Nie-całość. Źiźek, Dolar, Zupanćić - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2016
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Nie-całość. Źiźek, Dolar, Zupanćić - ebook
Słoweńska filozoficzna szkoła psychoanalityczna stanowi obecnie jeden z najważniejszych współczesnych prądów intelektualnych. Slavoj Žižek stał się międzynarodową gwiazdą filozoficzną, zaś Mladen Dolar i Alenka Zupančič uważani są niezwykle oryginalne głosy we współczesnych dyskusjach o relacji między psychoanalizą i filozofią. Książka Kuby Mikurdy to pierwsza w skali światowej monografia słoweńskiej szkoły. Autor odwołuje się do Lacanowskich formuł seksuacji – męskiej, czyli logiki wyjątku, oraz żeńskiej, czyli logiki niespójności – by zrekonstruować najważniejsze tezy Žižka, Dolara i Zupančič dotyczące podmiotu, etyki, estetyki i polityki.
| Kategoria: | Filozofia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-18922-8 |
| Rozmiar pliku: | 1,2 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
PODZIĘKOWANIA
Chciałbym podziękować Mladenowi Dolarowi, Alence Zupančič i Slavojowi Žižkowi za ich ogromną pomoc i otwartość w trakcie mojego pobytu naukowego w Lublanie w 2009 roku. A także, w szczególny sposób, Agacie Bielik-Robson, promotorce pracy doktorskiej będącej podstawą tej książki, za wszystkie wnikliwe komentarze, cierpliwość i wsparcie. Dziękuję również recenzentom pracy – Andrzejowi Lederowi i Cezaremu Woźniakowi, oraz moim pierwszym profesorom filozofii – Michałowi Pawłowi Markowskiemu i Cezaremu Wodzińskiemu.
Ukłon za prace wydawnicze i redakcyjne składam Mikołajowi Ratajczakowi i Jackowi Schodowskiemu. Niezawodnemu Jakubowi Woynarowskiemu dziękuję za pracę nad kolażami.
Nie-całość dedykuję Jagodzie, z którą gramy w tej samej komedii.WSTĘP
„Psychoanaliza… w Słowenii?”
Takim pytaniem Jacques-Alain Miller, spadkobierca praw autorskich i myśli francuskiego psychoanalityka Jacques’a Lacana, otworzył rozmowę z czworgiem jugosłowiańskich lacanistów, która ukazała się w 1983 roku w czasopiśmie Ornicar?. Rozmówcami Millera byli Mladen Dolar, Rastko Močnik, Slavoj Žižek i Danica Mijovič. Trzech pierwszych kilka lat wcześniej powołało w Lublanie Towarzystwo Psychoanalizy Teoretycznej (TPT) oraz przejęło redakcję czasopisma Problemi. Grupa nawiązała kontakt z Millerem pod koniec lat siedemdziesiątych, a następnie zaprosiła jego i kilku innych członków z najbliższego kręgu Lacana (między innymi Gérarda Millera i Alaina Grosricharda) do Lublany na konferencję. Miller, dbający o sukcesywne poszerzanie wpływów myśli Lacana poza granicami Francji, chętnie przyjął zaproszenie, jednocześnie proponując Słoweńcom udział w swoich paryskich seminariach.
