektora nie wyobrażała dla siebie innego zajęcia. Swoją nauczycielską pracę kochała ponad wszystko. Uczennice Instytutu, panienki z dobrych domów, garnęły się do francuskiego, który był drugim językiem ojczystym Antonii, jako że jej ojciec był rodowitym Francuzem. Wiedzę o dawnej Rzeczypospolitej młodym damom z ziemiańskich dworków, oddanym na naukę do stolicy, można było przekazać na dodatkowych zajęciach czy konwersacjach. Antonia wiedziała, że nie z każdą uczennicą i nie z każdą klasą mogła sobie tak śmiało poczynać. Razem z Krysią długo i wnikliwie obserwowały młode Polki, by się upewnić, która z nich wywodzi się z patriotycznej rodziny, a której zależy tylko na przypodobaniu się rosyjskiemu zaborcy.
Dyrektorka Instytutu, Olga Fiodorowna Wołgogradowa, stała na straży „prawidłowego” wychowania lansowanego przez zruszczone urzędy w duchu pogardy dla polskości. W całym zaborze nauczanie języka, literatury, historii, geografii, a nawet tradycji i obyczajów było bezwzględnie zakazane pod karą więzienia. Każda nauczycielka w każdej szkole Kraju Przywiślańskiego odbywała na ten temat rozmowę ze swoimi przełożonymi i zdawała sobie sprawę z tego, co grozi za naruszenie zakazu. Dlatego też większość kadry w szkolnictwie rekrutowała się z Rosjanek kształconych w kolegium petersburskim, które pracą w prowincjonalnej Warszawie zaspokajały swoje wygórowane potrzeby finansowe. Ich pensje nawet trzykrotnie przewyższały gażę Antonii i jej przyjaciółki, zubożałej szlachcianki Krystyny Błęckiej.
Krysia lojalnie sekundowała Tosi, gdy ta podejmowała ryzykowne przedsięwzięcie. Teraz obie wypłakiwały oczy nie tyle z żalu po utracie pracy, ile z rozpaczy, że nikogo już o Polsce nie nauczą.
– Co właściwie powiedziała Wołgogradowa? – zapytała szeptem Antonia, otrząsnąwszy się po chwili zamyślenia. W herbaciarni zebrał się spory tłum podróżnych.
– No cóż… – zaczęła smutno zrezygnowana Krystyna. – Jedna z naszych uczennic to nie takie niewiniątko, za jakie uchodzi. Opowiedziała dyrektorce o twojej konwersacji przy herbacie na temat Świtezi Adama Mickiewicza, a przy okazji przywołała historie kilku powstańczych potyczek i nadmieniła o udziale w nich twojego ojca. Olga wielce się zdziwiła. Miała cię za rodowitą Francuzkę, przybyłą prosto z Paryża. – Krystyna zrobiła pauzę, a ponieważ Antonia domagała się dalszych wyjaśnień, kontynuowała: – Wołgogradowa ma wuja w admiralicji. Rozpytała się, a on potwierdził, że twój ojciec pomagał rannym powstańcom i przerzucał tych najbardziej zaangażowanych przez granicę. No i był na jego egzekucji. Tyle Wołgogradowej wystarczyło, by dać ci wymówienie. Oto i cała sprawa – chlipnęła Krystyna i wytarła nos w chusteczkę. – Zawezwała mnie listownie przedwczoraj i oznajmiła, że widzieć nas więcej w Instytucie nie chce, że możemy się pakować. Znalazła już prawdziwą madame na twoje miejsce. Dodała, że wielce ją zawiodłaś, ukrywając swoje pochodzenie.
Słowa przekazane przez Krystynę zabolały Antonię i dziewczyna znowu popadła w zadumę. Oto ponosiła winę nie tylko za swoje zwolnienie, za swój los. Ojciec i brat Krysi byli na katordze na dalekiej Syberii, a jej matka i dwie małe siostry mieszkały kątem u kuzynów w Konstancinie, gdy po powstaniu wyrzucono je z rodzinnego dworku. To najstarsza Błęcka była żywicielką rodziny, a teraz straciła ten chleb, ponieważ pomagała Tosi.
Krysia zauważyła grymas na twarzy przyjaciółki i jakby czytając jej w myślach, powiedziała zdecydowanie:
– O mnie się nie martw! Pani Gądecka ma serce. Jak się dowiedziała o naszym nieszczęściu, zarekomendowała mnie do opieki nad córkami pani Zabrzezińskiej z Kabat. Mąż jej pisze do „Kuriera” i będzie mi jeszcze korektę przynosił. O mnie się nie martw! – powtórzyła dobitnie. – Najgorsze, że nic dla ciebie nie mamy. Może szkoda, że hrabina cię puściła z tego konwojowania?
