On i ja. O architekturze i Le Corbusierze - ebook
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
On i ja. O architekturze i Le Corbusierze - ebook
Pracodawca i pracownik. Mistrz i uczeń. Niedościgniony autorytet i architekt z Europy Środkowo-wschodniej.
Cztery lata spędzone w paryskiej pracowni Le Corbusiera otworzyły przed Jerzym Sołtanem świat wielkiej architektury. Polski architekt, późniejszy wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Uniwersytetu Harvarda, po latach wspomina ten okres, umożliwiając czytelnikom przyjrzenie się z bliska warsztatowi pracy „papieża modernizmu”, jego filozofii projektowej i codziennej pracy przy rue de Sèvres. Wspomnienia, publikowane dotąd we fragmentach, dzięki przychylności rodziny Jerzego Sołtana i zapałowi Centrum Architektury po raz pierwszy trafiają do polskich czytelników w całości.
Spis treści
Pod skrzydłami mistrza (a trochę w jego cieniu). Wstęp Aleksandry Kędziorek
24 rue Nungesser et Coli ( JS poznaje LC)
35 rue de Sèvres ( JS odkrywa LC)
„Il faut que ce soit beau”
Le Corbusier i polityka
Korzenie rodziny Jeanneret-Gris
Le Corbusier – ile projektował jednocześnie i jaki był jego wkład
„Od ogółu do szczegółu” i rola interpretacji
Węgiel i plastelina
Do projektowania potrzeba talentu, do programowania – geniuszu
Unité d’Habitation [de] Grandeur Conforme – Marsylia
Dom Curutcheta, La Plata
Rockefeller Center, Nowy Jork
Carpenter Center, Harvard University
Palladiańska Villa Rotonda
O symetrii dwukierunkowej
O trafnym i nietrafnym zastosowaniu programu
Narodziny modulora
Le Corbusier i projekt ONZ
Przypadek La Rochelle
Le Corbusier i jego współpracownicy (w pracy i w domu)
Le Corbusier oraz jego mistrzowie i współcześni (koledzy)
Walter Gropius i liczne podgatunki modernizmu
Czym więc naprawdę był modernizm (w swych wielu obliczach)?
Modernizm i przeszłość – miłość i nienawiść
Projekt Czandigarhu (M. Nowicki i Le Corbusier)
Dakka (L. Kahn)
Wykresy harmoniczne
Zagadnienie ludzkiej skali
Przypadek willi w Garches i wibrującej fasady
Kościół Inwalidów w Paryżu
LC i „przestrzeń niewysłowiona”
LC, Piero della Francesca i jego włoscy koledzy
Wykresy harmoniczne a kubizm
„Przestrzeń niewysłowiona” pod ostrzałem postmodernistów
Przeprowadzka do Polski
Dyskusja LC i JS o Pampulhi i Ronchamp
Corbusierowskie pojęcie wizualnego echa
Odejście Yvonne, odejście Corbu
Postscriptum
Od wydawcy
Indeks osób i organizacji
Bibliografia
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: | brak |
| ISBN: | 978-83-961764-0-0 |
| Rozmiar pliku: | 2,1 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
24 rue Nungesser et Coli (JS poznaje LC)
O czwartej po południu 31 lipca 1945 roku dzwonię do drzwi mieszkania Le Corbusiera, które jednocześnie służy mu za osobistą pracownię. Nie jestem więc w jego biurze w centrum Paryża, tylko w dzielnicy Boulogne, w budynku Molitor, przy 24 rue Nungesser et Coli.
Całość emanuje spokojem. Jest piękne, ciche, słoneczne popołudnie, choć z dala od Paryża, od Francji, czasy są wciąż dramatyczne. Wojna z Niemcami ledwie się skończyła, w Berlinie osiadają Sowieci, trwa jeszcze wojna z Japonią. Dopiero dziś dotarłem do Paryża, po pięciu latach w obozie jenieckim, po pięciu latach bez kontaktu z „rzeczywistością”. Wciąż noszę obozowe łachmany i jestem przerażony – życiem i tym Le Corbusierem, którego zaraz poznam. Naciskam dzwonek, czekam.
