Nutripsychiatria - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
2 października 2024
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Nutripsychiatria - ebook
Dieta to bardzo ważna część składowa szeroko pojętej medycyny stylu życia, mogąca stanowić cenny element skutecznej terapii, w tym terapii chorób psychicznych. Światowa Organizacja Zdrowia wymienia ponad 50 jednostek chorobowych związanych ze złym odżywianiem, m.in. zaburzenia nastroju, depresję czy zaburzenia afektywne i lękowe, a jak się okazuje, działania dietetyczne są niezwykle ważne i pomagają w osiągnięciu harmonii psychicznej. Depresja plasuje się w ścisłej czołówce najczęściej występujących chorób: cierpi na nią około 350 mln osób na świecie, w tym około 1,5 mln w Polsce. Statystki przekładają się również na liczbę pacjentów z problemami psychicznymi przyjmowanych w gabinetach dietetycznych. Zaburzenia afektywne i lękowe w istotny sposób obniżają jakość życia, a nieodpowiednio leczone mogą doprowadzić do śmierci (samobójstwa), dlatego należy zintegrować wszystkie możliwe instrumenty terapeutyczne, w tym dietoterapię, aby zwiększyć efektywność leczenia chorych. Zainteresowanie znaczeniem diety w regulacji dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego przyczyniło się do pojawienia się pojęcia „nutripsychiatria”, definiowanego jako psychiatria „żywieniowa”, która uznaje rolę diety w powstawaniu i przebiegu zaburzeń psychicznych oraz jej wpływ na skuteczność ich leczenia i profilaktyki. Niniejsza publikacja to pionierskie zmierzenie się z rzetelnymi informacjami opartymi na najnowszych badaniach naukowych, stanowiące próbę kompleksowego przedstawienia możliwości terapii dietą w zaburzeniach psychicznych. Książkę dedykujemy głównie dietetykom klinicznym i lekarzom psychiatrii, którzy wiele wiadomości z publikacji będą mogli zastosować w swojej praktyce klinicznej. Mogą z niej skorzystać również studenci medycyny, psycholodzy i terapeuci oraz wszyscy interesujący się zagadnieniem wpływu odżywiania na psychikę.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-23824-7 |
| Rozmiar pliku: | 5,9 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
AUTORZY
mgr Ireneusz Chmiel
Dietetyk kliniczny, psychodietetyk, fitoterapeuta i pedagog zdrowia. Wykładowca akademicki Wyższej Szkoły Medycznej w Kłodzku, kierownik i twórca kierunku studiów podyplomowych z zakresu dietetyki. Autor jednej z pionierskich publikacji w Polsce z zakresu dietoterapii choroby dwubiegunowej, często przywoływanej w pracach naukowych, m.in. w: „The British Journal of Psychiatry”, „Food Science & Nutrition”, „Current Treatment Options in Psychiatry”, „Frontiers in Psychiatry”, „Journal of Clinical Medicine”, „Frontiers in Pediatrics”. Łącznie z okresem szkoły średniej, studiów i prowadzenia gabinetu dietetycznego zajmuje się żywieniem od blisko 18 lat. W swojej pracy zawodowej specjalizuje się w zaburzeniach metabolicznych, endokrynologicznych i chorobach przewodu pokarmowego, a w ostatnim czasie jego głównym zainteresowaniem stała się nutripsychiatria (psychiatria żywieniowa). Zaangażowany uczestnik oraz organizator eventów kulinarnych, a także warsztatów dotyczących zdrowego odżywiania dla dzieci, młodzieży, seniorów i innych grup społecznych, na których dzieli się swoją wiedzą z zakresu dietetyki. Regularnie uczestniczy w szkoleniach i nieustannie podnosi swoje kwalifikacje.
