Otorynolaryngologia dziecięca. Tom 1 - ebook

AUTORZY TOM 1–2

Dr hab. n. med. Lidia Zawadzka-Głos

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UCK

Warszawski Uniwersytet Medyczny

******

Prof. dr hab. n. med. Aleksandra Banaszkiewicz

Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr hab. n. med. Ireneusz Bielecki

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Chirurgii Głowy i Szyi

Katedra Chirurgii Dziecięcej

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Prof Andrew J. Fishman

University of Missouri Medical Center, Columbia Missouri USA

ACIBADEM BelMedic Clinical

Center Belgrade, Serbia

Department of Otolaryngology, Audiology and Phoniatrics,

Children’s Hospittal of Bydgoszcz, Poland

Dr hab. n. med. Wojciech Gawron

Oddział Otolaryngologii w Medicus Clinic

Lek. Karolina Haber

Oddział Otolaryngologii, Audiologii i Foniatrii Dziecięcej,

Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Józefa Brudzińskiego w Bydgoszczy

UMK, Collegium Medicum w Bydgoszczy

Prof. dr hab. n. med. Elżbieta Hassman-Poznańska

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Lek. med. Jolanta Jadczyszyn

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UCK

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Maria Makuszewska

Katedra i Klinika Otorynolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr hab. Józef Mierzwiński prof. UMK

Oddział Otolaryngologii, Audiologii i Foniatrii

Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy

Dziecięcy Program Implantów Słuchowych

Dr n. med. i n. o zdr. Elżbieta Niemczyk-Cieślak

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UCK

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Justyna Rutkowska

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. med. Andrzej Senderski

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UCK

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr hab. med. Bożena Skotnicka

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr hab. med. Agata Szkiełkowska, prof. IFPS

Klinika Audiologii i Foniatrii

Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie

Dr hab. n. med. Jarosław Szydłowski

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej

Katedra Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej

Szpital Kliniczny im. Karola Jonschera Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Dr n. med. Justyna Tyra

Oddział Otolaryngologii, Audiologii i Foniatrii Dziecięcej

Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Józefa Brudzińskiego w Bydgoszczy

UMK, Collegium Medicum w Bydgoszczy

Dr hab. n. med. Anna Zakrzewska

Klinika Otolaryngologii, Audiologii i Foniatrii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Lek. Mateusz Zonenberg

Klinika Otolaryngologii Dziecięcej

Uniwersytet Medyczny w BiałymstokuSPIS TREŚCI TOM 1

1. Choroby jamy ustnej i gardła Anna Zakrzewska

2. Choroby gruczołów ślinowych Elżbieta Hassmann-Poznańska, Maria Makuszewska

3. Choroby wrodzone krtani i tchawicy Jarosław Szydłowski

4. Zagadnienia foniatryczne w praktyce pediatrycznej Agata Szkiełkowska

5. Choroby nosa i zatok przynosowych Lidia Zawadzka-Głos

6. Choroby szyi u dzieci Bożena Skotnicka, Justyna Rutkowska, Mateusz Zonenberg

7. Choroby uszu u dzieci Jolanta JadczyszynWYKAZ SKRÓTÓW TOM 1–2

ABI – (auditory brainstem implant) – implant pniowy

ABR – (auditory brainstem responses) – słuchowe potencjały wywołane pnia mózgu

ALCL – (anaplastic large cell lymphoma) – anaplastyczne chłoniaki wielkokomórkowe

ANN – alergiczny nieżyt nosa

ANSP – (auditory neuropathy spectrum disorder) – spektrum zaburzeń neuropatii słuchowej

APD – (auditory processing disorders) – zaburzenia przetwarzania słuchowego

ASHA – (American Speech-Language-Hearing Association)

ASO – miano przeciwciał antystreptolizyny O

ASSR – (auditory steady state responses) – słuchowe potencjały stanu ustalonego

BAHA – (bone anchored hearing aid) – rodzaj aparatu słuchowego zakotwiczonego w kości/implant BAHA

BB – błona bębenkowa

BOA – (behavioral observational audiome) – behawioralna audiometria obserwacyjna

BOR – (branchio-oto-renal syndrome) – zespół skrzelowo-uszno-nerkowy

BRMS – (RMS botryoid) – groniasty typ guza RMS

BTE – (behind the ear) – zauszny aparat cyfrowy z miękkimi wkładkami dokanałowymi

