Niepowtarzalni z Wielkopolski - ebook

SPIS TREŚCI

WSTĘP

- Dlaczego Niepowtarzalni?
- Wielkopolanie czy osoby przypisane do Wielkopolski?
- Śmierć jest równa bez względu na to w jakim miejscu zadana
- Proponowane wersje Tablicy Pamięci
- Martyrologia lekarzy weterynarii II RP23

Biogramy 51:

- Po odmowie współpracy z wywiadem Rosji rozstrzelany
w Charkowie (Zbrodnia Katyńska). Alojzy Bąk
- W Edynburgu w 1944 r. zginął w wypadku samochodowym.
- Tadeusz S. Boguliński
- Zamordowany na ulicy Gęsiej w Warszawie. Jerzy Brokman
- Zachorował w KL Stutthof. Zmarł na wolności. Stefan W. Bross
- Wymiana jeńców w wiadomym celu. Piotr Bulik
- Z Białoruskiej Listy Katyńskiej. Zamordowany w Mińsku.
Eugeniusz Czekotowski
- Wątpliwości zamknięte śmiercią. Stefan Czajkowski
- Przez obóz Poznań-Główna do śmierci. Urlich Davis
- W ostatnim transporcie śmierci. Dionizy Dreszler
- Śmierć w KL Mauthausen. Bolesław Fiutak (Fintak)
- Lekarz weterynarii księdzem. Szczepan Gracz
- W archiwach IPN? Julian Grzmil
- Zamordowany podczas Krwawej Nocy. Józef Hoppe
- Ofiara polskich władz powojennych. Stefan Stanisław Hoppe
- Poległ w wojnie obronnej 1939 r. Jan Ignaszak
- Zginął na statku zatopionym przez Anglików. Stanisław Zygfryd Janiszewski
- „Psy i konie to też ludzie...”. Alfred Julian Jerzykiewicz
- Poległ pod Monte Cassino. Adolf Bernard Karge
- Zamordowany w KL Dachau. Anastazy Wacław Kensik
- Zamordowany we Lwowie. Kazimierz Andrzej Klabecki
- Rozstrzelany w Katyniu. Tadeusz Szymon Kocowicz
- Zamordowany w Rogoźnie. Stanisław Wilhelm Kolanus
- Ofiara zbrodni katyńskiej. Maksymilian Hieronim Kowalewski
- Kolejna ofiara zbrodni katyńskiej – Charków. Franciszek Marian Kowalski
- W świetle rozbieżności daty urodzenia. Jan Krupski
- Ojciec polskiej apipatologii zamordowany w Charkowie. Antoni Aleksy Kruszka
- Poległ nad Bzurą. Jerzy Zenon Kurczyński
- Zamordowany w Dolinie Śmierci. Albin Antoni Kwiatkowski
- Kolejna ofiara KL Neuengamme. Edmund (Edward) Lemm
- Zamordowany przez UPA. Helmut Jan K. Lewandowski
- Zamordowany w Ponarach na Litwie. Edward Martyka
- Kolejna ofiara zbrodni katyńskiej. Tadeusz Bronisław Murawski
- Zginął w 1939 czy może w1944? Antoni Nachowski
- Ofiara Katynia 1940 r. Eugeniusz Jarosław Perepeliński
- Zastrzelony w Katyniu. Augustyn Pielok
- Stracony w więzieniu w Berlinie. Stefan Piotrowski
- Zastrzelony w Charkowie. Maksymilian Polański
- Kolejna ofiara zbrodni katyńskiej – zamordowany w Charkowie. Mieczysław Poplewski
- Ofiara katyńskiego ludobójstwa. Sylwester Jan Radomski
- Ofiara snajpera drugiego dnia powstania. Władysław Józef Rogowski
- Zastrzelony na ulicy w przeddzień wyzwolenia miasta. Walerian Rutkowski
- Zamordowany w Katyniu. Franciszek Teodor Saenger
- Katorżnicza praca i nieludzkie warunki życia. Bronislaw Sapeta167
- Bohater z Mosiny. Czesław Skibiński
- Egzekucja w ramach Akcji Tanneberg. Eryk Smorowski
- Jeden z przywódców Powstania w Getcie w Warszawie. Michał Strykowski
- Zginął w walkach obronnych 1939 r. Józef Szóstakowski
- Koncentrationslager Fort VII Poznań. Wiktor Szuba
- Kolejna ofiara zamordowana w Charkowie. Józef Teofil Weight
- Osadzony w Starobielsku i zamordowany w Charkowie. Jan Józef Wróblewski
- Pistolety Puszkina w Poznaniu. Rozstrzelany w Katyniu. Albin Kazimierz Ziemecki

SUPLEMENT

- Rozstrzelany w Katyniu. Jerzy Kazimierz Loba (student).
- Jan Kozielski z Chojna lekarz weterynarii (?) – ofiara wojny (student).
- Uniknął Starobielska. Znalazł się w Księdze Cmentarnej Charków i na Listach zamordowanych w zbrodni katyńskiej. Bernard Marceli Nowak († 1985)
- Kolejna ofiara obozowego mordu.Piotr Rolbiecki (nie z Wielkopolski)
- Zamordowany na Pawiaku. Jan Seroczyński (nie z Wielkopolski)
- Zmarł śmiercią naturalną w 1950 r. Jan Antoni Żeńczak

ŻRÓDŁA FOTOGRAFII

ZAKOŃCZENIE

INDEKS NAZWISKWSTĘP

DLACZEGO NIEPOWTARZALNI

P.T. Czytelnikom na początku niniejszej publikacji należy się solidne wyjaśnienie, co oznacza ów tajemniczy tytuł: NIEPOWTARZALNI Z WIELKOPOLSKI. Jaką to tajemnicę kryje tytuł niniejszej publikacji? W swojej pierwszej publikacji książkowej2 omawiającej losy moich koleżanek i kolegów lekarzy weterynarii użyłem wyrażenia Niepowtarzalni, gdyż dla mnie, właśnie oni, każda osoba zamordowana czy poległa była osobą niepowtarzalną, niezwykle bohaterską i zarazem niezwykle skromną. A wyraz ten zaczerpnąłem ze zdania wypowiedzianego przez Normana Daviesa s. 349 „Europa walczy 1939-1945”, który pisał: „Jeśli się mówi o milionach, to przed oczyma staje obraz masy ludzkiej, pozbawionej indywidualnych twarzy. A przecież każdy z tych milionów był określoną, niepowtarzalną osobą”. I stąd mamy „Niepowtarzalnych z Wielkopolski” a właściwie to związanych z Wielkopolską. I tutaj konieczne jest kolejne wyjaśnienie.

