Nowe technologie a sektor finansowy. FinTech jako szansa i zagrożenie - ebook
Nowe technologie a sektor finansowy. FinTech jako szansa i zagrożenie - ebook
Firmy FinTech działające na rynku finansowym stanowią nową, szczególną kategorię parabanków. Ich cechą szczególną jest wykorzystanie nowoczesnych technologii komputerowych oraz sieciowych do projektowania usług i dodawania nowych ogniw w łańcuchu wartości. Bez internetu i cyfryzacji, a także nowych doświadczeń, nawyków i zaufania konsumentów świadczenie tych usług nie byłoby możliwe.
Dzięki technologii ICT i zaawansowanemu oprogramowaniu komputerowemu, firmy FinTech oferują nowe usługi (np. bankowe, ubezpieczeniowe, inwestycyjne czy płatnicze), których nie świadczą tradycyjni, licencjonowani usługodawcy. Poszerzają się ramy „obchodzenia” prawa bankowego, przy czym coraz trudniejsze staje się wykazanie, że dzieje się to na granicy prawa lub wbrew prawu. Poszerzają się zatem możliwości arbitrażu prawnego i konkurencji regulacyjnej.
Na firmy FinTech można spojrzeć również w kontekście przenikania się sektora finansowego i niefinansowego oraz fenomenu innowacji finansowych „obchodzących” regulacje.
Pionierska na polskim rynku książka prof. Włodzimierza Szpringera, wykładowcy w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, odpowiada m.in. na pytania:
- Czy udzielanie i zaciąganie kredytów może odbywać się bez udziału banków?
- Jak nowe i stare formy pieniądza mogą konkurować, aby lepiej służyć różnym potrzebom społeczeństwa?
- Jak różnorakie projekty mogą polegać na „finansowaniu społecznościowym” (crowdfunding), bez konieczności korzystania z usług banków?
- Jak w erze cyfrowej można współdziałać z nowymi firmami, które funkcjonują bez udziału człowieka, w oparciu o oprogramowanie?
- Jakie modele biznesowe wyłonią się dzięki nowym platformom technologicznym?
- Jakie są nowe rodzaje ryzyka, które mogą zdestabilizować system finansowy?
***
Książka jest niezwykle cenna dla każdego, kto chce zrozumieć procesy współczesnych zjawisk gospodarczych, zwłaszcza ich ogromne skomplikowanie i powiązanie z systemem finansowym. Dotyczy to przede wszystkim zjawisk zachodzących w europejskim systemie finansowym i prób sformułowania oraz wdrożenia do praktyki mechanizmów i instytucji chroniących klientów przed skutkami zawirowań na rynkach finansowych. Wszystkie zagadnienia Autor omawia w odniesieniu do UE, krajów spoza UE, Polski oraz zjawisk na globalnym rynku finansowym.
prof. zw. dr hab. Wiesław Czyżowicz, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
*****
Prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer – profesor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Zarządzania). Wykładowca i ekspert z zakresu bankowości i prawa bankowego, polityki i prawa konkurencji, prawnych i ekonomicznych zagadnień e-biznesu, prawa nowych technologii oraz ekonomicznej analizy prawa i oceny skutków regulacji. Współpracuje z Consumer Finance Network (European Credit Research Institute), European Consumer Debt Network, European Coalition for Responsible Credit, European Financial Inclusion Network. Członek European Association of Law and Economics. Wykładał jako Visiting Professor na uniwersytetach niemieckich, kierował polską grupą badawczą European Net-work for Better Regulation – VI Program Ramowy UE. Autor ponad 200 publikacji naukowych i licznych ekspertyz dla naczelnych organów państwa, rządu, UOKiK, UKIE, ZBP, KPF i SKEF. Autor wielu książek.
