Neuronauka społeczna. Wprowadzenie - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
13 października 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Neuronauka społeczna. Wprowadzenie - ebook
Mózg jest najbardziej złożonym narządem w znanym nam Wszechświecie, a opisanie mechanizmów neuronowych stanowiących podłoże struktur i kontaktów społecznych stało się jednym z największych wyzwań neuronauki XXI wieku. Przedsięwzięcie to jest ekscytujące i zniechęcające zarazem, ponieważ wymaga zintegrowania teorii, metodologii i danych z różnych poziomów organizacji, uwzględnianych w licznych dyscyplinach i dotyczących różnych gatunków społecznych. Żeby sprostać takiemu wyzwaniu, obszar neuronauki społecznej rozrósł się spektakularnie, przekształcając się w dziedzinę interdyscyplinarną.
Z tekstu
Celem tej książki jest przybliżenie Czytelnikom neuronalnych podstaw aktywności społecznej człowieka i innych zwierząt. Podręcznik zapewnia podstawową wiedzę niezbędną do zrozumienia psychologicznych, neuronalnych, hormonalnych, komórkowych i genomicznych mechanizmów leżących u podstaw tak różnorodnych procesów społecznych, jak samotność, empatia, teoria umysłu, zaufanie i współpraca. Tym, co wyróżnia tę książkę, jest integracja badań prowadzonych z udziałem ludzi i zwierząt, opisy przypadków klinicznych, wielopoziomowe analizy zagadnień od płaszczyzny genów po społeczeństwo oraz różnorodne metodologie. Stephanie i John T. Cacioppo zawarli tu:
• podstawowe informacje na temat rozwoju neuronauki społecznej oraz jej związków z innymi dyscyplinami nauki,
• opis kształtowania się „mózgu społecznego” oraz metod poznawania go i wnioskowania o jego ewolucji i funkcjonowaniu,
• wiedzę na temat znaczenia relacji społecznych dla prawidłowego funkcjonowania człowieka oraz konsekwencji obiektywnej i postrzeganej izolacji społecznej, a także opis ewolucyjnej teorii samotności,
• opis tzw. sił łączących, czyli zjawisk umożliwiających społeczną wymianę, jak zarażanie emocjonalne, mentalizacja, empatia, identyfikacja czy społeczne uczenie się,
• doniesienia z badań na temat percepcji społecznej i znaczenia różnego rodzaju informacji w odczytywaniu i interpretowaniu sygnałów z twarzy i oczu,
• wiedzę na temat zjawisk zachodzących w grupach społecznych, m.in. wzajemności, współpracy, powstawania stereotypów i uprzedzeń, dyskryminacji oraz altruizmu,
• informacje o neuronalnych podstawach wpływu społecznego,
• opis zdrowych więzi społecznych z punktu widzenia neuronauki: autorzy opisali proces tworzenia wspólnych reprezentacji poznawczych z osobami znaczącymi, rodzaje miłości oraz jej wpływ na poznanie społeczne i ucieleśnione, a także aktywność neuronalną zachodzącą u osób, które doświadczyły odrzucenia.
| Kategoria: | Psychologia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-22596-4 |
| Rozmiar pliku: | 6,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
ROZDZIAŁ 1
WPROWADZENIE DO NEURONAUKI SPOŁECZNEJ
Mózg jest najbardziej złożonym narządem w znanym nam Wszechświecie, a opisanie mechanizmów neuronowych stanowiących podłoże struktur i kontaktów społecznych stało się jednym z największych wyzwań neuronauki XXI wieku¹. Przedsięwzięcie to jest ekscytujące i zniechęcające zarazem, ponieważ wymaga zintegrowania teorii, metodologii i danych z różnych poziomów organizacji, uwzględnianych w licznych dyscyplinach i dotyczących różnych gatunków społecznych. Żeby sprostać takiemu wyzwaniu, obszar neuronauki społecznej rozrósł się spektakularnie, przekształcając się w dziedzinę interdyscyplinarną. Celem, który przyświecał nam podczas pisania tej książki, jest wprowadzenie cię w ten obszar.