WIELKOPOLANIE CZY OSOBY PRZYPISANE DO WIELKOPOLSKI?

Sejm RP 14 listopada 2007 r. uchwalił dzień 13 kwietnia jako Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. I w związku z tym szczególnym dniem zaproponowałem, by w dniu 13 kwietnia 2017 r. w Poznaniu odbyło się odsłonięcie Tablicy Pamięci lekarzy weterynarii związanych z Wielkopolską, którzy oddali życie w obronie niepodległości Rzeczpospolitej Polskiej:

PRO MEMORIA LEKARZY WETERYNARII ZWIĄZANYCH Z WIELKOPOLSKĄ POLEGŁYCH/ZAMORDOWANYCH W OKRESIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

W 2017 r. przypada 77 rocznica mordu oficerów polskich w Katyniu, Charkowie, Piatichatkach, Miednoje, Kalininie, Mińsku, Kuropatach, Chersoniu, Kijowie, Bykowni i w wielu innych miejscach nie wymienionych z nazwy oraz w więzieniach zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy. Mordercy spod znaku NKWD Rosji zamordowali w kwietniu i maju 1940 roku 21 857 polskich oficerów, w tym 129 polskich lekarzy weterynarii. Ten zbiorowy mord nazwano „zbrodnią katyńską”.

W nawiązaniu do rocznicy „zbrodni katyńskiej” i w związku z brakiem jakiegokolwiek trwałego upamiętnienia męczeńskiej śmierci naszych kolegów, uznałem za stosowne, zwrócenie uwagi na ten fakt Krajowej Radzie Lekarsko-Weterynaryjnej w Warszawie. Na list wysłany 30 listopada 2016 r. nie otrzymałem niestety żadnej oficjalnej odpowiedzi. Jednakże uzyskałem pewien pozytywny efekt. Zwrócił się do mnie prezes Wielkopolskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej – lek. wet. Maciej Gogulski z propozycją upamiętnienia lekarzy weterynarii z Wielkopolski zamordowanych w Katyniu.

Przystąpiłem więc do przygotowania wykazu zamordowanych Wielkopolan. I zaraz pojawiły się wątpliwości. Co to oznacza – Wielkopolanin? Czy tylko osoby urodzone na terenach dzisiejszej Wielkopolski? A co z urodzonymi w Bydgoszczy, Inowrocławiu… Czy może także osoby urodzone w Polsce ale pracujące w Wielkopolsce? Pytania można mnożyć.

Temat poddany został szerszej konsultacji. Otrzymałem kilka odpowiedzi. Jedna z nich – prof. dr hab. Teresa Zaniewska ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego – przychyla się do szerokiego rozumienia terminu „Wielkopolska”: „tereny objęte przez Wielkie Księstwo Poznańskie i osoby związane z Wielkopolską – czy to poprzez urodzenie, naukę, pracę, służbę wojskową, zamieszkiwanie”.

Kolejną odpowiedź otrzymałem z Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości z Poznania od p. Dariusza Paprockiego. Cyt. w całości: Szanowny Pan dr Włodzimierz Gibasiewicz, piszę do Pana w związku z Pana mailem z dnia 8 stycznia 2017 roku do p. Dyrektora Tomasza Łęckiego, w sprawie niektórych lekarzy weterynarii zabitych/poległych podczas II wojny światowej. Pragnę zauważyć, że do 1938 roku znaczna część terenów, które dziś należą do województwa kujawsko-pomorskiego (obszar szeroko pojętych Kujaw), należała do województwa poznańskiego, wywodzącego swe granice z niemieckiej Prowincji Poznańskiej (tereny te wchodziły wówczas w skład należącej do Prowincji Poznańskiej Rejencji Bydgoskiej). Wiele osób urodzonych w Bydgoszczy, Żninie, Inowrocławiu czy Mogilnie mogło się czuć Wielkopolanami (czy jak to wówczas określano – „Poznańczykami”). Tereny te w części wyzwolił czyn zbrojny Powstania Wielkopolskiego, stacjonowały na nich jednostki wojskowe określane jako wielkopolskie (15 Dywizja Piechoty – Bydgoszcz i Inowrocław, 16 Pułk Ułanów Wielkopolskich – Bydgoszcz), funkcjonował na nich wspólny samorząd wojewódzki. Są podstawy, by uważać takie osoby za lekarzy weterynarii związanych z Wielkopolską. Jest to oczywiście kwestia dyskusyjna, zapewne przyznaje się do tych osób również obecne województwo kujawsko-pomorskie. Ja uważam, że wszystkie wymienione przez Pana osoby (Józef Hoppe, Julian Grzmil, Edmund Lemm, Bronisław Sapeta, Józef Szóstakowski) wykazują związek z dawnym województwem poznańskim. Kwestia, czy powinny one zostać wymienione na planowanej tablicy zależeć będzie od przyjętej definicji Wielkopolski. Raz jeszcze podkreślam – są do tego podstawy. Być może takie postawienie sprawy pozwoliłoby nawet poszerzyć tą listę? Natomiast określenie tych osób jako wielkopolskich lekarzy weterynarii mogłoby już być nazbyt daleko idące”.

Wielkopolska – Polonia Maior – Wielka Polska – to ziemie w dorzeczu środkowej i dolnej Warty na Pojezierzu Wielkopolskim i Nizinie Południowowielkopolskiej. Mówiąc Wielkopolska często mamy na myśli Wielkopolskę właściwą z takimi miastami jak: Poznań, Kalisz, Gniezno, Konin, Piła, Ostrów Wielkopolski, Leszno. Jednakże w rozumieniu szerszym Wielkopolska obejmuje ziemię poznańską z ziemią wschowską, ziemię kaliską z Pałukami i Krajną, ziemie lubuską, sieradzką i wieluńską. W latach 1815-1918 tereny te w przeważającej części odpowiadały Wielkiemu Księstwu Poznańskiemu. Natomiast w II RP w latach 1920-1938 obejmowały teren województwa wielkopolskiego.

