- W empik go
Opis powiatu radomskiego - ebook
Opis powiatu radomskiego - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 249 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Tymoteusz Lipiński.
Warszawa
W Drukarni Kom. Rząd. Sprawiedliwości.
1847.
Wolno drukować, z warunkiem złożenia w Komitecie Cenzury, po wydrukowaniu, prawem przepisanej liczby Eksemplarzy.
Cenzor
Niezabitowski.
Obywatelom Powiatu Radomskiego w upominku
Mihi nulli satis eruditi videntur, quibus nostra ignota sunt.
Cicero.
Ogłaszając drukiem niniejszą pracę ś… p. Franciszka Siarczyńskiego, w rękopismie dotąd pozostałą, wspomnieć choć pokrótce wypada o uczonym ziomku naszym i złożyć mu cześć należną. Urodził się on w Chruszowicach w ziemi przemyślskiej 12 października 1758 r. Przyjąwszy suknią zgromadzenia Pijarów w Podolińcu na Spiżu, pobierał dalsze nauki w różnych kolegiach; poświęcony 1783 r. na kapłana, uczył wymowy w Radomiu, następnie zaś wykładał w Warszawie kaznodziejstwo i krasomóstwo. Pełen zdatności i pałający zamiłowaniem nauki, zwrócił na siebie oczy przełożonych i Stanisława Augusta, który użył go za stenografa podczas wielkiego sejmu 1788 r. Łaski króla i szacunku wielu możnych osób, nie użył na wyniesienie się; a jeżeli zapragnął usunąć się od obowiązków zakonnych i trudów powołania nauczycielskiego, to jedynie, aby w spokojności wiejskiej oddać się mógł pracom naukowym. Jakoż otrzymał 1789 r. z Rzymu uwolnienie od ślubów zakonnych, a król uposażył go zaraz probostwem w Kozienicach, które objąwszy 16 sierpnia, urządził z własnych dochodów szkółkę i szpital. Uwiadomiony o tem monarcha, nakazał 1790 r., aby mu z dochodów ekonomii kozienickiej, corocznie na te zakłady sto czer. zł… wypłacano. W krótce potem mianowany został kanonikiem honorowym warszawskim i warmińskim; zawiadywał parafią kozienicką do 9 września 1799 r., skąd przeniósł się na ofiarowane sobie przez ks. Lubomirską Marsz. W. K. probostwo w Łańcucie; (1) nakoniec osiadł 1804 r. w Jarosławiu, pełniąc obowiązki proboszcza i dziekana kolegiaty. Tam oddawszy się całkiem badaniom historycznym, nagromadził mnogie zasoby do dziejów ojczystych. Powołany na dyrektora biblioteki Ossolińskich, za przybyciem do Lwowa, począł 1828 r. wydawać: Czasopism naukowy księgozbioru publicznego imienia Ossolińskich, zasilając go najwięcej… własnemi rozprawami. Nadana Siarczyńskiemu kanonia honorowa przemyślska ułatwiła mu wstęp do zgromadzenia stanów galicyjskich; aliści wśród ciągłej, niezmordowanej pracy, zmarł nagle 7 listopada 1829 roku.
–- (1) Obie dały tyczące się Kozienic, zawdzięczani ks.Teof. Kłomnickiemu, teraźniejszemu tamże proboszczowi.
Treściwie podany tu rys życia Siarczyńskiego, czerpałem z Czasopisma Lwowskiego (zeszyt i z r. 1830), gdzie wyliczonych jest 16 dzieł jego drukiem ogłoszonych, jakoteż kazania i artykuły najczęściej bezimienne w różnych pismach czasowych zamieszczane; w rękopismie zaś pozostawił 33 wypracowali, najwięcej w historycznych przedmiotach, a nadto: Obraz panowania Zygmunta 111 w 4 tom.; do 6 tom… powiększony Słownik znakomitych osób za rządów tegoż króla (1); materyały kilkutomowego słownika znakomitych Polaków wszystkich wieków, i 28 różnorodnych rozpraw, które do Czasopisma przeznaczał. Zebrał też w porządnie oprawnych księgach, wiele pojedyńczych wiadomości, wypisów z dzieł, rzadkich pism po mniejszych, mów, wierszy i t… d., które nieocenionym są składem materyałów – (1) R. 1828 wydał byt we 2 tom: Obraz wieku panowania Zygmunta III, zawierający opis osób i t… d… porządkiem abecadła ułożony.
do historyi polskiej, tak dawniejszej, jako też świeżo upłynionych czasów. – Podziwiać zaiste należy, żelazną pracowitość męża, tyle naukom a zwłaszcza badaniom rzeczy ojczystych zasłużonego, i życzeć najgoręcej: aby długoletnie owoce jego mozolnych ślęczeń, w bezużytecznem ukryciu nie zostawały.
