Nowoczesna kosmetologia. Tom 2 - ebook

Przedmowa

Zainteresowanie, z jakim spotkały się książki Chemia piękna, Fizyka piękna i Nowoczesne składniki kosmetyków, zainspirowało mnie do podjęcia badań nad problemem efektywności zabiegów kosmetycznych i aplikowanych kosmetyków, stosowanych w celu poprawienia stanu skóry oraz jej przydatków, czyli włosów, zębów i paznokci. Standardowe podejście do problemu zakłada wykorzystanie kosmetyku adekwatnego do zniwelowania zaistniałego problemu kosmetycznego (procesów starzenia, nieodpowiedniej wilgotności i kolorytu skóry itp.), suplementów uzupełniających niedobory substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz zabiegów z wykorzystaniem efektów fizycznych, takich jak ciepło (okłady parafinowe, promieniowanie podczerwone), nacisk (masaż, peeling mechaniczny), ciśnienie (tlen hiperbaryczny, iniekcje), prąd stały i zmienny (depilacja elektrolityczna, elektrokoagulacja, jonoforeza), promieniowanie elektromagnetyczne rozproszone (mikrofale, nadfiolet frakcji A i B) oraz koherentne i monochromatyczne (lasery). Triada kosmetyk–suplement–zabieg okazuje się niewystarczająca do uzyskania finalnego efektu kosmetycznego w pełni satysfakcjonującego klientkę gabinetu kosmetycznego lub pacjentkę gabinetu medycyny estetycznej. Konsekwencją rozminięcia się oczekiwań i efektów działań kosmetycznych jest decyzja o poddaniu się inwazyjnym zabiegom medycyny estetycznej, które mogą przynieść spektakularne efekty, ale obciążone są dużym ryzykiem wystąpienia powikłań oraz uniemożliwiają powrót do stanu pierwotnego w przypadku nieudanej operacji. Celem zabiegu kosmetycznego jest przywrócenie stanu równowagi (homeostazy) skóry i przydatków, nieznacznie zaburzonej czynnikami zewnętrznymi, wewnętrznymi lub upływającym czasem; natomiast cel zabiegu chirurgicznego to trwała zmiana stanu równowagi organizmu, uniemożliwiająca powrót do stanu pierwotnego. Warto zatem przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu zabiegu inwazyjnego podjąć próbę uzyskania efektu estetyzacji z wykorzystaniem czynników nieinwazyjnych, które nie zmieniają w sposób dramatyczny homeostazy organizmu i jego elementów strukturalnych, a równowagę tę przywracają. Celem niniejszej książki jest wskazanie czynników, które umożliwiają realizację takiego zadania. To nowoczesne – holistyczne – podejście do kosmetyki i kosmetologii zakłada jednoczesne stosowanie: kosmetyków, suplementów, detoksykacji, diety, ruchu i zabiegów, działających synergistycznie (wzmacniająco) w uzyskaniu estetycznego efektu finalnego. Nowoczesna kosmetologia jest podsumowaniem i uogólnieniem koncepcji i informacji prezentowanych w książkach Chemia piękna, Fizyka piękna i Nowoczesne składniki kosmetyków, które koncentrowały się głównie na substancjach aktywnych, efektywnych nośnikach i technologiach stosowanych w medycynie i kosmetologii. Niniejsze opracowanie idzie kilka kroków dalej – włącza w obszar zainteresowań kosmetologii czynniki istotne dla jej efektywności, zwykle pomijane lub stosowane niezależnie od zabiegu i kosmetyków, np. dietę i ruch w procesie modelowania ciała i zabiegach przeciwstarzeniowych, suplementy w przywracaniu optymalnego poziomu substancji deficytowych, detoksykację w przypadku nadmiaru ksenobiotyków. Dopiero połączenie wymienionych czynników z odpowiednio przeprowadzonym zabiegiem z wykorzystaniem nowoczesnych technologii kosmetycznych daje szansę na spektakularny efekt końcowy, utrzymujący się w czasie. Zastosowanie tylko kosmetyku lub/i zabiegu to działanie nastawione na doraźny efekt, rozczarowujący, zarówno z punktu widzenia jego trwałości, jak i zainwestowanych w jego uzyskanie środków.