Prywatnie szczęśliwy mąż i ojciec, pasjonat zdrowego gotowania i eksperymentowania w kuchni. Autor blogu kulinarnego www.przepisyketo.eu, na którym prezentuje swoje inspiracje kulinarne, koncentrując się na posiłkach diety niskowęglowodanowej.
dr hab. n. med. Dorota Łojko
Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta. Pracuje jako profesor Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz w Klinice Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Uczy studentów różnych kierunków medycznych, lekarzy, psychologów. Jest współautorem publikacji z dziedziny psychiatrii, psychiatrii metabolicznej, neuropsychologii. Zajmuje się leczeniem zaburzeń nastroju, zaburzeń lękowych i nerwicowych oraz innych zaburzeń psychicznych osób dorosłych, stosując spersonalizowane oddziaływania farmakologiczne i pozafarmakologiczne, w tym psychoterapeutyczne, żywieniowe i inne.OD AUTORÓW
Geneza niniejszej publikacji ma głęboki wymiar osobisty ze względu na obecność chorób afektywnych w mojej najbliższej rodzinie. Okoliczności te stały się dla mnie impulsem do poszukiwania informacji związanych z terapią tych zaburzeń, a zważywszy na mój zawód – związanych również z interwencjami dietetycznymi. Kolejną determinantą była codzienna praca w gabinecie i obserwacja obrazu klinicznego niektórych z moich pacjentów. U znacznej ich części po wprowadzeniu zbilansowanej diety nastąpiła wyraźna poprawa nastroju, przypływ energii, usprawnienie procesów myślowych, zmniejszenie poczucia lęku i polepszenie jakości snu. Zorientowałem się, że u tych pacjentów występowały objawy zaburzeń afektywnych i lękowych. Ponadto przeprowadzenie eksperymentów typu n = 1 przyczyniło się do podjęcia przeze mnie działań w tym kierunku, gdyż testując na sobie kilka modeli żywieniowych, doświadczyłem licznych zmian w szeroko pojętym samopoczuciu psychicznym. Oczywiście indywidualna reakcja nie może stanowić dowodu naukowego, niemniej skłoniło mnie to do analizy dostępnej literatury na temat żywienia w chorobach psychicznych. Napisanie książki stało się dla mnie priorytetem po tym, jak opublikowany w 2022 roku artykuł o dietoterapii choroby dwubiegunowej spotkał się z nieoczekiwanie dużym zainteresowaniem środowiska medycznego. Zrozumiałem, że konieczne jest stworzenie bardziej kompleksowego opracowania poruszającego temat roli diety w psychiatrii. Słuszność tej inicjatywy uzasadnia rozmiar problemu, gdyż na przykład depresja plasuje się w ścisłej czołówce najczęściej występujących chorób: cierpi na nią około 350 milionów osób na świecie i około 1,5 miliona osób w Polsce. Statystki przekładają się na liczbę pacjentów z problemami psychicznymi przyjmowanych w gabinecie dietetycznym. Zaburzenia afektywne i lękowe w istotny sposób obniżają jakość życia, a nieodpowiednio leczone mogą doprowadzić do śmierci (samobójstwa), dlatego należy zintegrować wszystkie możliwe instrumenty terapeutyczne, w tym dietoterapię, aby zwiększyć efektywność leczenia. Z tych powodów postanowiłem, że zebrane doświadczania oraz aktualną wiedzę naukową utrwalę w postaci książki, tak aby były dostępne dla szerszego grona osób zainteresowanych żywieniem w chorobach psychicznych, czyli nutripsychiatrią.
Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla dietetyków klinicznych, którzy w swojej praktyce zawodowej coraz częściej spotykają się z problemem zaburzeń afektywnych i lękowych. Realia dnia codziennego zobowiązują do rozszerzania wiedzy na ten temat, tak aby umieć efektywnie pomagać pacjentom oraz współpracować w kolektywie specjalistów. Niewątpliwie patogeneza zaburzeń afektywnych i lękowych jest wielowymiarowa i wymaga współpracy interdyscyplinarnego zespołu, dlatego dietetyk kliniczny może odegrać ważną rolę w prewencji, leczeniu i edukacji żywieniowej.