Jeden z rękopismów w puściźnie po Siarczyńskim pozostałych, noszący tytuł: "Słownik historyczno-statystyczno-geograficzny królestwa Galicyi, opisuje w 1 tomie w powszechności Galicyą, w 2 i 3 wszystkie miasta i włości tego kraju, porządkiem abecadła. Zamyślał on o wydaniu podobnego słownika całej Polski, do którego zebrane i spisane liczne wiadomości, dopełnienia i ułożenia czekają. " (1) To mig naprowadza na niepłonny domysł: iż skreślony opis powiatu Radomskiego, jest cząstką owego olbrzymiego przedsięwzięcia;
–- (1) Czasopism 1830, zeszyt I, 134.
a lubo rękopism nie ma wyrażonego roku, kiedy został uskuteczniony, wnosząc jednak z tego, co powiedział pod wsią Brzuzą, najpodobniej do prawdy, że zajmował się tą pracą Siarczyński, między 1790 a 92 r. Jest to szacowny wprawdzie materyał, lecz w pierwszym dopiero swoim zawiązku, i dla tego nie należycie będąc obrobiony, wiele do życzenia zostawia; znajduje się bowiem mnóstwo opuszczonych włości, uderzających anachronizmów znaczna ilość, tu i owdzie błędy heraldyczne i t… p. Niektóre z takowych usterków postrzegł był autor i poprawił je, w wielu zaś miejscach poczynił dopiski na maryginesie. Cóżkolwiekbądź, zawsze ta praca ma swą wartość, a powietnikom Radomskim miłe obudzi przypomnienie o ich rodzinach, pochodzeniu domów, dziedziczeniu i przechodzeniu z rąk do rąk majętności.
Wydając ten rękopism, oprócz dokładniejszego uporządkowania miejsc podług alfabetu, nie mogłem pozostawić bez po – prawienia wyraźnych omyłek w nazwie wsi i ściślejszego oznaczenia ich odległości od Radomia lub innych miasteczek, o tyle wszakże, o ile znana mi miejscowość i pogląd na mapę, bezkarnie uczynić dozwoliły. Co się tyczy innych uchybień, starałem się je również sprostować, niektóre okoliczności objaśnić w przypiskach, ogólny zaś rzut oka na powiat, jego płody i t… d., znajdujący się w rękopiśmie po opisaniu Radomia, osądziłem stosowniejszem, położyć na samem czele, to jest przed alfabetycznem wyliczaniem posad. – Okazuje się, iż liczbę dymów zamieszczał autor, podług taryfy 1776 r., gdyż wszędzie z nią się zgadza, wyjąwszy: że Klwów zamiast 71, należało położyć 91 dymów; Granica nie 65, ale 59; wieś zaś Odechowskie miasteczko w samym texcie poprawiłem, kładąc 16, a nie 112 dymów.
To opisanie powiatu Radomskiego, stanie się pożądanym przydatkiem, uzupełniającym co do wielu szczegółów wychodzącą Starożytną Polskę, w której nie było naszym zamiarem, mówić o każdem miasteczku, gdyż dzieło przybrałoby nierównie większą objętość i znacznego nakładu stałoby się przyczyną. Korzystając przeto teraz ze sposobności, załączam przy końcu rękopismu Siarczynskiego, przemilczane w Starożytnej Polsce miasteczka, z przydaniem wiadomości o trzech włościach, jako też przywileje Skrzynna i Klwowa.
Pisałem w Warszawie 1 lipca 1846 r.
Tymoteusz Lipiński.SKRÓCENIA.
d… – dymy koś… – kościół.
m… – mila.
mias. – miasteczko, par. – parafia.
' rz… – rzeka.
Ssta. – Starosta.
Sstwo. – Starostwo, w. duch… – wieś duchowna, w. dz. – wieś dziedziczna, w. kr. – wieś królewska.
powiat Radomski graniczy na południe z pow. Sandomirskim, w niektórych częściach rz. Kamionna go oddziela; na wschód Wisła odgranicza od Lubelskiego (1); na północ ma ziemię Czerską, od której bliżej ujścia Radomka mu za granicę służy, lubo część ku zachodowi do Pilicy przytyka, niegdyś w dziejach Zapilcze zwana; na zachód powiat Opoczyński i Chęciński leży.
–- (1) Przydać wypadało: i od ziemi Stężyckiej.
