- W empik go
Nasza młodzież - ebook
Nasza młodzież - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 370 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Jednym z błędów stale popełnianych przez polskie stronnictwa zachowawcze i umiarkowane, a zarazem jednem z głównych źródeł niepowodzeń, była u nas zawsze nieznajomość politycznych, społecznych i umysłowych prądów, jakie w danej chwili dziejowej nurtowały wśród młodego pokolenia. Nie zadawano sobie trudu, żeby je badać, lekceważono ich znaczenie, siłę, wpływ. Był to wielki błąd, który potem mścił się straszliwie na pokoleniu starszem, zmuszonem do wypuszczania wodzów z rąk, a nieraz tez do paktowania z tem, co się w głębi sumienia za szkodliwe i złe dla sprawy publicznej uważało.
Tak było, ale tak być nie powinno. Nie powinno być zwłaszcza dziś, gdy w jednej z dzielnic polskich dokonywa się w powolnym i ciężkim porodzie polepszenie społeczno-ekonomicznych stosunków, a w drugiej wzmaga się groźnie represya polityczna i narodowa, w chwili, w której nawet z ust monarszych padają słowa drażniące, jakby obrachowane na to, aby nas z równowagi wytrącić.
Czy się wytrącić damy? Czy wytrwamy w rozważnym spokoju, bez którego żadna praca narodowa, żadna obrona skuteczną być nie może? Czy w tej obronie będziemy jednością wszystkich warstw i czynników społecznych silni? Na to pytanie można odpowiedzieć tylko po ścisłym rachunku.
Aby rachunek nie zawiódł, trzeba, żebyśmy znali dokładnie wszystkie cyfry, które do niego wchodzą. Musimy rozwiązać równanie z jedną ale wielką niewiadomą: musimy dokładnie zbadać, czem jest właściwie dzisiejsza młodzież polska. Nie łudźmy się, my wiemy o niej bardzo mało, widzimy tylko, że się coraz bardziej od nas, starszych, oddziela i oddala, żeśmy wszelki wpływ na nią stracili, że nas nietylko odpycha, ale że nam złorzeczy i urąga. To wiemy, to widzimy. Ale nie zdajemy, nie chcemy sobie zdać sprawy z przyczyn, które się na ten fakt złożyły, nie znamy psychologii współczesnej młodzieży polskiej, nie znamy wielu ukrytych sprężyn, które wywołują drgania młodocianej duszy, nie znamy warunków kształtowania się i urabiania jej poglądów.
Tę szczerbę w naszej politycznej i społecznej wiedzy praca niniejsza ma na celu choć w części zapełnić. Wychodząc z zasady, że "kto chce poetę poznać, musi powędrować w jego krainy", przewertowaliśmy całą literaturę polityczną, dotyczącą prądów i ruchów wśród młodzieży polskiej, za ostatnich lat kilkanaście i przytaczamy z niej to wszystko, co może społeczeństwo nasze z ustrojem i wierzeniami młodzieży obznajomić.
Z powodów, które, nie wątpimy że czytelnik polski usprawiedliwi, ograniczyliśmy się wyłącznie do materyałów, które młodzież sama lub jej uprzywilejowani kierownicy uznali za stosowne publicznie ogłosić, do powszechnej wiadomości podać. Opieraliśmy się wyłącznie na pismach publicznie wydawanych, których prenumerata dla każdego, a więc i dla rządów państw zainteresowanych, jest dostępną, i z których, jak tez o tem niedawne procesy i inne fakty świadczą, rządy te skrzętnie korzystają. Z wydawnictw tajnych (np. Pochodnia, Robotnik, Kiliński) przytaczamy tylko te ustępy, które powtórzone zostały przez jawnie wydawane organy naszych stronnictw skrajnych. Ułożył się stąd materyał nieco jednostronny, mimo to, jak sądzimy, ważny i pouczający. Innego zresztą wyjścia nie było przy traktowaniu kwestyi drażliwej, jaką nie wątpliwie jest, w danych warunkach, kwestya dążeń i działań młodzieży polskiej.
Warszawa, we wrześniu 1902 r.
Scriptor.OBJAŚNIENIE.
W pracy niniejszej powoływać się będziemy głównie na następujące pisma:
ORGANY STRONNICTWA NARODOWO-DEMOKRATYCZNEGO (SND).
Przegląd wszechpolski, miesięcznik, urzędowy organ stronnictwa, w Krakowie.
Polak, miesięcznik, popularyzator idei SND śród ludu, w Krakowie.
Goniec polski, miesięcznik, specyalny organ Związku wychodźtwa polskiego, w Paryżu.
Goniec wielkopolski, pismo codzienne demokratyczno-ludowe, w Poznaniu.