Publikację, w której zostało wyeksponowane znaczenie odżywiania w leczeniu zaburzeń psychicznych, adresuję również do lekarzy – głównie psychiatrów, a ponadto do studentów medycyny, psychologów i terapeutów. Dieta, jako bardzo ważna komponenta stylu życia, może stanowić cenny element skutecznej terapii chorób psychicznych. Światowa Organizacja Zdrowia wymienia ponad 50 jednostek chorobowych związanych ze złym odżywianiem, w tym także zaburzenia nastroju, dlatego działania dietetyczne są niezwykle ważne i pozwalają na osiągnięcie harmonii psychicznej. Wyrażam zatem głęboką nadzieję, że niniejsza praca będzie użyteczna dla specjalistów, którzy w trudnych przypadkach, mimo podejmowania różnych interwencji, nie uzyskują satysfakcjonujących efektów leczenia. Wprawdzie na przestrzeni ostatnich lat wprowadzono do terapii wiele nowych leków, jednak ich skuteczność pozostaje ograniczona. Jestem przekonany, że przedstawione w książce informacje przyczynią się do skuteczniejszego leczenia zaburzeń nastroju i lęku, a tym samym do powrotu do zdrowia wielu pacjentów. Wiedza ta może być w pewnym zakresie ekstrapolowana na inne choroby neuropsychiatryczne (mają częściowo wspólne patomechanizmy), niemniej ze względu na powszechność występowania w populacji, ramy objętościowe i aspekt osobisty skoncentrowałem się na zaburzeniach afektywnych i lękowych.
Kończąc, chciałbym podkreślić, że dołożyłem wszelkich starań, aby zawarte w książce informacje były aktualne, rzetelne, oparte na dostępnej literaturze naukowej (evidence-based medicine and nutrition) oraz przedstawione w jak najbardziej przystępny sposób. Pragnę również dodać, że niniejsza praca została napisana z myślą o pomocy chorym, a nie dla poklasku czy korzyści finansowych, dlatego dochód z jej sprzedaży przeznaczę na wsparcie osób z chorobami psychicznymi.
Ireneusz Chmiel
Od ponad 25 lat pracuję jako lekarz – jeszcze na studiach zdecydowałam, że zostanę psychiatrą (oj, wtedy to był wybór niewielu). Już wówczas wiedziałam, że leki to nie wszystko, dlatego zainteresowałam się psychologią. Potem zrobiłam specjalizację i przeszłam kilkuletnie szkolenie z zakresu psychoterapii – byłam jednym z pierwszych psychiatrów, którzy uzyskali certyfikat psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego.
Moje życie zawodowe wypełniają pacjenci, praca naukowa, dydaktyka i stałe poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Co jeszcze mogłabym zrobić dla pacjentów? Czy są jeszcze inne metody i sposoby pomocy, leczenia, zapobiegania?
Ponad 10 lat temu zaczęto wyraźniej dostrzegać znaczenie odżywiania w patogenezie oraz leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych, co zaowocowało rozwojem nutripsychiatrii. W ostatnich latach wzrasta liczba badań naukowych dotyczących tego zagadnienia, a lekarze nabierają coraz większego doświadczenia klinicznego w zakresie nutripsychiatrii. Okazało się, że w tym przypadku konieczna będzie współpraca z innym specjalistą – cieszę się, że Ireneusz Chmiel, dietetyk kliniczny, mnie znalazł. Mam nadzieję, że nasi wspólni pacjenci, a teraz także nasi wspólni Czytelnicy, odniosą korzyści z zastosowania podejścia nutripsychiatrycznego, czyli psychiatrii żywieniowej, w terapii i profilaktyce zaburzeń psychicznych.
Dorota ŁojkoSŁOWO WSTĘPNE PROFESORA JANUSZA RYBAKOWSKIEGO
W ostatnich latach mamy do czynienia z bezprecedensowym wzrostem zainteresowania znaczeniem diety w regulacji dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Z naukowego punktu widzenia jest to zainteresowanie wpływem odżywiania na czynność mózgu i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Kilkanaście lat temu pojawił się nowy termin, a zarazem nowa dziedzina medycyny – nutripsychiatria, czyli psychiatria żywieniowa (nutritional psychiatry). Zajmuje się ona rolą diety w powstawaniu i przebiegu zaburzeń psychicznych oraz jej wpływem na skuteczność leczenia i profilaktyki tych zaburzeń. I właśnie termin „nutripsychiatria” stanowi tytuł niniejszej książki, której autorami są Ireneusz Chmiel – dietetyk i Dorota Łojko – psychiatra. Jest to pionierska pozycja na polskim rynku medycznym, stanowiąca pierwszą próbę kompleksowego przedstawienia możliwości leczenia zaburzeń psychicznych dietą, z uwzględnieniem roli mikrobioty jelitowej i składników pokarmowych w funkcjonowaniu mózgu.