Napięcie odpłynęło z twarzy Antonii. Gwałtownie wstała i rzekła dumnie:
– Dam sobie radę! Jestem córką doktora Gillarda. Miałam piętnaście lat, gdy pomagałam rannym powstańcom w leśnych ostępach, a szesnaście, gdy zostałam sama na świecie. Teraz mam dwadzieścia dwa lata i dwie zdrowe ręce. Poradzę sobie. Muszę! Nie ma na co czekać. Chcę to mieć za sobą. Idę od razu do Instytutu – zdecydowała.
Krystyna się zgodziła. Antonia, zaciskając usta, wzięła swój bagaż i z przyjaciółką pod rękę opuściła dworcową herbaciarnię. W tym czasie ruch na Marszałkowskiej nie zamarł, więc szybko skręciły w ulicę mniej zatłoczoną, kierując się w stronę pensji.
Sierpniowe słońce leniwie muskało stolicę Kraju Przywiślańskiego. Dochodziło południe. Polacy nie należeli do narodów leniwych i mimo skwaru nie przerywali pracy. Trudno było ją zresztą porzucić pod czujnym okiem żandarmów i urzędników zaborcy. Ulice Warszawy wrzały od huku dorożek, wozów i wózków terkoczących po bruku. Obcasy przechodniów, szukających choć odrobiny cienia, wystukiwały przeróżne rytmy. Zewsząd dochodził gwar rozmów, okrzyki sprzedawców i targujących się kumoszek. Zdawało się, że w tym zabieganiu i intensywnych emocjach próżno było szukać kogoś, kogo życie biegłoby ze spokojem. A jednak!
Krystyna, w skromnej błękitnej sukni przepasanej żółtą wstęgą i w słomianym kapelusiku na kruczoczarnych włosach, szła na dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Wyglądała tak, jakby podążała własną ścieżką między łanami zbóż, a nie ulicą Marszałkowską, zabudowaną kamienicami i pałacykami. W głowie układała wieści, które musiała przekazać powracającej przyjaciółce, a trudno było w piękne szaty przyodziać gorzkie nowiny. Zajęta rozmyślaniem nie dostrzegła dziś na swojej drodze sprzedawczyni zamorskich pomarańczy, podróżnych czepiających się w biegu omnibusa czy małego obdartusa głośnym krzykiem oznajmiającego o nowym numerze „Kuriera”. Zerknąwszy na zegarek przypięty do sukni, skierowała kroki do pobliskiej świątyni. Tam przyklękła w ostatniej ławie, prosząc Boga i świętych o odwrót złego losu od swojej „duchowej siostry”, jak zwykła nazywać Antonię. Nie powita jej, jak wymaga tego staropolska tradycja. Ciężko westchnąwszy, przeżegnała się i wyszła ponownie na gwarną ulicę Marszałkowską.
Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej projektu architekta Henryka Marconiego stał na rogu ulic Jerozolimskiej i Marszałkowskiej. Wewnątrz murowanego budynku panował mniejszy gorąc niż na zewnątrz, ale za to większy harmider, powodowany przez licznych podróżnych. Krystyna wyszła z holu na peron, skąd dojrzała smużkę dymu. Jeszcze kilka chwil i Tosia powróci. Tylko do czego? – pomyślała.
Słysząc gwizd lokomotywy, z poczekalni dworca na peron wyszli także inni warszawiacy oczekujący na podróżnych. Wśród ogólnego huku ekspres z Wiednia punktualnie o dwunastej trzydzieści zakończył podróż, hamując z piskiem. Wagony otwarto. Z trzeciej i czwartej klasy wyskakiwali niepewnie małomiasteczkowi urzędnicy wysłani do stolicy w „ważnej sprawie”, chłopskie rodziny i młodzieńcy z prowincji poszukujący pracy i szczęścia. Z pierwszej klasy, ociągając się, z ciężkimi bagażami niesionymi przez służbę wyłaniały się stare hrabiny, księżne i baronowe wracające z „badów”1 czy włości w Galicji. Ku ich konsternacji w podróży tej towarzyszyli im nowobogaccy przedsiębiorcy i kupcy, którzy jeszcze nie tak dawno dzielili z mieszczanami i inteligentami miejsca w klasie drugiej.
1 Powszechna nazwa uzdrowisk położonych na terenach niemieckojęzycznych .
Na samym końcu z wagonu pierwszej klasy wysiadło gibkie i zgrabne dziewczę z jedną tylko walizką. Suknia i pelerynka z czarnej krepy niekorzystnie podkreślały jej bladą cerę, ale zarazem uwydatniały złocistość włosów. Młoda kobieta wyglądała jak promień słońca zaciągnięty żałobnym kirem.