Część jego mała po Radomkę, do archidyecyzyi należy, reszta do dyecezyi krakowskiej. W powiecie całym, liczy się wsi dziedzicznych 414, król. 47, duch. 90; miast dz. 16, król. 5, duch. 6; dymów ogólnie 15, 210. – Ma Kasztelana i Starostę grodowego, urzędników też ziemskich kreowanych przez konsty. 1726 r.; ziemstwo zaś, co do powiatów: Radomskiego, Chęcińskiego i Opoczyńskiego, sejm 1764 naznaczył. – Grunta powszechnie dobre i urodzajne, lubo często przeplatane piaskami, zwłaszcza w części północnej i dobrach po nad wiślnych. Obfituje w wielu miejscach w rudy żelazne, osobliwie po nad Kamionną; celniejsze zaś są kuźnice w kluczach: Chlewickim, Mirzeckim, Szydłowieckim, Przysuskim. Ma dostatek kamienia wapiennego, glinek różnego gatunku, kamieni, tych zaś najwięcej po nad rz. Krępiankę. Znajduje się też marmur i kamień gipsowy. Lasów znacznych, liczy bardzo wiele i w nich zwierza nie mało; lasy radomskie podług Kromera, obfitowały w jelenie. – Sstwo Radomskie było niegdyś obszerne, ponieważ zawierało królewszczyzny: Zwoleń, Tczów, Gzowice, Rawicę i t… d., teraz ma tylko te wsie: Maków, Makowiec, Wacyn i Pacynę. Sstwo w possesyi teraz Potkańskich, daje kwarty 1, 989 zł… a wójtostwo za osobnym chodzi przywilejem i ma nań prawo emfiteutyczne Kochanowski Wojski radomski. – Rzeka Radomka lub Radomierza, wypływa z lasów wsi Bębnowa, uchodzi przy Ryczywole do Wisty. Dzieli dyecezyą krakowską od gnieźnieńskiej; oblewa grunta urodzajne, mogłaby być bliżej ujścia uczyniona spławną, lecz wielkim nakładem. (1)
AUGUSTÓW , wieś król… do ekonomii Kozienickiej, d. 5. Niedawna i szczupła osada smolarzów prawie, która z drugą zwaną Stanisławice, nosi pamięć imienia szczęśliwie nam panującego króla. Leży wśród lasów borowych, w gruntach piasczystych, na trakcie radomskim, m. 4 od Radomia.
–- (1) Inne rzeki, podług alfabetycznego porządku swych nazwisk są opisane.
BABIN, w. dz. do klucza i par. Janowieckiej, d. 25, w gruntach miernych, mających rudę żelazną nieobfitą; razem z Janowcem miewała panów; o m. 6 od Radomia.
BĄKÓW, w. dz., d. 18, w gruntach średnich, poczęści piasczystych, nad rz… służącą do młynów, z stawem i lasem; m. 3 i pół od Radomia, w par. Wysockiej. Gniazdo domu Bąkowskich, herbu Ryś; dalej dziedzictwo Wieszczyckich, Radziwiłłów, Przyłuskich, teraz Kraszewskich.
BĄKÓW, w. duch., d. 13, grunta ma mierne i las, par. do Nieznamierowic; m. 4 od Radomia. Należy do opactwa Sulejows. przez zamianę za Skrzynno.
BĄKOWA, w. dz., d. 19. Leży w równinie, gruntach dobrych, lecz poczęści mokrych i sapowatych; ma staw, lasy, łąki; m. 4 1/2 od Radomia. Przechodziła z rąk do rąk: Niszczyckich, Gostomskich, Leżeńskich, Oleśnickich, Lipińskich teraz. (1)
BĄKOWIEC, ob. Bukowiec.
BAŁTÓW lub BAŁUTÓW, w. dz., d. 115, – (1) Opuszczona właścicielka Sanguszkowa Marsz. L., od której Lipińscy nabyli.
ozdobna koś… farnym i pałacem od Chomentowskiego hetmana zmurowanym. Grunta pszenne, górzyste, lasy znaczne i łąki. Góry tej wsi mają glinki i piaski różnego koloru, zdatne na farfury; niezbywa też tu na marmurze, kamieniach wapiennych i rudzie żelaznej. Leży nad rz. Kamienną, na której młynów 5 i tartaków 2; m. 7 od Radomia, 10 od Lublina. Niegdyś miała erekcyą miasteczka; w wieku 16 dziedzictwo Chocimowskich; długo się potem na niej Ossolińskich dom pisał, toż Chomentowskich, których sukcessorowie dziś do niej prawo maję.(1) BAŁTOWSKA WOLA, w. dz., d. 14, nad Kamienną, z lasami, tuż przyległa, do Bałtowa należy.
BARANÓW, w. kr. do Sstwa Soleckiego, dymów 27, w gruntach piaszczystych, z lasem, blisko Wisły, m. 7 od Radomia.
BARDZICE czyli Ziembaczów, w. dz., d. 19, ma grunta mierne pszenne, bez lasu, z pastwiskami; do par. Skaryszewskiej. Gniazdo – (1) Podług taryfy dymów i podatku podymnego 1776 r. (rękopism), dziedziczył Ant. Małachowski Pisarz W. K. Erekcyi miasteczka wynaleść nie mogłem. T. L.
dawne Bardzickich, Gęborzewskich potem, Dönhoffow, dziś Tymińskich dziedzictwo, m. 1 1/2 od Radomia.