Wreszcie odgłosy krzątaniny. Drzwi się otwierają. To Le Corbusier we własnej osobie, w ciężkich szkłach osadzonych w ultraciężkich oprawkach, tak modnych później wśród architektów, patrzy zza nich zmęczonym wzrokiem. Jego siwe włosy są zaczesane do tyłu i starannie przylizane do czaszki. Ma na sobie zwykłą amerykańską wełnianą koszulę w czarno-białą kratę i stare, miękkie domowe papucie. Patrzy na mnie ze znużeniem, w sam środek mojej sylwetki, potem mierzy mnie wzrokiem od czubka głowy do podłogi. On ma 5 stóp 8 cali wzrostu – 173 centymetry. Ja – 6 stóp i 2,5 cala . Nie wygląda na zachwyconego. Wreszcie wita mnie: „Tiens, c’est Soltan, mais vous êtes trop grand” . Następuje chwila ciszy, po niej wyciągnięcie dłoni i uścisk. Patrzymy po sobie. Jestem zbity z tropu. Co to wszystko znaczy? Co począć z takim powitaniem? Niezbyt miłe, prawda?
Odtwarzam tę chwilę ze szczegółami nie gwoli historycznej pedanterii. Te słowa i gesty, jak miałem się później przekonać, miały istotne znaczenie. „Jest pan za wysoki” znaczyło, rzecz jasna, że jestem za wysoki w stosunku do obliczeń, które go wówczas pochłaniały. Byłem, a właściwie jestem, wyraźnie za wysoki w stosunku do danych antropometrycznych, których chciał użyć w nowym systemie miar, wspólnym dla całego uprzemysłowionego świata. Mając 6 stóp i 2,5 cala wzrostu, psułem już ustalony porządek oparty na 5 stopach i 8 calach . Powitalna uwaga obnażyła, już w pierwszej chwili spotkania, jego skłonność do obsesji.
Po tej powitalnej ceremonii zostaję poproszony do środka, w głąb mieszkania, a raczej penthouse’u, zajmującego dwa najwyższe piętra budynku. Na dolnym poziomie poznaję małżonkę, madame Yvonne Le Corbusier, dla męża Von lub Vonne. Poznaję jeszcze jednego, też istotnego domownika, bardzo brązowego i bardzo przyjacielskiego psa, sznaucera o stosownym imieniu Pinceau, czyli Pędzelek (jego rodowód można odnaleźć w zbiorach Fundacji Le Corbusiera).
Jeśli już jesteśmy przy imionach, pracownicy zawsze zwracali się do szefa „monsieur Le Corbusier”. Żadnego spoufalania! Między sobą nazywaliśmy go „Corbu” – przezwiskiem, które lubił i sam zwykł stosować wobec siebie. LC wiązał je z francuskim słowem „corbeau” – kruk. „Corbu” i „corbeau” były dla niego na tyle pokrewne, że symbol ptaka uczynił swoją osobistą pieczęcią, emblematem umieszczanym obok, a czasami nawet zamiast podpisu. W środowisku École des Beaux-Arts znane było również dość pogardliwe przezwisko Monsieur Le Cornemusier, gra ze słowem cornemuseur – „dudziarz”. Do nazwiska Jeanneret czy Jeanneret-Gris i pochodzenia całej rodziny z La-Chaux-de-Fonds w szwajcarskiej Jurze oraz ich przypuszczalnych koneksji z francuskimi albigensami czy katarami wrócę później.
O tej porze mieszkanie wypełnione jest słońcem. Wielkie przeszklenia wpuszczają do środka moc światła i rozległy widok. Widok Mont Valérien z zarysem fortu drżącym w letnim upale daleko na horyzoncie nadaje wnętrzu szczególny nastrój. Mieszkanie z pracownią zaskakuje mnie swoim charakterem. Mając za sobą tylko skromne doświadczenie wschodnioeuropejskiego modernizmu – polskiego, niemieckiego, czechosłowackiego – spodziewałem się czegoś podobnego lub nawet mocniejszego: gładkości i sztywności, mebli z chromowanych rurek, kanciastego, totalnie abstrakcyjnego malarstwa. Niby tak właśnie tu jest, a jednak nie do końca.