W książce podano informacje i praktyczne wskazówki, jak zoptymalizować działania kosmetyczne w celu uzyskania trwałych i satysfakcjonujących efektów estetyzacji skóry i jej przydatków oraz zminimalizowania negatywnych skutków ubocznych, np. wskutek obecności szkodliwych substancji w preparatach. Opracowanie umożliwia również swobodne poruszanie się w świecie diet, kosmetyków, suplementów oraz podejmowanie właściwych decyzji dotyczących wyboru najskuteczniejszych propozycji spośród aktualnie znajdujących się na rynku. Ze względu na wyczerpujący opis chemiczny i charakterystykę biomedyczną omawianych nowoczesnych substancji aktywnych oraz ich nośników niniejsze opracowanie może stanowić ważne uzupełnienie pozycji książkowych rekomendowanych szkołom kosmetycznym oraz wydziałom chemicznym, kosmetycznym i medycznym uczelni wyższych. Natomiast opisany aspekt dietetyczno-ćwiczeniowy czyni książkę potencjalnym celem zainteresowań osób zajmujących się zdrowym odżywianiem, modelowaniem ciała i utrzymaniem trwałej homeostazy psychosomatycznej organizmu. Zdaję sobie sprawę z faktu, że książka nie uwzględnia wszystkich substancji, zabiegów, koncepcji i technologii, wchodzących w obszar zainteresowań współczesnej kosmetologii. Przyczyną jest to, że starałem się opis ograniczyć tylko do tych, które były szczegółowo przebadane w niezależnych od producentów laboratoriach i mają właściwą „metrykę” publikacyjną w specjalistycznych czasopismach naukowych. W przypadku kontrowersji lub braku naukowej weryfikacji skuteczności podaję informacje dotyczące wątpliwości i ograniczeń w ich zastosowaniach kosmetologicznych. Podejście to z jednej strony wydatnie ograniczyło prezentowaną tematykę, ale z drugiej wyselekcjonowało to, co decyduje o racjonalnym i nowoczesnym obliczu współczesnej kosmetologii.

Poznań, styczeń 2014 r.Wstęp

Wyniki badań w zakresie nauk biomedycznych, z uwzględnieniem fizyki i chemii, wskazują na pięć czynników, które mają istotny wpływ na efektywność zabiegu kosmetycznego i charakteryzują nowoczesne podejście do kosmetyki i kosmetologii. Preferuje ono ujęcie holistyczne (całościowe), bazujące na: kosmetykach, suplementach, diecie, ruchu i detoksykacji. Dopiero uwzględnienie tych pięciu elementów sprawia, że zabieg, wspomagany nowoczesnymi technologiami kosmetycznymi, przynosi pożądane efekty utrzymujące się w czasie, a składniki aktywne preparatów wykazują optymalną skuteczność.

Rys. 1.1. Podstawowe elementy nowoczesnej kosmetologii. Strzałka wskazuje kierunek wprowadzania kolejnych składowych holistycznego podejścia do kosmetologii.

Dlatego nowoczesna kosmetologia zakłada totalne przeorganizowanie naszego stylu życia w taki sposób, by nie traktować zabiegu kosmetycznego lub diety jako środków służących osiągnięciu doraźnych efektów, które następnie zostaną zniweczone powrotem do niezdrowego i nieracjonalnego trybu życia. Na przykład, popularny termin dieta odchudzająca jest absurdalny, wskazuje bowiem, że dieta ma zniwelować negatywne efekty niewłaściwego odżywiania, a po osiągnięciu celu umożliwić powrót do początkowej niezdrowej diety, co zapewne zaowocuje koniecznością ponownej kuracji odchudzającej. Nowoczesne podejście do dietetyki zakłada permanentną zmianę diety, która nie tylko spowoduje właściwe wymodelowanie ciała, podaż niezbędnych substancji odpowiedzialnych za stan skóry i jej przydatków, ale również utrzyma ten stan w czasie bez efektu jo-jo i konieczności powtarzania kuracji.

Ważnym czynnikiem wspomagającym dietę jest ruch, mający wpływ na właściwy metabolizm i ograniczenie wytwarzania depozytów hydrolipidowych, odpowiedzialnych za nadwagę i związanymi z nią problemami zdrowotnymi oraz niepożądaną sylwetkę. Zwiększenie ciśnienia krwi i przyspieszenie tętna podczas ćwiczeń zapewnia nie tylko właściwą podaż tlenu, niezbędnego w procesach metabolicznych, ale przyczynia się do ograniczenia wytwarzania złogów cholesterolowych w żyłach, które mogą prowadzić do niedotlenienia, zatorów, a w konsekwencji – problemów sercowo-naczyniowych. Tlen gwarantuje również zdrowy koloryt skóry, jej napięcie oraz właściwe przyswajanie substancji odżywczych zawartych w kosmetykach i suplementach (witamin, mikro- i makroelementów i innych).

