Osteoporoza - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2010
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Osteoporoza - ebook
Osteoporoza to choroba polegająca na osłabieniu układu kostnego człowieka. Liczbą zachorowań na osteoporozę systematycznie wzrasta. Przyczyniają się do tego niezdrowy tryb życia, przede wszystkim nieprawidłowy sposób żywienia, a także brak lub zbyt małe natężenie aktywności fizycznej oraz palenie tytoniu. Działania profilaktyczne, między innymi systematyczny wysiłek fizyczny oraz właściwa dieta, mogą okazać się niezwykle skuteczne i należy je rozważyć szczególnie u osób, które przekroczyły 60. rok życia, mają jeden lub więcej czynników ryzyka. Pożywienie powinno zawierać wystarczająco dużo wapnia i witaminy D - składników niezbędnych do budowy kości.
W poradniku przedstawiono najważniejsze informacje o przyczynach i ryzyku wystąpienia tej choroby oraz wskazania dotyczące prawidłowej diety. Dużą część książki stanowią właściwie zbilansowane jadłospisy.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-6088-1 |
| Rozmiar pliku: | 3,4 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
WSTĘP
Osteoporoza jest jedną z plag naszej cywilizacji. Stanowi stale narastający problem zdrowotny, z systematycznie zwiększającą się liczbą zachorowań na tę chorobę i jej powikłań. Przyczyniają się do tego niezdrowy tryb życia, przede wszystkim nieprawidłowy sposób żywienia, a także brak lub zbyt małe natężenie aktywności fizycznej oraz palenie tytoniu. Pewien wpływ ma także wydłużanie się ludzkiego życia. Osteoporoza sprzyja złamaniom kości u osób w starszym wieku. Upadki u tych osób powodują około 85% złamań, głównie szyjki kości udowej. Koszty leczenia osteoporozy są ogromne (np. w Stanach Zjednoczonych wynoszą 15 mld dolarów rocznie).
W Polsce osteoporoza występuje u 7% kobiet w wieku 45–54 lat, u 25% w wieku 55–74 lat oraz u prawie połowy kobiet po 75. roku życia. U osób z osteoporozą nawet niewielki uraz może spowodować złamanie kości. Bardzo często jest to pierwszy objaw kliniczny przewlekłej, rozwijającej się od wielu lat choroby. Na przykład u kobiet już od około 40. roku życia zaczyna się zmniejszenie gęstości kości, które ulega przyspieszeniu po menopauzie.
W obliczu tak dużego problemu epidemiologicznego i medycznego (zwolnienia lekarskie, długotrwała rehabilitacja, wysokie koszty leczenia) bardzo ważna jest edukacja społeczeństwa, stosowanie prewencji i wczesne wykrywanie tej choroby. Należy przede wszystkim zwalczać czynniki ryzyka. Przeciwdziałać tej chorobie można głównie przez spożywanie odpowiednich ilości wapnia oraz systematyczny wysiłek fizyczny.
W poradniku omówiono zagadnienia związane z epidemiologią, etiopatogenezą, diagnostyką i leczeniem osteoporozy. Szczególną uwagę zwrócono na sposoby prewencji i odpowiednie żywienie – istotne zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu tej choroby.
Mirosław JaroszCO ROZUMIEMY PRZEZ OSTEOPOROZĘ? MIROSŁAW JAROSZ
Według powszechnej i akceptowanej definicji osteoporoza jest chorobą układową szkieletu, charakteryzującą się niską masą kości i zaburzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, co prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. Mogą one wystąpić nawet po niewielkim urazie, który u zdrowego człowieka nie powoduje istotnych następstw.
Definicja powyższa pozwala zrozumieć, dlaczego u ludzi w starszym wieku z osteoporozą dochodzi do złamań kości nawet po niewielkich urazach i upadkach lub po gwałtownym ruchu ciała, a czasami nawet samoistnie. Należy podkreślić, że masa kostna jest tylko częściowo odpowiedzialna za wytrzymałość mechaniczną. Równie ważne są cechy jakościowe kości związane z wiekiem oraz tzw. tempem obrotu kostnego. Za złamanie osteoporotyczne uważa się złamanie niewspółmierne do przyczyny je wywołującej, np. przy niewielkim upadku. Warunkiem jest jednak wykluczenie tzw. złamania patologicznego, najczęściej związanego z chorobą nowotworową. Ryzyko wystąpienia złamań osteoporotycznych wzrasta w przypadku zaistnienia następujących czynników:
- wiek po 65. roku życia u kobiet i po 70. roku życia u mężczyzn,
- przebyte złamanie niskourazowe,
- BMI poniżej 18 kg/m²,
- złamania osteoporotyczne u obu rodziców,
- palenie tytoniu,
- leczenie glikokortykosteroidami obecnie lub w przeszłości,
- wczesna menopauza (np. po chirurgicznym usunięciu macicy z przydatkami),
- przedwczesna menopauza (przed 45. rokiem życia).
