- W empik go
O kalendarzu żydowskim - ebook
O kalendarzu żydowskim - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 190 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Zasadniczą miarą czasu u dawnych Izraelitów stał się tydzień (zwany Szebua od słowa szeba, siedem) od czasu jak im Mojżesz przykazał aby każdy siódmy dzień był dla nich Szabbat'em, czyli jak się mówi Szabatem, to jest świątecznym dniem odpoczynku. Miesiąc stał się inną miarą czasu u lego ludu, odkąd spomniony prawodawca zalecił aby – (1) Odwołujemy się do pisma naszego, ogłoszonego przez Kalendarz powszechny na rok 1812 i 1843, gdzie rachunkiem jest usprawiedliwiona reforma gregoryańska Kalendarza.
na każdy Chodesz, to jest nów', były czynione Bogu ofiary. Chodesz tym sposobem miał znaczenie nie tylko nowiu, który późniejsi Izraelici odróżnili dodatkowem słówkiem rosz początek, ale i miesiąca. Miesiąc z resztą nie mogł być pewną miarą czasu u dawnych Hebrajczyków, kiedy ci, jak pisze Majmonides, sławny z 12go wieku hiszpański Izraelita, lak dalece aż do swego rosproszenia zaniedbywali astronomią iż nów', z którym zaczynali miesiąc, tylko z pokajania się skrawka księżyca odgadywali: owo zgoła nie można dziś wiedzieć z ilu dni składał się ich miesiąc. Ponieważ ich rok miał się zaczynać z miesiącem, w którym trafiali na dojrzały kłos, abib; więc nie zawsze z 12 ale niekiedy z 13 miesięcy musiał być złożony. Tym sposobem, jak się to niżej wyjaśni, Izraelici w swej rachubie czasu godzili bieg słońca z przeważnym dla siebie biegiem księżyca. Miesiąc kłosowy, w dzisiejszym kalendarzu żydowskim noszący nazwę Nisan, wychodził według wszelkich poszlaków na nasz Kwiecień. W drugim dopiero okresie Izraelici, oprócz religijnego roku zaczynanego z miesiącem Nisan, mieli cywilny, około jesiennego porównania dnia i nocy rospoczynnny z miesiącem Tyszry, według Biblii siodmym, według dzisiejszego kalendarza pierwszym.
Głównych, bo przez samego Mojżesza postanowionych, świąt żydowskich jest pięć. Pierwsze Passach, Wielkanoc: 2e Chag szabyoth, święto tygodni: trzecie Jom truah, dzień trąbek: czwarte Jam hakipurim, dzień pojednania czyli sądny: piąte Chag hasykkot, święto kuczek. Pierwsze z tych świąt było obchodzone w pierwszym miesiącu czyli dzisiejszym Nisan, drugie w trzecim czyli dzisiejszym Sywan, trzy ostatnie w siódmym czjli dzisiejszym Tyszry: odpowiada zaś Nisan Kwietniowi, Sywan Czerwcowi, Tyszry Październikowi. Winnych miesiącach byli obowiązani Izraelici święcić same szabasy i obchodzić nowie ofiarami. Nadto, zawsze według ustawodawstwa Mojżesza, każdy siódmy rok był wielkim szabasem. Po upływie siedmiu takowych wielkich szabasów czyli 49 lat obchodzili Izraelici rok jubileuszowy, szenat hajobel, tak zwany od rogu, jobel, którem otrąbywano tę uroczystość, wzywając przy tem każdego aby powracał do swojej dawnej własności i rodziny. Okres Jubileuszowy zaczynał się z miesiącem kłosowym Abib, czyli z dzisiejszym Nisan. Rok czterdziesty dziewiąty tego okresu nazywał się, według Majmonidesa, Szmittah, darowanie długów, a pięćdziesiąty Jobel.
Niżej, pod trzecim okresem, poweźmiemy szczegółową wiadomość o tych pięciu świętach Mojżeszowych, któreśmy w niniejszym poznali z samego ich nazwiska.OKRES DRUGI OD R. 538 PRZED CHR: DO R. 70 PO CHR.