W byłej Jugosławii, w przeciwieństwie do innych krajów demokracji ludowej, psychoanaliza nie spotykała się z otwartymi zakazami ze strony władz ani jako teoria, ani jako praktyka. Trzeba przypomnieć, że w krajach bardziej zależnych od ZSRR sytuacja psychoanalizy wyglądała zupełnie inaczej. Związek Radziecki już w latach 1947–1949 oficjalnie potępił psychoanalizę jako naukę burżuazyjną, podkreślając jej antyutopijność, rzekomy irracjonalizm oraz tezy o nieprzejrzystości podmiotu. W 1950 roku, decyzją Akademii Nauk ZSRR i Akademii Nauk Medycznych ZSRR, oficjalnym paradygmatem naukowym w psychologii i psychiatrii radzieckiej oraz państw satelickich stał się pawłowizm. Aby utrwalić myśl Pawłowa i dowieść jej bliskości z doktryną materializmu dialektycznego, począwszy od 1951 roku organizowano w Moskwie masowe konferencje naukowe. Wpływowi radzieccy psychiatrzy – jak Wasilij Gilarowski czy Michaił Gurewicz – zostali potępieni, zmuszeni do samokrytyki i wyrzeczenia się związków z teoriami wypracowanymi na Zachodzie (kilka lat później Gilarowski opublikował jeden z pierwszych podręczników psychiatrii wychodzącej od badań Pawłowa, której przekład na język polski ukazał się w 1957 roku). „Pawłowizacji” nie uniknęła również polska psychologia i psychiatria – w latach 1951–1952 polskie Ministerstwo Zdrowia zorganizowało w Krynicy konferencję pawłowowską, w której uczestniczyła delegacja naukowców radzieckich. We wrześniu 1952 roku ogólnokrajowa narada psychiatrów w Tworkach przyjęła rezolucję, która wzywała do „twórczego i bojowego rozwoju pawłowizmu w polskiej nauce psychiatrycznej”. Kilka referatów wygłoszonych na naradzie otwarcie potępiało psychoanalizę – atakowano wydany w 1948 roku psychoanalityczny podręcznik psychiatrii Maurycego Bornsztajna (wspomniane wydanie Psychiatrii Gilarowskiego na okładce nazywa go „przestarzałym”), jeden zaś z prelegentów, krytykując psychiatrię polską okresu międzywojennego, dowodził, że „poważna grupa psychiatrów stała na pozycjach freudyzmu i zalewała psychiatrię polską powodzią psychoanalitycznych, idealistycznych, mglistych i absurdalnych koncepcji”. Tadeusza Bilikiewicza, który przed wojną opublikował między innymi Psychoanalizę w praktyce lekarskiej (1935) i Psychopatologię marzenia sennego (1937), oskarżono o „niedopuszczalne eksperymenty na chorych psychicznie”, które „u niejednego mogą budzić ponure wspomnienia nocy faszystowskiej”.
Niezależność Jugosławii od ZSRR pozwoliła uniknąć tamtejszym psychoanalitykom podobnego losu. Nie oznacza to jednak, że psychoanaliza rozwijała się tam w sposób zupełnie swobodny i konsekwentny. Choć pierwsze teksty Freuda (wśród nich Wykłady ze wstępu do psychoanalizy, Psychopatologia życia codziennego, Trzy rozprawy z teorii seksualnej) w przekładzie na język serbsko-chorwacki ukazały się w latach trzydziestych, nie trafiły na podatny grunt. Autorem tłumaczeń i popularyzatorem myśli freudowskiej był Hugo Klajn (1894–1981), lekarz i psychiatra, który w latach dwudziestych studiował w Wiedniu. Drugą ważną postacią dla rozwoju psychoanalizy w Jugosławii był Nikola Mikloš Šugar (1897–1945), członek austriackiego i węgierskiego towarzystwa psychoanalitycznego. W 1938 roku Šugar założył pierwsze na terenie przyszłej Jugosławii towarzystwo psychoanalityczne z siedzibą w Belgradzie. Wzrost zainteresowania psychoanalizą na terenie Jugosławii przypada na początek lat pięćdziesiątych – wówczas zyskała ona na znaczeniu, choć przede wszystkim w „zamerykanizowanej” wersji, pod