Pielgrzymi nadziei. Przewodnik po Roku Świętym 2025 - ebook

JUBILEUSZ 2025

Czym są jubileusze i jaka jest ich historia?

Wszyscy doświadczamy upływu czasu. Zdarza się nawet, że tak zwana proza życia pochłania nas do tego stopnia, że tracimy poczucie czasu, zanurzając się w szarej codzienności. Dlatego właśnie niekiedy potrzebujemy wytchnienia, jakiejś pozytywnej odskoczni – i nie chodzi tu po prostu o chwilę odpoczynku, ale o coś więcej. Wydaje się, że człowiek odczuwa potrzebę, aby pewne okresy w jego życiu nabierały charakteru świątecznego. Dowodów potwierdzających tę prawidłowość dostarcza nam nie tylko naturalne doświadczenie, ale też historia ludzkości w niemal całej jej rozciągłości. Powodem do świętowania może być przykładowo wspominanie ważnych wydarzeń z przeszłości, a dla ludzi wierzących – pragnienie oddania czci Bogu i odnalezienia bliskości z Nim.

Szczególnym sposobem świętowania jest obchodzenie tzw. Jubileuszy, czyli świątecznych okresów, periodycznie powtarzających się w czasie, które w chrześcijaństwie przybierają formę uroczystych celebracji.

Spróbujmy prześledzić ich ciekawą historię, aby lepiej zrozumieć ideę, jaka stoi za świętowaniem Jubileuszu, który przeżywamy w 2025 roku.

Źródła Biblijne

Tradycja lat jubileuszowych jest bardzo dawna i sięga czasów biblijnych. W Księdze Kapłańskiej odnajdujemy następującą relację:

Potem Pan mówił do Mojżesza na górze Synaj: «Przemów do Izraelitów i powiedz im: Kiedy wejdziecie do ziemi, którą daję wam, wtedy ziemia będzie także obchodzić szabat dla Pana. Sześć lat będziesz obsiewał swoje pole, sześć lat będziesz obcinał swoją winnicę i będziesz zbierał jej plony, ale w siódmym roku będzie uroczysty szabat dla ziemi, szabat dla Pana (Kpł 25, 1–4).

Zatem Pan Bóg przez Mojżesza przekazał narodowi wybranemu konkretne polecenia dotyczące obchodzenia co siedem lat tzw. roku szabatowego. Ale to nie wszystko. W tym samym rozdziale czytamy dalej:

Policzysz sobie siedem lat szabatowych, to jest siedem razy po siedem lat, tak że czas siedmiu lat szabatowych będzie obejmował czterdzieści dziewięć lat. (…) Będziecie święcić pięćdziesiąty rok, oznajmijcie wyzwolenie w kraju dla wszystkich jego mieszkańców. Będzie to dla was jubileusz – każdy z was powróci do swej własności i każdy powróci do swego rodu. Cały ten rok pięćdziesiąty będzie dla was rokiem jubileuszowym – nie będziecie siać, nie będziecie żąć tego, co urośnie, nie będziecie zbierać nieobciętych winogron, bo to będzie dla was jubileusz, to będzie dla was rzecz święta (Kpł 25, 8–12).

Możemy zatem łatwo dostrzec, że Boży nakaz wyjątkowego przeżywania wybranych lat miał na celu dobro człowieka, ale i całego stworzenia. Chodziło tutaj nie tylko o ustanowienie świątecznego czasu, który dawał ludziom okazję do odpoczynku i pełniejszego zwrócenia się ku Bogu, ale także o uszanowanie natury poprzez pozostawienie odłogiem regularnie uprawianej ziemi, co sprzyjało zwiększeniu plonów w przyszłości.

Istotne były także społeczne i ekonomiczne aspekty jubileuszu. Przykładowo rzeczy, które w ciągu pięćdziesięciu lat pomiędzy latami jubileuszowymi zostały przez kogoś w jakiś sposób przejęte, wracały do swoich pierwotnych właścicieli, dzięki czemu stosunki własnościowe cieszyły się stabilnością. Bóg miał prawo ustanowić takie zasady, bo to ostatecznie On był stwórcą człowieka i wszystkich rzeczy, które mu służą. Wypełnianie przez Izraelitów wszystkich tych nakazów i zakazów nakierowane było zatem na odnowę życia duchowego i społecznego, a nagrodę za nie stanowiło błogosławieństwo, które Bóg okazywał swojemu wiernemu ludowi.