BARTODZIEJE, w. dz., d. 17, grunta mierne i równe, lasów i łąk dostatek, nad rz. Radomką, po nad którą pastwiska błotniste; par. Goryń, m. 3 od Radomia. Dawne siedlisko Duninów-Bartodziejskich… potem Dobrutów, Baranowskich, Boglewskich; dziś jest w kilku częściach.
BARTODZIEJE, w. kr. do Sstwa Zwoleńskiego, d. 56, w gruntach dobrych, z lasem znacznym i stawami, na trakcie, m. 3 od Radomia, i od Zwolenia; par. Tczów.
BARYCZ, w. dz., d. 20, w gruntach poczęści piasczystych, z stawem i lasem, leży nad Sycynką, która ją dzieli od Jasieńca. Do par. Zwoleńskiej, m. 5 od Radomia. Długie siedlisko Kochanowskich domu, wsławione wierszami poety; od nich do Chomętowskich, teraz sukcessorów.
BEŹNIK lub BRZEŹNIK, w. dz., d. 24, ma grunta urodzajne i stawy, nad rz. Wieżownicą, dzielącą od Rzuchowa, w par. Skrzyńskiej, m. 4 od Radomia. Niegdyś dziedzictwo Rzuchowskich, potem Lasockich, dalej Potkańskich od 1650 r.
BIAŁOBRZEGI, w. dz., d. 20 nad Wisłą, w gruntach pszennych i łąkach obszernych podległych wylewom. Miała dziedziców Białobrzeskich, Ciołków Zielińskich, Boratynich, Wieszczyckich, Kierekieszów, Wykowskich, teraz Orańskich; m. 2 od Janowca, 7 od Radomia; par. Chotcza.
BIELANY, do ekon. Kozienickiej, d. 6, wśród lasów, grunta mierne, niedaleko Wisły; m. 7 od Radomia. Część do mansyonarzów warsz., ma d. 7, par. Swierze.
BIELINY, w. dz., d. 22, z koś… farnym. Ma grunta piasczyste i staw, m… od Radomia 5, od Gielnowa 1/2. Była w dziedzictwie Bielińskich, Kochanowskich, Szaniawskich.
BIENIĘDZICE, w. dz., d. 15, grunta po części piasczyste, z lasem; do Jarosławic par., od Radomia m. 1 1/2. Gniazdo domu Bieniędzkich herbu Korab; długo w ręku Kochanowskich była, teraz Modzelewskich.
BIERZDZIEŻA, w. dz. do klucza Sarnowskiego, d. 15. W gruntach porniernych, o m. 6 1/2 od Radomia, do par. Olexów. Tuż, leży przyległość Wola Bierzdzieska. Stąd pisali się Romerowie, Broniewscy, Gniewoszowie; po nich Szembekowie i Mycielscy dziedzicami byli.
BIERZWCE, w. dz., d. 10 i Wulka Bierzwiecka nie osiadła; ma lasy, łąki dobre i grunta średnie. Gniazdo domu Bierzwieckich. Część jej duchowna należy do probos. Jedlińskiego; w par. Goryńskiej, m. 2 1/2 od Radomia.
BIESZKÓW, w. duch… do klucza Mirowskiego, grunta ma poczęści piasczyste, lasu mało. Stąd się ciągnie poczyna rz. Iłża. W par. Jastrząbskiej, m. 4 od Radomia.
BŁASZNO lub BŁESZNO, w. dz. d. 14, nad rz. Pilicą, w gruntach miernych, z lasem, m. 4 od Radomia, par. Radzanów. Byli jej dziedzicami: Błaszyńscy, Wolscy, Kożuchowscy, Piotrowscy teraz.
BŁAZINY, w. duch… do klucza Iłżeckiego, d. 46. Ma grunta urodzajne i obszerne, lasy i pastwiska dobre. Leży pod Iłżą i nad rz… tego imienia, m. 4 od Radomia.
BŁOTNICA, w. dz., d. 25. Nazwisko winna posadzie błotnistej, z koś… zmurowanym niedawno kosztem X. Oficyała Skórkowskiego. Grunta dobre, łąki obszerne, bez lasu, w położeniu górzystem, na trakcie warsz., m. 3 1/2 od Radomia. Niegdyś siedlisko Błotnickich herbu Doliwa, teraz dziedzictwo Przerębskich.
BOGUSŁAWICE, w. dz., d. 18, w gruntach dobrych, z lasem. Byt tu zameczek od Kazanowskiego stawiony; m. 1 1/2 od Radomia. Było długie dziedzictwo Kazanowskich, Choteckich, teraz Sobieszczańskich.