CBCT – (cone-beam computed tomography) – tomografia komputerowa wiązki stożkowej

CEOAE – (click evoked otoacoustic emissions) – otoemisje wywołane trzaskiem

CERA – (cortical electric response audiometry) – słuchowe potencjały korowe

CHL – (conductive hearing loss) – niedosłuch przewodzeniowy

CLN – (palpable cervical lymph nodes) – palpacyjnie wyczuwalne węzły chłonne szyi

CMNS – (congenital midnasal stenosis) – wrodzone zwężenie jam nosa

CMT – (Charcot-Marie-Tooth disease) – choroba Charcota-Mariego-Tootha

CMV – cytomegalowirus

CNPAS – (congenital nasal pyriform aperture stenosis) – wrodzone zwężenie otworu gruszkowatego

CPA – (conditioned play audiometry) – audiometria zabawowa

CRP – (C-reactive protein) – białko C-reaktywne

CST – (Competing Sentences Test) – test zdań konkurujących

CVC – (Consonant Vovel Consonant Test) – sylabowy test rozdzielnouszny

CWT – (Competing Words Test) – test wyrazów konkurujących

DDHS – (direct drive hearing system) – rodzaj implantu wykorzystującego przetwornik elektromagnetyczny

DDT – (Dichotic Digit Test) – liczbowy test rozdzielnouszny

DFNA – niedosłuch izolowany dziedziczony w sposób autosomalny dominujący

DFNB – niedosłuch izolowany dziedziczony autosomalnie recesywnie

DFNX – niedosłuch izolowany sprzężony z chromosomem X

DLBCL – (diffuse large B–cell lymphoma) – chłoniak rozlany z dużych komórek B

DLF – (difference limen for frequency) – test dyskryminacji częstotliwości dźwięku

DLI – (difference limen for intensity) – test dyskryminacji głośności dźwięku

DPOAE – (distorsion product otoacoustic emissions) – otoemisje produktów zniekształceń nieliniowych ślimaka

eABR – (electrically evoked auditory brainstem response) – wywołane elektrycznie potencjały słuchowe z pnia mózgu

EAPS – (ectopic accessory parotid system) – dodatkowy ektopowy system przyusznicy

EBV – (Epstein-Barr virus) – wirus Epsteina-Barr

ECoG – (electrocochleography) – elektrokochleografia

ECS – (extraskeletal chondrosarcoma) – chondrosarcoma poza układem szkieletowym

ECV – (ear canal volume) – pojemność przewodu sluchowego zewnętrznego

ELISA – (enzyme-linked immunosorbent assay) – laboratoryjna metoda immunoenzymosorpcyjna, która służy m.in. do ilościowego wykrywania przeciwciał we krwi

ESWL – (extracorporeal shock wave lithotripsy) – litotrypsja z użyciem zewnętrznej fali uderzeniowej

ETF – (Eustachian tube function) – test drożności trąbki słuchowej Eustachiusza

EXIT – (ex utero intrapar-tum treatment) – procedura EXIT umożliwiająca ocenę i udrożnienie dróg oddechowych przy cięciu cesarskim

FDG – fluorodeoksyglukoza

FTM – (floating mass transducer) – przetwornik elektromagnetyczny

HL – (Hodgkin’s lymphoma) – chłoniak Hodgkina

HNL – (histiocytic necrotizing lymphadenitis) – histiocytarne martwicze zapalenie węzłów chłonnych, choroba Kikuchi-Fujimoto

HRCT – (high-resolution computed tomography) – badanie obrazowe wysokiej rozdzielczości

HSV – (herpes simplex virus) – wirus opryszczki zwykłej

IALP – (International Association of Communication Sciences and Disorders)

IDRF – (image defined risk factor) – badania obrazowe czynników ryzyka

IHC – (immunohistochemistry) – badanie immunohistochemiczne

INN – infekcyjny nieżyt nosa

ISH – (in situ hybridization) – metoda hybrydyzacji in situ

KD – (Kawasaki disease) – choroba Kawasakiego

LCMV – (lymphocytic choriomeningitis virus) – wirus limfocytarnego zapalenia splotu naczyniówkowego