Spis treści
Okładka
Strona tytułowa
Strona redakcyjna
Spis treści
Rozdział 1. FinTech jako nowa kategoria parabanków
1.1. Wprowadzenie
1.2. Otoczenie regulacyjne shadow banking
1.3. Rozwój rynku consumer finance a ochrona konsumenta
1.4. Instytucje kredytowe (banki) a parabanki
1.5. Problem definiowania parabanków (shadow banking)
Rozdział 2. Cyfryzacja – szanse i zagrożenia rozwoju firm FinTech
2.1. Wprowadzenie
2.2. Cyfryzacja – skutki dla rynku
Rozdział 3. FinTech – konkurencja a regulacja na rynku usług finansowych
3.1. Wprowadzenie
3.2. Potrzeba nowego podejścia do regulacji
3.3. Prawo a regulacja jako software
3.4. Otoczenie regulacyjne rynku usług finansowych
Rozdział 4. Fenomen FinTech – konkurencja a współpraca na rynku usług finansowych
4.1. Rozwój rynku nowych technologii
4.2. FinTech – wyzwania dla prawa konkurencji
4.3. Innowacje a prawo konkurencji – w kierunku konkurencji dynamicznej
4.4. Rynki dwu- lub wielostronne – wyzwanie strategiczne dla sektora FinTech?
4.4.1. Dwu- lub wielostronne modele biznesowe
4.4.2. Przykłady rynków dwu- i wielostronnych
4.4.3. Udostępnianie aktywów niematerialnych – strategia budowania pozycji rynkowej?
4.4.4. Standardy rynkowe (standardy de facto) jako czynnik rozwoju dwu- i wielostronnych sieciowych platform usługowych
Rozdział 5. FinTech a instytucje finansowe (dylematy regulacji)
5.1. Wprowadzenie
5.2. Regulacje FinTech – różne koncepcje krajowe
5.3. Kryptowaluty (bitcoin)
5.4. Technologia blockchain
5.5. Przykłady regulacji crowdfundingu
5.5.1. Wprowadzenie
5.5.2. Crowdfunding w USA i Wielkiej Brytanii
5.5.3. Crowdfunding w Belgii, Holandii i Francji
5.5.4. Crowdfunding w Niemczech
5.5.5. Crowdfunding w Austrii
5.5.6. Crowdfunding w Hongkongu
5.5.7. FinTech w Japonii
5.5.8. Założenia do projektu ustawy o crowdfundingu w Polsce
5.6. Platformy peer-to-peer lending (P2P lending)
5.7. Automatyczne doradztwo (robo-advising) oraz insur-tech
5.8. PSD 2
5.8.1. Wprowadzenie
5.8.2. PSD 2 – kwestie szczegółowe
5.8.3. Innowacje w usługach płatniczych
Podsumowanie. FinTech – wyzwanie strategiczne dla rynku finansowego
Słowniczek wybranych terminów
Literatura
| Kategoria: | Bankowość i Finanse |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-7561-789-4 |
| Rozmiar pliku: | 2,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Tamże.
Por. Shadow Banking, Green Paper, European Commission, Brussels, 19.03.2012 r.; K. Bakk-Simon, S. Borgioli, C. Girón, H. Hempell, A. Maddaloni, F. Recine, S. Rosati, Shadow Banking in the Euro Area. An Overview, European Central Bank, Frankfurt/M., Occasional Papers Series, No. 133, April, 2012; Shadow Banking: Scoping the Issues, A Background Note of the Financial Stability Board, Basel, 12.04.2011, Shadow Banking: Strengthening Oversight and Regulation, Recommendations of the Financial Stability Board, Basel, 27.10.2011, Strengthening the Oversight and Regulation of Shadow Banking, Progress Report to G20 Ministers and Governors, Basel, 16.04.2012; Securities Lending and Repos: Market Overview and Financial Stability Issues, Interim Report of the FSB, Basel, 27.04.2012.
Por. P. Białowolski (red.), Skutki maksymalnego oprocentowania – wpływ na polski rynek finansowy, raport SGH i KPF, Warszawa 2013.
Por. M. Szakun, M. Bieszki, Analiza regulacji dotyczących funkcjonowania niebankowych instytucji finansowych pod kątem należytej ochrony interesów ekonomicznych i prawnych ich klientów, Kancelaria Senatu RP, Warszawa 2013.
Por. W. Szpringer, Instytucje nadzoru w sektorze finansowym. Kierunki rozwoju, Poltext, Warszawa 2014.
Por. P. Tasca, T. Aste, L. Pelizzon, N. Perony (red.), Banking Beyond Banks and Money. A Guide to Banking Services in the Twenty-First Century, Springer, Berlin-Heidelberg 2016.