Stosowanie właściwej diety powinno zapewnić podaż substancji niezbędnych do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz jego elementów strukturalnych, takich jak skóra i przydatki. Jednakże w przypadku chorób, szczególnie przewlekłych, długotrwałego stosowania leków – np. antybiotyków, lub ograniczonej podaży właściwie zróżnicowanej żywności – np. w okresie zimowo-wiosennym, może wystąpić czasowy niedobór witamin oraz mikro- i makroelementów. Również niewłaściwie zbilansowana, długotrwała dieta uboga w warzywa, owoce, ryby i owoce morza, ciemne pieczywo, bazująca na mięsie, nasyconych kwasach tłuszczowych i używkach, np. kawie czy etanolu, może spowodować permanentny brak pierwiastków śladowych, takich jak magnez, selen, cynk, oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, szczególnie typu ω-3, występujących w tłuszczu ryb i oleju lnianym. W takich sytuacjach stosowanie nawet najlepszych kosmetyków i nowoczesnych technologii zabiegowych będzie bezproduktywne, jeżeli nie poprzedzi ich zmiana diety i zastosowanie suplementów przywracających właściwy poziom nasycenia pierwiastkami śladowymi, witaminami i innymi niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania organizmu substancjami. Tu pojawia się poważny problem związany z transportem substancji zawartych w suplemencie przez silnie kwasowe (pH = 1–2) i bogate w enzymy trawienne środowisko żołądka. Sprzyja ono chemicznej dezintegracji substancji wchodzących w skład pożywienia (białek, lipidów, polisacharydów), natomiast w przypadku suplementów może doprowadzić do ich rozpadu, jeszcze przed dotarciem do jelit, w których następuje wchłanianie w środowisku o łagodnym pH = 5,5–7,5. Oznacza to, że suplementy diety powinny być osadzone na nośnikach działających osłonowo przed destrukcyjnym wpływem soków trawiennych, a następnie uwalniających suplement w bezpiecznym środowisku jelit, w którym może być wchłonięty w formie chemicznie niezmienionej, a zatem bioaktywnej. Skuteczność suplementów jest więc ściśle związana z efektywnością nośnika. W przypadku substancji aktywnych występujących w pożywieniu ich nośnikiem są naturalne tkanki roślinne i zwierzęce, które w procesie trawienia w sposób ciągły uwalniają zawarte w nich substancje, ulegając całkowitemu lub częściowemu strawieniu. Dlatego suplementy odżywcze stają się zbędne w przypadku stosowania właściwie zróżnicowanej, zbilansowanej i indywidualnie do potrzeb dobranej diety.

Ponieważ żyjemy w środowisku przesyconym toksynami znajdującymi się w powietrzu, wodzie i żywności, musimy ograniczyć ich negatywny wpływ na organizm przez proces detoksykacji, czyli odtruwania. Znane są substancje, np. pektyny występujące w jabłkach, kwas α-liponowy w brokułach, kwas protokatechowy w zielonej herbacie, które chelatują (kompleksują) toksyczne metale ciężkie. Również niektóre zioła, np. ostropest plamisty, działają osłonowo na wątrobę, chroniąc ją przed degradacją powstałą wskutek m.in. obecności w żywności preparatów ochrony roślin lub stosowania używek, np. etanolu. Detoksykacja powoduje nie tylko utrzymanie organizmu w zdrowiu, ale także zachowanie właściwego stanu skóry i przydatków, w których, jak w zwierciadle, odbija się negatywny wpływ toksyn środowiskowych, niewłaściwego odżywiania i nadmiaru używek. Jest ona również niezbędna w przypadku prac w laboratoriach chemicznych lub z substancjami chemicznymi stosowanymi w przemyśle, np. rozpuszczalnikami lotnymi w farbach i lakierach. Permanentne oddziaływanie tego typu toksyn na organizm może doprowadzić do poważnych stanów chorobowych, z różnymi odmianami raka włącznie.