Chrześcijańska kontynuacja

Wydawać by się mogło, że wraz z nastaniem Nowego Przymierza, którego pośrednikiem jest Jezus, poszczególne przepisy starego prawa – w tym np. te dotyczące jubileuszy – straciły na znaczeniu. Jednak prawo to nie zostało przez Jezusa zniesione, lecz znalazło w Nim wypełnienie, zyskując nową treść i odniesienie. Warto wspomnieć tutaj epizod opisany przez św. Łukasza, kiedy to Jezus odniósł do siebie słowa starotestamentalnego proroctwa:

Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował. W dzień szabatu udał się swoim zwyczajem do synagogi i powstał, aby czytać. Podano Mu księgę proroka Izajasza. Rozwinąwszy księgę, znalazł miejsce, gdzie było napisane: Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana. (…) Począł więc mówić do nich: «Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście słyszeli» (Łk 4, 16–21).

W słowach Izajaszowego proroctwa, których wypełnieniem jest posłannictwo Jezusa – o czym On sam zapewnia swoich słuchaczy – z łatwością możemy dostrzec odniesienie do chociażby darowania długów i czasu łaski, charakterystycznych dla lat jubileuszowych. Wydarzenie to można interpretować jako zapowiedź, że wraz z nastaniem Nowego Testamentu rozpoczyna się także nowy Jubileusz – święty czas Bożego działania – zapoczątkowany przez Zmartwychwstanie Jezusa, w którym wszyscy wierzący odzyskują życie utracone przez grzech. Co więcej, pomimo że wspólnota chrześcijańska nie obchodzi już żydowskich jubileuszy, idea upamiętniania zbawczego wydarzenia w czasie, który upływa, nie przestaje być żywa. Dowodem na to jest każda niedziela – dzień Pański – obchodzone co siedem dni wspomnienie Zmartwychwstania Pana jest dla wszystkich chrześcijan zachętą do świętowania i odpoczynku.

Średniowieczny powrót do jubileuszy

Dawna idea świętowania jubileuszy odżyła w Kościele pod koniec XIII w., a więc w czasach pełnych niepokojów, związanych m.in. z ingerencją świeckich władców w sprawy Kościoła oraz kwestionowaniem władzy papieskiej. W tych okolicznościach na tron Piotrowy wstąpił papież Bonifacy VIII. W szóstym roku swojego pontyfikatu, 22 lutego 1300 r., wydał bullę „Antiquorum habet”, w której rok 1300 ogłosił tzw. Odpustem Setnym. Ten pierwszy jubileusz w historii Kościoła został ustanowiony – jak pisał sam papież – aby uzyskać całkowite odpuszczenie wszystkich grzechów i zaspokoić wszelkie pragnienie pokoju. Bonifacy VIII ustalił także warunki dla uzyskania odpustu – dla rzymian było to 30-krotne odwiedzenie w ciągu roku Bazyliki św. Piotra i Bazyliki św. Pawła za Murami, natomiast dla pielgrzymów przybywających spoza Rzymu konieczne było 15 wizyt. Według średniowiecznych kronik z okazji pierwszego Roku Świętego do Rzymu przybyły co najmniej dwa miliony wiernych, wśród których miał znajdować się m.in. wielki poeta Dante Alighieri. Ponadto Bonifacy VIII ustanowił częstotliwość obchodów jubileuszowych, które miały być odtąd celebrowane co 100 lat. Jednakże od tej zasady odstąpiono już kilkadziesiąt lat później. Na prośbę mieszkańców Rzymu skierowaną do papieża Klemensa VI w 1342 r. częstotliwość obchodów zmniejszono do 50 lat. Tym sposobem drugi Rok Święty obchodzono w Kościele w 1350 r. Pomimo plagi dżumy i katastrofalnego trzęsienia ziemi, które nawiedziło Wieczne Miasto rok wcześniej, a także nieobecności samego papieża przebywającego wówczas w Awinionie, na uroczystości przybyło ponad półtora miliona pielgrzymów.

Co ciekawe, od zasady ogłaszania jubileuszy co 50 lat odstąpiono już w 1389 r. Urban VI ogłosił jubileusz, który obchodzono rok później. Tym samym papież ustalił cykl jubileuszowy na 33 lata, upamiętniając liczbę lat, które Chrystus przeżył na ziemi. Niezależnie od tego, w 1400 r., pod koniec wcześniej ustalonego 50-letniego okresu, Bonifacy IX, bez wcześniejszego ogłoszenia jubileuszu, udzielił jubileuszowego odpustu pielgrzymom, którzy przybyli do Rzymu.