– Antosia! Tu jestem! – krzyknęła Krystyna, machając w jej stronę. Przebijając się przez tłum, podbiegła do przyjaciółki.
Ściskały się na powitanie kilka dobrych minut. Gwar panujący na peronie nie pozwalał na prowadzenie spokojnej rozmowy, dlatego z radością przeszły z głównego holu do herbaciarni na piętrze.
– Hrabina Kicka uparła się, żebym wracała pierwszą klasą, a do tego w tej „odpowiedniej” czerni – tłumaczyła Krystynie swój wygląd Antonia zwana przez znajomych Tosią. – Nie mogłam nic na to poradzić. Wiesz, jaka ona jest zasadnicza. A może w ten sposób chciała pokazać, że jej na mnie zależy? Jest taka chłodna w uczuciach. Ale cóż, tak ją wychowano. Powieka by jej nie drgnęła, gdyby się okazało, że zostanie cesarzową. Ale dobra z niej dusza – opowiadała energicznie o damie, którą konwojowała do kurortu. Nie zwróciła uwagi na ściągniętą twarz Krystyny. – W pewnym momencie pomyślałam, że każe mi zostać ze sobą w tej Szwajcarii, a wiesz, że sprostanie jej wymaganiom, przy tych jej zmiennych humorach, graniczy z cudem i nie mówię tego przez złośliwość. Bogu dzięki, udało nam się znaleźć odpowiednią damę do towarzystwa, a w dodatku dyplomowaną pielęgniarkę. Tak naprawdę spokój poczułam dopiero w chwili, gdy konduktor zakomunikował odjazd z Wiednia. Gotowa byłam przysiąc, że hrabina w ostatniej chwili przyśle forysia z listem i każe mi wracać nad Jezioro Genewskie. – Tosia zamrugała chabrowymi oczyma i już wydęła usta, by parsknąć śmiechem, gdy w końcu zwróciła uwagę na dziwną nerwowość Krystyny.
Przyjaciółka najwyraźniej nie była zainteresowana jej słowami, tylko strapiona i zadumana obracała w dłoniach filiżankę z napojem.
– Krysiu kochana, ja tu plotę, a chyba stało się coś niedobrego? – zapytała poważnie Antonia. – Widzę po tobie zdenerwowanie. Czyżby pani Gądecka wymówiła stancję? Tyle razy się odgrażała. Mam fundusze, zapłacimy jej z góry za cały kwartał. Po to przecież tę dodatkową pracę z konwojowaniem hrabiny złapałam.
– Nie, nie o to chodzi. Pani gospodyni… Pani Gądecka łaskawsza dla nas, odkąd powóz hrabiny zabrał ciebie spod naszej kamienicy. Zadałaś tym splendoru. Och… – jęknęła Krystyna – muszę to w końcu powiedzieć.
– Krysiu, wyrzuć to z siebie. – Tosia ujęła dłoń przyjaciółki i delikatnie pogładziła ją po zbladłym policzku.
– Olga Fiodorowna Wołgogradowa wymówiła nam posady w Instytucie! – powiedziała zrezygnowana Krystyna. – Od nowego roku szkolnego nie mamy gdzie uczyć. Wszystko wyszło na jaw. To, że potajemnie nauczamy polskiego, polskiej historii i geografii. Twoja przeszłość, to, co z ojcem robiłaś w powstaniu. Wszystko oczywiście przez długi jęzor którejś z naszych podopiecznych. – Dziewczyna wyrzuciła z siebie cały nagromadzony ciężar, po czym skryła twarz w dłoniach i zaczęła cicho pochlipywać.
– Tylko nie to! – jęknęła z zawodem Tosia.
Zdawało się, że w herbaciarni ruch wokół nich zamarł. Antonia pogrążyła się w niewesołych myślach. Mimo obostrzeń wprowadzonych przez surową dyrektorkę Instytutu Wychowania Panien i odgórnych wytycznych rosyjskiego inspektora nie wyobrażała dla siebie innego zajęcia. Swoją nauczycielską pracę kochała ponad wszystko. Uczennice Instytutu, panienki z dobrych domów, garnęły się do francuskiego, który był drugim językiem ojczystym Antonii, jako że jej ojciec był rodowitym Francuzem. Wiedzę o dawnej Rzeczypospolitej młodym damom z ziemiańskich dworków, oddanym na naukę do stolicy, można było przekazać na dodatkowych zajęciach czy konwersacjach. Antonia wiedziała, że nie z każdą uczennicą i nie z każdą klasą mogła sobie tak śmiało poczynać. Razem z Krysią długo i wnikliwie obserwowały młode Polki, by się upewnić, która z nich wywodzi się z patriotycznej rodziny, a której zależy tylko na przypodobaniu się rosyjskiemu zaborcy.