Bogactwo kosmetycznych produktów znajdujących się na rynku przyczyniło się do powstania problemu – optymalizacji wyboru. To znaczy, w jaki sposób wyselekcjonować z bogatej oferty najlepszy dla naszej skóry, włosów, zębów, paznokci kosmetyk, aby finalny efekt był satysfakcjonujący, a poniesione nakłady finansowe na jego zakup zminimalizowane. Aby znaleźć odpowiedź na to pytanie, należało sformułować kryteria, które a priori umożliwią przeprowadzenie wstępnej selekcji dostępnych preparatów przed wykonaniem indywidualnych testów praktycznych i jednocześnie zdefiniują pojęcie – nowoczesny kosmetyk. Można wskazać pięć elementów charakteryzujących jego komponenty, których obecność jest konieczna, ale nie dostateczna dla potencjalnej skuteczności i efektywności preparatu. Są to: nietoksyczność, synergizm, holizm, biostymulacja i skuteczny nośnik. Warunek minimum, jaki stawiamy komponentom kosmetyków, to brak ich szkodliwości, głównie wskutek niepożądanych efektów ubocznych, takich jak alergia czy przekroczenie dopuszczalnej dawki przez sumowanie się ilości substancji pochodzących z różnych źródeł. Przepisy Unii Europejskiej w zakresie stosowania substancji niebezpiecznych w składzie kosmetyków są bardzo rygorystyczne. Jednak nawet Unia Europejska nie jest w stanie przewidzieć przekroczenia dopuszczalnej dawki konserwantów, np. parabenów, które znajdują się nie tylko w kremach, dezodorantach, szamponach do włosów, ale również w żywności. Efekt sumowania dawki jest szczególnie niebezpieczny, gdy ta sama substancja znajduje się w preparatach o różnych nazwach i zastosowaniu, np. paracetamol. Ich jednoczesne zastosowanie może spowodować przekroczenie dopuszczalnej dawki, powodując negatywne konsekwencje zdrowotne.

Składniki holistyczne kosmetyków, to głównie kompleksy substancji bioaktywnych pozyskiwane ze źródeł naturalnych. Wykazują one całościowy efekt inny niż pojedyncze składniki kompleksu. Wyodrębnienie jednego elementu i przypisanie mu aktywności całego kompleksu jest nadużyciem, może bowiem prowadzić do pojawienia się nie tylko efektów niepożądanych, ale nawet przeciwnych do zamierzonych. Przykładem relacji całość–część i jej związku z aktywnością mogą być olejki eteryczne pozyskiwane z roślinnych surowców naturalnych. Zazwyczaj jest to mieszanina od kilkudziesięciu do kilkuset substancji o potwierdzonej aktywności terapeutycznej, w której znajduje się kilka związków chemicznych procentowo dominujących. Ich syntetyczne odpowiedniki stosowane są do produkcji tanich substytutów drogich olejków naturalnych, ale w przeciwieństwie do tych drugich efektów leczniczych nie wykazują – najwyżej pachną. Jest to jedna z przyczyn traktowania aromaterapii jako gałęzi medycyny alternatywnej, zastąpienie bowiem kompleksu substancji aktywnych kilkoma składnikami reprezentatywnymi powoduje zanik aktywności biomedycznej.

Kolejnym pozytywnym trendem jest uwzględnienie w składzie kosmetyków komponentów biostymulujących, które inicjują w organizmie produkcję substancji pożądanych. Najczęściej są to wielkocząsteczkowe białka strukturalne (kolagen, elastyna) lub biopolimery (kwas hialuronowy), ulegające z wiekiem lub pod wpływem rodników i promieniowania nadfioletowego depolimeryzacji. Tak złożone związki chemiczne nie przenikają przez warstwę rogową naskórka, dlatego kosmetyki je zawierające nie wykazują efektu suplementacyjnego. Rozwiązaniem okazała się koncepcja, którą można nazwać „wędka zamiast ryby”. Zamiast podawać organizmowi substancję, której potrzebuje, serwujemy mu biostymulant, który inicjuje w organizmie syntezę pożądanego związku. W ten sposób jednocześnie likwidujemy problem transportu wielkocząsteczkowych substancji w głąb skóry oraz zjawisko jej uzależnienia od podaży z zewnątrz substancji odżywczych, które organizm przestaje produkować w wystarczających ilościach.