silnym wpływem „psychologii ego” Heinza Hartmanna (którą zaciekle atakował w tym czasie Jacques Lacan). Właśnie w takiej formie – jako psychologia ego, jako „humanistyczny” wyciąg z freudyzmu i marksizmu à la Erich Fromm, jako „podejście psychodynamiczne” Haralda Schultza-Henckego – psychoanaliza stopniowo przełamywała nieufność środowiska medycznego i naukowego w Jugosławii, trafiając zarówno do praktyki klinicznej (często jako element „terapii eklektycznej”), jak i na uniwersytety. Jej „pozytywność”, „optymizm”, nacisk na wymiar społeczno-moralny i syntetyzującą siłę ja, miały być odtrutką na „pesymizm”, „determinizm”, „panseksualizm” i „naturalizm” samego Freuda. Jako taka dawała się też łatwiej połączyć z marksizmem samorządowym (oficjalną doktryną ideologiczną Jugosławii). Dodatkowo, w samej praktyce klinicznej doszło do rozszczepienia psychoanalizy na użyteczną technikę i podejrzaną (bo „nienaukową” i „spekulatywną”) teorię. W samej Słowenii nie było jednak środowiska psychoanalitycznego jako takiego (w przeciwieństwie do Serbii, gdzie począwszy od lat pięćdziesiątych psychoanalitycy skupiali się wokół Vojina Matića). Jak twierdzi Mladen Dolar, w latach siedemdziesiątych w całej Słowenii była tylko jedna osoba, która przeszła własną analizę w Niemczech i jako taka była właściwie wykształconym psychoanalitykiem.
W takich warunkach rozwijała się w latach siedemdziesiątych słoweńska recepcja psychoanalizy Jacques’a Lacana. Jej inicjatorem było środowisko akademickie – młodsi wykładowcy i studenci wydziałów humanistycznych uniwersytetu w Lublanie, którzy skupili się wokół czasopisma Problemi. Do najaktywniejszych członków grupy należeli Mladen Dolar, Rastko Močnik, Slavoj Žižek, Braco Rotar, Eva Bahovec, Miran Božovič, Zdravko Kobe i Rado Riha (w latach osiemdziesiątych dołączyły m.in. Renata Salecl i Alenka Zupančič). Problemi, wydawane od połowy lat sześćdziesiątych, były jednym z niewielu słoweńskich czasopism, które publikowało głosy krytyczne i polemiczne wobec oficjalnej linii titoizmu (nie miało jednak spójnej i wyrazistej linii krytycznej – poglądy autorów rozciągały się od nacjonalizmu po radykalny marksizm). Jednym z pierwszych efektów współpracy grupy z Problemi był przekład dwóch rozdziałów z tomu O gramatologii Jacques’a Derridy, opublikowanych kilka miesięcy po francuskim wydaniu książki (w numerze zimowym 1967/1968). Na początku lat osiemdziesiątych napięcia w zespole stały się jednak na tyle silne, że grupa redaktorów wystąpiła o zgodę na założenie własnego tytułu. Po ich odejściu Problemi w całości przejęła grupa lacanistów, z Mladenem Dolarem, Rastko Močnikiem i Slavojem Žižkiem na czele. W 1985 roku przy czasopiśmie powołano serię wydawniczą Analecta, w której ukazywały się zarówno publikacje członków grupy, jak i pierwsze słoweńskie przekłady głównych tekstów Freuda i Lacana.PRZYPISY
W 1975 roku Jacques-Alain Miller założył Ornicar? Bulletin périodique du champ freudien. Czasopismo było początkowo bastionem najmłodszego pokolenia uczniów Lacana. Miller, któremu Lacan powierzył pieczę nad swoim dorobkiem, publikował tam między innymi fragmenty seminariów. Po śmierci Lacana w 1981 roku Ornicar? stał się jednym z najważniejszych tytułów École de la Cause freudienne.
Danica Mijovič była psycholożką z Belgradu, niezwiązaną ani wcześniej, ani później z grupą słoweńską.
Na ten temat zob. É. Roudinesco, Jacques Lacan & Co: A History of Psychoanalysis in France. 1925–1985, Chicago 1990, s. 177–180.