Mapa Wielkiego Księstwa Poznańskiego (wyd. Andrzej Słowaczyński, Paryż 1844)

Źródło: https://histmag.org/grafika/articles4/poznan-project/Ilustracja.jpg

ŚMIERĆ JEST RÓWNA BEZ WZGLĘDU NA TO W JAKIM MIEJSCU ZADANA

Podczas przygotowywania listy lekarzy weterynarii poległych/zamordowanych uznałem, że nie możemy upamiętnić tylko ofiarę lekarzy weterynarii zamordowanych w zbrodni katyńskiej. Śmierć poniesiona w Katyniu nie jest inna i niczym się nie różni od śmierci poniesionej w obozach koncentracyjnych czy na polu walki. Śmierć jest śmiercią i końcem życia na ziemi. I dlatego zaproponowałem wymienienie na omawianej Tablicy Pamięci także tych co zostali zamordowani w okresie II wojny światowej również przez Niemców czy Ukraińców oraz Polaków na usługach Sowietów. W „zbrodni katyńskiej” Rosjanie zamordowali 18 lekarzy weterynarii związanych w większym lub mniejszym stopniu z Wielkopolską. Pozostałych 33 lekarzy oddało życie w niemieckich obozach koncentracyjnych, rozstrzelanych jako zakładnicy (czasami z zawiązanymi rękoma i zagipsowanymi ustami), w walkach obronnych 1939 r., w powstaniu w getcie warszawskim czy w powstaniu warszawskim a także zamordowani przez nacjonalistów ukraińskich.

W związku z zaistniałą zmianą przygotowałem trzy warianty Tablicy Pamięci. Pierwszy obejmujący wszystkich 51 lekarzy weterynarii w układzie alfabetycznym, drugi wariant z układem alfabetycznym ale z szerszym opisem i trzeci wariant wydzielający 18 lekarzy weterynarii zamordowanych w Katyniu z podkreśleniem, że otrzymali Order Virtuti Militari nadany Dekretem przez Prezydenta Stanisława Ostrowskiego na Uchodźstwie 11 listopada 1976 r o numerze 14384 wszystkim żołnierzom zgładzonym w Katyniu i innych (wówczas) nieznanych miejscach kaźni dla upamiętnienia ofiary ich życia oddanego w imię Niepodległości Polski.

W zakończeniu dodam, iż doskonale zdaję sobie sprawę z faktu, że jedenaście z wymienionych osób powiązanych było z terenami określanymi jako ziemia kujawsko-pomorska. Przekonany jestem, że dodatkowe ich ewentualne upamiętnienie nie powinno nikomu przeszkadzać.PROPONOWANE WERSJE TABLICY PAMIĘCI

+-----------------------------------------------------------------------+
| |
| |
| (wersja 1) |
| |
| |
+-----------------------------------------------------------------------+

PRO MEMORIA

LEKARZY WETERYNARII (związanych z Wielkopolską)

poległych/zamordowanych w II wojnie światowej

Bąk Alojzy Tadeusz, Boguliński Tadeusz Stanisław, Czajkowski Stefan, Czekotowski Eugeniusz, Bross Stefan Wacław, Bulik Piotr, Davis Urlich, Dreszler Dionizy, Fiutak Bolesław, Gracz Szczepan, Grzmil (Grzmiel) Julian, Hoppe Józef, Hoppe Stefan, Ignaszak Jan, Janiszewski Stanisław, Jerzykiewicz Alfred Julian, Karge Adolf Bernard, Kensik Anastazy Wacław, Klabecki Kazimierz Andrzej, Kocowicz Tadeusz Szymon, Kolanus Stanisław Wilhelm, Kowalewski Maksymilian Hieronim, Kowalski Franciszek, Krupski Jan, Kruszka Antoni Aleksy, Kurczyński Jerzy Zenon, Kwiatkowski Albin Antoni, Lemm Edmund, Lewandowski Helmut Jan, Martyka Edward, Murawski Tadeusz Bronisław, Nachowski Antoni, Perepeliński Eugeniusz Jarosław, Pielok Augustyn, Piotrowski Stefan, Polański Maksymilian, Poplewski Mieczysław, Radomski Sylwester Jan, Rogowski Władysław Józef, Rutkowski Walerian, Seanger Franciszek Teodor, Sapeta Bronisław, Skibiński Czesław, Smorowski Eryk, Strykowski Michał, Szóstakowski Józef, Szuba Wiktor, Weight Józef Teofil, Wróblewski Jan, Ziemecki Albin.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

WIELKOPOLSKA IZBA LEKARSKO-WETERYNARYJNA

Poznań, 2017

+-----------------------------------------------------------------------+
| |
| |
| (wersja 2) |
| |
| |
+-----------------------------------------------------------------------+

PRO MEMORIA

LEKARZY WETERYNARII (związanych z Wielkopolską)