1.1
Ewolucja zachowań społecznych
Rozpoczynamy naszą podróż od pytania, jak wyewoluowały zachowania społeczne? Zachowania społeczne można klasyfikować wedle skutków dla dostosowania jednostki i jej partnerów społecznych. Oto cztery rodzaje zachowań społecznych stwierdzane u różnych gatunków, od bakterii po ludzi²: (1) wzajemne korzyści – zachowanie społeczne przynoszące korzyści wszystkim stronom zaangażowanym w daną interakcję; (2) samolubstwo – zachowanie dające korzyść kosztem innych jednostek zaangażowanych w interakcję; (3) altruizm – zachowanie kosztowne dla jednostki, dające korzyści innym i (4) złośliwość – zachowanie kosztowne dla wszystkich jednostek zaangażowanych w interakcję².
Zachowania społeczne zaliczające się do kategorii wzajemnych korzyści czy samolubstwa mają bezpośredni wpływ na dostosowanie i tym samym są wzmacniane przez dobór naturalny. Zachowania z kategorii altruizmu i złośliwości zmniejszają dostosowanie jednostki, niemniej procesy ewolucyjne mogą im sprzyjać, o ile spełnione zostaną pewne warunki reguły Hamiltona.
Zgodnie z regułą Hamiltona zachowania altruistyczne są preferowane, jeśli koszty jednostki są mniejsze niż iloczyn zysku obdarowanego (obdarowanych) i współczynnika jego (ich) pokrewieństwa z ową jednostką, gdzie pokrewieństwo genetyczne rozumiane jest jako genetyczne podobieństwo dwóch jednostek w odniesieniu do danej populacji. Przykładowo, pokrewieństwo dodatnie oznacza, że dwie jednostki mają więcej genów wspólnych niż przeciętnie, ujemne zaś, że łączy je mniej wspólnych genów niż średnia w danej populacji. Według tej samej logiki zachowania złośliwe mogą być preferowane, jeżeli koszty dla jednostki są mniejsze niż iloczyn kosztów innej jednostki (innych jednostek) i jej (ich) ujemnego pokrewieństwa z jednostką ujawniającą zachowanie, albo jeżeli wzajemnie kosztowne zachowania są dla jednostki mniejszym kosztem niż iloczyn korzyści dla trzeciej strony i jej pokrewieństwa2,\ 3.
Z reguły Hamiltona wynika również, że pokrewieństwo genetyczne, sygnalizowane przez taki czynnik jak rozpoznawanie krewnych, może odgrywać większą rolę w ewolucji zachowań społecznych wpisujących się w kategorię altruizmu czy złośliwości niż tych w kategorię wzajemnych korzyści lub samolubstwa.
Zasady ewolucyjne sprzyjające zachowaniom społecznym są takie same niezależnie od gatunku i wyewoluowały długo przed pojawieniem się człowieka. Ludzki mózg ujawnia liczne podobieństwa z mózgami innych organizmów i zarówno badania porównawcze, jak i modele zwierzęce są ważne w odkrywaniu sekretów funkcjonowania tego narządu. Poza podobieństwami ludzki mózg różni się od mózgów innych gatunków. Wyjątkową cechą ludzkiego mózgu jest zdolność do kontemplacji historii Ziemi, zasięgu Wszechświata, pochodzenia naszego gatunku, genetycznej matrycy życia i fizycznej podstawy naszej własnej, wyjątkowej umysłowej egzystencji⁴. Oto dwie obserwacje nieprzerwanie pojawiające się podczas naszej podróży po neuronauce społecznej: (1) u podstaw zachowań społecznych leżą utrwalone mechanizmy neuronalne, hormonalne, komórkowe i molekularne; (2) powiązania społeczne (np. pokrewieństwo), złożoność społeczna (np. możliwi partnerzy wzajemnych kontaktów) oraz uczenie się społeczne i kulturowe są siłami napędowymi ewolucji niesamowitych możliwości ludzkiego mózgu.
1.2
Mózg społeczny szarańczy pustynnej
Gatunki społeczne są tak określane właśnie dlatego, że często kontaktują się z innymi osobnikami swojego gatunku, by kształtować struktury (czyli wzorce wzajemnych kontaktów, jak łączenie się w pary, więź matka– dziecko czy grupy) wykraczające poza samą jednostkę. Częste kontakty z osobnikami własnego gatunku rodzą złożoność, wymagania, wyzwania, zagrożenia, możliwości i korzyści niespotykane u gatunków niespołecznych. W rezultacie mózg nie tylko jest podstawą procesów i struktur społecznych, ale te procesy i struktury mogą zwrotnie wpływać na jego funkcje i struktury. Zakłada się, że te oddziaływania zachodzą na przestrzeni pokoleń w procesach ewolucyjnych, chociażby w wyniku doboru naturalnego. Ale wpływ środowiska społecznego na struktury i funkcje mózgu daje się też zaobserwować na przestrzeni życia jednostki.