R. Herczyński, G. Herczyńska, „Psychiatria i neurologia w Polsce u progu okresu stalinowskiego”, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14, 4/2005, www.ipin.edu.pl/ppn/archiwum/2005/4/t14n4_1.pdf (dostęp: 08.03.2010).
Tamże.
Tamże. Rezolucja kończyła się przykładem cynizmu ideologicznego – którego mechanizm Žižek wielokrotnie analizował – mianowicie cytatem ze Stalina. Ten ostatni podkreślał, że „żadna nauka nie może rozwijać się i prosperować bez walki poglądów, bez wolności krytyki”.
Tamże.
Tamże.
Po II wojnie światowej Klajn poświęcił się głównie pracy w teatrze (był znawcą Szekspira, stosował psychoanalizę w dramatologii), ale w 1955 roku opublikował jeszcze psychoanalityczne studium Nerwice wojenne Jugosłowian. W cytowanym wcześniej wywiadzie rozmówcy Millera sugerują, że Klajn porzucił praktykę psychoanalityczną, by móc poślubić jedną z pacjentek (ZP, s. 182). W numerze 2–3/2000 węgierskiego czasopisma psychoanalitycznego Thalassa (wydawanego przez Stowarzyszenie Sándora Ferencziego) serbski psycholog Žarko Trebješanin, przypominając postać Klajna, sugerował, że mimo zasług, jakie położył dla rozwoju psychoanalizy w Serbii (i całej Jugosławii), jego dorobek jest niemal zupełnie nieznany, zarówno w krajach byłej Jugosławii, jak i poza ich granicami (www.c3.hu/~thalassa/200023/0023summ.htm – dostęp: 08.03.2010). Mladen Dolar, opowiadając o rozwoju psychoanalizy w Słowenii, przywołał postać Klajna jako „figury ojcowskiej” jugosłowiańskiej psychoanalizy. Nagranie z dnia 24.04.2009 (archiwum autora – rozmowy z Mladenem Dolarem, Alenką Zupančič i Slavojem Žižkiem zostały przeprowadzone w trakcie pobytu autora na trzymiesięcznym stypendium w Lublanie od marca do maja 2009 roku).
Vojin Matić (1911–1999) – psychoanalityk, profesor uniwersytetu w Belgradzie, jeden z założycieli Belgradzkiego Towarzystwa Psychoanalitycznego.
Nagranie z dnia 24.04.2009 (archiwum autora).
Chciałbym podziękować Mladenowi Dolarowi, Alence Zupančič i Slavojowi Žižkowi za ich ogromną pomoc i otwartość w trakcie mojego pobytu naukowego w Lublanie w 2009 roku. A także, w szczególny sposób, Agacie Bielik-Robson, promotorce pracy doktorskiej będącej podstawą tej książki, za wszystkie wnikliwe komentarze, cierpliwość i wsparcie. Dziękuję również recenzentom pracy – Andrzejowi Lederowi i Cezaremu Woźniakowi, oraz moim pierwszym profesorom filozofii – Michałowi Pawłowi Markowskiemu i Cezaremu Wodzińskiemu.
Ukłon za prace wydawnicze i redakcyjne składam Mikołajowi Ratajczakowi i Jackowi Schodowskiemu. Niezawodnemu Jakubowi Woynarowskiemu dziękuję za pracę nad kolażami.
Nie-całość dedykuję Jagodzie, z którą gramy w tej samej komedii.WSTĘP
„Psychoanaliza… w Słowenii?”