Książka składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy z nich, zatytułowany „Elementy anatomii i fizjologii układu nerwowego”, stanowi powtórkę z morfologii i czynności ośrodkowego oraz obwodowego układu nerwowego (w tym układu jelitowego), budowy i funkcji komórek nerwowych (m.in. roli mitochondriów) oraz działania głównych neuroprzekaźników. W rozdziale drugim, zatytułowanym „Zaburzenia afektywne i lękowe”, omówiono jednostki psychiatryczne, w których – według autorów – podejście nutripsychiatryczne może odegrać największą rolę. Patogenezę zaburzeń afektywnych autorzy potraktowali w sposób szeroki i nowoczesny, analizując obok czynników „klasycznych” – genetycznych, neuroprzekaźnikowych i neurohormonalnych, nowe czynniki, mogące mieć istotne znaczenie w kontekście celowości zastosowania metod nutripsychiatrii, takie jak dysfunkcja mitochondriów, zaburzenia metabolizmu glukozy czy nieprawidłowości mikrobiomu.
Kolejne dwa rozdziały książki zawierają przegląd jelitowych i pokarmowych czynników wpływających na czynność mózgu. Rozdział trzeci, zatytułowany „Mikrobiota”, przybliża czytelnikowi sposób funkcjonowania flory jelitowej, będącej ważnym elementem osi jelitowo-mózgowej, oraz jej możliwą rolę w patogenezie zaburzeń psychicznych i chorób jelit. Natomiast w rozdziale czwartym („Rola składników pokarmowych w funkcjonowaniu mózgu oraz ich wpływ na zaburzenia psychiczne”) omówiono znaczenie poszczególnych elementów diety dla czynności ośrodkowego układu nerwowego, jak również ich udział w etiopatogenezie zaburzeń psychicznych.
Następne dwa rozdziały dotyczą terapeutycznego stosowania diety. Rozdział piąty („Dietoterapia”) zawiera przegląd kilkunastu podejść dietetycznych w kontekście ich możliwego działania terapeutycznego, a w rozdziale szóstym („Dieta ketogeniczna”), prawdopodobnie najważniejszym, omówiono sztandarową metodę nutriterapeutyczną. Dieta ketogeniczna, której geneza sięga starożytności, została wprowadzona do medycyny jako pomocnicza metoda leczenia padaczki, oparta na obserwacjach dotyczących korzystnego działania postu. Później rozszerzono jej zastosowanie na neurodegeneracyjne choroby neurologiczne, otyłość, cukrzycę, choroby nowotworowe i zaburzenia psychiczne. Dość powiedzieć, że począwszy od lat dziewięćdziesiątych XX wieku liczba publikacji na temat diety ketogenicznej wzrasta w tempie wykładniczym. Wykorzystanie tej diety w zaburzeniach psychicznych było pokłosiem przyjęcia założeń koncepcji psychiatrii metabolicznej, której głównymi orędownikami są Shebani Sethi z Uniwersytetu Stanforda i Christopher Palmer z Uniwersytetu Harvarda. W rozdziale omówiono obiecujące wyniki badań dotyczących zastosowania diety ketogenicznej w zaburzeniach afektywnych i lękowych, a także w schizofrenii, zaburzeniach ze spektrum autyzmu i zaburzeniach odżywiania. Dużo miejsca poświęcono potencjalnym mechanizmom działania diety, m.in. działaniu przypominającemu wpływ leków przeciwpadaczkowych. Przytaczane są również opinie ekspertów oceniających różne aspekty diety ketogenicznej.
Książkę zamyka „Suplement”, w którym poruszono różnorodne tematy nawiązujące do nutripsychiatrii, takie jak post, żywienie w zależności od pory dnia, autofagia, ekspozycja na światło niebieskie, aktywność fizyczna, używki i fitoterapia.