BOGUSZÓWKA, w. dz. do klucza i par. Regowskiej, d. 32. Ma grunta mierne, stawy, rzeczki, pałac murowany, zaczęty od Wielopolskiego Koniusz. K. Leży na trakcie warsz… z Rusi, niedaleko Wisty, pod Gniewoszowem, m. 7 od Radomia. Wzięta nazwisko od dziedzictwa Boguszów, weszła potem w dom Regowskich, Pękosławskich, Witowskich, dotąd Wielopolskich.
BOISKA, w. duch… do Benedyktynów Swiętokrzyskich, d. 49, w gruntach dobrych i łąkach, nad Wisła., w par. Soleckiej, m. 8 od Radomia, 1/2 od Solca.
BOLĘCIN, w. dz. do klucza i par. Borkowickiej, w gruntach dobrych, d. 12, od Radomia m. 4 1/2.
BOREK, w. dz. do klucza Sarnowskiego, d. 2, grunta piasczyste; pod Gniewoszowem, od Radomia m. 7, w par. Olexów.
BORKOWICE, d. 45, ma grunta dobre, gliniaste, lasy i rudy żelaznej dosyć, koś… farny erekcyi Duninów, m. 4 1/2 od Radomia, 3 od Końskich, i od Skrzynna. Sta… d dzielnica Duninów, Borkowskimi zwana, potem dziedzictwo Wolskich, Chlęwickich, teraz Małachowskich.
BORÓW lub BOROWICA, nad rz. Iłżą, w gruntach piasczystych, z lasem; od Radomia m. 3 1/2, d. 0, par. Odechów. Miała dziedziców: Tymińskich, Olszewskich, Różańskich, teraz Baranowskich.
BOROWA WOLA, d. 4. Dawna przyległość Sulgostowa, do par. Klwowskiej.
BORYA, do klucza Bałtowskiego, d. 67. Osiadła od garncarzów, bo obfituje w gliny dobre i glinki różne; ma las i grunta dobre; leży nad rz. Kamienną, m. 8 od Radomia.
BRACIEJOWICE, w. duch… do Benedyk. Świętokrzyskich; d. 56 w gruntach urodzajnych, nad Wisłą, m. 8 od Radomia, w par. Soleckiej.
BRAMCA, d. 17, grunta mierne, z lasami, ma rzekę tego imienia, służącą młynom. W par. Jasiońskiej, m. 3 od Radomia. Była w dziedzictwie Zawiszów, Swiderskicli, Ligęzów, Bidzińskich, teraz Mireckich i Wężyków.
BRÓD, w. do klucza Jedlińskiego, w gruntach urodzajnych, nad Radomką; d. 14, par. Jonkowice, m. 2 1/2 od Radomia. Jednych z Jedlińskiem miewała panów.
BRÓDEK, d. 5, leży na kępie rz. Radomki, przeto szczupłe grunta; łąki i pastwiska ma błotniste, osiadła od samych rybaków, którzy nie robią pańszczyzny, ale czynszują. Dziedzictwo Pułaskich; par. Goryń, m. 2 od Radomia.
BRODY, w. duch., należy do seminarium kieleckiego, d. 34. Ma staw, łąki, rudy żelazne i kuźnicę; m. 7 od Radomia.
BROGOWA, d. 23, ma grunta równe i żyzne, dwór, lasy, pastwiska; par. Skrzyńska, 4 m… od Radomia. Było dziedzictwo Gliświckich, Chlewickich, Kochanowskich, teraz Brzezińskich.
BROMÓW, d. 22, w gruntach dobrych z lasem, do par. CJilewiskicj, m. 4 od Radomia. Dziedziczyli tu: Wolscy, Chlewiccy,. Kazanowscy, dotąd Piegłowscy.
BRONIOWICE, d. 64, ma grunta dobre, lasy, stawy i młyny, blisko Wisty i na trakcie, par. Jaroszyn, mil 7 od Radomia. Wieś tę dzielnica jedna Firlejów dostawszy po Miechowskiej, wzięła nazwisko Broniowskich; była potem Polanowskich, teraz Bajerów.
BRUDNÓW, d. 16, w gruntach po większej części piasczystych, z stawami i młynami; zdobi ją dwór murowany, leży nad rzekę, w par. Wieniawskiej, m. 3 od Radomia. Z niej pisali się:, Hłohołowie, Jeżowie, Kochanowscy, Potrykowscy, Lassoccy, Brzezińscy, teraz dziedzictwo Potkańskich.
BRUDNOWSKA WOLA, d. 15, w temże położeniu.
BRYSKI, d. 11, z Wulką, do klucza Sulgostowskiego przyległość, w par. Klwowskiej.