W każdej chwili pojedynczy osobnik gatunku społecznego może zajmować różne pozycje na kontinuum integracja społeczna (zdrowe relacje społeczne i więzi) – izolacja społeczna (np. wykluczenie, zaniedbywanie). Miejsce osobnika na tym kontinuum można badać w różnym czasie w warunkach naturalnych lub manipulować nim eksperymentalnie w laboratorium w celu określenia zależności przyczynowo-skutkowych kontekstu społecznego. Badania wykazały, że miejsce osobnika na tym kontinuum może wpływać na struktury i funkcje jego mózgu⁵. Przeanalizujemy to zagadnienie w rozdziale 2, ale teraz przyjrzyjmy się szarańczy pustynnej (_Schistocerca gregaria_) dobrze ilustrującej opisywane zjawisko (ryc. 1.1).
Szarańcza pustynna występuje w Afryce, Azji i na Bliskim Wschodzie. To żarłoczny owad pochłaniający dziennie tyle pożywienia, ile sam waży. Żywi się owocami, liśćmi, nasionami, kwiatami, łodygami, korą i pędami. Dzienne spożycie jednego osobnika wynosi 2 gramy i jest nieistotne, ale kiedy te szybko latające owady zorganizują się w chmary liczące nawet 50 miliardów osobników, potrafią dziennie zjeść 200 ton pokarmu. Chmary szarańczy pustynnej całe wieki niszczyły plony i sprowadzały głód.
Tym, co czyni szarańczę pustynną wyjątkowo interesującą, jest fakt, że potrafi ona wielokrotnie przechodzić od samotniczego trybu życia do trybu stadnego. Faza samotnicza jest bardziej typowa i w tym czasie osobniki unikają spotkań z przedstawicielami własnego gatunku. W szczególnych warunkach (stymulacja do tworzenia chmary) szarańcza przechodzi z fazy solitarnej do stadnej i wtedy mózgi tych owadów rosną o około 30% zapewne po to, by mogły sprostać wymaganiom przetwarzania dodatkowych informacji występujących w nowo powstałym, bardziej złożonym środowisku społecznym (ryc. 1.1)⁶.
A
B
Rycina 1.1. A. szarańcza pustynna (Schistocera gregaria). iStock.com/MaYcal. B. połowy mózgu szarańczy żyjącej samotnie (strona lewa) i stadnie (strona prawa) widziane z przodu w tej samej skali (podziałka 1 mm). Obie szarańcze były niemal tej samej wielkości. Zdjęcie pokazuje neuropile wzrokowe płata wzrokowego obejmujące trzy płytki, kolejno: medulla (kolor limonkowy), lamina (cyjan) oraz kompleks lobula (czerwony).
Adaptacja za: Ott i Rogers⁶. Za: ryc. 1 w: Swidbert R. Ott i Stephen M. Rogers. Gregarious desert locusts have substantially larger brains with altered proportions compared with the solitarious phase. _Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences_, http://doi.org/10.1098/rspb.2010.0694.
Brak kontaktów społecznych powoduje powrót do fazy samotniczej, czemu towarzyszy redukcja objętości mózgu. Co istotne, mózgi tych szarańczy nie rosną równomiernie, ale raczej w tych obszarach, które są szczególnie ważne w fazie stadnej (ramka 1.1).
WPROWADZENIE DO NEURONAUKI SPOŁECZNEJ
Mózg jest najbardziej złożonym narządem w znanym nam Wszechświecie, a opisanie mechanizmów neuronowych stanowiących podłoże struktur i kontaktów społecznych stało się jednym z największych wyzwań neuronauki XXI wieku¹. Przedsięwzięcie to jest ekscytujące i zniechęcające zarazem, ponieważ wymaga zintegrowania teorii, metodologii i danych z różnych poziomów organizacji, uwzględnianych w licznych dyscyplinach i dotyczących różnych gatunków społecznych. Żeby sprostać takiemu wyzwaniu, obszar neuronauki społecznej rozrósł się spektakularnie, przekształcając się w dziedzinę interdyscyplinarną. Celem, który przyświecał nam podczas pisania tej książki, jest wprowadzenie cię w ten obszar.