Wszystkie rozdziały książki zostały niezwykle starannie opracowanie. Aktualność i solidność opisu poszczególnych zagadnień potwierdza bogate piśmiennictwo, które pochodzi w większości z ostatnich lat i obejmuje łącznie 1894 pozycje. Dużym walorem dydaktycznym książki są liczne, dobrze dobrane ryciny i ilustracje.
Ta znakomita publikacja jest przeznaczona głównie dla dietetyków klinicznych i lekarzy, zwłaszcza psychiatrów, którym gorąco ją polecam. Ci ostatni będą mogli spożytkować zdobytą wiedzę w swojej praktyce klinicznej. Ale z książki mogą skorzystać również studenci medycyny, psycholodzy i terapeuci oraz wszystkie osoby interesujące się zagadnieniem wpływu odżywiania na psychikę. Bogactwo informacji zawartych w książce sprawia, że każdy znajdzie w niej coś dla siebie.
prof. dr hab. n. med. Janusz Rybakowski
mgr Ireneusz Chmiel
Dietetyk kliniczny, psychodietetyk, fitoterapeuta i pedagog zdrowia. Wykładowca akademicki Wyższej Szkoły Medycznej w Kłodzku, kierownik i twórca kierunku studiów podyplomowych z zakresu dietetyki. Autor jednej z pionierskich publikacji w Polsce z zakresu dietoterapii choroby dwubiegunowej, często przywoływanej w pracach naukowych, m.in. w: „The British Journal of Psychiatry”, „Food Science & Nutrition”, „Current Treatment Options in Psychiatry”, „Frontiers in Psychiatry”, „Journal of Clinical Medicine”, „Frontiers in Pediatrics”. Łącznie z okresem szkoły średniej, studiów i prowadzenia gabinetu dietetycznego zajmuje się żywieniem od blisko 18 lat. W swojej pracy zawodowej specjalizuje się w zaburzeniach metabolicznych, endokrynologicznych i chorobach przewodu pokarmowego, a w ostatnim czasie jego głównym zainteresowaniem stała się nutripsychiatria (psychiatria żywieniowa). Zaangażowany uczestnik oraz organizator eventów kulinarnych, a także warsztatów dotyczących zdrowego odżywiania dla dzieci, młodzieży, seniorów i innych grup społecznych, na których dzieli się swoją wiedzą z zakresu dietetyki. Regularnie uczestniczy w szkoleniach i nieustannie podnosi swoje kwalifikacje.
Prywatnie szczęśliwy mąż i ojciec, pasjonat zdrowego gotowania i eksperymentowania w kuchni. Autor blogu kulinarnego www.przepisyketo.eu, na którym prezentuje swoje inspiracje kulinarne, koncentrując się na posiłkach diety niskowęglowodanowej.
dr hab. n. med. Dorota Łojko
Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta. Pracuje jako profesor Collegium Medicum Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz w Klinice Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Uczy studentów różnych kierunków medycznych, lekarzy, psychologów. Jest współautorem publikacji z dziedziny psychiatrii, psychiatrii metabolicznej, neuropsychologii. Zajmuje się leczeniem zaburzeń nastroju, zaburzeń lękowych i nerwicowych oraz innych zaburzeń psychicznych osób dorosłych, stosując spersonalizowane oddziaływania farmakologiczne i pozafarmakologiczne, w tym psychoterapeutyczne, żywieniowe i inne.OD AUTORÓW
Geneza niniejszej publikacji ma głęboki wymiar osobisty ze względu na obecność chorób afektywnych w mojej najbliższej rodzinie. Okoliczności te stały się dla mnie impulsem do poszukiwania informacji związanych z terapią tych zaburzeń, a zważywszy na mój zawód – związanych również z interwencjami dietetycznymi. Kolejną determinantą była codzienna praca w gabinecie i obserwacja obrazu klinicznego niektórych z moich pacjentów. U znacznej ich części po wprowadzeniu zbilansowanej diety nastąpiła wyraźna poprawa nastroju, przypływ energii, usprawnienie procesów myślowych, zmniejszenie poczucia lęku i polepszenie jakości snu. Zorientowałem