BRYZGÓW, d. 3, z lasem znacznym, w gruntach małych, w par. Borkowickiej, m. 5 od Radomia. Dawne dziedzictwo Duninów, teraz Szydłowskich.
BRZEJŚCIANY, pustosza przyległa Mazowszanom, niegdyś Brześciańskich, Kotarbickich i Podlodowskich następnie dziedzictwo.
BRZEJŚCIE, (1) do klucza Janowieckiego z sołtystwem, w gruntach poczęści piasczystych, niedaleko Wisły, m. 6 od Radomia. Gniazdo imienia Brzeskich. BRZEZINKI, w. kr., d. 42, ma lasy znaczne, grunta mierne; prawo emfiteutyczne należy Kochanowskim, kwarta dawna zł. 1, 237; m. 3 od Radomia.
BRZEŻNICA, w. duch… do klucza Janikowskiego, d. 28, ma koś… murowany; w gruntach urodzajnych z lasera. Położenie wygodne, na trakcie, blisko Wisły, przy rzece Brzeźnicy, ni. 6 1/2 od Radomia, i od Kozienic, w par. Sieciechowskiej.
–- (1) W tab… stntys. i u Kolberga: Brzyśce.
QBRZOZOWICA, w dawnych tranzakcyach Budzyn zwana; d. 1, do klucza Winiawskiego.
BRZUZA, d. 92, z pałacem murowanym, koś… farnym, w gruntach dobrych, z lasami, stawami, blisko rz. Radomki. Ta wieś z wójtostwem i Wolą Brzuską, była królewszczyzną, ale przez konst. 1768 obrócona w dziedzictwo Ad. Ponińskiemu kuchmistrzowi K., za dobra jego Falenicę i Nowąwieś z Kępą w ziemi warsz. Zamianę tę approbowała konst. 1775 r., a dobra te nabył Ożarowski kaszt. Wojnicki, (1) którego rzędną ekonomiką w gruntach, kanałach, lasach, drogach i budowlach do lepszego przywiedzione stanu i 'znacznie są pomnożone w ludności; gdzie nowe osadzone folwarki Trawka, Maryanów, od imienia małżonki nazwany, i Dzikawola, wśród lasów, z majdanami. Od Radomia m. 4 1/2.
BUJAK, d. 8, w gruntach… piasczystych,z lasem, m. 3 od Radomia, par. Krzyżanowi- – (1) Piotr Alkantary Ożarowski, przy końcu 1781 r. został kaszt. Wojnickim, a 1793 hetm. W. K. Szczegół ten wyjaśnia: iż Siarczyński zajmował się tą pracą przed 1793 r.
ce. Dziedziczyli tu: Krzyżanowscy, Jankowscy, Zakrzewscy, Romerowie, Gomulińscy, Peczelscy, teraz Mycielscy.
BUKOWIEC, d. 21, grunta ma piasczyste i sapy z lasem. Zdobi ją rezydencya i ogród; dają się tu widzieć utrzymywane jedwabniki; w par. Skaryszew, m. 2 od Radomia. Gniazdo domu Bukowieckich, z niej się Chłochołowie pisali, teraz dziedziczą Kamieńscy.
BUKOWIEC lub BĄKOWIEC, w. duch… do Sieciechowa należy, d. 18, w gruntach dobrych, lasach, stawach i pastwiskach rozległych. Leży o milę od Wisły, 7 od Radomia, 2 od Kozienic, na trakcie warsz… z groblą nową.
BUKOWNO, d. 31, z koś… farnym i dworem; grunta poczęści piasczyste, las sosnowy; od Radomia m. 4. Dawne dziedzictwo Leżeńskich i ich sukcessorów.
BURAKÓW, d. 10, grunta ma mierne, lasy znaczne, par. Kowala Stępocina, m. 1 od Radomia. Dziedziczyli: Sulimowie, Kochanowscy, Chlewiccy, dotąd Czermińscy.
BZIN, w. duch… do klucza Mireckiego., d. 20, ma grunta piasczyste, lasy i stawy, łęki i pastwiska obszerne. Znajdują się tu rudy żelazne, jedne z najobfitszych i najlepszych; piec wielki i 2 fryszerki. Leży nad Kamionną, m… l 1/2 od Szydłowca, 6 od Radomia na trakcie krakowskim, par. do Wąchocka.
CEREKIEW, lub NOWA CERKIEW, d.