poległych/zamordowanych w II wojnie światowej

- Bąk Alojzy Tadeusz – ur. w 1897 r. w Kobylej Górze pow. Ostrzeszów; † Katyń, 1940, Krzyż VM 2 x.
- Boguliński Tadeusz Stanisław – ur. w 1905 r. w Środzie Wielkopolskiej, praktykował w Wielkopolsce; † Edynburg, 1944.
- Brokman Jerzy – ur. w 1883 r.; mieszkał w Pyzdrach pow. Konin; † Pawiak, 1943.
- Bross Stefan Wacław – ur. w 1897 r. w Witkowie pow. Gniezno; więzień obozu Stutthof, † Śliwice, 1945.
- Bulik Piotr – ur. w 1911 r. w Chróścinie pow. Opole; mieszkał w Wielkopolsce; † Katyń, 1940, Krzyż VM.
- Czajkowski Stefan – ur. 1891 r. w Inowrocławiu; † 1943, Auschwitz.
- Czekotowski Eugeniusz – ur. w 1893 r. (?); pracował w Damasławku pow. Wągrowiec; † Mińsk, 1940.
- Davis Ulrich – ur. 1882 r.; mieszkał i praktykował w Poznaniu; zm. getto Lublin.
- Dreszler Dionizy – ur. w 1891 r. w Toruniu; powstaniec wielkopolski, 17. p. uł.;† Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Fiutak Bolesław – ur. w 1887 r. w Januszkowicach pow. Inowrocław; powstaniec wielkopolski; † Mauthausen, 1940.
- Gracz Szczepan – ur. w 1888 r. w Sypniewie pow. Złotów; pracował w Poznaniu; † Łódź, 1942.
- Grzmil (Grzmiel) Julian – ur. w 1901 r. w Śmiłowie pow. ?; pracował w Bydgoszczy; † (?).
- Hoppe Józef – ur. w 1886 r. w Kościelcu Kujawskim pow. Inowrocław; właściciel majątków w pow. Inowrocław, Mogilno i Bydgoszcz; † Inowrocław, 1939.
- Hoppe Stefan – ur. w 1884 r.; pracował w Wągrowcu i Obornikach; † Oborniki, 1945.
- Ignaszak Jan – ur. w 1904 r. w Koźlątkowie pow. Kalisz; † Tułowice, 1939.
- Janiszewski Stanisław – ur. w 1909 r. w Stawiszynie pow. Kalisz; † Zatoka Lubecka, 1945.
- Jerzykiewicz Alfred Julian – ur. w 1910 r. w Szamotułach; pracował w Kłecku, Krobi i Myślenicach; † Kraków, 1944.
- Karge Adolf Bernard – ur. w 1914 r. w Chraplewie pow. Nowy Tomyśl; † Monte Cassino, 1944.
- Kensik Anastazy Wacław – ur. w 1890 r. w Chełmnie; powstaniec wielkopolski; † Dachau, 1941.
- Klabecki Kazimierz Andrzej – ur. w 1884 r. w Gądkach pow. Poznań; pracował w Poznaniu; † Lwów, 1942.
- Kocowicz Tadeusz Szymon – ur. w 1908 r. w Starym Czortkowie pow. Tarnopol; pracował w Turku; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Kolanus Stanisław Wilhelm – ur. w 1872 r. w Domaradzu pow. Namysłów; pracował w Rogoźnie; † Rogoźno, 1939.
- Kowalewski Maksymilian Hieronim – ur. w 1879 r. w Surwiłłach pow. Święciany; szef służby weterynaryjnej Okręgu Korpusu VII w Poznaniu; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Kowalski Franciszek Marian – ur. w 1890 r. we Lwowie; pracował w Poznaniu, Wrześni; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Krupski Jan – ur. w 1896 r. w Strzelnie; mieszkał w Poznaniu; † Gross Rosen, 1944.
- Kruszka Antoni Aleksy – ur. w 1890 r. w Dochanowie pow. Żnin; pracował w Obornikach, † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Kurczyński Jerzy Zenon – ur. 1905 r. w Obodówku; matura – Bydgoszcz, w Armii „Poznań”; † w bitwie nad Bzurą, 1939.
- Kwiatkowski Albin Antoni – ur. w 1880 r. w Podgórzu (Toruń); powstaniec wielkopolski; † Fordońska Dolina Śmierci, 1939.
- Lemm Edmund – ur. w 1891 r. w Berlinie; pracował w Inowrocławiu; † Neuengamme, 1945.
- Lewandowski Helmut Jan – ur. w 1908 r.; samorządowy lekarz wet. w Bydgoszczy; † Krystynopol, 1943.
- Martyka Edward – ur. w 1911 r. w Bochni; Korpus Kadetów w Rawiczu; † Ponary, 1943.
- Murawski Tadeusz Bronisław – ur. w 1905 r. w Trlągu pow. Inowrocław; pracował we Lwówku; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Nachowski Antoni – ur. w 1908 r. w Poznaniu; † Warszawa, 1944.
- Perepeliński Eugeniusz Jarosław – ur. w 1905 r. w Grzymałkowie woj. Tarnopol; pracował w Mikstacie; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Pielok Augustyn – ur. w 1892 r. w Wysokiej pow. Zawiercie; pracował w Ostrowie Wielkopolskim; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Piotrowski Stefan – ur. w 1881 r. w Dziekanowicach pow. Gniezno; † Berlin-Charlottenburg, 1942.
- Polański Maksymilian – ur. w 1909 r. w Bochni pow. Bochnia; szkoła średnia w Poznaniu; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Poplewski Mieczysław – ur. w 1916 r. w Poznaniu; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Radomski Sylwester Jan – ur. w 1905 r. w Mogilnie; pracował w Murowanej Goślinie; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Rogowski Władysław Józef – ur. w 1909 r. w Gródku Płoskirowskim; szkolenia wojskowe we Wrześni i Gnieźnie, porucznik Wielkopolskiej Brygady Kawalerii; † Warszawa, 1944.
- Rutkowski Walerian – ur. 1905 r. w Woli Tłomakowej pow. Sieradz, wojskowy lekarz weterynarii w woj. poznańskim; † Ostrzeszów, 1945.
- Seanger Franciszek Teodor – ur. w 1878 r. w Kościerzynie; pracował w Gnieźnie; † Katyń, 1940; Krzyż VM.
- Sapeta Bronisław – ur. w 1894 r. w Sędziszowie Małopolskim, szef służby weterynaryjnej 15. Dywizji Piechoty w Bydgoszczy; † Borowicze, 1945.
- Skibiński Czesław – ur. w 1904 r. w miejscowości Żoń pow. Wągrowiec; pracował w Mosinie; † Gross-Rosen, 1943.
- Smorowski Eryk – ur. w 1894 r. w Żninie; pracował w Kościanie; † Kościan, 1939.
- Strykowski Michał – ur. w 1903 r. w Koninie; zm. getto Warszawa, 1943.
- Szóstakowski Józef – ur. w 1913 r. w Wąbrzeźnie; w szkole podchorążych w Bydgoszczy; † miejscowość Boczki – walki nad Bzurą, 1939.
- Szuba Wiktor – ur. w 1897 r. ; pracował w Międzychodzie, Ostrzeszowie i Wągrowcu; † Żabikowie, 1943.
- Weight Józef Teofil – ur. w 1906 r. w Jankowie Zaleśnym pow. Ostrów Wielkopolski: pracował w Mogilnie; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Wróblewski Jan – ur. w 1884 r. w Nasutowie pow. Lublin; pułkownik Wojska Polskiego (także) w Poznaniu; † Charków, 1940; Krzyż VM.
- Ziemecki Albin – ur. w 1890 r. w Warszawie; mieszkał w Poznaniu, oficer w 15. Pułku Ułanów; † Katyń, 1940; Krzyż VM.

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

WIELKOPOLSKA IZBA LEKARSKO-WETERYNARYJNA

Poznań, 2017

Ciąg dalszy w pełnej wersji książkiBIOGRAMY 51:

PO ODMÓWIE WSPÓŁPRACY Z WYWIADEM ROSJI ROZSTRZELANY W CHARKOWIE (ZBRODNIA KATYŃSKA). ALOJZY BĄK

Alojzy Bąk – urodził się 22 grudnia 1897 r. w Kobylej Górze, pow. ostrzeszowski, s. Augustyna i Marii z d. Czekała. Uczestnik wojny obronnej 1939 r. Zmobilizowany w stopniu majora rezerwy. Osadzony w Starobielsku i zamordowany w Charkowie. „Przy okazji poszukiwań znalazłem kopię dokumentu – pisze do autora znany polski historyk Stanisław M. Jankowski z Krakowa – dotyczącą majora A. Bąka, który potwierdza próbę zwerbowania do współpracy przez V Zarząd (wywiad) GUBG NKWD, jako „Bonka Alojzi”.