Na ścianach widzę, naturalnie, kilka współczesnych obrazów – purystyczne prace Le Corbusiera i Ozenfanta obok kilku rasowych kubistycznych płócien. W kącie jadalni stoi rzeźba Jacquesa Lipchitza. A jednak nastrój domu tworzy wielki obraz wiszący nad stołem – autorstwa André Bauchanta, jednego z „naiwnych” czy „prymitywów”, wizualnego kuzyna Celnika Rousseau. W formie Bauchant jest jednak znacznie delikatniejszy niż jego słynny „krewniak”. Temat zaczerpnął z klasycznej mitologii: spokojna, idylliczna scena z udziałem bogów i bogiń harmonijnie rozmieszczonych wśród chmur, mocno kontrastująca z ostrością i brutalnością puryzmu i kubizmu.
Podstawowe sprzęty również emanują łagodnością skrajnie odmienną od błyszczącej, mechanicznej precyzji metalicznego, rurkowego modernizmu. Zamiast metalowych rurek – gięte drewno w znajomym, thonetowskim stylu. Na koniec, w pracowni, w samym warsztacie, faktura głównej ściany kontrastuje z gładką, neutralną bielą pozostałych. Le Corbusier zostawił ją w surowym, nieotynkowanym kamieniu – wczesny przejaw tego, co potem nazwano brutalizmem. Dla mnie, przyzwyczajonego do błyszczącej, gładkiej jednorodności plastycznych sztuczek modernizmu, opartych na pokrewieństwach i podobieństwach, to odważne zastosowanie kontrastu między precyzją nowego, i miękką przytulnością, a raczej ponadczasowością starego, jest rewelacją. To jak porównanie pawilonu wystawowego Miesa van der Rohego w Barcelonie z corbusierowskim pawilonem w Paryżu z 1937 roku.
Na wyższym poziomie mieszkania kontrasty te odgrywają jeszcze większą rolę. Całą przestrzeń, częściowo wydzieloną, a częściowo otwartą, wypełnia roślinność. Znalazła tu schronienie ogromna rozmaitość zielska. Rośliny wypełniają każdą szczelinę w betonie, dzikie i rozczochrane, jedne wysokie, inne niskie. Te kwitnące przyciągają owady, szczególnie pszczoły, spokojnie bzyczące dookoła. Bujność kwiecia oznacza nie tylko kolory, ale i zapachy, a nawet dźwięki – trudno pominąć wpływ, jaki na atmosferę mieszkania wywierało bzyczenie owadów. To właśnie tu, na górnym poziomie, w końcu zatrzymuję się z LC na pogawędkę i zapada ważna decyzja. Od jutra, 1 sierpnia, zostanę przyjęty do zespołu. Zespołu? W tamtym momencie był on niezwykle skromny. W rzeczywistości był to duet złożony z jego samego i jednego współpracownika. Moje przybycie zamieniało duet w tercet.
Teraz wypadałoby chyba opowiedzieć, jak odkryłem Le Corbusiera. Dokonałem tego samodzielnie w Polsce w bibliotece szkoły, w której studiowałem architekturę18. Na pierwszym roku z pewnością nie byłem intelektualnie przygotowany do zmagań z książkami i magazynami, które tam się znajdowały. Po prostu jeszcze nie umiałem rozszyfrować rysunków technicznych. Ale sprawiało mi przyjemność kartkowanie tych niezrozumiałych obrazów. Podejrzewam nawet, że często im mniej rozumiałem to, co widziałem, tym bardziej mnie to fascynowało: linie, kropki, graficzne faktury… Jednak powoli, stopniowo, to czysto wzrokowe zainteresowanie materiałem zrodziło ciekawość, co za nim się kryje – co to było, gdzie to było, a w końcu kto to zrobił. W nudnym zbiorze odpowiedzi na te pytania zacząłem stopniowo dostrzegać niezwykłą stałość i powtarzalność odpowiedzi na pytanie „kto” i to była pamiętna chwila, w której w moim życiu pojawiły się nazwiska Le Corbusiera i Pierre’a Jeannereta. Pojawiły się i utrwaliły. Zagościły na stałe w mojej wizualnej świadomości.