Ze średniowiecznej historii jubileuszy warto wspomnieć jeszcze dwie daty. W 1425 r., podczas jubileuszu celebrowanego przez papieża Marcina V, po raz pierwszy wprowadzono ceremoniał otwarcia Drzwi Świętych w Bazylice św. Jana na Lateranie. Natomiast papież Paweł II zdecydował się skrócić okres międzyjubileuszowy do 25 lat, co sprawiło, że od 1475 r. zwykłe jubileusze zaczęły odbywać się w regularnych odstępach czasu.

Od nowożytności do współczesności

Trudno opisać wszystkie jubileusze, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich wieków. Warto jednak wspomnieć, że w epoce nowożytnej tylko dwukrotnie zaniechano celebracji roku jubileuszowego. Stało się tak w 1800 r. z powodu francuskiej okupacji Rzymu podczas wojen napoleońskich oraz w 1850 r. z powodu niepokojów społecznych i politycznych wywołanych Wiosną Ludów.

Zdarzało się, że jubileusze ogłaszano z powodu szczególnych okoliczności, w jakich znajdował się Kościół lub nawet konkretny naród. W odniesieniu do Polski miało to miejsce dwukrotnie. Po raz pierwszy w 1609 r., gdy papież Paweł V ogłosił nadzwyczajny jubileusz, wzywając do modlitw za nasz kraj, przeżywający trudności związane z rokoszem Mikołaja Zebrzydowskiego i Janusza Radziwiłła przeciwko królowi Zygmuntowi III Wazie. Drugi jubileusz dotyczący Polski ogłosił w 1683 r. Innocenty XI, prosząc króla Jana III Sobieskiego o wsparcie w walce z wojskami tureckimi – tuż przed słynną odsieczą wiedeńską.

Nie były to jednak jedyne tzw. jubileusze nadzwyczajne, czyli odbywające się poza 25-letnim harmonogramem. W 1933 r. papież Pius XI zainaugurował pierwszy Rok Święty na pamiątkę Odkupienia – z okazji 1900 lat od śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Na przełomie 1953 i 1954 r., z inicjatywy Piusa XII, obchodzono Rok Maryjny, przypadający w setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Dwa kolejne jubileusze nadzwyczajne – w 1983 i 1987 r. – obchodził Jan Paweł II.

Ten sam papież 29 listopada 1998 r. bullą „Incarna­tionis mysterium” ogłosił Wielki Jubileusz Roku 2000. W Roku Świętym Jan Paweł II odbył kilka pielgrzymek oraz dokonał ważnych gestów – publicznie prosił o przebaczenie za grzechy popełnione w dziejach Kościoła oraz opublikował martyrologium chrześcijan zabitych w XX wieku. Jednym z głównych wydarzeń Jubileuszu były Światowe Dni Młodzieży w Rzymie, w których wzięło udział ponad dwa miliony młodych ludzi.

Ostatni z dotychczasowych jubileuszy – nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia – został ogłoszony przez papieża Franciszka bullą „Misericordiae vultus” z 11 kwietnia 2015 r. Data ta nie była przypadkowa, gdyż nawiązywała do zakończenia Soboru Watykańskiego II, które miało miejsce 50 lat wcześniej. Wyjątkowym elementem tego Roku Świętego był fakt, że jego obchody nie były związane z otwarciem Drzwi Świętych jedynie w Bazylice św. Piotra i trzech pozostałych bazylikach większych w Rzymie. Tzw. Drzwi Miłosierdzia zostały otwarte również w katedrach, sanktuariach, szpitalach i więzieniach na całym świecie. Z tej okazji papież ustanowił grupę kapłanów, nazwanych Misjonarzami Miłosierdzia, którym powierzył władzę odpuszczania najpoważniejszych grzechów, wcześniej zarezerwowaną wyłącznie dla Ojca Świętego. Owocem Roku Świętego było przedłużenie przez papieża tej posługi aż do odwołania.