Takim pytaniem Jacques-Alain Miller, spadkobierca praw autorskich i myśli francuskiego psychoanalityka Jacques’a Lacana, otworzył rozmowę z czworgiem jugosłowiańskich lacanistów, która ukazała się w 1983 roku w czasopiśmie Ornicar?. Rozmówcami Millera byli Mladen Dolar, Rastko Močnik, Slavoj Žižek i Danica Mijovič. Trzech pierwszych kilka lat wcześniej powołało w Lublanie Towarzystwo Psychoanalizy Teoretycznej (TPT) oraz przejęło redakcję czasopisma Problemi. Grupa nawiązała kontakt z Millerem pod koniec lat siedemdziesiątych, a następnie zaprosiła jego i kilku innych członków z najbliższego kręgu Lacana (między innymi Gérarda Millera i Alaina Grosricharda) do Lublany na konferencję. Miller, dbający o sukcesywne poszerzanie wpływów myśli Lacana poza granicami Francji, chętnie przyjął zaproszenie, jednocześnie proponując Słoweńcom udział w swoich paryskich seminariach.
W byłej Jugosławii, w przeciwieństwie do innych krajów demokracji ludowej, psychoanaliza nie spotykała się z otwartymi zakazami ze strony władz ani jako teoria, ani jako praktyka. Trzeba przypomnieć, że w krajach bardziej zależnych od ZSRR sytuacja psychoanalizy wyglądała zupełnie inaczej. Związek Radziecki już w latach 1947–1949 oficjalnie potępił psychoanalizę jako naukę burżuazyjną, podkreślając jej antyutopijność, rzekomy irracjonalizm oraz tezy o nieprzejrzystości podmiotu. W 1950 roku, decyzją Akademii Nauk ZSRR i Akademii Nauk Medycznych ZSRR, oficjalnym paradygmatem naukowym w psychologii i psychiatrii radzieckiej oraz państw satelickich stał się pawłowizm. Aby utrwalić myśl Pawłowa i dowieść jej bliskości z doktryną materializmu dialektycznego, począwszy od 1951 roku organizowano w Moskwie masowe konferencje naukowe. Wpływowi radzieccy psychiatrzy – jak Wasilij Gilarowski czy Michaił Gurewicz – zostali potępieni, zmuszeni do samokrytyki i wyrzeczenia się związków z teoriami wypracowanymi na Zachodzie (kilka lat później Gilarowski opublikował jeden z pierwszych podręczników psychiatrii wychodzącej od badań Pawłowa, której przekład na język polski ukazał się w 1957 roku). „Pawłowizacji” nie uniknęła również polska psychologia i psychiatria – w latach 1951–1952 polskie Ministerstwo Zdrowia zorganizowało w Krynicy konferencję pawłowowską, w której uczestniczyła delegacja naukowców radzieckich. We wrześniu 1952 roku ogólnokrajowa narada psychiatrów w Tworkach przyjęła rezolucję, która wzywała do „twórczego i bojowego rozwoju pawłowizmu w polskiej nauce psychiatrycznej”. Kilka referatów wygłoszonych na naradzie otwarcie potępiało psychoanalizę – atakowano wydany w 1948 roku psychoanalityczny podręcznik psychiatrii Maurycego Bornsztajna (wspomniane wydanie Psychiatrii Gilarowskiego na okładce nazywa go „przestarzałym”), jeden zaś z prelegentów, krytykując psychiatrię polską okresu międzywojennego, dowodził, że „poważna grupa psychiatrów stała na pozycjach freudyzmu i zalewała psychiatrię polską powodzią psychoanalitycznych, idealistycznych, mglistych i absurdalnych koncepcji”. Tadeusza Bilikiewicza, który przed wojną opublikował między innymi Psychoanalizę w praktyce lekarskiej (1935) i Psychopatologię marzenia sennego (1937), oskarżono o „niedopuszczalne eksperymenty na chorych psychicznie”, które „u niejednego mogą budzić ponure wspomnienia nocy faszystowskiej”.