Słowo polskie, dziennik we Lwowie, najbardziej rozpowszechnione pismo codzienne w Galicyi, które w marcu 1902 przeszło w ręce redaktorów Przeglądu wszechpolskiego i stało się propagatorem kierunku "narodowodemokratycznego".
Wiek XX, pismo codzienne we Lwowie, nabyte przed dwoma laty dla obrony idei i dążeń SND. Po niespełna dziesięciomiesięcznej kampanii zlało się ze Słowem polskiem.
ORGANY POLSKIEJ PARTYI SOCYALISTYCZNE] (PPS).
Przedświt, miesięcznik, główny organ partyi w Londynie (1)
Naprzód, dziennik w Krakowie, pod kierunkiem Ig. Daszyńskiego, posła do parlamentu, przywódcy socyalistów galicyjskich.
SPECYALNE ORGANY MŁODZIEŻY.
Teka, organ młodzieży "narodowej", vel "demokratyczno-narodowej", miesięcznik wychodzący we Lwowie.
Promień, "organ młodzieży postępowej", z zabarwieniem socyalistycznem, miesięcznik we Lwowie.
–- (1) Nie należy mieszać z Przedświtem, lwowskim dziennikiem konserwatywno-religijnym, ale zwalczającym Stańczyków i oświadczającym się z sympatyą dla SND.
I. CYFRY I ICH CHARAKTERYSTYKA .
Najogólniejszą cechą młodego pokolenia polskiego, kształcącego się obecnie w wyższych zakładach naukowych w kraju i za granicą, jest szeroko rozwinięty radykalizm polityczny lub socyalny. Z wyjątkiem niewielkiej stosunkowo grupy poświęcających się wyłącznie nauce i stroniących od wszystkiego, co tej nauce jest obcem, z wyjątkiem karyerowiczów, na szczęście nielicznych, uważających szkołę wyższą tylko za szczebel do osiągnięcia wyższego stopnia powodzenia w życiu, cała ta wielotysięczna "armia przyszłości", uprawia z wielkim zapałem niwę polityczną. Jako taka zaś, dzieli się na dwa obozy: na młodzież "narodowo-demokratyczną", uosabiającą radykalizm polityczny, i "postępową", uosabiającą radykalizm społeczny. Nie ulega przytem najmniejszej wątpliwości, że znaczna większość młodzieży hołduje dziś zasadom narodowo – demokratycznym, i że ilość zwolenników kierunku socyalistycznego, stopniowo w ciągu ostatniego dziesięciolecia malejąc, zeszła dzisiaj do stosunkowo skromnej cyfry.
Ogół młodzieży polskiej, kształcącej się w wyższych zakładach naukowych, wynosi przeszło osiem tysięcy; z cyfry tej przypada w przybliżeniu:
na Warszawę…1400
". Kraków.1300
" Lwów. 1800
" Cesarstwo ros.. 2200
" Zagranicę… 1600
Razem… 8300
W Warszawie studentów Polaków kształci się na uniwersytecie około 850, w politechnice około 500. W końcu r. 1899 podział podług fakultetów i wyznań przedstawiał się w uniwersytecie warszawskim jak następuje:
katolicy
Wydział hist.-filolog….11
" Fizyko-matem….132
" Prawny…288
" Lekarski…229
…660
Procentowo…61,3%
prawosław.
Wydział hist.-filolog….26
" Fizyko-matem….49
" Prawny…118
" Lekarski…16
…209
Procentowo…19,1%
żydzi
Wydział hist.-filolog….-
" Fizyko-matem….25
" Prawny…51
" Lekarski…85
…160
Procentowo…14,6%
ew.-augsb.
Wydział hist.-filolog….1
" Fizyko-matem….8
" Prawny…25
" Lekarski…7
…41
Procentowo…3,8%
kalwini
Wydział hist.-filolog….-
" Fizyko-matem….2
" Prawny…4
" Lekarski…6
…12
Procentowo…1,1%
Liczba 2200 kształcących się w cesarstwie rosyjskiem rozkłada się na uniwersytety w Petersburgu, Moskwie, Kijowie, Odesie, Charkowie, Jurjewie (Dorpacie), Kazaniu i Tomsku; na politechniki w Petersburgu, Charkowie, Kijowie i Rydze; na instytuty inżynierów komunikacyi, inżynierów cywilnych, górniczy, leśny i elektrotechników, wszystkie pięć w Petersburgu.
Najwięcej, bo jedną trzecią część ogółu młodzieży naszej, kształcącej się w zakładach naukowych cesarstwa, skupia Petersburg. Cyfry rozkładają się tu w następujący sposób:
1. Uniwersytet:
Wydział prawny… 204
" matematyczny… 70
" przyrodniczy… 69