- W empik go
O urządzeniu i zarządzie dóbr: rys ze względu na stosunki galicyjskie - ebook
O urządzeniu i zarządzie dóbr: rys ze względu na stosunki galicyjskie - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 204 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Kazimierza Turowskiego
Lwów.
W Drukarni Piotra Pillera.
1844.
Przedmowa.
Przedmiot niniejszego pisemka prawie przez nikogo jeszcze nie tknięty, nie z łatwością rai zatem o nim mówie przychodzi. Daję szanownemu czytelnikowi tylko zarys i, jak sam przekonany jestem najmocniej, zarys nawet słaby, niewyraźny. Gdybym mógł mieć nadzieję, że kiedyś więcej czasu i wolniejsze myśli do uzupełnienia tej mojej małej pracy mieć będę, nie spieszyłbym się z jej wydawaniem na widok publiczny; wydaję ją słabą i nieudolną dla tego, aby kogo spowodować do dokładniejszej. Już tedy nic sądu ale uwag światłego czytelnika wyglądam – uwagi mogą posłużyć mnie i temu, ktoby się po mnie podobnej pracy podjął. Jeżeli pisemko to woje żadnej innej korzyści przynieść nie zdoła, to niechaj przynajmniej zwróci uwagę na brak lepszego.
Korczówka dnia 19. lipca 1843.
Autor
W s t ę p.
urządzeniem dóbr rozumiemy przyprowadzenie wszystkich części, z których się dobra składają, do takiego stosunku, w jakim właścicielowi największy trwały czysty dochód zapewnia. Zarząd, który jest właściwie dalszym ciągiem urządzenia, usiłuje wymieniony stosunek ciągle zachować i tylko go wedle potrzeby czasu dokładniej oznaczyć, wyjaśnić. U nas urządzonych dóbr jeszcze mało. Rządzimy wiec dobrami nieurzadzonemi t… j… staramy się nierząd utrwalić, podpieramy jak możemy nieład, kołyszemy biedę – a szkoda nas, bo najzdolniejszy gospodarz w tym razie zmarni czas i siły. W gospodarstwie trzeba wszystko robić z gruntu: to jest tak, aby odpowiadało wprost celowi swemu, którym jest największy trwały czysty dochód. Ten tedy cel niechaj przynajmniej w teoryi dokładniej rozgraniczy urządzenie od zarządu dóbr, gdy w praktyce jedno z drugiem nąjściślej się łączy. Zajmie się przeto urządzenie przede wszystkiem tem, co dochodom zabezpiecza trwałość, resztę niby w zarysie zarządowi zostawiając, któryto ostatni ciągle o wielkości dochodu przemyśliwać będzie. Bo nadaremnie usiłowałby gospodarz oprzeć się wpływowi czasu, owszem nawet z tego, co jest nieprzyjazne, musi korzystać. Nie myślić przeto o wiecznie trwałem urządzeniu dóbr, ale o takiem, któreby każdej chwili najłatwiej można odmienić, czyli urządzenie dóbr powinno tylko zarząd ułatwiać, bo kto dobra urzadza, kładzie dla rządzcy tylko grunt, nie może on wprawdzie być prorokiem, alić i ślepym być nie powinien: oblicza on naprzód nie dochody, ale to wszystko, coby w czasie mogło dochody tamować i zagradza mu na zawsze drogę. Im więcej i baczniej będzie się gospodarz wszędzie rozpatrywał, jedno z drugiem porównywał, rozpamiętywał, tem bardziej zaostrzy wzrok swój i tem łatwiej postrzeze w czemkolwiek dla niego na przyszłość być może przeszkoda. Niechaj przeto rzeczy podciąga pod następujące względy: 1) Pod wzgląd praw krajowych teraźniejszych i przyszłych, które to ostatnie z ducha prawodawstwa krajowego przynajmniej w części odgadnąć powinien.
2) Pod wzgląd potrzeb krajowych teraźniejszych i przyszłych, w czem statystyka mu posłuży.
3) Pod wzgląd potrzeb zagranicznych równie teraźniejszych i przyszłych, które równie ze statystyki czerpać i odgadywać będzie.
4) Pod wzgląd produkcyi krajowej i zagranicznej teraźniejszej i przyszłej, w czem mu i tutaj statystyka usłuży.
5) Pod wzgląd bezwarunkowej i stosunkowej wartości produktów, w czem ekonomii politycznej radzić się przyjdzie.
6) Pod wzgląd stosunków handlowych wewnętrznych i zewnętrznych, czynnych i biernych, a i tutaj statystyka wyrocznia.
ROZDZIAŁ I. Urządzenie dóbr.
§. 1. Przygotowanie do urządzenia gospodarskich stosunków.
Przygotowaniem do urządzenia stosunków właściwie gospodarskich, jest szczegółowy pomiar całej powierzchni dóbr wedle posiadania i używania w samej chwili pomiaru. Potrzeba, aby a) geometra był przysięgły, bo on tylko prawnie pomiar wykona, znający swoja rzecz, pilny, baczny, akuratny;
b) aby pokazano i nazwano mu rzetelnie każdy kawałek lasu, gruntu, Iaki i t… d.
c) ażeby jego prace z wszelka akuratnością i bezstronnością kontrolowano i rewidowano;