Przygotowanie Do Jubileuszu 2025

Wielkie wydarzenie, jakim jest w Kościele Rok Jubileuszowy, wymaga należytego przygotowania. Nie chodzi jedynie o zewnętrzną organizację poszczególnych wydarzeń związanych z przeżywaniem Jubileuszu, ale przede wszystkim o duchowe przygotowanie całej wspólnoty wiernych. Zgodnie z wolą papieża Franciszka plan przygotowań do Jubileuszu został rozpisany na dwa lata.

Pierwszy rok przygotowań został poświęcony ponownemu odkryciu nauki Soboru Watykańskiego II. W 60. rocznicę otwarcia Soboru – 11 października 2022 r. – Ojciec Święty odprawił uroczystą Liturgię Eucharystyczną, podczas której zachęcił wszystkich chrześcijan do ponownego odkrycia dziedzictwa ostatniego soboru, szczególnie jego czterech konstytucji: „Dei Verbum”, „Sacrosanctum concilium”, „Lumen gentium” oraz „Gaudium et spes”.

Drugi etap przygotowań – rok 2024 – został ustanowiony przez papieża Franciszka Rokiem Modlitwy. Oficjalne rozpoczęcie Roku Modlitwy miało miejsce, zgodnie z zapowiedzią Ojca Świętego, w niedzielę 21 stycznia 2024 r., podczas V Niedzieli Słowa Bożego. W swoim liście do abpa Rino Fisichelli papież napisał: „Cieszę się, że rok 2024, poprzedzający wydarzenie Jubileuszowe, będzie poświęcony wielkiej «symfonii» modlitwy. Przede wszystkim, aby odnowić pragnienie przebywania w obecności Pana, słuchania Go i adorowania”. W odpowiedzi na to pragnienie papieża Franciszka, w ramach przygotowań do Jubileuszu, wszystkie diecezje na całym świecie podjęły inicjatywy mające na celu krzewienie modlitwy – zarówno indywidualnej, jak i wspólnotowej.

Oczywiście przynaglenie do podążania ścieżką modlitwy nie przestaje być aktualne wraz z zakończeniem Roku Modlitwy. Wręcz przeciwnie, Kościół zaprasza wszystkie swoje dzieci, aby to właśnie ich gorliwa modlitwa – obok pielgrzymowania i pojednania – była właściwym sposobem przeżywania Roku Jubileuszowego.

Pomocna w osobistym i wspólnotowym przygotowaniu do Jubileuszu oraz jego przeżywaniu może być broszura „Naucz nas się modlić. Żyjąc Rokiem Modlitwy”, wydana przez watykańską Dykasterię ds. Ewangelizacji. Broszurę w formacie PDF można pobrać po zeskanowaniu poniższego kodu:

Broszura „Naucz nas modlić się. Żyjąc Rokiem Modlitwy w ramach przygotowań do Jubileuszu 2025”

List papieża Franciszka

11 lutego 2022 r. został opublikowany list, który Ojciec Święty skierował do abpa Rino Fisichelli, któremu jako proprefektowi Dykasterii ds. Ewangelizacji powierzył organizację Jubileuszu Roku 2025. W liście tym papież wyraził swoje intencje co do tego, jak ma wyglądać przeżywanie Roku Jubileuszowego w Kościele. Właśnie dlatego warto, aby każdy wierzący zapoznał się z jego treścią.

Do drogiego Brata Arcybiskupa Rina Fisichelli, Przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji

Jubileusz był zawsze w życiu Kościoła wydarzeniem o wielkim znaczeniu duchowym, kościelnym oraz społecznym. Odkąd Bonifacy VIII w 1300 r. ustanowił pierwszy Rok Święty – który miał być obchodzony co sto lat, a później, na wzór biblijny, co 50, aż ostatecznie ustalono, że będzie obchodzony co 25 lat – święty, wierny lud Boży przeżywał tę celebrację jako wyjątkowy dar łaski, charakteryzujący się przebaczeniem grzechów, a w szczególności odpustem, będącym pełnym wyrazem miłosierdzia Boga. Wierni, często po zakończeniu długiej pielgrzymki, czerpią z duchowego skarbca Kościoła, przechodząc przez Drzwi Święte oraz czcząc relikwie apostołów Piotra i Pawła, przechowywane w rzymskich bazylikach. W ciągu wieków miliony pielgrzymów przybywały do tych miejsc świętych, dając żywe świadectwo wiary, która trwa od zawsze.