się, że u tych pacjentów występowały objawy zaburzeń afektywnych i lękowych. Ponadto przeprowadzenie eksperymentów typu n = 1 przyczyniło się do podjęcia przeze mnie działań w tym kierunku, gdyż testując na sobie kilka modeli żywieniowych, doświadczyłem licznych zmian w szeroko pojętym samopoczuciu psychicznym. Oczywiście indywidualna reakcja nie może stanowić dowodu naukowego, niemniej skłoniło mnie to do analizy dostępnej literatury na temat żywienia w chorobach psychicznych. Napisanie książki stało się dla mnie priorytetem po tym, jak opublikowany w 2022 roku artykuł o dietoterapii choroby dwubiegunowej spotkał się z nieoczekiwanie dużym zainteresowaniem środowiska medycznego. Zrozumiałem, że konieczne jest stworzenie bardziej kompleksowego opracowania poruszającego temat roli diety w psychiatrii. Słuszność tej inicjatywy uzasadnia rozmiar problemu, gdyż na przykład depresja plasuje się w ścisłej czołówce najczęściej występujących chorób: cierpi na nią około 350 milionów osób na świecie i około 1,5 miliona osób w Polsce. Statystki przekładają się na liczbę pacjentów z problemami psychicznymi przyjmowanych w gabinecie dietetycznym. Zaburzenia afektywne i lękowe w istotny sposób obniżają jakość życia, a nieodpowiednio leczone mogą doprowadzić do śmierci (samobójstwa), dlatego należy zintegrować wszystkie możliwe instrumenty terapeutyczne, w tym dietoterapię, aby zwiększyć efektywność leczenia. Z tych powodów postanowiłem, że zebrane doświadczania oraz aktualną wiedzę naukową utrwalę w postaci książki, tak aby były dostępne dla szerszego grona osób zainteresowanych żywieniem w chorobach psychicznych, czyli nutripsychiatrią.
Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla dietetyków klinicznych, którzy w swojej praktyce zawodowej coraz częściej spotykają się z problemem zaburzeń afektywnych i lękowych. Realia dnia codziennego zobowiązują do rozszerzania wiedzy na ten temat, tak aby umieć efektywnie pomagać pacjentom oraz współpracować w kolektywie specjalistów. Niewątpliwie patogeneza zaburzeń afektywnych i lękowych jest wielowymiarowa i wymaga współpracy interdyscyplinarnego zespołu, dlatego dietetyk kliniczny może odegrać ważną rolę w prewencji, leczeniu i edukacji żywieniowej.
Publikację, w której zostało wyeksponowane znaczenie odżywiania w leczeniu zaburzeń psychicznych, adresuję również do lekarzy – głównie psychiatrów, a ponadto do studentów medycyny, psychologów i terapeutów. Dieta, jako bardzo ważna komponenta stylu życia, może stanowić cenny element skutecznej terapii chorób psychicznych. Światowa Organizacja Zdrowia wymienia ponad 50 jednostek chorobowych związanych ze złym odżywianiem, w tym także zaburzenia nastroju, dlatego działania dietetyczne są niezwykle ważne i pozwalają na osiągnięcie harmonii psychicznej. Wyrażam zatem głęboką nadzieję, że niniejsza praca będzie użyteczna dla specjalistów, którzy w trudnych przypadkach, mimo podejmowania różnych interwencji, nie uzyskują satysfakcjonujących efektów leczenia. Wprawdzie na przestrzeni ostatnich lat wprowadzono do terapii wiele nowych leków, jednak ich skuteczność pozostaje ograniczona. Jestem przekonany, że przedstawione w książce informacje przyczynią się do skuteczniejszego leczenia zaburzeń nastroju i lęku, a tym samym do powrotu do zdrowia wielu pacjentów. Wiedza ta może być w pewnym zakresie ekstrapolowana na inne choroby neuropsychiatryczne (mają częściowo wspólne patomechanizmy), niemniej ze względu na powszechność występowania w populacji, ramy objętościowe i aspekt osobisty skoncentrowałem się na zaburzeniach afektywnych i lękowych.