Miesiące, zrazu oznaczane liczbami porządkowemi, ponazywano w tym okresie odpowiednemi liczbom od i do 12 słowami
Nisan, Ijar Sywan, Tamus, Ab, Elul, Tyszry, Marcheszwan, Kislew, Tebet, Szewat, Adar, które pochodzą z chaldejskiego języka. Nazwy Nisan, Sywan, Kislew, Tebet, Szewat i Adar znajdują się w tych księgach starego testamentu, których autorowie żyli po zajęciu Izraela do Babilonu, mianowicie w księgach Zacharyasza Ezdrasza, Nehemiasza, Estery i Machabeuszów. Lubo miesiąc Tyszry, siódmy w pierwszym i drugim okresie, przeszedł na pierwszy roku cywilnego w trzecim; lecz już Józef Żydówin, w swych pismach z czasów Tytusa, liczy miesiące poczynając od Tyszry jako pierwszego w roku ej wilnym, a zapewne nie on tak je liczyć zaczynał.
Liczba świąt ustanowionych przez Mojżesza powiększyła się w tym drugim okresie następującemi. Pierwsze Cum Gedaliah, post Godoliasa w miesiącu Tyszry: drugie Chanukkah, poświęcenie Świątyni przez Machabeuszów, w miesiącu Kislew: trzecie Asarah betebet, dziesiąty w Tebet (miesiącu), post ścisły: czwarte Purim, losy Izraela w Persyi za czasów Estery, żydówki, żony Daryusza Histaspisa Króla: piąte Szeba asar belamus, siedemnasty w Tamus (miesiącu), post ścisły: szóste Tyszah beab, dziewiąty w Ab (miesiącu), post ścisły. Szczegółową wiadomość o tych świętach poweźmiemy w trzecim okresie.OKRES TRZECI OD ROSPROSZENIA ŻYDÓW.
W ciągu drugiego okresu trzymali się Izraelici ery Seleuckiej, tak zwanej od Seleuka Nikanora, który z wodza wojsk Aleksandra Wielkiego został Królem Syryi i Babilonu. Ta era nastała roku 312 przed Chrystusem: przecież Rabini pod tym samym rokiem kładą wyprawę Aleksandra Wielkiego, chociaż ten od 12 lat wówczas już nie żył, do Jerozolimy, gdzie, jak prawią, wielkiemu kapłanowi, Symeonowi sprawiedliwemu, według Józefa żydowina Jaddusowi, uszanowanie a świątyni cześć oddał. Od schyłku wieku czwartego po Chrystusie Erę Selencką zastąpiła w żydowskiej rachubie czasu Era Świata, która, jak zobaczymy niżej, miała wyprzedzić chrześcijańską na lal 3760. W dzisiejszym kalendarzu żydowskim liczą się lala od lej lak zwanej Ery Świata. Gdy u nas jest rok 1845; tedy u Żydów jest rok 3760 + 1845, tojest 5605.
Pod względem na kalendarską rachubę swych świąt Żydzi zaczynają dobę o szóstej godzinie wieczornej, czyli sześcią godzinami wcześniej niż my. Godzinę, szah, dzielą na 1080 części zwanych chlakim, których 18 idzie na jednę minutę czyli na 60 sekund i przeto jeden chlak wynosi 3" 1/3. Dzielą nadto chlak na 76 okamgień, zwanych regaim. Tydzień zaczynają w sobotę o godzinie szóstej wieczornej. Niedziela przeto, tak jak u nas, jest u nich pierwszym dniem tygodnia, a Sobota siódmym. Oprócz soboty czyli Sabbatu inne dni tygodnia, poczynając od niedzieli, nie mają u nich nazwisk, lecz są oznaczane, podobnie jak były kiedyś miesiące, liczbami porządkowemi od i do 6. Na zasadach które z kolei poznamy, rok zwyczajny Żydowski ma 12 miesięcy, a przybyszowy 13. Nazwy dwunastu miesięcy w trzecim okresie pozostały te same, które były w drugim, z tą różnicą iź miesiąc Tyszry, siudmy w drugim, został pierwszym w trzecim okresie i źe w roku przybyszowym wtrąca się po miesiącu Adar nowy z nazwą We Adar, tojest jeszcze Adar, lub z nazwą Adar szem, tojest Adar wtóry. W tym ostatnim razie Adar pospolity nazywa się Adar ryszon, to jest Adar pierwszy. W trzecim dopiero okresie zaczęły miesiące mieć stałą liczbę dni 30 lub 29. Gdy miesiąc ma dni 30, tedy jego 30sty dzień i następującego po nim miesiąca pierwszy, mają tytuł świąteczny Rosz chodesz, tojest początka nowiu. Gdy zaś miesiąc ma dni 29, naówczas ten tytuł służy pierwszemu tylko dniowi następującego po tamtym miesiąca.