LLR – (long latency responses) – słuchowe potencjały długolatencyjne

LMS – (Lund-MacKay score) – skala Lund-Mackaya

MAD – (migraine associated dizziness/migrainous vertigo) – migrena, której towarzyszą zawroty głowy

MDCT – (multi-row-detector computed tomography) – wielorzędowa tomografia komputerowa

MDVP – (multi dimensional voice program) – wielowymiarowy program głosowy

MED–EL – (Vibrant Soundbridge) – rodzaj implantu wykorzystującego przetwornik elektromagnetyczny

MESNA – preparat sodium 2-mercaptoethanesulfonate

MET – (middle ear transducer) – rodzaj implantu wykorzystującego przetwornik elektromagnetyczny

MHL – (mixed hearing loss) – niedosłuch mieszany

MLD – (masking level difference) – test różnicy poziomów maskowania

MLR – (middle latency responses) – słuchowe potencjały średniolatencyjne

MMN – (mismatch negativity) – długolatencyjna fala niezgodności

MPNST – (malignant peripheral nerve sheath tumor) – złośliwy nowotwór osłonek nerwów obwodowych

MPNT – (malignant peripheral neuro-ectodermal tumor) – złośliwy obwodowy guz neuroektodermalny

MRSA – (methicillin-resistant Staphylococcus aureus) – gronkowiec złocisty oporny na metycylinę

MZL – (marginal zone lymphoma) – chłoniak strefy brzeżnej

NBS – (Nijmegen breakage syndrome) – zespół Nijmegen

NCAM – (neural cell adhesion molecule) – cząsteczka adhezyjna komórek nerwowych; jeden z markerów immunohistochemicznych

NFM – (neurofibromatosis) – nerwiakowłókniak

NHL – (non-Hodgkin’s lymphoma) – chłoniaki nieziarnicze

NNN – niealergiczny nieinfekcyjny nieżyt nosa

NSE – neurospecyficzna enolaza

NTM – (Nontuberculosis mycobacteria) – prątki niegruźlicze

OCD – (ossicular chain disruption) – przerwanie ciągłości łańcucha kosteczek słuchowych

OME – (otitis media with effusion) – wysiękowe zapalenie ucha

OUN – ośrodkowy układ nerwowy

PCR – (polymerase chain reaction) – łańcuchowa reakcja polimerazy

PET – (positron emission tomography) – pozytonowa tomografia emisyjna

PFAPA – (periodic fever, aphthous stomatitis, pharyngitis and Cervical adenitis) – nawrotowa gorączka, aftowe zapalenie jamy ustnej, gardła i szyjnych węzłów chłonnych –zespół chorobowy zaliczany do chorób autozapalnych

PNET – (primitive neuroectodermal tumor) – prymitywny guz neuroektodermalny

PNMZL – (pediatric nodal marginal zone lymphoma) – dziecięcy węzłowy chłoniak strefy brzeżnej

POEM – (peroral endoscopic myotomy) – przezustna miotomia endoskopowa

PORP – (partial ossicular replacement prostheses) – częściowa proteza kosteczek słuchowych

PPPBSuN – Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków

PRMS – (RMS pleomorphic) – pleomorficzny typ guza RMS

p-VHI – (Pediatric Voice Handicap Index) – wystandaryzowany kwestionariusz dla populacji pediatrycznej

PVQOL – (Pediatric Voice-Related Quality of Life) – kwestionariusz oceny jakości życia dzieci związanej z głosem

RM – badanie rezonansu magnetycznego

RMA – (rhabdomyosarcoma alveolare) – pęcherzykowa postać guza RMS

RME – (rhabdomyosarcoma embryonale) – postać zarodkowa guza RMS

RMS – (rhabdomyosarcoma) – mięsak prążkowanokomórkowy

sABR – (speech ABR) – metoda rejestracji potencjałów z pnia mózgu dla dźwięków mowy

SC – (static compliance) – podatność

SDT – (speech detection threshold) – próg wykrywania mowy

SISI – (short increment sensitivity index) – próba, która określa czułość słuchu na małe przyrosty natężeń