Wielki Jubileusz roku 2000 wprowadził Kościół w trzecie tysiąclecie jego historii. Święty Jan Paweł II bardzo go wyczekiwał i pragnął, w nadziei, że wszyscy chrześcijanie, przezwyciężywszy historyczne podziały, będą mogli wspólnie celebrować dwa tysiące lat od narodzenia Jezusa Chrystusa, Zbawiciela ludzkości. Obecnie dobiega końca pierwsze 25 lat XXI w., i jesteśmy wezwani do rozpoczęcia przygotowań, które pozwolą ludowi chrześcijańskiemu przeżywać Rok Święty w całym jego duszpasterskim bogactwie. W tym kontekście znaczącym etapem był Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, który pozwolił nam odkryć na nowo całą siłę i czułość miłosiernej miłości Ojca, abyśmy z kolei my stali się jej świadkami.

Jednak w ostatnich dwóch latach nie było takiego kraju, który nie zostałby doświadczony przez niespodziewaną pandemię, która nie tylko przyniosła doświadczenie dramatu śmierci w samotności, niepewności oraz prowizoryczności egzystencji, ale także zmieniła nasz sposób życia. Jako chrześcijanie znosiliśmy wraz ze wszystkimi braćmi i siostrami te same cierpienia i ograniczenia. Nasze kościoły pozostawały zamknięte, podobnie jak szkoły, fabryki, urzędy, sklepy oraz miejsca przeznaczone na spędzanie czasu wolnego. Wszystkich nas dotknęły niektóre ograniczenia wolności, a pandemia spowodowała nie tylko cierpienia, ale niekiedy zasiała również w naszych duszach wątpliwość, strach i zagubienie. Ludzie nauki bardzo szybko znaleźli pierwszy środek zaradczy, który stopniowo pozwala na powrót do codziennego życia. Ufamy w pełni, że epidemia zostanie przezwyciężona, a świat będzie mógł powrócić do rytmu swoich relacji osobowych i życia społecznego. Będzie to tym łatwiej osiągnąć, jeśli będziemy działać w sposób faktycznie solidarny, tak aby nie były zaniedbywane społeczności najuboższe, ale by można było dzielić się ze wszystkimi zarówno odkryciami nauki, jak i koniecznymi lekarstwami.

Musimy podtrzymywać płomień nadziei, która została nam dana, i czynić wszystko, aby każdy odzyskał siłę i pewność, żeby patrzeć w przyszłość z otwartą duszą, ufnym sercem oraz dalekosiężnym myśleniem. Najbliższy Jubileusz będzie mógł znacznie przyczynić się do przywrócenia klimatu nadziei i ufności jako znak nowego odrodzenia, którego wszyscy pilnie potrzebujemy. Z tego względu wybrałem motto: «Pielgrzymi nadziei». Wszystko to jednak będzie możliwe, jeśli potrafimy na nowo odkryć sens powszechnego braterstwa, jeśli nie będziemy zamykać oczu na dramat szerzącej się biedy, która nie pozwala milionom mężczyzn i kobiet, młodych i dzieci żyć w sposób godny istot ludzkich. Myślę szczególnie o wielu uchodźcach, zmuszonych do porzucenia swoich ziem. Niech zostaną wysłuchane głosy ubogich w tym czasie przygotowań do Jubileuszu, który, według biblijnego przykazania, przywraca każdemu dostęp do owoców ziemi: „Szabat ziemi będzie służył wam za pokarm: tobie, słudze twemu, służącej twej, najemnikowi twemu i osiadłym u ciebie przybyszom. Cały jego plon będzie służyć za pokarm także twojemu bydłu i zwierzętom, które są w twoim kraju” (Kpł 25, 6–7).

Dlatego też wymiar duchowy Jubileuszu, który wzywa do nawrócenia, niech połączy się z tymi fundamentalnymi dla współżycia społecznego aspektami, aby stanowić spójną jedność. Mając poczucie, że wszyscy jesteśmy pielgrzymami na ziemi, na której Pan nas umieścił, abyśmy ją uprawiali i jej strzegli (por. Rdz 2, 15), nie zaniedbujmy podczas tej drogi kontemplowania piękna stworzenia oraz troski o nasz wspólny dom. Mam nadzieję, że najbliższy Rok Jubileuszowy będzie celebrowany i przeżywany również z tą intencją. Istotnie, coraz większa liczba osób, wśród których wielu jest młodych i bardzo młodych, uznaje, że troska o świat stworzony jest istotnym wyrazem wiary w Boga i posłuszeństwa Jego woli.