W zależności od przyczyn prowadzących do jej rozwoju wyróżnia się osteoporozę pierwotną i wtórną (wynikającą z istnienia innych schorzeń lub przyjmowania niektórych leków). Osteoporoza pierwotna dotyczy 80% przypadków tego schorzenia. Wyodrębnia się w niej postać idiopatyczną i inwolucyjną. Pierwsza z nich, występująca znacznie rzadziej, dotyczy ludzi młodych, jej przyczyny nie są dokładnie poznane. Drugą dzieli się na pomenopauzalną – typ I (80%) i starczą – typ II (20%) (ryc. 1).
Ryc. 1. Podział osteoporozy pierwotnej.
Największy problem epidemiologiczny stanowi osteoporoza inwolucyjna. W Stanach Zjednoczonych dotyczy ona około 25 mln kobiet i 12 mln mężczyzn. U osób tych dochodzi do ponad 1,5 mln złamań rocznie, a koszty ich leczenia wynoszą około 15 mld dolarów na rok. W krajach Unii Europejskiej występuje ponad 1 mln złamań rocznie na tle osteoporozy i liczba ta stale wzrasta. Ma to istotny wpływ na zdrowie populacji, gdyż ¹/₄ z tych osób, które doznały takiego złamania, umiera w ciągu roku, a pozostałe wymagają długotrwałego leczenia i rehabilitacji.
W tabeli 1 podano cechy charakterystyczne dla typów I i II osteoporozy inwolucyjnej.
Tabela 1
Cechy charakterystyczne dla poszczególnych typów osteoporozy inwolucyjnej
Cechy
OSTEOPOROZA
pomenopauzalna (typ I)
starcza (typ II)
Wiek wystąpienia
50.–60. rż.
70.–75. rż.
Typowe złamania
kości przedramienia typu Collesa
w obrębie stawu biodrowego
Zmiany masy kostnej
wzmożona utrata kości gąbczastej kręgów, żeber i dystalnych części kości długich
szybkość zmniejszania masy kostnej podobna jak u osób zdrowych
Należy podkreślić, że zmniejszenie gęstości kości zaczyna się u kobiet już od 39. roku życia. Z wiekiem zjawisko to nasila się, zwłaszcza po menopauzie – osiągając spadek gęstości kości o 1,2–2% rocznie. Po 50. roku życia proces ten jest nieco wolniejszy i wynosi średnio 0,9% rocznie.
Szybkość utraty masy kostnej w populacji jest bardzo zróżnicowana. Prawdopodobnie zależy ona od wielu czynników genetycznych i środowiskowych. Można wyróżnić trzy grupy osób o różnej szybkości utraty kości (tab. 2).
Tabela 2
Podział na grupy ze względu na szybkość utraty kości
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Grupa | Szybkość utraty kości |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| I (wolna szybkość utraty) | < 1,5% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| II (normalna szybkość utraty) | 1,5–3% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| III (szybka prędkość utraty) | > 3% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
Szybką utratą masy kostnej charakteryzuje się około ¹/₃ kobiet (grupa III). Przeciętnie kobieta traci 30–50% masy kości beleczkowej i około 30% masy kości korowej. Proces utraty masy kości u mężczyzn jest wolniejszy, bardziej równomierny w czasie, ponieważ nie występuje u nich zjawisko przyspieszenia utraty masy kości po 50. roku życia. Dlatego też mężczyzna traci w ciągu życia 15–45% masy kości beleczkowej oraz 5–15% masy kości korowej.
Do podstawowych czynników zwiększających ryzyko rozwoju osteoporozy należą:
niska podaż wapnia w diecie (w Polsce wynosi ona około 50–60% zalecanego spożycia);
niedobór witaminy D w diecie i zmniejszona synteza witaminy D₃ (cholekalcyferol) w skórze, szczególnie w miesiącach jesiennych i zimowych z powodu braku promieniowania słonecznego (wystarczający dla prawidłowej produkcji witaminy D w skórze czas ekspozycji na słońce wynosi 3 razy w tygodniu po 15 minut);
niedobór lub nadmiar fosforu w diecie (optymalny stosunek wapnia do fosforu wynosi 1:1);
spożywanie zbyt małych lub dużych ilości białka – duże spożycie białka powoduje kwasicę metaboliczną, która zwiększa utratę wapnia przez nerki, niedobór zaś białka (zwłaszcza u osób starszych) nasila utratę masy kostnej oraz osłabia mięśnie, co sprzyja upadkom;
nadmierne spożywanie alkoholu – powoduje zaburzenia funkcji wątroby, objawiające się zaburzeniami hydroksylacji witaminy D, oraz upośledzenie funkcji osteoblastów; stymuluje osteoklasty;
duże spożycie kawy, tj. powyżej 3 filiżanek na dobę, zaburza bilans wapniowy w organizmie;
palenie tytoniu zmniejsza syntezę witaminy D₂ w nerkach (aktywny metabolit witaminy D) oraz zwiększa wydalanie wapnia z moczem;
brak aktywności lub mała aktywność fizyczna powoduje demineralizację i osłabienie kości oraz pogarsza ogólną sprawność ruchową, co sprzyja upadkom.