Por. M. Thiemann, M.S. Aldegwy, E. Ibrocevic, Understanding the Shift from Micro to Macro-Prudential Thinking: A Discursive Network Analysis, SAFE Working Paper No. 136, May, 2016, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2777484.
Por. S. Kasiewicz, L. Kurkliński (red.), Szok regulacyjny a konkurencyjność i rozwój sektora bankowego, Warszawski Instytut Bankowości, Warszawa, marzec 2012.
Czy ochrona konsumenta powinna być jednym z zadań nadzoru, jak chciałyby niektóre stowarzyszenia konsumenckie? Powinna to być – ich zdaniem – co najmniej ochrona zbiorowych interesów konsumentów, tzn. nadzór powinien działać w tych sytuacjach, gdy jakieś naruszenia często się powtarzają lub ich ciężar gatunkowy dla rynku jest znaczący. Przeciwny pogląd traktuje nadzór jako przede wszystkim lub wyłącznie nadzór ostrożnościowy, a więc nie należy go mieszać z ochroną konsumenta (w wielu krajach, także w Polsce, ochrona zbiorowych interesów konsumentów została powierzona organom antymonopolowym).
”A ‘chain’ of routine securities transactions, the Fed suggests, can transform a nonsystemic firm into a systemic firm”. Por. P.J. Wallison, Regulation of Shadow Banking Takes a Dark Turn, http://www.wsj.com/articles/peter-wallison-regulation-of-shadow-banking-takes-a-dark-turn-1423527609; Central bankers warn against extending bank regulations to shadow banks, http://www.reuters.com/article/regulations-financing-idUSL5N11Y1Z020150928.
Por. A. Admati, M. Hellwig, The Bankers’ New Clothes: What’s Wrong with Banking and What to Do about It, Princeton University Press, Princeton 2013.
Por. Consultative Document Strengthening Oversight and Regulation of Shadow Banking. A Policy Framework for Strengthening Oversight and Regulation of Shadow Banking Entities, Financial Stability Board, 18 November, 2012; E.J. Kane, Inevitability of Shadow Banking, Financial Market Conference, FRS Atlanta, 10 April, 2012.
Oba te modele współistnieją ze sobą: „lokalni usługodawcy utrzymują konkurencyjność bądź to dzięki skupieniu się na niszy rynkowej, bądź dzięki współpracy z firmami specjalistycznymi. Mogą to być specjaliści od niektórych ogniw łańcucha wartości, np. technologii IT czy zarządzania długiem i windykacją. Specjalizacja (np. akwizycja klientów, dostawa pieniędzy, obsługa kontraktów i windykacja długów, sprzedaż pakietowa, która obsługuje kilka instytucji) budzi zastrzeżenia zrzeszeń konsumenckich. Każda z tych firm dąży bowiem do zysków, tracąc z pola widzenia realne problemy konsumenta. Może to prowadzić do nadmiernego wyzysku i uzależnienia konsumenta.
Nowi rywale banków (parabanki) korzystają z faktu otwartości, liberalizacji i coraz większej przejrzystości rynku bankowego. Droga od banków tradycyjnych do internetowych, coraz większa rola technologii IT w świadczeniu usług finansowych, potanienie początkowo kosztownych innowacji technologicznych powoduje możliwość konkurowania niewielkich firm z wielokrotnie większymi bankami.
Por. Consumer Credit in Europe. Riding the Wave, European Credit Research Institute and Mercer Oliver Wymann, Brussels 2005; por. jednak kolejny raport, który już nie jest tak optymistyczny. Po 2006 r. nastąpiły: spadek marż, problemy ze spłatą, pogłębienie się różnic między rynkami, wzrost konkurencji oraz restrykcyjności regulacji w wielu krajach. Por. Consumer Finance in Europe. Back to Reality, Mercer Oliver Wyman, Brussels 2008; por. też: B. Lepczyński, M. Penczar, Perspektywy rozwoju consumer finance w Polsce w warunkach zawirowań na rynkach finansowych, w: Kredyt konsumencki w nowym wydaniu. Debata o zmianach w unijnej dyrektywie, materiały z konferencji UOKiK, Warszawa, 31 marca 2009.