Powierzam Tobie, drogi Bracie, odpowiedzialność za znalezienie odpowiednich form, ażeby Rok Święty był przygotowany i celebrowany z intensywną wiarą, żywą nadzieją oraz czynną miłością. Dykasteria, która szerzy nową ewangelizację, będzie umiała uczynić z tego momentu łaski znaczący etap dla duszpasterstwa w Kościołach partykularnych łacińskich i wschodnich, które w tych latach są wezwane do zintensyfikowania zaangażowania synodalnego. W tej perspektywie pielgrzymowanie ku Jubileuszowi będzie mogło wzmocnić i wyrazić wspólną drogę, którą winien podjąć Kościół, aby był coraz bardziej i coraz lepiej znakiem i narzędziem jedności w harmonii różnorodności. Ważne będzie, by pomóc odkryć na nowo wymogi powszechnego powołania do odpowiedzialnego uczestnictwa, z dowartościowaniem charyzmatów i posług, których Duch Święty nieustannie udziela dla budowania jednego Kościoła. (…)

Zgodnie ze zwyczajem, bulla ogłaszająca, która zostanie opublikowana w odpowiednim czasie, będzie zawierała wskazówki konieczne do celebrowania Jubileuszu Roku 2025. Już teraz, w tym czasie przygotowań, cieszę się, że poprzedzający wydarzenie jubileuszowe rok 2024 można będzie poświęcić wielkiej „symfonii” modlitwy. Przede wszystkim, aby odnowić pragnienie przebywania w obecności Pana, słuchania Go i adorowania. Ponadto modlitwy, aby dziękować Bogu za tak liczne dary Jego miłości dla nas i wysławiać za Jego dzieło stworzenia, które zobowiązuje wszystkich do szacunku oraz do konkretnego i odpowiedzialnego działania w celu jego ochrony. Modlitwy jako głosu „jednego serca i jednego ducha” (por. Dz 4, 32), co wyraża się w solidarności i w dzieleniu się chlebem powszednim. Modlitwy, która pozwala każdemu mężczyźnie i każdej kobiecie na tym świecie zwracać się do jedynego Boga, aby Mu wyrazić to, co jest złożone w skrytości serca. Modlitwy jako uprzywilejowanej drogi do świętości, która prowadzi do życia kontemplacją również pośród działania. Będzie to zatem intensywny rok modlitwy, w którym serca otworzą się, aby przyjąć mnogość łask, czyniąc z «Ojcze nasz», modlitwy, której nauczył nas Jezus, program życia dla każdego Jego ucznia.

Proszę Maryję Dziewicę, aby towarzyszyła Kościołowi na drodze przygotowań do tego wydarzenia łaski, jakim jest Jubileusz, i z wdzięcznością przesyłam z serca Bratu oraz współpracownikom moje Błogosławieństwo.

W Rzymie, u Świętego Jana na Lateranie, 11 lutego 2022 r., we wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z Lourdes

Symbole Jubileuszu

Logo Jubileuszu

Najbardziej rozpoznawalnym symbolem Roku Jubileuszowego jest specjalnie zaprojektowane na tę okazję logo, bogate w symbolikę nawiązującą do głównych tematów Jubileuszu 2025 r.: nadziei, miłosierdzia i braterstwa. Logo zaprezentowano 28 czerwca 2024 r. podczas konferencji prasowej w Sala Regia Pałacu Apostolskiego w Watykanie w obecności abpa Rino Fisichelli, proprefekta Dykasterii ds. Ewangelizacji. Zyskało ono aprobatę biskupów, księży oraz osób świeckich.

Logo zawiera prosty i uniwersalny przekaz skierowany do ludzi wszystkich kultur i religii. Przedstawia cztery stylizowane postacie symbolizujące ludzkość pochodzącą z czterech różnych zakątków ziemi, co stanowi znak powszechności orędzia Chrystusa. Kolory tych postaci, ułożonych podobnie jak odcienie tęczy, nawiązują również do różnokolorowych gołębi z bardzo rozpowszechnionego niegdyś logo Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, które symbolizowały pięć kontynentów.

Postacie na aktualnym logo obejmują się wzajemnie, tworząc łańcuch, który bierze swój początek od krzyża. Ukazuje to prawdę, że źródłem solidarności i braterstwa łączącego narody może i powinien być krzyż Chrystusa. Stojąca na samym przodzie postać w kolorze czerwonym przylega do krzyża. Jej postawa symbolizuje nie tylko miłość – oznaczaną przez czerwoną barwę – lecz także wiarę i nadzieję, której nigdy nie można porzucić, zwłaszcza w najtrudniejszych momentach.