Z początku było to dla mnie zjawisko czysto wizualne. Nie kapowałem prawdziwego znaczenia żadnego z projektów, jednak Pawilon Szwajcarski, Maison Loucheur, dom La Roche’ów czy dom weekendowy w Vaucresson skutecznie mnie oczarowały. Przestrzenne znaczenie rysunków zacząłem pojmować znacznie później, aż w końcu przyszedł czas na poznanie poezji, ściśle splecionej z obrazem i rozumem, wyrażonej w słowach. Książka Kiedy katedry były białe19 pozwoliła mi poznać LC jako pisarza poetę. Już sam jej podtytuł – Podróż do kraju ludzi nieśmiałych – i wstęp przeciwstawiający teraźniejszość epoce katedr, czasom tak odległym, że katedry były jeszcze nowe, niosły przesłanie, którego intelektualne znaczenie i głębię pojąłem znacznie później. Ta książka wytyczyła mojemu życiu kierunek i cel – wiedziałem, że za wszelką cenę muszę poznać tego LC i z nim pracować. Odnajdę, przeniknę i dostanę się w jego orbitę. Po Katedrach w moje ręce zaczęły wpadać kolejne publikacje. Przeczytałem je chyba wszystkie i stałem się niezłym znawcą „corbusierianów”. Na szczęście zawsze dobrze radziłem sobie z francuskim. I stało się, że kilkanaście lat później, bogatszy o kilka dramatycznych doświadczeń, znalazłem się twarzą w twarz z Le Corbusierem i omawiałem z nim przyszłość. Tym razem „naszą” przyszłość, która miała zacząć się nazajutrz.
O czwartej po południu 31 lipca 1945 roku dzwonię do drzwi mieszkania Le Corbusiera, które jednocześnie służy mu za osobistą pracownię. Nie jestem więc w jego biurze w centrum Paryża, tylko w dzielnicy Boulogne, w budynku Molitor, przy 24 rue Nungesser et Coli.
Całość emanuje spokojem. Jest piękne, ciche, słoneczne popołudnie, choć z dala od Paryża, od Francji, czasy są wciąż dramatyczne. Wojna z Niemcami ledwie się skończyła, w Berlinie osiadają Sowieci, trwa jeszcze wojna z Japonią. Dopiero dziś dotarłem do Paryża, po pięciu latach w obozie jenieckim, po pięciu latach bez kontaktu z „rzeczywistością”. Wciąż noszę obozowe łachmany i jestem przerażony – życiem i tym Le Corbusierem, którego zaraz poznam. Naciskam dzwonek, czekam.
Wreszcie odgłosy krzątaniny. Drzwi się otwierają. To Le Corbusier we własnej osobie, w ciężkich szkłach osadzonych w ultraciężkich oprawkach, tak modnych później wśród architektów, patrzy zza nich zmęczonym wzrokiem. Jego siwe włosy są zaczesane do tyłu i starannie przylizane do czaszki. Ma na sobie zwykłą amerykańską wełnianą koszulę w czarno-białą kratę i stare, miękkie domowe papucie. Patrzy na mnie ze znużeniem, w sam środek mojej sylwetki, potem mierzy mnie wzrokiem od czubka głowy do podłogi. On ma 5 stóp 8 cali wzrostu – 173 centymetry. Ja – 6 stóp i 2,5 cala . Nie wygląda na zachwyconego. Wreszcie wita mnie: „Tiens, c’est Soltan, mais vous êtes trop grand” . Następuje chwila ciszy, po niej wyciągnięcie dłoni i uścisk. Patrzymy po sobie. Jestem zbity z tropu. Co to wszystko znaczy? Co począć z takim powitaniem? Niezbyt miłe, prawda?
Odtwarzam tę chwilę ze szczegółami nie gwoli historycznej pedanterii. Te słowa i gesty, jak miałem się później przekonać, miały istotne znaczenie. „Jest pan za wysoki” znaczyło, rzecz jasna, że jestem za wysoki w stosunku do obliczeń, które go wówczas pochłaniały. Byłem, a właściwie jestem, wyraźnie za wysoki w stosunku do danych antropometrycznych, których chciał użyć w nowym systemie miar, wspólnym dla całego uprzemysłowionego świata. Mając 6 stóp i 2,5 cala wzrostu, psułem już ustalony porządek oparty na 5 stopach i 8 calach . Powitalna uwaga obnażyła, już w pierwszej chwili spotkania, jego skłonność do obsesji.