1.1
Ewolucja zachowań społecznych
Rozpoczynamy naszą podróż od pytania, jak wyewoluowały zachowania społeczne? Zachowania społeczne można klasyfikować wedle skutków dla dostosowania jednostki i jej partnerów społecznych. Oto cztery rodzaje zachowań społecznych stwierdzane u różnych gatunków, od bakterii po ludzi²: (1) wzajemne korzyści – zachowanie społeczne przynoszące korzyści wszystkim stronom zaangażowanym w daną interakcję; (2) samolubstwo – zachowanie dające korzyść kosztem innych jednostek zaangażowanych w interakcję; (3) altruizm – zachowanie kosztowne dla jednostki, dające korzyści innym i (4) złośliwość – zachowanie kosztowne dla wszystkich jednostek zaangażowanych w interakcję².
Zachowania społeczne zaliczające się do kategorii wzajemnych korzyści czy samolubstwa mają bezpośredni wpływ na dostosowanie i tym samym są wzmacniane przez dobór naturalny. Zachowania z kategorii altruizmu i złośliwości zmniejszają dostosowanie jednostki, niemniej procesy ewolucyjne mogą im sprzyjać, o ile spełnione zostaną pewne warunki reguły Hamiltona.
Zgodnie z regułą Hamiltona zachowania altruistyczne są preferowane, jeśli koszty jednostki są mniejsze niż iloczyn zysku obdarowanego (obdarowanych) i współczynnika jego (ich) pokrewieństwa z ową jednostką, gdzie pokrewieństwo genetyczne rozumiane jest jako genetyczne podobieństwo dwóch jednostek w odniesieniu do danej populacji. Przykładowo, pokrewieństwo dodatnie oznacza, że dwie jednostki mają więcej genów wspólnych niż przeciętnie, ujemne zaś, że łączy je mniej wspólnych genów niż średnia w danej populacji. Według tej samej logiki zachowania złośliwe mogą być preferowane, jeżeli koszty dla jednostki są mniejsze niż iloczyn kosztów innej jednostki (innych jednostek) i jej (ich) ujemnego pokrewieństwa z jednostką ujawniającą zachowanie, albo jeżeli wzajemnie kosztowne zachowania są dla jednostki mniejszym kosztem niż iloczyn korzyści dla trzeciej strony i jej pokrewieństwa2,\ 3.
Z reguły Hamiltona wynika również, że pokrewieństwo genetyczne, sygnalizowane przez taki czynnik jak rozpoznawanie krewnych, może odgrywać większą rolę w ewolucji zachowań społecznych wpisujących się w kategorię altruizmu czy złośliwości niż tych w kategorię wzajemnych korzyści lub samolubstwa.
Zasady ewolucyjne sprzyjające zachowaniom społecznym są takie same niezależnie od gatunku i wyewoluowały długo przed pojawieniem się człowieka. Ludzki mózg ujawnia liczne podobieństwa z mózgami innych organizmów i zarówno badania porównawcze, jak i modele zwierzęce są ważne w odkrywaniu sekretów funkcjonowania tego narządu. Poza podobieństwami ludzki mózg różni się od mózgów innych gatunków. Wyjątkową cechą ludzkiego mózgu jest zdolność do kontemplacji historii Ziemi, zasięgu Wszechświata, pochodzenia naszego gatunku, genetycznej matrycy życia i fizycznej podstawy naszej własnej, wyjątkowej umysłowej egzystencji⁴. Oto dwie obserwacje nieprzerwanie pojawiające się podczas naszej podróży po neuronauce społecznej: (1) u podstaw zachowań społecznych leżą utrwalone mechanizmy neuronalne, hormonalne, komórkowe i molekularne; (2) powiązania społeczne (np. pokrewieństwo), złożoność społeczna (np. możliwi partnerzy wzajemnych kontaktów) oraz uczenie się społeczne i kulturowe są siłami napędowymi ewolucji niesamowitych możliwości ludzkiego mózgu.