Na temat „cudownie ocalonych” z Kozielska i Starobielska wypowiada się córka zamordowanego w Katyniu oficera Wincentego Wołka, pani Witomiła Wołk-Jezierska w pracy dotyczącej Wołyńskiej i Mazowieckiej Szkoły Podchorążych3 pisząc, że żadnych „cudownych ocaleń” nie było. Obecnie wiemy, że były to osoby specjalnie wyselekcjonowane, wiezione z obozów dwoma transportami specjalnymi z Kozielska – 25 kwietnia i 11 maja 1940 r. Z grona oficerów Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Artylerii im. Marcina Kątskiego wyreklamowany został, na interwencję Ambasady Niemieckiej, tylko kpt. Tadeusz Czerny, który znalazł się w gronie 47 ocalonych przez Ambasadę od śmierci w Katyniu.

Żaden z oficerów Szkoły, poza nim, nie znalazł się pośród 47 osób zwolnionych na zlecenie 5 oddziału Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego, wybranych przez Zarubina, jak gen. Wołkowicki, Berling czy dr Szarecki, ani pośród 19 osób zwolnionych w wyniku noty werbalnej Misji Litewskiej. Żaden oficer nie został uznany za rdzennego Niemca, tak jak zakwalifikowano 24 osoby. Wśród 91 osób zwolnionych przez Mierkułowa, zastępcę Ł. Berii, oraz pomiędzy 167 zwolnionymi bez podania powodu nie było również oficerów Wołyńskiej i Mazowieckiej Szkoły.

To świadczy, że byli Polakami, wiernymi przysiędze wojskowej, zasłużonymi wychowawcami młodych pokoleń. Tak zostali osądzeni i za to zamordowani”.

ALOJZY TADEUSZ BĄK

Kilku polskich oficerów lekarzy weterynarii wybrało współpracę z Sowietami. Znalazło się takich trzech w obozie w Kozielsku i miało być także takich trzech z obozu w Starobielsku, ale znalazł się lekarz weterynarii, który podczas próby agitacji potrafił zachować honor, godność i umiłowanie ojczyzny i odmówił pójścia na współpracę. Jednoznacznie oznaczało to, że wybrał śmierć. Tym oficerem był Alojzy Tadeusz Bąk. Dwóch kolejnych lekarzy weterynarii wybrało jednak współpracę.

Absolwent gimnazjum w Kępnie. Mając dziewiętnaście lat został powołany do armii niemieckiej, w szeregach której walczył podczas I wojny światowej do 1918 r. Po zakończonej wojnie wrócił w rodzinne strony i nawiązał kontakt z miejscowymi działaczami z kręgu „Sokoła”. Włączył się aktywnie w Powstanie Wielkopolskie. Możemy skorzystać z opisu Marka Rezlera4 walk prowadzonych w rejonie powiatu ostrzeszowskiego: „Front południowy w styczniu 1919 roku nie był szczególnie zagrożony. Choć w bezpośrednim sąsiedztwie, w Kępnie, Sycowie, Miliczu i Międzyborzu, stacjonowały silne oddziały niemieckie, którym strona polska niewiele sił mogła przeciwstawić, walki na tym obszarze miały charakter lokalny. Przeciwko powstańcom rzadko występowały oddziały regularne, polskiej stronie sprzyjało także niezbyt wysokie w tym czasie morale przeciwnika. Przeważały tu starcia o charakterze prestiżowym. Walka o Ligotę były jednym z epizodów bojowych frontu południowego w okresie od 10 do 14 stycznia 1919 roku. Bilans tych walk był następujący:

10 stycznia: powstańcy opanowali Sarnowę,

11 stycznia: utrata Sarnowy w wyniku niespodziewanego ataku Niemców,

11 stycznia: zdobycie przez Niemców Słupi,

12 stycznia: utrata Ligoty,

13 stycznia: odzyskanie Ligoty,

15 stycznia: potyczka pod Kobyla Górą i Ligotą,

14-15 stycznia: walki o Granowiec.

Przykładem walk tego okresu może być przebieg starcia w okolicy Kobyla Góry 15 stycznia 1919 roku. Dowódcą akcji był Zygmunt Wieliczka, szef sztabu Okręgu Wojskowego VII. Do zdobycia Kobylej Góry przeznaczono:

a. Pierwsza grupa: 4. Kompania batalionu pogranicznego (80 ludzi, 1 ciężki karabin maszynowy, dowódca podporucznik Mieczysław Szreybrowski).

Zadanie: wykonać marsz przez Rogaszyce, Kochłowy i Parzynów, zająć pozycje naprzeciw wzgórza 284 (dziś 253,6);

b. Druga grupa: dowódca podporucznik Feliks Pamin, w składzie: kompania skalmierzycka (50 ludzi), kompania pleszewska (30 ludzi), 2 lekkie karabiny maszynowe.

Zadanie: wykonać marsz przez Rojów, Myślniew w kierunku Ligoty.

Zamierzano o godzinie 7.00 rano 15 stycznia okrążyć Niemców zajmujących Ligotę, Trzykamienie oraz wzgórze 284 i zdobyć te punkty.

W dniu 14 stycznia obydwie grupy o godz. 19.00 opuściły Ostrzeszów. W pół godziny później, bez oporu ze strony Niemców, zajęto położone w odległości 4 kilometrów Rogaszyce; tak przynajmniej podał Z. Wieliczka w swoim raporcie z 18 stycznia – w realiach wojennych nie jest to jednak pewne. Podobnie bez przeszkód zajęto Myślniew, spotykając jedynie konne patrole niemieckie. O godz. 23.00 w Myślniewie do grupy Pamina dołączył oddział z Mikstatu, złożony z 50 żołnierzy, z jednym lekkim karabinem maszynowym.

W nocy z 14 na 15 stycznia bez oporu zajęto Kochłowy, Parzynów i Jawor, obydwie grupy nawiązały kontakt ze sobą. Przed 5.00 rano oddział z Mikstatu odszedł do Kobylej Góry. Punktualnie o godzinie 7.00 (zgodnie z planem) wykonano udany atak na Ligotę i wzgórze 284. Według wspomnianego raportu Z. Wieliczki straty strony niemieckiej wyniosły 61 zabitych i 46 jeńców, powstańcy stracili 3 poległych i 9 rannych. Przed godziną 10.00 obydwie grupy z Kobylej Góry wyruszyły z powrotem do Ostrzeszowa”.