Dyrektorka Instytutu, Olga Fiodorowna Wołgogradowa, stała na straży „prawidłowego” wychowania lansowanego przez zruszczone urzędy w duchu pogardy dla polskości. W całym zaborze nauczanie języka, literatury, historii, geografii, a nawet tradycji i obyczajów było bezwzględnie zakazane pod karą więzienia. Każda nauczycielka w każdej szkole Kraju Przywiślańskiego odbywała na ten temat rozmowę ze swoimi przełożonymi i zdawała sobie sprawę z tego, co grozi za naruszenie zakazu. Dlatego też większość kadry w szkolnictwie rekrutowała się z Rosjanek kształconych w kolegium petersburskim, które pracą w prowincjonalnej Warszawie zaspokajały swoje wygórowane potrzeby finansowe. Ich pensje nawet trzykrotnie przewyższały gażę Antonii i jej przyjaciółki, zubożałej szlachcianki Krystyny Błęckiej.
Krysia lojalnie sekundowała Tosi, gdy ta podejmowała ryzykowne przedsięwzięcie. Teraz obie wypłakiwały oczy nie tyle z żalu po utracie pracy, ile z rozpaczy, że nikogo już o Polsce nie nauczą.
– Co właściwie powiedziała Wołgogradowa? – zapytała szeptem Antonia, otrząsnąwszy się po chwili zamyślenia. W herbaciarni zebrał się spory tłum podróżnych.
– No cóż… – zaczęła smutno zrezygnowana Krystyna. – Jedna z naszych uczennic to nie takie niewiniątko, za jakie uchodzi. Opowiedziała dyrektorce o twojej konwersacji przy herbacie na temat Świtezi Adama Mickiewicza, a przy okazji przywołała historie kilku powstańczych potyczek i nadmieniła o udziale w nich twojego ojca. Olga wielce się zdziwiła. Miała cię za rodowitą Francuzkę, przybyłą prosto z Paryża. – Krystyna zrobiła pauzę, a ponieważ Antonia domagała się dalszych wyjaśnień, kontynuowała: – Wołgogradowa ma wuja w admiralicji. Rozpytała się, a on potwierdził, że twój ojciec pomagał rannym powstańcom i przerzucał tych najbardziej zaangażowanych przez granicę. No i był na jego egzekucji. Tyle Wołgogradowej wystarczyło, by dać ci wymówienie. Oto i cała sprawa – chlipnęła Krystyna i wytarła nos w chusteczkę. – Zawezwała mnie listownie przedwczoraj i oznajmiła, że widzieć nas więcej w Instytucie nie chce, że możemy się pakować. Znalazła już prawdziwą madame na twoje miejsce. Dodała, że wielce ją zawiodłaś, ukrywając swoje pochodzenie.
Słowa przekazane przez Krystynę zabolały Antonię i dziewczyna znowu popadła w zadumę. Oto ponosiła winę nie tylko za swoje zwolnienie, za swój los. Ojciec i brat Krysi byli na katordze na dalekiej Syberii, a jej matka i dwie małe siostry mieszkały kątem u kuzynów w Konstancinie, gdy po powstaniu wyrzucono je z rodzinnego dworku. To najstarsza Błęcka była żywicielką rodziny, a teraz straciła ten chleb, ponieważ pomagała Tosi.
Krysia zauważyła grymas na twarzy przyjaciółki i jakby czytając jej w myślach, powiedziała zdecydowanie:
– O mnie się nie martw! Pani Gądecka ma serce. Jak się dowiedziała o naszym nieszczęściu, zarekomendowała mnie do opieki nad córkami pani Zabrzezińskiej z Kabat. Mąż jej pisze do „Kuriera” i będzie mi jeszcze korektę przynosił. O mnie się nie martw! – powtórzyła dobitnie. – Najgorsze, że nic dla ciebie nie mamy. Może szkoda, że hrabina cię puściła z tego konwojowania?
Napięcie odpłynęło z twarzy Antonii. Gwałtownie wstała i rzekła dumnie:
– Dam sobie radę! Jestem córką doktora Gillarda. Miałam piętnaście lat, gdy pomagałam rannym powstańcom w leśnych ostępach, a szesnaście, gdy zostałam sama na świecie. Teraz mam dwadzieścia dwa lata i dwie zdrowe ręce. Poradzę sobie. Muszę! Nie ma na co czekać. Chcę to mieć za sobą. Idę od razu do Instytutu – zdecydowała.
Krystyna się zgodziła. Antonia, zaciskając usta, wzięła swój bagaż i z przyjaciółką pod rękę opuściła dworcową herbaciarnię. W tym czasie ruch na Marszałkowskiej nie zamarł, więc szybko skręciły w ulicę mniej zatłoczoną, kierując się w stronę pensji.
więcej..