SLE – (systemic lupus erythematosis) – toczeń rumieniowaty układowy

SLR – (short latency responses) – potencjały krótkolatencyjne

SNHL – (sensorineural hearing loss) – niedosłuch o charakterze czuciowo-nerwowym

SOAE – (spontaneous otoacoustic emission) – otoemisja spontaniczna

SRCT – (small round blue cell tumors) – nowotwory drobnookrągłoniebieskokomórkowe

SRT – (speech reception threshold) – próg rozumienia mowy

SSNHL – (sudden sensorineural hearing loss) – nagła głuchota idiopatyczna

STS – (soft tissue sarcoma) – mięsak tkanek miękkich

TE – trąbka Eustachiusza

TEOAE – (transient-evoked otoacoustic emissions) – otoemisje przejściowe

TGDC – (thyroglossal duct cyst) – torbiel przewodu tarczowo-językowego

TICA – (totally implantable cochlear amplifier) – implant ucha środkowego wykorzystujący przetwornik piezoelektryczny

TK – tomografia komputerowa

TMK – terapia manualna krtani

TORP – (total ossicular replacement prostheses) – całkowita proteza kosteczek słuchowych

TPP – (tympanic peak pressure) – ciśnienie panujące w jamie bębenkowej

UCL – (uncomfortable level) – określenie poziomu dyskomfortowego słyszenia

UEP – (Union of the European Phoniatricians)

UŚ – ucho środkowe

VORP – (vibrating ossicular prosthesis) – część wewnętrzna implantu MED-EL wszczepiana chirurgicznie

VRA – (visual reinforcement audiometry) – audiometria wzmocniona bodźcem wzrokowym

VZV – (varicella zoster virus) – wirus ospy wietrznej i półpaśca

ZCK – anomalia czwartej kieszonki krtaniowej

ZIKV – (Zika virus) – wirus Zika

ZOMR – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

ZNP – zapalenie neuronu przedsionkowego

ZTK – anomalia trzeciej kieszonki krtaniowejWSTĘP

Drodzy Czytelnicy,

Książka, którą trzymacie w ręku powstała dzięki pracy wielu znanych i cenionych specjalistów z zakresu otorynolaryngologii dziecięcej, którzy chcą się podzielić swoją wiedzą i doświadczeniem. Otorynolaryngologia dziecięca jest szeroką specjalizacją zajmującą się problemami zdrowotnymi w obrębie uszu, gardła, krtani, zatok przynosowych, szyi oraz podstawy czaszki. Wiedza medyczna oraz możliwości nowoczesnej diagnostyki i terapii są obecnie ogromne, a potencjał możliwości wciąż rośnie. W naturalny sposób zatem zaistniała potrzeba napisania aktualnego przewodnika po otorynolaryngologii dziecięcej, tak aby mogli z niego skorzystać lekarze praktykujący zarówno w lecznictwie ambulatoryjnym, jak i szpitalnym. Autorzy starali się przekazać aktualną wiedzę medyczną w oparciu o doświadczenia własne oraz współczesną literaturę naukową polską i zagraniczną. Omówione zostały problemy wad rozwojowych, choroby infekcyjne i onkologiczne w zakresie otorynolaryngologii dziecięcej. Poświęcono wiele uwagi problemom foniatrycznym, zawrotom głowy, diagnostyce i leczeniu niedosłuchu oraz urazom.

Otorynolaryngologia dziecięca skupia zarówno specjalistów diagnostów, jak i operatorów. Dla każdego z nich w książce zostały przygotowane istotne informacje z zakresu chorób otorynolaryngologicznych dzieci. Mam nadzieję, że informacje zawarte w książce będą przydatne w codziennej pracy lekarzy oraz skłonią do zastanowienia się, co można jeszcze zmienić dla dobra pacjenta.

Dziękuję wszystkim autorom, którzy zgodzili się uczestniczyć w przygotowaniu rozdziałów do książki oraz wydawnictwu za jej przygotowanie. Mam nadzieję, że pozycja ta trwale zaistnieje w bibliotecznych zbiorach i będzie służyć wielu pokoleniom lekarzy.

Życzę miłej lektury.

Dr hab. n. med. Lidia Zawadzka-Głos