28. Ma koś… murowany, fundowany od Dzików, dwór, grunta dobre, las i łąki obszerne. Są pewne tu poznaki znajdującego się gipsu; od Radomia przeszło pół mili. Zdaje się, iż nazwisko jej, jest zabytkiem Rusi, niegdyś tu pustoszącej. Nadana przodkowi domu Firlejów, podniesiona na prawo Srzedzkie od Bolesława wstydl., a na magdeburgią od Wład. Łokietka 1330 r. Była w dziedzictwie Dzików do 1591 r., Kochanowskich do 1679, potem Rudzkich, teraz Libiszowskich. CHECHŁY, w. do klucza Janowieckiego, d. 32, grunta dobre, lasy wielkie z majdanem, par. do Olexowa, od Janowca m. 1, od Radomia 5 1/2. Dziedziczyli tu Chechlescy stąd zwani, Kochanowscy, Wąsowiczowie, Gniewoszowie, Brzechwowie.
CHLEWISKA, d. 59, z kościołem, który naprzód drewniany Duninowie z Skrzynna, a potem murowany od Wawrzyńca Chlewickiego, jako i zamek Chlewiccy stawili. Ma grunta rozległe, lasy i huty; znajduje się też i ruda żelazna obfita. Bolesław Krzywousty nadał te dobra Piotrowi Duninowi, weszły w dom Odrowążów, z których oni Chlewickiemi się nazwali i trwały w ich imieniu do wieku naszego; teraz dziedzictwo Potkańskich. Kazimierz W. nadał je 1360 r. prawem magdeburgii. (1) Od Radomia 5 m.
CHOTCZA, d. 77, w gruntach pszennych, z stawami i kępą na Wiśle znaczną, zwaną Polędzie. Leży przy ujściu Chotczy do Wisły, m. 7 od Radomia. Gniazdo Choteckich, potem Jaszowskich,. Chomętowskich, Skarszewskich, Lubomirskich, Trzcińskich dziedzictwo. Ma koś… farny.
CHOTCZA rzeka, wypływa niedaleko Łączan, bieży pod Kazanów i Ciepielów; przy – (1) Ob. Niesiecki pod Chlewickimi. W rękopismie było 1330 r. (?)
Osuchowie łączy się z Iłżą, a przy wsi Chotczy wpada do Wisły.
CHOMĘTOW, w. na 3 części dzieląca się, od przydomków zdrobniałych dziedziców: Sochy, Puszcza i Szczygła Chomętowskich nazwana. Puszczów ma d. 14, leży w równinie, grunta urodzajne, lasu mało. Pokazuje się tu ruda żelazna ale podła, i glinka biała wapnista; łąk ma dostatek. Tuż jest grunt pusty wsi dawnej Bajbuża. Dziedziczą dotąd Chomętowscy. Sochów czyli Ilików, d. 15, nadane od Chomętowskich probostwu Skaryszews., grunta ma nieco piasczyste, lasu mało. Szczygłów d. 9, osiadły od kilku szlachty, ma grunta urodzajne, pszenne, bez lasu. Od Radomia l 1/2 m.
CHOTKOWSKA WOLA, d. 24, do Sstwa Ryczywolskiego, w gruntach średnich, piasczystych, z lasami przy rzece Radomce; m. 5 od Radomia, i od Ryczywołu.
CHOTYCZE, d. 5, przyległość od niepamiętnych czasów do Ciepielowa należąca, par. do Wielgiego.
CHRONÓW, w. do klasz. Wąchockiego, d. 46, osiadła w gruntach żyznych, lasu mało; par. Mniszek, m. 2 od Radomia.
CHRONOWEK, d. 12, w temże położeniu. Dziedziczyli na nim Chronowscy, Owadowscy, Kuczkowscy, Bielińscy, Gozdzcy.
CHRUŚLICE, d. 17, grunta dobre, górzyste, lasu mało, lecz łąk dosyć, m. 2 od Radomia. Siedlisko dawne Chruślickich, potem Osuchowskich, teraz rozdzielone na kilku dziedziców. •
CHUSTKI, d. 8, grunta mierne i szczupłe, par. do Wysokiej, m. 2 1/2 od Radomia. Gniazdo imienia Chusteckich, następnie Dąbrowskich, Kossowskich, Sierskich dziedzictwo.
CHWAŁOWICE lub FALOWICE, w. z wójtostwem do klucza Iłżeckiego, d. 32, w gruntach dobrych, z lasem, m. 4 od Radomia.
CIECHOSŁAWICE, do hrabstwa Szydłowieckiego, d. 10, ma grunta mierne i równe, lasy, stawy, rudy żelazne i kuźnicę. Znajduję się też… tu źródła mineralne żelazne. Par. do Chlewisk, m. 1 1/2 od Szydłowca, 6 1/2 od Radomia.