Por. D. Lascelles, Europas neue Banken: Das „Nichtbanken”-Phänomen, Centre for the Study of Financial Innovation, London 1999, www.union-network.org; U. Reifner (red.), Micro-Lending (a Case for Regulation in Europe), Baden-Baden 2002; B. Jayo, M. Lacalle, S. Rico, K. Dayson,J. Kickul, Handbook of Microcredit in Europe (Social Inclusion through Microenterprise Development), Edward Elgar Publishing, Northampton 2009; S. Sundaresan, Microfinance. Emerging Trends and Challenges, Edward Elgar Publishing, Northampton 2008.
Badania wykazują rosnące znaczenie usług płatniczych dla dochodów banków. Sferę usług płatniczych można bowiem traktować szerzej – jako związaną nie tylko z rachunkami wkładów klientów, lecz także z obsługą rynków papierów wartościowych oraz kart płatniczych (usługi transakcyjne). W tym kontekście należy wskazać na nową kategorię parabanków – instytucje płatnicze oraz instytucje pieniądza elektronicznego, o których mowa w dyrektywie (i polskiej ustawie) o usługach płatniczych. Obszar tych usług jest rozwojowy. Liczba instrumentów rynku finansowego jest coraz większa i banki obsługują większą liczbę transakcji. W tym kontekście działalność pożyczkowa banków i parabanków nie jest tak istotna, jak dotychczas sądzono.
Por. A. Gibas, Bank detaliczny – doświadczenia XXI wieku. Wyniki badania sektora bankowego Fraunhofer Institut i IBM Insitute for Business Value, Forum Sektora Finansowego Obsługa klienta w nowoczesnym banku, Warszawa 2007; W. Srokosz, Instytucje parabankowe w Polsce, Wolters Kluwer, Warszawa 2011; L. Müller, Elektronisches Geld, Nomos, Baden-Baden 2002; D. Neumann, Die Rechtsnatur des Netzgeldes. Internetzahlungsmittel eCash TM, C.H. Beck, München 2000.
Por. C.P. Praeg, C. Vocke, M. Engstler, Die Wiederentdeckung der Kunden - Innovationen durch verteilte Wertschöpfung, Trendstudie „Bank und Zukunft 2010”, Fraunhofer Institut, Stuttgart 2011, http://www.foresight-network.eu/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=336; D. Heckl, J. Moormann, Matching Customer Processes with Business Processes of Banks: the Example of Small and Medium-sized enterprises as bank customers, BPM’07 Proceedings of the 5th international conference on Business Process Management, Springer-Verlag Berlin, Heidelberg 2007; Ch. Seebach, R. Beck, O. Denisova, Sensing Social Media for Corporate Reputation Management: a Business Agility Perspective, Fraunhofer Institute, Stuttgart 2009; B. Dobiegała-Korona, P. Masiukiewicz (red.), Innovations in Customer Value Creation, SGH, Warszawa 2012; K. Śledzik, Kapitał intelektualny a wartość rynkowa banków giełdowych, Wydawnictwo Naukowe UG, Gdańsk 2012.
Por. U. Lampe, O. Wenge, A. Müller, R. Schaarschmidt, Cloud Computing in the Financial Industry – A Road Paved with Security Pitfalls?, Proceedings of the 18^(th) American Conference on Information Systems (AMCIS 2012), Association for Information Systems, August 2012; D. Spath, W. Bauer, M. Engstler, Innovationen und Konzepte für die Bank der Zukunft, Wiesbaden, Gabler 2008.
Bariery wejścia mogą wynikać z: silnej koncentracji rynku, dostępności kanałów dystrybucji, różnic kulturowych (np. niechęci do zadłużania się), barier regulacyjnych (regulacje antylichwiarskie blokujące oferowanie określonych produktów, ochrona danych osobowych, która utrudnia korzystanie z marketingu bezpośredniego, ochrona konkurencji i konsumenta, która może np. redukować stosowanie systemów lojalnościowych, sprzedaży lawinowej) i barier infrastrukturalnych (brak możliwości poszerzonego outsourcingu procesów kredytowania, zarządzania bazami danych, call centers, windykacji długów).