W marcu 1919 roku Komisariat Naczelnej Rady Ludowej tworzy z powstańców pochodzących z Pleszewa, Środy Wielkopolskiej oraz Batalionu Zapasowego 12. Pułku Strzelców regularne wojsko – 8 Pułk Strzelców Wielkopolskich w ramach Wojska Wielkopolskiego (Armii Wielkopolskiej, Wojska Polskie b. Zaboru Pruskiego). Jednym z oficerów tego pułku zostaje podporucznik Alojzy T. Bąk. 8 Pułk Strzelców Wielkopolskich uczestniczy w wojnie z bolszewikami w 1920 r. Wsławił się w bitwie o Berdyczów. Podporucznik A. Bąk za wielką odwagę w bitwach 1920 r. otrzymał Krzyż Srebrny Virtuti Militari.

W 1919 r. otrzymał awans na stopień podporucznika. Urlopowany z wojska podejmuje naukę na studiach wyższych. Udaje się do Lwowa i zapisuje do Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Działa w korporacji studenckiej. Jest członkiem rzeczywistym Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedyi we Lwowie. Studia weterynaryjne kończy w 1927 r. A według informacji zawartej w „Liście lekarzy weterynarii…” Wł. Lutyńskiego: w 1929 r. dyplom lekarza weterynaryjnego na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Od 1927 r. na stanowisku lekarza weterynarii w Wojskowej Pracowni Rozpoznawczej w Warszawie. Natomiast od 1939 r. pracuje jako kierownik Centrum Wyszkolenia i Badań Weterynaryjnych. Odznaczony także Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Stopień wojskowy – major.

We Lwowie obronił pracę doktorską z zakresu nauk weterynaryjnych: „Przyczynek do badań nad wpływem temperatury na zjawisko aglutynacji pałeczek grupy paratyfusowej”.

Podczas przeglądania archiwalnych publikacji zdobytych w trakcie likwidowania biblioteki powiatowego inspektoratu weterynarii i wydobycia ich z transportu na makulaturę odnalazłem doskonale oprawiony rocznik Przeglądu Weterynaryjnego z 1928 r. i tam w numerze 4 s. 153-161 interesująca praca Alojzego Bąka podpisana „absolwent Akademii Med. Wet.”: Przyczynek do morfologii i biologii pałeczki różycy. Praca wykonana w Zakładzie Higieny Mięsa A. M. W. we Lwowie pod kierownictwem prof. A. Trawińskiego. Autor w zakończeniu pracy zauważa: „Wyniki moich doświadczeń nie pokrywają się w całości z wynikami odnośnych doświadczeń Sabelli, który w sposób wyżej wskazany miał uzyskać kilkumiesięcznymi pniami, których wieku dokładnie nie podaje, prawie zupełną odporność myszek białych przeciw zakażeniu pałeczkami różycy”.

Uczestniczył w kampanii wrześniowej w stopniu majora rez. Dostaje się do niewoli sowieckiej. Osadzony w obozie jenieckim w Starobielsku i zamordowany w 1940 r. w Charkowie. W związku z powyższym nie można zgodzić się z informacją podaną przez Z. Popławskiego w „Liście członków Polskiej Korporacji Akademickiej Lutyko-Venedya (Lwów), że zginął na polu chwały we wrześniu 1939 r.

Interesującą informację otrzymałem od Stanisława M. Jankowskiego z Krakowa: „Przy okazji poszukiwań znalazłem kopię dokumentu dotyczącą mjr. A. Bąka, który potwierdza próbę zwerbowania go do współpracy przez 5. Wydział (wywiad) GUBG NKWD, jako Bonka Alojzi. Znajdował się na liście przewidzianych do zwerbowania obok Z. Berlinga, Rosen-Zawadzkiego, L. Domonia, ale widocznie werbowanie czekistom nie wyszło, więc wpisali mjr. A. Bąka na listę śmierci ze Starobielska do Charkowa” (patrz Tucholski s. 917). Publikuję (ksero) listę polskich jeńców wojennych obozu starobielskiego sporządzoną w Moskwie 29 marca 1940 r. i przekazaną przez 5. Wydział GUGB NKWD ZSRR do Zarządu JW (z Katyń. Dokumenty Zbrodni. 2. Zagłada, Warszawa 1998) i omówienie tego dokumentu: „W lewym górnym rogu adnotacja czerwonym ołówkiem Otrzymano 4.4.40 r. P. Sopr. 22.05”. Poza pozycjami 12 i 16 pozostałe nazwiska przekreślone odręcznie czerwonym ołówkiem. Zdecydowana większość wpisanych osób (omówienie dot. publikowanych list 43, 44 i 45; Z listy 44 – siedem osób zostało zamordowanych: K. Burczak, W. Walicki, H. Dawidowski, A. Bąk, M. Osowski, T. Marzec i R. Kornela – dopisek W.G.) skierowana została do obozu juchniowskiego. Informacje na ich temat sporządzane były jako jedne z pierwszych i następnie przekazywane do 1. Wydziału Specjalnego, gdzie je sprawdzano. Spraw tych osób nie kierowano „do rozpatrzenia” przez Kolegium Specjalne (centralnej trójki Kobułow, Mierkułow, Basztakow) i dlatego poza wyjątkami nie zostały one „osądzone”. 25 kwietnia 1940 r. Giercowski polecił Soprunience wycofać z ewidencji kontrolnej i przekazać do rozpatrzenia Kolegium Specjalnemu sprawy Ksawerego Czernickiego (obóz kozielski) i Witolda Walickiego (obóz starobielski); obaj zostali zamordowani.

Jednakże znajdujemy jeszcze pismo z 15 kwietnia 1940 r. A. Giercowskiego do I. Chochłowa z poleceniem przygotowania akt czterech jeńców wojennych (tłumaczenie notatki w zał.) Omówienie dokumentu: „dokument na blankiecie 1. Wydziału Specjalnego NKWD ZSRR. Na dokumencie odręczne adnotacje. W górnym prawym rogu wpisane ręką Giercowskiego: „Do rąk własnych”. Punkt 2 i 4 oznaczony ptaszkiem „v”. Punkty 1 i 2 na lewym marginesie oznaczone klamrą atramentem i czerwonym ołówkiem z adnotacją: „Przedłożono do rozpatrz ”. Wszystkie punkty na prawym marginesie oznaczone niebieskim ołówkiem: skrótem: „sn 5” obwiedzionym kołem.

