Od Parandowskiego do Stasiuka. Rosja w literaturze polskiej ostatniego stulecia - ebook

Książka Tadeusza Sucharskiego to zbiór szkiców poświęconych rozmaitym formom ekspresji problemu Rosji/ZSRR w literaturze polskiej ostatniego stulecia. Horyzont badawczy otwierają teksty literackie i publicystyczne z początku międzywojnia, zamykają – powstałe niemal sto lat później. Autor obejmuje refleksją: literackie ujęcia rosyjskiej i polsko-rosyjskiej historii, polską recepcję literatury i kultury rosyjskiej, zagadnienie antyrosyjskiej obsesji i próby jej przezwyciężenia. Omawia zarówno dzieła wybitne artystycznie, jak i utwory, które tylko w najlepszym razie można zaklasyfikować jako teksty minorum gentium; dzieła ważne, stanowiące próbę głębokiego „wglądu” w „rosyjskość” i sowieckość, ale też ujawniające zasklepienie w niebezpiecznym stereotypie. W książce znalazło się miejsce na prezentację postaw pisarzy afirmujących Rosję i jej zdeklarowanych przeciwników, twórców międzywojennych i powojennych, krajowych i emigracyjnych, wolnych od nacisków cenzury komunistycznej i podejmujących z nią „grę”.

Uwagi wstępne. O potrzebie syntezy, czyli przeciw mitom i stereotypom

Rozdział I. Zrewoltowana Rosja od środka, ale w polskich oczach

„Byle tu nie wracali…”

„Zbawienie świata” i „otchłań okrucieństwa”

„Bolszewicy w polskim dworze”

Rusofobia spotęgowana antysowietyzmem

Rozdział II. Dzieje polsko-rosyjskich relacji w prozie historycznej dwudziestolecia

„Pryzmat przekazany przez tradycję”

Wokół bieguna moskiewskiego

„Pogromienie latyńskiego zachodu”

Wobec zrywów dziewiętnastowiecznych

Rozdział III. „Czy można się odżywiać morfiną”? Stanisława Mackiewicza próba wglądu w psychologię Sowietów (z rzutem oka na ostatnie dni caratu)

„Nie widzieć biednych”?

Polskie zmagania z „rebusem sierpa i młota”

„Tylko prawdę!”

Wgląd w „psychologię Sowietów”

O…T…M…A…

Rozdział IV. Rosja w emigracyjnych wspomnieniach ostatniego pokolenia polskich ziemian „Północno-Zachodniego Kraju” Imperium Romanowów

„Do kraju tego…”

„Bene nati”

Schyłek „słodkiej bajki miękkich czasów”

Między „trzeźwym pozytywizmem” a „gorącym patriotyzmem”

O „wszystkim, co odmieniło postać świata”

Rozdział V. Odessa w artystycznej wizji Jarosława Iwaszkiewicza

„Niebiańska ojczyzna”

„Świat jakby się na nowo otworzył”

Okno na świat i brama

„Prawdziwe poznanie wsi ukraińskiej”

„Węzły” odesko-rosyjskie

Pożegnania

„Miasto w stanie agonii i paniki”

Rozdział VI. Michała Kryspina Pawlikowskiego Okna na Rosję

Rusycysta Pawlikowski

Otwieranie „okien”

Kronika emigracji rosyjskiej

Okna na Sowiety

„Białorosyjskie” polonica

Aneks. Teksty Michała Kryspina Pawlikowskiego poświęcone literaturze rosyjskiej

Rozdział VII. „Kontrowersyjnie”, ale i „z duchem czasu”. Sołżenicyn w londyńskich „Wiadomościach”

„Kontrowersyjnie”

Obiektywnie?

„Wielka nieprawda” i „new-look”

Wokół „zagadek Sołżenicyna”

„Z duchem czasu”

Naiwny „apostoł”, niebezpieczny historiozof

Rozdział VIII. Profesor Miłosz i literatura rosyjska. Refleksje nad tomem esejów Emperor of the Earth

Miłosz rusycysta

Przeciw „głupocie Zachodu”

O potrzebie „hierarchii”

Wizje rewolucji

W kręgu „budujących lektur”

Rozdział IX. Rosyjskie „przechyły” „Współczesności”. Miejsce rosyjskiej kultury w polskim dwutygodniku

Polityczna koniunktura i „przechył”

Rosyjskie początki „Współczesności”

„Od-socrealnienie” kultury rosyjskiej

„Dominium” Drawicza

„Smuta” „epoki nekrologowo-rocznicowej”

Rozdział X. „Wbrew lękowi przed Wschodem i przeciw pożądaniu Zachodu”. Stasiukowe próby zrozumienia komunizmu „z Płatonowem w kieszeni”

„Jądro metafory”

Z Wykopem w kieszeni

Ze wschodu na Wschód?

„Antyruskość” – „wiedza prenatalna”

Podróż imaginacyjna

„Potwierdzenie swojego sensu”

Przypisy

Nota bibliograficzna

Bibliografia