Por. Społeczne konsultacje Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego w sprawie innowacyjnych metod przetwarzania danych konsumentów, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych, Warszawa, 25.07.2016, https://kpf.pl/spoleczne-konsultacje-europejskiego-urzedu-nadzoru-bankowego-w-sprawie-innowacyjnych-metod-przetwarzania-danych-konsumentow-2/.
Por. S. Heffernan, Nowoczesna bankowość, WN PWN, Warszawa 2007, s. 2.
Również kraje członkowskie mogą poddać określone podmioty nadzorowi lub przeciwnie – zwolnić z pewnych obciążeń przewidzianych dla banków (np. poczta, instytucje mikropożyczkowe, banki alternatywne, publiczne banki specjalnego przeznaczenia, np. niemiecki Bundesanstalt für Wiederaufbau). Nie podlega to bowiem harmonizacji, gdyż te instytucje są traktowane jako wyłączone spod dyrektywy. Jeżeli przemawiają za tym „przeważające względy dobra publicznego”, jest zachowana zasada proporcjonalności i nie ma dyskryminacji (przesłanki różnego statusu są wyłącznie natury bankowej), nie ma podstaw do kwestionowania wskazanych regulacji krajowych w kategoriach naruszenia swobody usług czy reguł konkurencji TFUE. Por. A. Bornemann, Microlenders and EU-Banking Regulation, w: U. Reifner (red.), Micro-Lending. A Case for Regulation in Europe, Nomos, Baden-Baden 2002, s. 376 i nast.
Na temat pojęcia parabanku por. W. Srokosz, Instytucje parabankowe w Polsce, Wolters Kluwer, Warszawa 2011; W. Szpringer, Problem parabanków na tle pojęcia banku jako instytucji kredytowej w Unii Europejskiej, „Prawo Bankowe” nr 11/2004, s. 49; W. Szpringer, Wpływ instytucji parabankowych na bezpieczeństwo i stabilność rynków finansowych, „Bezpieczny Bank” nr 4/1998, s. 24; por. też: http://pl.wikipedia.org/wiki/Parabank.
U. Reifner, (red.), Micro-Lending (a Case for Regulation in Europe), Baden-Baden 2002.
Por. J. Szambelańczyk, SKOK-i działają tak samo jak banki, www.money.pl; Ł. Wilkowicz, Banki: banki spółdzielcze zagrożone przez SKOK-i, www.finanse.interia.pl.; Z. Szpringer, Porównanie na gruncie obowiązującego prawa statusu SKOK, banków spółdzielczych i pozostałych banków w zakresie ochrony konkurencji i konsumenta, opinia BAS, Kancelaria Sejmu RP, www.sejm.gov.pl.
Por. Banki tworzą parabanki, by ominąć regulacje KNF, http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/wydarzenia/banki-tworza-parabanki--by-ominac-regulacje-knf,29127,1, por. też: A. Grzeszak, Lichwa – pożyczki na kilka tysięcy procent, http://www.polityka.pl/rynek/edukatorekonomiczny/1533533,1,lichwa---pozyczki-na-kilka-tysiecy-procent.read#ixzz2HHn72Hdw.
Por. T. Białek, Komentarz w sprawie otoczenia prawnego funkcjonowania para banków, http://www.zbp.pl/site.php?s=MTM1MjU5NTI=.
Pozabankowe instytucje pożyczkowe wypracowują własne, oryginalne metody oceny ryzyka kredytowego i weryfikacji tożsamości potencjalnych kredytobiorców (np. na podstawie danych biur informacji gospodarczej czy systemów teleinformatycznych i rejestrów publicznych, np. PESEL, REGON, KRS). Nie każdy, kto zgłosi taki wniosek, dostanie pożyczkę. Por. Ł. Czernicki, Problematyka regulacji rynku firm pożyczkowych w Polsce, Fundacja Republikańska, Warszawa 2013.
Działalność większości parabanków, z którymi wiążą się wielkie afery finansowe, jak ta WGI czy Interbrok, były bardzo mocno związane z działalnością samych banków. Przecież firmy będące bohaterami afer nie mogłyby lokować wielkich kwot ani dokonywać gigantycznych przepływów, gdyby nie posiadały rachunków bankowych. Por. J. Szewczak, Groźniejsze banki niż parabanki, http://gb.pl/banki/informacje/grozniejsze-banki-niz-parabanki.html.