Osteoporoza jest jedną z plag naszej cywilizacji. Stanowi stale narastający problem zdrowotny, z systematycznie zwiększającą się liczbą zachorowań na tę chorobę i jej powikłań. Przyczyniają się do tego niezdrowy tryb życia, przede wszystkim nieprawidłowy sposób żywienia, a także brak lub zbyt małe natężenie aktywności fizycznej oraz palenie tytoniu. Pewien wpływ ma także wydłużanie się ludzkiego życia. Osteoporoza sprzyja złamaniom kości u osób w starszym wieku. Upadki u tych osób powodują około 85% złamań, głównie szyjki kości udowej. Koszty leczenia osteoporozy są ogromne (np. w Stanach Zjednoczonych wynoszą 15 mld dolarów rocznie).
W Polsce osteoporoza występuje u 7% kobiet w wieku 45–54 lat, u 25% w wieku 55–74 lat oraz u prawie połowy kobiet po 75. roku życia. U osób z osteoporozą nawet niewielki uraz może spowodować złamanie kości. Bardzo często jest to pierwszy objaw kliniczny przewlekłej, rozwijającej się od wielu lat choroby. Na przykład u kobiet już od około 40. roku życia zaczyna się zmniejszenie gęstości kości, które ulega przyspieszeniu po menopauzie.
W obliczu tak dużego problemu epidemiologicznego i medycznego (zwolnienia lekarskie, długotrwała rehabilitacja, wysokie koszty leczenia) bardzo ważna jest edukacja społeczeństwa, stosowanie prewencji i wczesne wykrywanie tej choroby. Należy przede wszystkim zwalczać czynniki ryzyka. Przeciwdziałać tej chorobie można głównie przez spożywanie odpowiednich ilości wapnia oraz systematyczny wysiłek fizyczny.
W poradniku omówiono zagadnienia związane z epidemiologią, etiopatogenezą, diagnostyką i leczeniem osteoporozy. Szczególną uwagę zwrócono na sposoby prewencji i odpowiednie żywienie – istotne zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu tej choroby.
Mirosław JaroszCO ROZUMIEMY PRZEZ OSTEOPOROZĘ? MIROSŁAW JAROSZ
Według powszechnej i akceptowanej definicji osteoporoza jest chorobą układową szkieletu, charakteryzującą się niską masą kości i zaburzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, co prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. Mogą one wystąpić nawet po niewielkim urazie, który u zdrowego człowieka nie powoduje istotnych następstw.
Definicja powyższa pozwala zrozumieć, dlaczego u ludzi w starszym wieku z osteoporozą dochodzi do złamań kości nawet po niewielkich urazach i upadkach lub po gwałtownym ruchu ciała, a czasami nawet samoistnie. Należy podkreślić, że masa kostna jest tylko częściowo odpowiedzialna za wytrzymałość mechaniczną. Równie ważne są cechy jakościowe kości związane z wiekiem oraz tzw. tempem obrotu kostnego. Za złamanie osteoporotyczne uważa się złamanie niewspółmierne do przyczyny je wywołującej, np. przy niewielkim upadku. Warunkiem jest jednak wykluczenie tzw. złamania patologicznego, najczęściej związanego z chorobą nowotworową. Ryzyko wystąpienia złamań osteoporotycznych wzrasta w przypadku zaistnienia następujących czynników:
- wiek po 65. roku życia u kobiet i po 70. roku życia u mężczyzn,
- przebyte złamanie niskourazowe,
- BMI poniżej 18 kg/m²,
- złamania osteoporotyczne u obu rodziców,
- palenie tytoniu,
- leczenie glikokortykosteroidami obecnie lub w przeszłości,
- wczesna menopauza (np. po chirurgicznym usunięciu macicy z przydatkami),
- przedwczesna menopauza (przed 45. rokiem życia).
W zależności od przyczyn prowadzących do jej rozwoju wyróżnia się osteoporozę pierwotną i wtórną (wynikającą z istnienia innych schorzeń lub przyjmowania niektórych leków). Osteoporoza pierwotna dotyczy 80% przypadków tego schorzenia. Wyodrębnia się w niej postać idiopatyczną i inwolucyjną. Pierwsza z nich, występująca znacznie rzadziej, dotyczy ludzi młodych, jej przyczyny nie są dokładnie poznane. Drugą dzieli się na pomenopauzalną – typ I (80%) i starczą – typ II (20%) (ryc. 1).