Po tej powitalnej ceremonii zostaję poproszony do środka, w głąb mieszkania, a raczej penthouse’u, zajmującego dwa najwyższe piętra budynku. Na dolnym poziomie poznaję małżonkę, madame Yvonne Le Corbusier, dla męża Von lub Vonne. Poznaję jeszcze jednego, też istotnego domownika, bardzo brązowego i bardzo przyjacielskiego psa, sznaucera o stosownym imieniu Pinceau, czyli Pędzelek (jego rodowód można odnaleźć w zbiorach Fundacji Le Corbusiera).
Jeśli już jesteśmy przy imionach, pracownicy zawsze zwracali się do szefa „monsieur Le Corbusier”. Żadnego spoufalania! Między sobą nazywaliśmy go „Corbu” – przezwiskiem, które lubił i sam zwykł stosować wobec siebie. LC wiązał je z francuskim słowem „corbeau” – kruk. „Corbu” i „corbeau” były dla niego na tyle pokrewne, że symbol ptaka uczynił swoją osobistą pieczęcią, emblematem umieszczanym obok, a czasami nawet zamiast podpisu. W środowisku École des Beaux-Arts znane było również dość pogardliwe przezwisko Monsieur Le Cornemusier, gra ze słowem cornemuseur – „dudziarz”. Do nazwiska Jeanneret czy Jeanneret-Gris i pochodzenia całej rodziny z La-Chaux-de-Fonds w szwajcarskiej Jurze oraz ich przypuszczalnych koneksji z francuskimi albigensami czy katarami wrócę później.
O tej porze mieszkanie wypełnione jest słońcem. Wielkie przeszklenia wpuszczają do środka moc światła i rozległy widok. Widok Mont Valérien z zarysem fortu drżącym w letnim upale daleko na horyzoncie nadaje wnętrzu szczególny nastrój. Mieszkanie z pracownią zaskakuje mnie swoim charakterem. Mając za sobą tylko skromne doświadczenie wschodnioeuropejskiego modernizmu – polskiego, niemieckiego, czechosłowackiego – spodziewałem się czegoś podobnego lub nawet mocniejszego: gładkości i sztywności, mebli z chromowanych rurek, kanciastego, totalnie abstrakcyjnego malarstwa. Niby tak właśnie tu jest, a jednak nie do końca.
Na ścianach widzę, naturalnie, kilka współczesnych obrazów – purystyczne prace Le Corbusiera i Ozenfanta obok kilku rasowych kubistycznych płócien. W kącie jadalni stoi rzeźba Jacquesa Lipchitza. A jednak nastrój domu tworzy wielki obraz wiszący nad stołem – autorstwa André Bauchanta, jednego z „naiwnych” czy „prymitywów”, wizualnego kuzyna Celnika Rousseau. W formie Bauchant jest jednak znacznie delikatniejszy niż jego słynny „krewniak”. Temat zaczerpnął z klasycznej mitologii: spokojna, idylliczna scena z udziałem bogów i bogiń harmonijnie rozmieszczonych wśród chmur, mocno kontrastująca z ostrością i brutalnością puryzmu i kubizmu.
Podstawowe sprzęty również emanują łagodnością skrajnie odmienną od błyszczącej, mechanicznej precyzji metalicznego, rurkowego modernizmu. Zamiast metalowych rurek – gięte drewno w znajomym, thonetowskim stylu. Na koniec, w pracowni, w samym warsztacie, faktura głównej ściany kontrastuje z gładką, neutralną bielą pozostałych. Le Corbusier zostawił ją w surowym, nieotynkowanym kamieniu – wczesny przejaw tego, co potem nazwano brutalizmem. Dla mnie, przyzwyczajonego do błyszczącej, gładkiej jednorodności plastycznych sztuczek modernizmu, opartych na pokrewieństwach i podobieństwach, to odważne zastosowanie kontrastu między precyzją nowego, i miękką przytulnością, a raczej ponadczasowością starego, jest rewelacją. To jak porównanie pawilonu wystawowego Miesa van der Rohego w Barcelonie z corbusierowskim pawilonem w Paryżu z 1937 roku.