Synergiczne komponenty kosmetyków cechuje wzajemne wzmacnianie aktywności. Pojedyncze substancje wykazują aktywność, ale może ona ulec wzmocnieniu pod wpływem ich jednoczesnego zastosowania. Przykładem może być mieszanina witamin E i C, która synergicznie zmiata wolne rodniki hydroksylowe. Inne przykłady to synergiczny efekt przeciwzapalny, który wykazuje mieszania ekstraktu z rumianku (główny składnik aktywny – bisabolol) i kłącza imbiru oraz detoksykacyjny dla układu cynaryna–sylimaryna.

Jeżeli kosmetyk zawiera w swoim składzie substancje nietoksyczne o działaniu biostymulującym, naturalne ekstrakty substancji wykazujące efekt holistyczny i synergiczny, a wszystkie komponenty są osadzone na efektywnym nośniku, mamy podstawy, by przypuszczać, że taki preparat będzie wykazywał właściwą aktywność kosmetyczną. Możemy zatem przejść do drugiej fazy indywidualnych testów, czyli praktycznego sprawdzenia, czy tak jest w rzeczywistości. Na tym etapie mogą pojawić się niespodzianki, których przyczyną są swoiste cechy charakterystyczne naszych organizmów, w szczególności budowa skóry, czy skład chemiczny cementu międzykomórkowego. Powodują one, że ten sam kosmetyk może wykazywać działanie odmienne po zastosowaniu przez różne osoby. Zgodnie z koncepcją biomimetyczną najlepszą przyswajalność wykazują substancje, które znajdują się w stanie naturalnym w skórze. Inne traktowane są przez nią jako potencjalnie niebezpieczni intruzi, dlatego ich zdolność wnikania zostaje znacznie ograniczona lub wyeliminowana. W konsekwencji obserwujemy zróżnicowane oddziaływanie kosmetyków w zależności od charakterystyki morfologicznej i biochemicznej organizmu. Efekt ten spowodował rozwinięcie koncepcji indywidualizacji składu chemicznego kosmetyków, który jest tak dobierany, by zapewnić maksymalną biozgodność preparatu z charakterystyką osobniczą organizmu. Pionierem w tym względzie jest nowojorska firma Bionova, która produkuje kremy przeznaczone dla konkretnej osoby, dopasowane do jej wieku, rasy i stanu skóry. Personalizacja składu preparatu kosmetycznego to najnowocześniejsza koncepcja, która może stać się standardem receptury kosmetyku XXI wieku. Przeszkodą w globalizacji kosmetyków personalnych jest ich wysoka cena oraz konieczność wykonania badań analitycznych ilościowych (stężenia) i jakościowych (składu chemicznego) substancji naturalnie występujących w skórze (kwasów tłuszczowych, ceramidów, cholesterolu, fosfolipidów, węglowodorów i innych).

O nowoczesności kosmetyku decyduje również zastosowany w nim nośnik substancji aktywnych, który powinien zagwarantować ich efektywny transport w głąb skóry (nanosomy, liposomy) lub suplementację drogą pokarmową (cyklodekstryny) bez dekonstrukcji suplementu wskutek działania silnie kwasowego środowiska żołądka. Optymalny nośnik powinien być również aktywny kosmetycznie (oleje roślinne, tlen hiperbaryczny), by nie stanowić zbędnego balastu kompozycyjnego, oraz biozgodny z naturalnymi składnikami skóry (sfingolipidy, fosfolipidy).

Wysoko cenione są te, które zachowują stabilność mikrobiologiczną i fizykochemiczną bez udziału konserwantów i przeciwutleniaczy (np. silikony), co eliminuje ze składu potencjalnie szkodliwe substancje lub znacząco zmniejsza ich stężenie. Taka nowoczesna kombinacja – nośnik (efektywny, aktywny, biozgodny, stabilny) plus substancja aktywna (nietoksyczna, naturalna, synergiczna, biostymulująca) – gwarantuje wystąpienie pożądanego efektu kosmetycznego oraz maksymalne wykorzystanie wszystkich składników preparatu. Dlatego ważną rzeczą jest zwrócenie uwagi nie tylko na skład chemiczny kosmetyku, kodowany na opakowaniu nazwami INCI (International Nomenclature of Cosmetics Ingredients), ale również na typ zastosowanego nośnika. Jeżeli nie spełnia on podanych warunków, skuteczność preparatu będzie ograniczona lub wręcz znikoma.