Kończąc, chciałbym podkreślić, że dołożyłem wszelkich starań, aby zawarte w książce informacje były aktualne, rzetelne, oparte na dostępnej literaturze naukowej (evidence-based medicine and nutrition) oraz przedstawione w jak najbardziej przystępny sposób. Pragnę również dodać, że niniejsza praca została napisana z myślą o pomocy chorym, a nie dla poklasku czy korzyści finansowych, dlatego dochód z jej sprzedaży przeznaczę na wsparcie osób z chorobami psychicznymi.
Ireneusz Chmiel
Od ponad 25 lat pracuję jako lekarz – jeszcze na studiach zdecydowałam, że zostanę psychiatrą (oj, wtedy to był wybór niewielu). Już wówczas wiedziałam, że leki to nie wszystko, dlatego zainteresowałam się psychologią. Potem zrobiłam specjalizację i przeszłam kilkuletnie szkolenie z zakresu psychoterapii – byłam jednym z pierwszych psychiatrów, którzy uzyskali certyfikat psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego.
Moje życie zawodowe wypełniają pacjenci, praca naukowa, dydaktyka i stałe poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Co jeszcze mogłabym zrobić dla pacjentów? Czy są jeszcze inne metody i sposoby pomocy, leczenia, zapobiegania?
Ponad 10 lat temu zaczęto wyraźniej dostrzegać znaczenie odżywiania w patogenezie oraz leczeniu chorób i zaburzeń psychicznych, co zaowocowało rozwojem nutripsychiatrii. W ostatnich latach wzrasta liczba badań naukowych dotyczących tego zagadnienia, a lekarze nabierają coraz większego doświadczenia klinicznego w zakresie nutripsychiatrii. Okazało się, że w tym przypadku konieczna będzie współpraca z innym specjalistą – cieszę się, że Ireneusz Chmiel, dietetyk kliniczny, mnie znalazł. Mam nadzieję, że nasi wspólni pacjenci, a teraz także nasi wspólni Czytelnicy, odniosą korzyści z zastosowania podejścia nutripsychiatrycznego, czyli psychiatrii żywieniowej, w terapii i profilaktyce zaburzeń psychicznych.
Dorota ŁojkoSŁOWO WSTĘPNE PROFESORA JANUSZA RYBAKOWSKIEGO
W ostatnich latach mamy do czynienia z bezprecedensowym wzrostem zainteresowania znaczeniem diety w regulacji dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. Z naukowego punktu widzenia jest to zainteresowanie wpływem odżywiania na czynność mózgu i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Kilkanaście lat temu pojawił się nowy termin, a zarazem nowa dziedzina medycyny – nutripsychiatria, czyli psychiatria żywieniowa (nutritional psychiatry). Zajmuje się ona rolą diety w powstawaniu i przebiegu zaburzeń psychicznych oraz jej wpływem na skuteczność leczenia i profilaktyki tych zaburzeń. I właśnie termin „nutripsychiatria” stanowi tytuł niniejszej książki, której autorami są Ireneusz Chmiel – dietetyk i Dorota Łojko – psychiatra. Jest to pionierska pozycja na polskim rynku medycznym, stanowiąca pierwszą próbę kompleksowego przedstawienia możliwości leczenia zaburzeń psychicznych dietą, z uwzględnieniem roli mikrobioty jelitowej i składników pokarmowych w funkcjonowaniu mózgu.
Książka składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy z nich, zatytułowany „Elementy anatomii i fizjologii układu nerwowego”, stanowi powtórkę z morfologii i czynności ośrodkowego oraz obwodowego układu nerwowego (w tym układu jelitowego), budowy i funkcji komórek nerwowych (m.in. roli mitochondriów) oraz działania głównych neuroprzekaźników. W rozdziale drugim, zatytułowanym „Zaburzenia afektywne i lękowe”, omówiono jednostki psychiatryczne, w których – według autorów – podejście nutripsychiatryczne może odegrać największą rolę. Patogenezę zaburzeń afektywnych autorzy potraktowali w sposób szeroki i nowoczesny, analizując obok czynników „klasycznych” – genetycznych, neuroprzekaźnikowych i neurohormonalnych, nowe czynniki, mogące mieć istotne znaczenie w kontekście celowości zastosowania metod nutripsychiatrii, takie jak dysfunkcja mitochondriów, zaburzenia metabolizmu glukozy czy nieprawidłowości mikrobiomu.