Na wyższym poziomie mieszkania kontrasty te odgrywają jeszcze większą rolę. Całą przestrzeń, częściowo wydzieloną, a częściowo otwartą, wypełnia roślinność. Znalazła tu schronienie ogromna rozmaitość zielska. Rośliny wypełniają każdą szczelinę w betonie, dzikie i rozczochrane, jedne wysokie, inne niskie. Te kwitnące przyciągają owady, szczególnie pszczoły, spokojnie bzyczące dookoła. Bujność kwiecia oznacza nie tylko kolory, ale i zapachy, a nawet dźwięki – trudno pominąć wpływ, jaki na atmosferę mieszkania wywierało bzyczenie owadów. To właśnie tu, na górnym poziomie, w końcu zatrzymuję się z LC na pogawędkę i zapada ważna decyzja. Od jutra, 1 sierpnia, zostanę przyjęty do zespołu. Zespołu? W tamtym momencie był on niezwykle skromny. W rzeczywistości był to duet złożony z jego samego i jednego współpracownika. Moje przybycie zamieniało duet w tercet.
Teraz wypadałoby chyba opowiedzieć, jak odkryłem Le Corbusiera. Dokonałem tego samodzielnie w Polsce w bibliotece szkoły, w której studiowałem architekturę18. Na pierwszym roku z pewnością nie byłem intelektualnie przygotowany do zmagań z książkami i magazynami, które tam się znajdowały. Po prostu jeszcze nie umiałem rozszyfrować rysunków technicznych. Ale sprawiało mi przyjemność kartkowanie tych niezrozumiałych obrazów. Podejrzewam nawet, że często im mniej rozumiałem to, co widziałem, tym bardziej mnie to fascynowało: linie, kropki, graficzne faktury… Jednak powoli, stopniowo, to czysto wzrokowe zainteresowanie materiałem zrodziło ciekawość, co za nim się kryje – co to było, gdzie to było, a w końcu kto to zrobił. W nudnym zbiorze odpowiedzi na te pytania zacząłem stopniowo dostrzegać niezwykłą stałość i powtarzalność odpowiedzi na pytanie „kto” i to była pamiętna chwila, w której w moim życiu pojawiły się nazwiska Le Corbusiera i Pierre’a Jeannereta. Pojawiły się i utrwaliły. Zagościły na stałe w mojej wizualnej świadomości.
Z początku było to dla mnie zjawisko czysto wizualne. Nie kapowałem prawdziwego znaczenia żadnego z projektów, jednak Pawilon Szwajcarski, Maison Loucheur, dom La Roche’ów czy dom weekendowy w Vaucresson skutecznie mnie oczarowały. Przestrzenne znaczenie rysunków zacząłem pojmować znacznie później, aż w końcu przyszedł czas na poznanie poezji, ściśle splecionej z obrazem i rozumem, wyrażonej w słowach. Książka Kiedy katedry były białe19 pozwoliła mi poznać LC jako pisarza poetę. Już sam jej podtytuł – Podróż do kraju ludzi nieśmiałych – i wstęp przeciwstawiający teraźniejszość epoce katedr, czasom tak odległym, że katedry były jeszcze nowe, niosły przesłanie, którego intelektualne znaczenie i głębię pojąłem znacznie później. Ta książka wytyczyła mojemu życiu kierunek i cel – wiedziałem, że za wszelką cenę muszę poznać tego LC i z nim pracować. Odnajdę, przeniknę i dostanę się w jego orbitę. Po Katedrach w moje ręce zaczęły wpadać kolejne publikacje. Przeczytałem je chyba wszystkie i stałem się niezłym znawcą „corbusierianów”. Na szczęście zawsze dobrze radziłem sobie z francuskim. I stało się, że kilkanaście lat później, bogatszy o kilka dramatycznych doświadczeń, znalazłem się twarzą w twarz z Le Corbusierem i omawiałem z nim przyszłość. Tym razem „naszą” przyszłość, która miała zacząć się nazajutrz.
więcej..