Ryc. 1. Podział osteoporozy pierwotnej.
Największy problem epidemiologiczny stanowi osteoporoza inwolucyjna. W Stanach Zjednoczonych dotyczy ona około 25 mln kobiet i 12 mln mężczyzn. U osób tych dochodzi do ponad 1,5 mln złamań rocznie, a koszty ich leczenia wynoszą około 15 mld dolarów na rok. W krajach Unii Europejskiej występuje ponad 1 mln złamań rocznie na tle osteoporozy i liczba ta stale wzrasta. Ma to istotny wpływ na zdrowie populacji, gdyż ¹/₄ z tych osób, które doznały takiego złamania, umiera w ciągu roku, a pozostałe wymagają długotrwałego leczenia i rehabilitacji.
W tabeli 1 podano cechy charakterystyczne dla typów I i II osteoporozy inwolucyjnej.
Tabela 1
Cechy charakterystyczne dla poszczególnych typów osteoporozy inwolucyjnej
Cechy
OSTEOPOROZA
pomenopauzalna (typ I)
starcza (typ II)
Wiek wystąpienia
50.–60. rż.
70.–75. rż.
Typowe złamania
kości przedramienia typu Collesa
w obrębie stawu biodrowego
Zmiany masy kostnej
wzmożona utrata kości gąbczastej kręgów, żeber i dystalnych części kości długich
szybkość zmniejszania masy kostnej podobna jak u osób zdrowych
Należy podkreślić, że zmniejszenie gęstości kości zaczyna się u kobiet już od 39. roku życia. Z wiekiem zjawisko to nasila się, zwłaszcza po menopauzie – osiągając spadek gęstości kości o 1,2–2% rocznie. Po 50. roku życia proces ten jest nieco wolniejszy i wynosi średnio 0,9% rocznie.
Szybkość utraty masy kostnej w populacji jest bardzo zróżnicowana. Prawdopodobnie zależy ona od wielu czynników genetycznych i środowiskowych. Można wyróżnić trzy grupy osób o różnej szybkości utraty kości (tab. 2).
Tabela 2
Podział na grupy ze względu na szybkość utraty kości
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| Grupa | Szybkość utraty kości |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| I (wolna szybkość utraty) | < 1,5% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| II (normalna szybkość utraty) | 1,5–3% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
| III (szybka prędkość utraty) | > 3% rocznie |
+--------------------------------------+--------------------------------------+
Szybką utratą masy kostnej charakteryzuje się około ¹/₃ kobiet (grupa III). Przeciętnie kobieta traci 30–50% masy kości beleczkowej i około 30% masy kości korowej. Proces utraty masy kości u mężczyzn jest wolniejszy, bardziej równomierny w czasie, ponieważ nie występuje u nich zjawisko przyspieszenia utraty masy kości po 50. roku życia. Dlatego też mężczyzna traci w ciągu życia 15–45% masy kości beleczkowej oraz 5–15% masy kości korowej.
Do podstawowych czynników zwiększających ryzyko rozwoju osteoporozy należą:
niska podaż wapnia w diecie (w Polsce wynosi ona około 50–60% zalecanego spożycia);
niedobór witaminy D w diecie i zmniejszona synteza witaminy D₃ (cholekalcyferol) w skórze, szczególnie w miesiącach jesiennych i zimowych z powodu braku promieniowania słonecznego (wystarczający dla prawidłowej produkcji witaminy D w skórze czas ekspozycji na słońce wynosi 3 razy w tygodniu po 15 minut);
niedobór lub nadmiar fosforu w diecie (optymalny stosunek wapnia do fosforu wynosi 1:1);
spożywanie zbyt małych lub dużych ilości białka – duże spożycie białka powoduje kwasicę metaboliczną, która zwiększa utratę wapnia przez nerki, niedobór zaś białka (zwłaszcza u osób starszych) nasila utratę masy kostnej oraz osłabia mięśnie, co sprzyja upadkom;
nadmierne spożywanie alkoholu – powoduje zaburzenia funkcji wątroby, objawiające się zaburzeniami hydroksylacji witaminy D, oraz upośledzenie funkcji osteoblastów; stymuluje osteoklasty;
duże spożycie kawy, tj. powyżej 3 filiżanek na dobę, zaburza bilans wapniowy w organizmie;
palenie tytoniu zmniejsza syntezę witaminy D₂ w nerkach (aktywny metabolit witaminy D) oraz zwiększa wydalanie wapnia z moczem;
brak aktywności lub mała aktywność fizyczna powoduje demineralizację i osłabienie kości oraz pogarsza ogólną sprawność ruchową, co sprzyja upadkom.
więcej..