Wszyscy czterej jeńcy obozu starobielskiego figurowali na liście 5. Wydziału GUGB z 29 marca 1940 r. Jednakże nie znaleźli się w liczbie jeńców przekazanych do obozu juchnowskiego. Prawdopodobnie „Komisja” – czyli centralna „trójka”: W. Mierkułow, B. Kobułow i L. Basztaw – wpisała ich nazwiska na listy śmierci”.

Doktor wet. mjr Alojzy Bąk z Kobylej Góry po odmowie współpracy z wywiadem sowieckim i dotrzymując wierności przysiędze oraz broniąc honoru polskiego oficera został skazany na śmierć. Zamordowany w Charkowie w 1940 r.

Reasumując: do uwolnienia z Kozielska przeznaczono trzech lekarzy weterynarii – Mieczysława Kawę, Henryka Zinna i Chunę Zyntaka i ich uwolniono. Ze Starobielska do uwolnienia przeznaczono także trzech lekarzy weterynarii – jeden odmówił współpracy – mjr dr wet. Tadeusz Bąk i został zamordowany. Dwóch dalszych uwolniono: Leona Ozimkiewicza i Tadeusza Kapturkiewicza.

W EDYNBURGU W 1944 R. ZGINĄŁ W WYPADKU SAMOCHODOWYM. Tadeusz S. Boguliński

Kilka lat temu podczas rozmowy z lek. wet. Andrzejem Jamro dowiedziałem się, że kolega jego stryja, dr Tadeusz Boguliński, zginął w wypadku samochodowym w Edynburgu w okresie II wojny światowej. Wówczas to zdarzenie uznałem za zwykły wypadek i nie powiązałem z trwającą wojną. I dlatego ani w Niepowtarzalnych, a tym bardziej w kolejnej książce Lekarze Weterynarii. Ofiary II wojny światowej nie zamieściłem jego biografii i nie ująłem w spisach ofiar II wojny światowej.

Dzisiaj zmieniam zdanie przeglądając „Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Obczyźnie w latach 1939-1946” wyd. Instytutu Historycznego im. Gen. Sikorskiego, 1952 r. i „Rozdział VI. Dowództwo i Oddziały w Wielkiej Brytanii 1940-1946”, gdzie znajduje się zapis dotyczący lekarza weterynarii dr. Tadeusza Stanisława Bogulińskiego: „plut. pchor., 5.5.1905, Środa w. Poznań; 19.12.1944; Edynburg, Szkocja, C. Mont Vernon, gr. D.1671/2”. Szczególnie, gdy dociera do mnie informacja następującej treści: W wypadkach samochodowych związanych z II Korpusem Polskim lub Polskimi Siłami Zbrojnymi na Obczyźnie zginęło aż 6 % z ogólnej liczby 13132 poległych w tamtym czasie. 6 % to ogromna liczba – 787 żołnierzy!

We wspomnianym powyżej „Wykazie poległych…” znajduje się dłuższe wyjaśnienie wypadków samochodowych: „wszystkie śmiertelne wypadki spowodowane używaniem środków motorowych, a więc czołgów, samochodów i motocykli. Stosunkowo duży ich procent tłumaczy się bardzo gwałtowną motoryzacją, którą wojsko musiało przejść niejednokrotnie w warunkach polowych bytowania, nie zawsze zapewniającego właściwe warunki czasu i środków szkolenia”.

TADEUSZ STANISŁAW BOGULIŃSKI

Urodził się 5 maja 1905 r. w Środzie Wielkopolskiej, s. Tadeusza i Róży Jasieckiej. Miał brata – Jana Janusza ur. w 1902 r. † 1903 r. i siostrę – Zofię ur. 1903 r. † 1943 r. w Auschwitz. Żonaty z Karoliną Morawską, mieli jednego syna Jędrzeja5. Jak podaje prof. Jan Tropiło w biogramie przedstawionym w „Drugim słowniku biograficznym polskich lekarzy weterynarii 1919-2000” s. 37: „studia weterynaryjne ukończył w 1930 r. na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Po dwóch latach pracując jako asystent na tej uczelni obronił pracę doktorską. Był asystentem w Katedrze Anatomii Porównawczej.

Później pracował jako samorządowy lekarz weterynarii w Czarnuszkach w pow. jarocińskim. Następnie w Rzeźni Miejskiej w Poznaniu. Zmarł po II wojnie światowej w Anglii. W 1934 r. opublikował artykuł w Przegl. Wet. nr 9 pod tytułem: „Stosunek poszczególnych kategorii bydła w rzeźni miejskiej w Poznaniu”.

Źródłem tych informacji, które pierwotnie zostały umieszczone przez doc. Stefana Jakubowskiego w jego słowniku biograficznym (w maszynopisie), był L. Remiszewski. Uzupełnienie pochodzi natomiast z Suplementu płk. dr. K. Millaka dołączonego do „Słownika polskich lekarzy weterynaryjnych 1394-1918” s. 279.

W „Spisie lekarzy weterynaryjnych RP” z 1939 r. istnieje informacja, że w tym roku był samorządowym lekarzem weterynarii i mieszkał w majątku Czarnuszka (pow. Pleszew).

W książce B. Affek-Bujalskiej i Ed. Pawłowskiego6 autorzy podali: „plut. pchor. poległ 19.12.1944 r.”. Z dodatkowych informacji należy dodać, że służył w Ośrodku Zapasowym Służby Zdrowia, a syn jego siostry, Stefanii – Włodzimierz Krzywoszyński, był posłem na Sejm IV Kadencji (II RP).

... ciąg dalszy w pełnej wersji książki.ŹRÓDŁA FOTOGRAFII:

1-2. A. Bąk – fot. udostępniona przez A. Wróblewskiego (www.archiwumkorporacyjne.pl);

1-3. A. Bąk – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

1-4. A. Bąk – Lista polskich jeńców wojennych z obozu starobielskiego (Katyń. Dokumenty zbrodni. 2. Zagłada, Warszawa 1998);

1-5. A. Bąk – Notatka służbowa (Katyń. Dokumenty zbrodni. 2. Zagłada, Warszawa 1998);

2-1. T. Boguliński – fot. udostępnione przez dr. A. Jamro ze Szczyrku;

2-2. T. Boguliński – fot. po obronie pracy doktorskiej przez T. Bogulińskego w 1932 r. we Lwowie. Siedzi pierwszy od lewej prof. Włodzimierz Kulczycki, T. Boguliński, prof. Antoni Bant. Stoją od lewej: Mieczysław Jamro, Eugeniusz Maślak (po wojnie w Kanadzie), prof. Kazimierz Myczkowski, Kazimierz Sokołowski, Wacław Judycki († Katyń), prof. Alfred Ginsberg (po wojnie w Nowej Zelandii). Fot. udostępnione przez dr. A. Jamro ze Szczyrku;