Kolejne dwa rozdziały książki zawierają przegląd jelitowych i pokarmowych czynników wpływających na czynność mózgu. Rozdział trzeci, zatytułowany „Mikrobiota”, przybliża czytelnikowi sposób funkcjonowania flory jelitowej, będącej ważnym elementem osi jelitowo-mózgowej, oraz jej możliwą rolę w patogenezie zaburzeń psychicznych i chorób jelit. Natomiast w rozdziale czwartym („Rola składników pokarmowych w funkcjonowaniu mózgu oraz ich wpływ na zaburzenia psychiczne”) omówiono znaczenie poszczególnych elementów diety dla czynności ośrodkowego układu nerwowego, jak również ich udział w etiopatogenezie zaburzeń psychicznych.
Następne dwa rozdziały dotyczą terapeutycznego stosowania diety. Rozdział piąty („Dietoterapia”) zawiera przegląd kilkunastu podejść dietetycznych w kontekście ich możliwego działania terapeutycznego, a w rozdziale szóstym („Dieta ketogeniczna”), prawdopodobnie najważniejszym, omówiono sztandarową metodę nutriterapeutyczną. Dieta ketogeniczna, której geneza sięga starożytności, została wprowadzona do medycyny jako pomocnicza metoda leczenia padaczki, oparta na obserwacjach dotyczących korzystnego działania postu. Później rozszerzono jej zastosowanie na neurodegeneracyjne choroby neurologiczne, otyłość, cukrzycę, choroby nowotworowe i zaburzenia psychiczne. Dość powiedzieć, że począwszy od lat dziewięćdziesiątych XX wieku liczba publikacji na temat diety ketogenicznej wzrasta w tempie wykładniczym. Wykorzystanie tej diety w zaburzeniach psychicznych było pokłosiem przyjęcia założeń koncepcji psychiatrii metabolicznej, której głównymi orędownikami są Shebani Sethi z Uniwersytetu Stanforda i Christopher Palmer z Uniwersytetu Harvarda. W rozdziale omówiono obiecujące wyniki badań dotyczących zastosowania diety ketogenicznej w zaburzeniach afektywnych i lękowych, a także w schizofrenii, zaburzeniach ze spektrum autyzmu i zaburzeniach odżywiania. Dużo miejsca poświęcono potencjalnym mechanizmom działania diety, m.in. działaniu przypominającemu wpływ leków przeciwpadaczkowych. Przytaczane są również opinie ekspertów oceniających różne aspekty diety ketogenicznej.
Książkę zamyka „Suplement”, w którym poruszono różnorodne tematy nawiązujące do nutripsychiatrii, takie jak post, żywienie w zależności od pory dnia, autofagia, ekspozycja na światło niebieskie, aktywność fizyczna, używki i fitoterapia.
Wszystkie rozdziały książki zostały niezwykle starannie opracowanie. Aktualność i solidność opisu poszczególnych zagadnień potwierdza bogate piśmiennictwo, które pochodzi w większości z ostatnich lat i obejmuje łącznie 1894 pozycje. Dużym walorem dydaktycznym książki są liczne, dobrze dobrane ryciny i ilustracje.
Ta znakomita publikacja jest przeznaczona głównie dla dietetyków klinicznych i lekarzy, zwłaszcza psychiatrów, którym gorąco ją polecam. Ci ostatni będą mogli spożytkować zdobytą wiedzę w swojej praktyce klinicznej. Ale z książki mogą skorzystać również studenci medycyny, psycholodzy i terapeuci oraz wszystkie osoby interesujące się zagadnieniem wpływu odżywiania na psychikę. Bogactwo informacji zawartych w książce sprawia, że każdy znajdzie w niej coś dla siebie.
prof. dr hab. n. med. Janusz Rybakowski
więcej..