W pierwszym tomie książki przedstawiono: środki i zabiegi stosowane w detoksykacji organizmu, przykładowe diety wspomagające zabiegi kosmetyczne oraz rekomendowane formy ćwiczeń uzupełniających. W drugim tomie opisano aktywne substancje pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i syntetycznego oraz ich nośniki, które wchodzą w skład nowoczesnych kosmetyków aktualnie znajdujących się na rynku lub są na etapie badań prowadzonych pod kątem ich ewentualnych zastosowań kosmetycznych. Przedstawiono także suplementy i ich nośniki oraz zabiegi kosmetyczne bazujące na nowoczesnych technologiach.Przypisy

Przedmowa

M. Molski, Chemia piękna, WN PWN, Warszawa 2009.

M. Molski, W. Stryła, Fizyka piękna, Scriptor, Poznań 2007.

M. Molski, Nowoczesne składniki kosmetyków, Kosmoprof, Poznań 2013.

Rozdział 2

Zgodnie ze starożytnym przekazem indyjskim Mahabharata Chyawan w podeszłym wieku poślubił młodą i piękną córkę króla. Pewnego dnia do pustelni Chyawan przyszli mędrcy i zadowoleni z jego gościny zaoferowali mu cudowny środek, po którym święty odzyskał młodość. Ten lek został nazwany chyawanprash i zawiera 49 składników, w tym owoc amli. Firma Dabur produkuje chyawanprash ściśle z pradawną recepturą, www.magiczne-indie.pl.

E. Nicolisa i inni, „Pyrogallol, an active compound from the medicinal plant Emblica officinalis, regulates expression of pro-inflammatory genes in bronchial epithelial cells”, International Immunopharmacology, 2008, 8(12), 1672.

Pirogalol stosowany jest w dermatologii jako substancja złuszczająca w miejscowym leczeniu łuszczycy (maści i pasty 10–20-procentowe oraz roztwory spirytusowe 1-procentowe); farmaceutyczna nazwa Pyrogallolum. Nazwa pochodzi od metody jego otrzymania – ogrzewanie kwasu galusowego (Scheele 1786).

A. Arora i inni, „Emblica officinalis (amla): physico-chemical and fatty acid analysis from arid zone of Rajasthan”, International Journal of Basic and Applied Chemical Sciences, 2011, 1(1), 89.

R.B. Rodrigues, F. Marx, „Camu Camu : a promising fruit from the Amazon Basin”, Nutrition, 2006, 30(9), 376.

Dla porównania: acerola 1700 mg, kiwi 71 mg, cytryna 51 mg, pomarańcza 49 mg, grapefruit 44 mg, mango 37 mg, jabłko 12 mg, banan 12 mg witaminy C w 100 g pulpy owocowej.

J.E. Villanueva-Tiburcio, L.A. Condezo-Hoyos, E.R. Asquieri, „Anthocyanins, ascorbic acid, total polyphenols and antioxidant activity in the peel of camu-camu (Myrciaria dubia (H.B.K) McVaugh)”, Conference paper Ciência e Tecnologia de Alimentos, 2010, 30(1), 151.

K. Nagamine, „Application of the camu camu fruit to cosmetic”, Fragr. J., 2006, 34(8), 62.

G.S. Jensen i inni, „In Vitro and in Vivo Antioxidant and Anti-inflammatory Capacities of an Antioxidant-Rich Fruit and Berry Juice Blend. Results of a Pilot and Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled, Crossover Study”, J. Agric. Food Chem., 2008, 56, 8326; M.P. Seeram i inni, „Berry Fruits for Cancer Prevention: Current Status and Future Prospects”, J. Agric. Food Chem., 2008, 56, 630.

T. Boussetta i inni, „Punicic Acid a Conjugated Linolenic Acid Inhibits TNFα-Induced Neutrophil Hyperactivation and Protects from Experimental Colon Inflammation in Rats”, Public Library of Science, 31.07.2009; www.plosone.org.

Kora granatu to jeden z najstarszych środków przeciwtasiemcowych – Anthelmintica. Używana w postaci taninianu Pelletierinum tannicum, doustnie 0,3–0,5 g, lub siarczanu pelletieryny Pelletierinum sulfuricum, doustnie 0,3–1 g. Pelletierinum tannicum jest bezpieczniejszy w użyciu, mniej bowiem resorbowuje się do krwi i działa miejscowo w jelitach.

Nexus 2008, 58(2); www.nexus.media.pl.