2-3. T. Boguliński – grób w Edynburgu (www.mojaszkocja.com/edynburg-mount-vernon-catholic-cmentary) dostęp 17. 03. 2017;

5. P. Bulik – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

11-1. Sz. Gracz – fot. z K. Przybyszewski Weterynarz, który został księdzem – Szczepan Gracz (Grenz Stefan) (1888-1942), filomata pomorski, dr weterynarii, działacz narodowy. Nowości z 21. 11. 2008;

11-2. Sz. Gracz – Tablica Pamięci w kościele św. Jakuba w Lęborku;

12. J. Grzmil – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

13. J. Hoppe – fot. z T. Konieczko (www.inwroclaw moje i twoje miasto) – złożenie trumien do wspólnej mogiły na cmentarzu parafialnym ZNMP;

15. J. Ignaszak – fot. ze strony www.bohaterowie1939.pl;

16-1. S. Janiszewski – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

16-2. S. Janiszewski – fot. autor Royal Air Force;

17-1. A. Jerzykiewicz – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

17-2. A. Jerzykiewicz 1943 – fot. udostępnione przez syna prof. Toma Jerzykiewicza z Kanady;

17-3. A. Jerzykiewicz – fot. Protokółu Egzaminacyjnego – z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

17-4. A. Jerzykiewicz z synem Mikołajem – fot. udostępnione przez syna prof. Toma Jerzykiewicza z Kanady;

17-5. A. Jerzykieiwcz – Tablica Pamięci w Krakowie – fot. ze strony www.solidar.pl

17-6. Portret J. Jerzykiewicz – malarz L. Dołżycki – fot. z książki P. Korduba Sołacz. Domy i ludzie, Poznań 2012;

18-1. B. Karge – fot. z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

18-2. B. Karge – fot. Protokółu Egzaminacyjnego – z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

18-3. B. Karge – fot. grobu z Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino ;

19-1-4. A. Kensik – fot. udostępnione przez p. Krystynę Misiak;

22-1-2. S. Kolanus – fot. ze zbiorów CAW w Rembertowie;

22-3. Rodzina Kolanusów – fot. udostępnione przez p. Z. Szymańską z Gdyni;

23-1-2. M. Kowalewski – fot. z pracy A. Przychodzki Dzieje nauczania weterynarii w Wielkopolsce w latach 1870-1974 (maszynopis);

24. F. Kowalski – fot. Charków. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

26-1-2. A. Kruszka – fot. z pracy A. Przychodzki Dzieje nauczania weterynarii w Wielkopolsce w latach 1870-1974 (maszynopis);

27. J. Kurczyński – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

28. A. A. Kwiatkowski – fot. reprodukcji rys. dostarczonego przez dr. A. Reimanna z Rypina;

29. E. Lemm – fotografia reprodukcji rysunku dostarczonego przez dr. A. Reimanna z Rypina;

31. E. Martyka – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

32. A. Nachowski – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

33. E. Perepeliński – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

35. A. Pielok – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

36-1-2. S. Piotrowski – fot. z art. T. Panowicza Dziekanowiecki bohater, Winieta 3, 2, 2009;

37. M. Polański – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

38. M. Poplewski – fot. Charków. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

39. S. Radomski – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

40-1-3.W. Rogowski – fot. z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

41-1. W. Rutkowski – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

41-2. W. Rutkowski – fot. z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

41-3. W. Rutkowski – fot. Protokółu Egzaminacyjnego – z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

44-1-2. Cz. Skibiński – z dokumentów AMW z Lwowa przechowywanych przez UP we Wrocławiu;

45. E. Smorowski – fot. reprodukcji rysunku dostarczonego przez dr. A. Reimanna z Rypina;

46-1. M. Strykowski – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

47. J. Szóstakowski – fot. z Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego;

49. J. Weight – fot. z Charków. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

50. J. Wróblewski – fot. z Charków. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM;

51. A. Ziemecki – fot. z Katyń. Księga Cmentarna – udostępnione przez RPWiM.

52. J. Kozielski – okres gimnazjum – fot. udostępnione przez p. Jarosława Mikołajczyka;

53. J. Kozielski – w Powstaniu Warszawskim – fot. udostępnione przez p. Jarosława Mikołajczyka.ZAKOŃCZENIE

Jestem niezmiernie szczęśliwy, że udało się doprowadzić do końca projekt Tablicy Pamięci lekarzy weterynarii zamordowanych/poległych w II wojnie światowej i dumny jestem z umieszczenia Jej na ścianie siedziby Wielkopolskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej w Poznaniu.

Tablica Pamięci zostanie uroczyście odsłonięta w obecności rodzin zamordowanych/poległych lekarzy wet., seniorów naszego zawodu i przedstawicieli władz państwowych i samorządu weterynaryjnego.

Oddzielne słowa podziękowania i uznania kieruję w stronę prezesa Rady Wielkopolskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej – dr. Macieja Gogulskiego za podjęcie zasygnalizowanego tematu i doprowadzenie go do szczęśliwego końca.

Dziękuję Radzie Wielkopolskiej Izby za przychylne potraktowanie projektu i podjęcie trudnej w dzisiejszych czasach decyzji o jego sfinansowaniu.

Myślę, że każdy, kogo los przywiedzie do siedziby Wielkopolskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej, nie przejdzie obojętnie obok Tablicy Pamięci i chociaż przez chwilę odda się zadumie, w jak trudnych i okrutnych czasach przyszło żyć naszym poprzednikom.

OBY NIGDY WIĘCEJ LUDZIE NIE MUSIELI CIERPIEĆ I UMIERAĆ W IMIĘ UROJEŃ POLITYKÓW!

Dr Włodzimierz A. Gibasiewicz

Duszniki, 20171 Haniewicz W. Białostocka tragedia, wyd. Bernardinum, 2008.

2 Gibasiewicz W. A. Niepowtarzalni. Lekarze weterynarii ofiary II wojny światowej, wyd. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Warszawa 2009.

3 Wołk-Jezierska W. Wołyńska i Mazowiecka Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii, wyd. NORTOM, Wrocław 2010 s. 168.

4 Rezler M. Powstanie Wielkopolskie, wyd. Rebis, Poznań 2016, s. 199-200.

5 www. kronikisredzkie.pl

6 Affek-Bujalska B., Pawłowski E.: Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej, T. 3, Pruszków.