CIEPIELÓW, d. 93, miasteczko nikczemnie zabudowane, z koś… drewnianym i dworem; ma stawy i lasy znaczne, grunta urodzajne, częścią kamieniste. Zwane było w dawnych tranzakcyach Grzymałowem, od domu (herbu) Kazanowskich, tych dóbr dziedziców; było potem w imieniu Piaseckich, Dönhoffów, teraz Karczewskich. Leży nad Chotczą, m. 2 od Zwolenia, 6 1/2 od Kozienic, 5 od Radomia. Tuż jest wieś przy mieście tegoż imienia. (1)
CIEPŁA, d. 19, w gruntach średnich, z stawem, w par. Wysockiej, m. 3 od Radomia. Dziedziczyli na niej: Cieplińscy, Zaborowscy, Koziccy, Wieszczyccy, Radziwiłłowie, Przyłuscy.
CIESIELSKA WOLA, ob. Sławeczyn.
CIURÓW, d. 8, do klucza Szydłowieckiego przynależąca wieś.
CYCHROWKA czyli WOLA PAWŁOWSKA, d. 9, ma grunta dobre, par. do Chlewisk, m. 5 od Radomia. Dziedzictwo tu mieli: Chle- – (1) Ob. Star. Pul. II, 449.
wiccy, Duninowie, Kwaśniewscy. Tuż była niegdyś wieś Cychry.
CZARNA, d. 30, w gruntach miernych, z lasami znacznemi, obfituje w kamień wapienny, osiadła najwięcej od gontarzów. Przez nią płynie rzeka t… i…, par. do Suchy, m. 2 1/2 od Radomia. Z niej nazwisko wzięli Czarneccy, stąd się też Sulimowie i Skarbkowie pisali.
CZARNOCIN, d. 9, ma grunta średnie i las, par. do Bukowna, m. 3 1/2 od Radomia. Gniazdo imienia Czarnockich herbu Lis, teraz dziedzictwo Karnickich.
CZARNOLAS, d. 31, grunta dobre, las wielki, w par. Sieciechów, (?) 1 m… od Gniewoszowa, 1 1/2 od Zwolenia, 3 od Kozienic, 5 1/2 od Radomia. Ulubione ojczyste siedlisko poety Kochanowskiego. Po 2 upłynionych wiekach, miejsce się tylko prawie zostało, w którem ten mąż mieszkał; ks. Jabłonowski Wda Nowogr. kupiwszy tę majętność, ostatki domu sławnego rnęża, kształtnem przyozdobił mieszkaniem, tak zaś budowę rozrządził, iż dom, w którym on mieszkał, nienaruszony został. (1)
–- (1) Ob. Star. Pol. II, 440.
CZERWONA, d. 31, w gruntach średnich; dają tu się widzieć znaki rudy żelaznej; par. do Wielgiego, m. 4 od Radomia. Niegdyś Miechowickich i Skarszewskich dziedzictwo.
CZYŻÓWKA, d. 10, ma grunta dobre, lecz szczupłe, bez lasu, łąk mało, z stawem. Par. do Błotnicy, m. 3 od Radomia. Dziedziczyli w niej Suscy, Leżeńscy, Goszkowscy teraz.
DĄBRÓWKA, do ekonomii Kozienickiej, d. 14, wśród pastwisk i lasów, w par. Kozienickiej, m. 6 od Radomia.
DĄBRÓWKA NAGÓRNA, d. 21, w gruntach dobrych, z lasem i stawem. Znajdują tu kamień sposobny do wapna; par. do Cerekwi, m. 1 od Radomia, dziedzictwo Kruszewskich.
DĄBRÓWKA PODŁĘZNA, d. 28, grunta średnie, z lasem, w par. Cerekiew, m. 1 1/4 od Radomia, blisko rz. Radomki, na której mostowe pozwolił Jan III r. 1690. Dziedzictwo: Dąbrowskich, Białoczowskich, Kuroszów, Zaleskich, Leieńskich, Kurdwanowskich, Karwickich, Domaszewskich, Kobyłeckich, Rychłowskich, Przyłuskich, Dziulich, teraz Mikułowskich. – Tuż dawna przyległosć Sosnówka, dziś pusta.
DĄBRÓWKA WARSZOWA, d. 15, wzięła imię od Dąbrowskiego, Warsz zwanego. Grunta mierne, przymokre, par. do Wierzbicy, m. 1 1/2 od Radomia. Była w dziedzictwie: Dąbrowskich, Sierskich, Wolskich, Lesiowskich, teraz Giebuttowskich.
DĄBRÓWKA ZABŁOTNIA, d. 10, w gruntach dobrych, par. do Kowali, m. 1 1/2 od Radomia. Dziedzictwo niegdyś Dąbrowskich, Kozłów, Parysów, Piaseckich, Rudzkich.
DAMSZÓW, d. 19, w gruntach dobrych i łąkach, z lasem, należy do Tarłowa, o m. 1 1/2 par. do Krempy.
DĘBA, d. 13, grunta dobre i las, par. do Wrzeszczowa, m. 2 1/2 od Radomia. Panami jej byli: Dębscy, Lasoccy, Morsztynowie.