Niezależność Jugosławii od ZSRR pozwoliła uniknąć tamtejszym psychoanalitykom podobnego losu. Nie oznacza to jednak, że psychoanaliza rozwijała się tam w sposób zupełnie swobodny i konsekwentny. Choć pierwsze teksty Freuda (wśród nich Wykłady ze wstępu do psychoanalizy, Psychopatologia życia codziennego, Trzy rozprawy z teorii seksualnej) w przekładzie na język serbsko-chorwacki ukazały się w latach trzydziestych, nie trafiły na podatny grunt. Autorem tłumaczeń i popularyzatorem myśli freudowskiej był Hugo Klajn (1894–1981), lekarz i psychiatra, który w latach dwudziestych studiował w Wiedniu. Drugą ważną postacią dla rozwoju psychoanalizy w Jugosławii był Nikola Mikloš Šugar (1897–1945), członek austriackiego i węgierskiego towarzystwa psychoanalitycznego. W 1938 roku Šugar założył pierwsze na terenie przyszłej Jugosławii towarzystwo psychoanalityczne z siedzibą w Belgradzie. Wzrost zainteresowania psychoanalizą na terenie Jugosławii przypada na początek lat pięćdziesiątych – wówczas zyskała ona na znaczeniu, choć przede wszystkim w „zamerykanizowanej” wersji, pod silnym wpływem „psychologii ego” Heinza Hartmanna (którą zaciekle atakował w tym czasie Jacques Lacan). Właśnie w takiej formie – jako psychologia ego, jako „humanistyczny” wyciąg z freudyzmu i marksizmu à la Erich Fromm, jako „podejście psychodynamiczne” Haralda Schultza-Henckego – psychoanaliza stopniowo przełamywała nieufność środowiska medycznego i naukowego w Jugosławii, trafiając zarówno do praktyki klinicznej (często jako element „terapii eklektycznej”), jak i na uniwersytety. Jej „pozytywność”, „optymizm”, nacisk na wymiar społeczno-moralny i syntetyzującą siłę ja, miały być odtrutką na „pesymizm”, „determinizm”, „panseksualizm” i „naturalizm” samego Freuda. Jako taka dawała się też łatwiej połączyć z marksizmem samorządowym (oficjalną doktryną ideologiczną Jugosławii). Dodatkowo, w samej praktyce klinicznej doszło do rozszczepienia psychoanalizy na użyteczną technikę i podejrzaną (bo „nienaukową” i „spekulatywną”) teorię. W samej Słowenii nie było jednak środowiska psychoanalitycznego jako takiego (w przeciwieństwie do Serbii, gdzie począwszy od lat pięćdziesiątych psychoanalitycy skupiali się wokół Vojina Matića). Jak twierdzi Mladen Dolar, w latach siedemdziesiątych w całej Słowenii była tylko jedna osoba, która przeszła własną analizę w Niemczech i jako taka była właściwie wykształconym psychoanalitykiem.
W takich warunkach rozwijała się w latach siedemdziesiątych słoweńska recepcja psychoanalizy Jacques’a Lacana. Jej inicjatorem było środowisko akademickie – młodsi wykładowcy i studenci wydziałów humanistycznych uniwersytetu w Lublanie, którzy skupili się wokół czasopisma Problemi. Do najaktywniejszych członków grupy należeli Mladen Dolar, Rastko Močnik, Slavoj Žižek, Braco Rotar, Eva Bahovec, Miran Božovič, Zdravko Kobe i Rado Riha (w latach osiemdziesiątych dołączyły m.in. Renata Salecl i Alenka Zupančič). Problemi, wydawane od połowy lat sześćdziesiątych, były jednym z niewielu słoweńskich czasopism, które publikowało głosy krytyczne i polemiczne wobec oficjalnej linii titoizmu (nie miało jednak spójnej i wyrazistej linii krytycznej – poglądy autorów rozciągały się od nacjonalizmu po radykalny marksizm). Jednym z pierwszych efektów współpracy grupy z Problemi był przekład dwóch rozdziałów z tomu O gramatologii Jacques’a Derridy, opublikowanych kilka miesięcy po francuskim wydaniu książki (w numerze zimowym 1967/1968). Na początku lat osiemdziesiątych napięcia w zespole stały się jednak na tyle silne, że grupa redaktorów wystąpiła o zgodę na założenie własnego tytułu. Po ich odejściu Problemi w całości przejęła grupa lacanistów, z Mladenem Dolarem, Rastko Močnikiem i Slavojem Žižkiem na czele. W 1985 roku przy czasopiśmie powołano serię wydawniczą Analecta, w której ukazywały się zarówno publikacje członków grupy, jak i pierwsze słoweńskie przekłady głównych tekstów Freuda i Lacana.PRZYPISY
W 1975 roku Jacques-Alain Miller założył Ornicar? Bulletin périodique du champ freudien. Czasopismo było początkowo bastionem najmłodszego pokolenia uczniów Lacana. Miller, któremu Lacan powierzył pieczę nad swoim dorobkiem, publikował tam między innymi fragmenty seminariów. Po śmierci Lacana w 1981 roku Ornicar? stał się jednym z najważniejszych tytułów École de la Cause freudienne.