W technice ex vivo materiał biologiczny pozyskuje się z żywego organizmu, następnie jest modyfikowany in vitro i ponownie wprowadzany do organizmu, z którego go pozyskano.

M.I. Gil i inni, „Antioxidant activity of pomegranate juice and its relationship with phenolic composition and processing”, J. Agric. Food Chem., 2000, 48(10), 4581; R.P. Singh i inni, „Studies on the antioxidant activity of pomegranate (Punica granatum) peel and seed extracts using in vitro models”, J. Agric. Food Chem.,2002, 50(1), 81; A. Malik i inni, „Pomegranate fruit juice for chemoprevention and chemotherapy of prostate cancer”, Proc. Natl. Acad.Sci. USA, 2005, 102(41), 14813; N.P. Seeram i inni, „In vitro antiproliferative, apoptotic and antioxidant activities of punicalagin, ellagic acid and a total pomegranate tannin extract are enhanced in combination with other polyphenols as found in pomegranate juice”, J. Nutr. Biochem., 2005, 16(6), 360; F. Afaq i inni, „Anthocyanin- and hydrolysable tannin-rich pomegranate fruit extract modulates MAPK and NF-kappa B pathways and inhibits skin tumorigenesis in CD-1 mice”, Int. J. Cancer, 2005, 113(3), 423; J.J. Hora i inni, „Chemopreventive effects of pomegranate seed oil on skin tumor development in CD1 mice”, J. Med. Food., 2003, 6(3), 157; D.N. Syed i inni, „Photochemopreventive effect of pomegranate fruit extract on UVA-mediated activation of cellular pathways in normal human epidermal keratinocytes”, Photochem. Photobiol., 2006, 82(2), 398.

M.N. Aslam, E.P. Lansky, J. Varani, „Pomegranate as a cosmeceutical source: Pomegranate fractions promote proliferation and procollagen synthesis and inhibit matrix metalloproteinase-1 production in human skin cells”, J. Ethnopharmacol., 2006, 103, 311.

C.L. Céspedes i inni, „Antioxidant Activity of an Unusual 3-Hydroxyindole Derivative Isolated from Fruits of Aristotelia chilensis (Molina) Stuntz”, Z. Naturforsch., 2009, 64, 759.

C. Cespedes i inni, „Antioxidant and cardioprotective activities of phenolic extracts from fruits of Chilean blackberry Aristotelia chilenesis (Elaeocarpaceae), Maqui”, Food Chemistry, 2008, 108, 820.

M. Schreckinger i inni, „Antioxidant capacity and in vitro inhibition of adipogenesis and inflammation by phenolic extracts of Vaccinium floribundum and Aristotelia chilensis”, J. Agric. Food Chem., 2010, 58, 8966.

S. Miranda-Rottmann i inni, „Juice and phenolic fractions of the berry Aristotelia chilensis inhibit LDL oxidation in vitro and protect human endothelial cells against oxidative stress”, J. Agric. Food Chem., 2002, 50(26), 7542.

Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases; www.ars-grin.gov/duke.

http://livingbyheart.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/202duke.pdf.

J.P. Chaverri i inni, „Medicinal properties of mangosteen (Garcinia mangostana)”, Food Chem. Toxicol., 2008, 46, 3227.

H.A. Jung i inni, „Antioxidant xanthones from the pericarp of Garcinia mangostana (Mangosteen)”, J. Agric. Food Chem., 2006, 54(6), 2077.

A. Bumrungpert i inni, „Xanthones from mangosteen inhibit inflammation in human macrophages and in human adipocytes exposed to macrophase-conditioned media”, J. Nutr., 2010, 140, 842.

P. Moongkarndi i inni, „Antiproliferation, antioxidation and induction of apoptosis by Garcinia mangostana (mangosteen) on SKBR3 human breast cancer cell line”, J. Ethnopharmacol., 2004, 90, 161.

W. Pothitirat, M.T. Chomnawang, W. Gritsanapan, „Anti-acne-inducing bacterial acticity of mangosteen fruit rind extracts”, Med. Princ. Pract., 2010, 19, 281; R. Kaomongkolgit, K. Jamdee, N. Chaisonboon, „Antifungal activity of alpha-mangostin against Candida albicans”, J. Oral. Sci., 2009, 51, 401.