1.2
Mózg społeczny szarańczy pustynnej
Gatunki społeczne są tak określane właśnie dlatego, że często kontaktują się z innymi osobnikami swojego gatunku, by kształtować struktury (czyli wzorce wzajemnych kontaktów, jak łączenie się w pary, więź matka– dziecko czy grupy) wykraczające poza samą jednostkę. Częste kontakty z osobnikami własnego gatunku rodzą złożoność, wymagania, wyzwania, zagrożenia, możliwości i korzyści niespotykane u gatunków niespołecznych. W rezultacie mózg nie tylko jest podstawą procesów i struktur społecznych, ale te procesy i struktury mogą zwrotnie wpływać na jego funkcje i struktury. Zakłada się, że te oddziaływania zachodzą na przestrzeni pokoleń w procesach ewolucyjnych, chociażby w wyniku doboru naturalnego. Ale wpływ środowiska społecznego na struktury i funkcje mózgu daje się też zaobserwować na przestrzeni życia jednostki.
W każdej chwili pojedynczy osobnik gatunku społecznego może zajmować różne pozycje na kontinuum integracja społeczna (zdrowe relacje społeczne i więzi) – izolacja społeczna (np. wykluczenie, zaniedbywanie). Miejsce osobnika na tym kontinuum można badać w różnym czasie w warunkach naturalnych lub manipulować nim eksperymentalnie w laboratorium w celu określenia zależności przyczynowo-skutkowych kontekstu społecznego. Badania wykazały, że miejsce osobnika na tym kontinuum może wpływać na struktury i funkcje jego mózgu⁵. Przeanalizujemy to zagadnienie w rozdziale 2, ale teraz przyjrzyjmy się szarańczy pustynnej (_Schistocerca gregaria_) dobrze ilustrującej opisywane zjawisko (ryc. 1.1).
Szarańcza pustynna występuje w Afryce, Azji i na Bliskim Wschodzie. To żarłoczny owad pochłaniający dziennie tyle pożywienia, ile sam waży. Żywi się owocami, liśćmi, nasionami, kwiatami, łodygami, korą i pędami. Dzienne spożycie jednego osobnika wynosi 2 gramy i jest nieistotne, ale kiedy te szybko latające owady zorganizują się w chmary liczące nawet 50 miliardów osobników, potrafią dziennie zjeść 200 ton pokarmu. Chmary szarańczy pustynnej całe wieki niszczyły plony i sprowadzały głód.
Tym, co czyni szarańczę pustynną wyjątkowo interesującą, jest fakt, że potrafi ona wielokrotnie przechodzić od samotniczego trybu życia do trybu stadnego. Faza samotnicza jest bardziej typowa i w tym czasie osobniki unikają spotkań z przedstawicielami własnego gatunku. W szczególnych warunkach (stymulacja do tworzenia chmary) szarańcza przechodzi z fazy solitarnej do stadnej i wtedy mózgi tych owadów rosną o około 30% zapewne po to, by mogły sprostać wymaganiom przetwarzania dodatkowych informacji występujących w nowo powstałym, bardziej złożonym środowisku społecznym (ryc. 1.1)⁶.
A
B
Rycina 1.1. A. szarańcza pustynna (Schistocera gregaria). iStock.com/MaYcal. B. połowy mózgu szarańczy żyjącej samotnie (strona lewa) i stadnie (strona prawa) widziane z przodu w tej samej skali (podziałka 1 mm). Obie szarańcze były niemal tej samej wielkości. Zdjęcie pokazuje neuropile wzrokowe płata wzrokowego obejmujące trzy płytki, kolejno: medulla (kolor limonkowy), lamina (cyjan) oraz kompleks lobula (czerwony).
Adaptacja za: Ott i Rogers⁶. Za: ryc. 1 w: Swidbert R. Ott i Stephen M. Rogers. Gregarious desert locusts have substantially larger brains with altered proportions compared with the solitarious phase. _Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences_, http://doi.org/10.1098/rspb.2010.0694.
Brak kontaktów społecznych powoduje powrót do fazy samotniczej, czemu towarzyszy redukcja objętości mózgu. Co istotne, mózgi tych szarańczy nie rosną równomiernie, ale raczej w tych obszarach, które są szczególnie ważne w fazie stadnej (ramka 1.1).
więcej..