Danica Mijovič była psycholożką z Belgradu, niezwiązaną ani wcześniej, ani później z grupą słoweńską.
Na ten temat zob. É. Roudinesco, Jacques Lacan & Co: A History of Psychoanalysis in France. 1925–1985, Chicago 1990, s. 177–180.
R. Herczyński, G. Herczyńska, „Psychiatria i neurologia w Polsce u progu okresu stalinowskiego”, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14, 4/2005, www.ipin.edu.pl/ppn/archiwum/2005/4/t14n4_1.pdf (dostęp: 08.03.2010).
Tamże.
Tamże. Rezolucja kończyła się przykładem cynizmu ideologicznego – którego mechanizm Žižek wielokrotnie analizował – mianowicie cytatem ze Stalina. Ten ostatni podkreślał, że „żadna nauka nie może rozwijać się i prosperować bez walki poglądów, bez wolności krytyki”.
Tamże.
Tamże.
Po II wojnie światowej Klajn poświęcił się głównie pracy w teatrze (był znawcą Szekspira, stosował psychoanalizę w dramatologii), ale w 1955 roku opublikował jeszcze psychoanalityczne studium Nerwice wojenne Jugosłowian. W cytowanym wcześniej wywiadzie rozmówcy Millera sugerują, że Klajn porzucił praktykę psychoanalityczną, by móc poślubić jedną z pacjentek (ZP, s. 182). W numerze 2–3/2000 węgierskiego czasopisma psychoanalitycznego Thalassa (wydawanego przez Stowarzyszenie Sándora Ferencziego) serbski psycholog Žarko Trebješanin, przypominając postać Klajna, sugerował, że mimo zasług, jakie położył dla rozwoju psychoanalizy w Serbii (i całej Jugosławii), jego dorobek jest niemal zupełnie nieznany, zarówno w krajach byłej Jugosławii, jak i poza ich granicami (www.c3.hu/~thalassa/200023/0023summ.htm – dostęp: 08.03.2010). Mladen Dolar, opowiadając o rozwoju psychoanalizy w Słowenii, przywołał postać Klajna jako „figury ojcowskiej” jugosłowiańskiej psychoanalizy. Nagranie z dnia 24.04.2009 (archiwum autora – rozmowy z Mladenem Dolarem, Alenką Zupančič i Slavojem Žižkiem zostały przeprowadzone w trakcie pobytu autora na trzymiesięcznym stypendium w Lublanie od marca do maja 2009 roku).
Vojin Matić (1911–1999) – psychoanalityk, profesor uniwersytetu w Belgradzie, jeden z założycieli Belgradzkiego Towarzystwa Psychoanalitycznego.
Nagranie z dnia 24.04.2009 (archiwum autora).
więcej..