F. Asai i inni, „A xanthone from pericarps of Gracinia mangostana”, Phytochemistry, 1995, 39, 943; H.A. Jung i inni, „Antioxidant xanthones from the pericarp of Garcinia mangostana (Mangosteen)”, J. Agric. Food Chem., 2006, 54, 2077.

A. Garrity, G.A. Morton, J.C. Morton, „Nutraceutical mangosteen composition”, U.S. Patent 673033, 2004.

H. Ito i inni, „Polyphenols from Eriobotrya japonica and their cytotoxicity against human oral tumor cell lines”, Chem. Pharm. Bull. (Tokyo), 2000, 48(5), 687.

S. Taniguchi i inni, „Production of bioactive triterpenes by Eriobotrya japonica calli”, Phytochemistry, 2002, 59(3), 315; S.H. Kim, T.Y. Shin, „Antiinflammatory effect of leaves of Eriobotrya japonica correlating with attenuation of p38 MAPK, ERK and NF-kappaB activation in mast cells”, Toxicol. In Vitro, 2009, 23(7), 1215; N. De Tommasi i inni, „Hypoglycemic effects of sesquiterpene glycosides and polyhydroxylated triterpenoids of Eriobotrya japonica”, Planta Med., 1991, 57(5), 414; K.N. Rashed, M. Butnariu, „Isolation and Antimicrobial and Antioxidant Evaluation of Bio-Active Compounds from Eriobotrya Japonica Stems”, Adv. Pharm. Bull., 2014, 4(1), 75.

F.C. Stintzing, R. Carle, „Cactus stems (Opuntia spp.): a review on their chemistry, technology, and uses”, Mol. Nutr. Food Res., 2005, 49(2), 175.

E.H. Lee i inni, „Constituents of the stems and fruits of Opuntia ficus-indica var. saboten”, Arch. Pharm. Res., 2003, 26(12), 1018.

F.C. Stintzing, A. Schieber, R. Carle, „Amino acid composition and betaxanthin formation in fruits from Opuntia ficus-indica”, Planta Med., 1999, 65(7), 632.

L.T. Vuong, S.R. Dueker, S.P. Murphy, „Plasma-carotene and retinol concentrations of children increase after a 30-d supplementation with the fruit Momordica cochinchinensis (gac)”, Am. J. Clin. Nutr., 2002, 75, 872.

P.G. Tien i inni, „Inhibition of tumor growth and angiogenesis by water extract of Gac fruit (Momordica cochinchinensis Spreng)”, Int. J. Oncol., 2005, 26(4), 881.

J. Hernandez i inni, „Squash trypsin inhibitors from Momordica cochinchinensis exhibit an atypical macrocyclic structure”, Biochemistry, 2000, 39, 5722; M.E. Felizmenio-Quimio, N.L. Daly, D.J. Craik, „Circular proteins in plants: solution structure of a novel macrocyclic trypsin inhibitor from Mormordica cochinchinensis”, J. Biol. Chem., 2001, 276, 22875.

Do 2012 roku znanych było 198 cyklopeptydów zidentyfikowanych w roślinach z rodzin Violaceae (134), Rubiaceae (28), Fabaceae (24), ale tylko 2 znaleziono w rodzinie Cucurbitacea – MCoT-I i MCoT-II.

D.J. Craik i inni, „Discovery, structure and biological activities of the cyclotides”, Curr. Protein Pept. Sci., 2004, 5(5), 297.

K.R. Gustafson, T.C. McKee, H.R. Bokesch, „Anti-HIV cyclotides”, Curr. Protein Pept. Sci., 2004, 5(5), 331.

J.R. Backstrand i inni, „Diet and iron status of nonpregnant women in rural Central Mexico”, Am. J. Clin. Nutr., 2002, 76, 156.

J.R. Backstrand i inni, „Maternal consumption of pulque, a traditional central Mexican alcoholic beverage: relationships to infant growth and development”, Public Health Nutr., 2001, 4, 883.

J.R. Backstrand, A.H. Goodman, L.H. Allen, G.H. Pelto, „Pulque intake during pregnancy and lactation inrural Mexico: alcohol and child growth from 1 to 57 months”, Eur. J. Clin. Nutr., 2004, 58(12), 1626.

Aminokwasy egzogenne muszą być dostarczane z pożywieniem – ich brak powoduje zahamowanie normalnego rozwoju organizmu.

J. Kozłowska, „Len na nowo odkrywany”, Wiadomości Aptekarskie, nr 7, 2000.

Tamże.

Tamże.