W projekcie logo obecne są również interesujące motywy nawiązujące do morza. Widoczne poniżej czterech postaci fale – a jeszcze bardziej wiatr, niewidzialna siła, która je wywołuje – ukazują dojmującą prawdę, że życiowa podróż człowieka nie zawsze przebiega po spokojnych wodach. Często wręcz przeciwnie – trudne doświadczenia osobiste lub wydarzenia na świecie, wywołujące niepokój w sercu i szalejące niczym fale na wzburzonym morzu, wzywają nas do mocniejszego uchwycenia się krzyża jako opoki nadziei. Myśl tę potwierdza dolna część krzyża, która swoim kształtem przypomina kotwicę. Funkcją kotwicy jest zapewnienie stabilności łodzi, niezależnie od działania wysokich fal czy prądów morskich. Już w sztuce wczesnochrześcijańskiej kotwica była używana jako metafora przetrwania i nadziei.

Interesujący jest również zobrazowany w projekcie logo dynamizm podróży pielgrzyma. Taka podróż nigdy nie powinna być indywidualną wyprawą, lecz wspólnym dążeniem, charakteryzującym się ciągle rosnącym dynamizmem, polegającym na nieustannym przybliżaniu się do krzyża. Również sam krzyż nie jest statyczny – wygląda, jakby pochylał się ku ludzkości, zmierzając w jej stronę. Oznacza to, że Jezus nie pozostawia nas samych sobie, bez pomocy, lecz daje nadzieję i zapewnia poczucie bezpieczeństwa.

W dolnej części logo zielonymi literami – zielony powszechnie uważany jest za kolor nadziei – wypisano motto Roku Jubileuszowego 2025: Peregrinantes in Spem, co po łacinie oznacza „Pielgrzymi Nadziei”.

Hymn Jubileuszu

Na stronie internetowej poświęconej Jubileuszowi – iubilaeum2025.va – znajduje się oryginalny tekst hymnu w języku włoskim oraz zapis nutowy w opracowaniu na śpiew z towarzyszeniem organów lub chór mieszany. Po zeskanowaniu poniższego kodu można wysłuchać wykonania hymnu w języku włoskim na oficjalnym profilu Jubileuszu na YouTube:

Słowa: Pierangelo Sequeri, muzyka: Francesco Meneghello, dostosowanie do j. polskiego: Krzysztof Niegowski

PIELGRZYMI NADZIEI

Niech jak żywy płomień mej nadziei

Moja pieśń niech sięgnie uszu Twych

Życia wieczne łono nieskończone

w drodze Jezu ufam Tobie.

Naród każdy, lud i język świata

w Twoim Słowie swój znajduje blask.

Synów, córki, kruchych i zgubionych

Ty w Twym Synu wciąż przygarniasz.

Niech jak żywy płomień mej nadziei

Moja pieśń niech sięgnie uszu Twych

Życia wieczne łono nieskończone

w drodze Jezu ufam Tobie.

Patrzy na nas Bóg czuły, cierpliwy:

Nowej ery rodzi się już świt

Nowe Niebo, Ziemia Odnowiona:

Życia Duch przenika mury.

Niech jak żywy płomień mej nadziei

Moja pieśń niech sięgnie uszu Twych

Życia wieczne łono nieskończone

w drodze Jezu ufam Tobie.

Podnieś oczy, ruszaj z wiatrem w przyszłość

do nas Bóg dziś idzie, trzymaj krok,

Patrz na Syna, co się stał człowiekiem

Tłumy ludzi odnalazły Go.

Niech jak żywy płomień mej nadziei

Moja pieśń niech sięgnie uszu Twych

Życia wieczne łono nieskończone

w drodze Jezu ufam Tobie.

Modlitwa Jubileuszu

Oprócz znaku graficznego i hymnu z okazji Jubileuszu została przygotowana również specjalna modlitwa, której autorem jest papież Franciszek. Zaprezentowano ją w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, 8 września 2023 r. Papież pragnie, aby pielgrzymi z całego świata mogli tymi samymi słowami wyrazić wdzięczność Bogu za przeżycie Jubileuszu oraz prosić o spełnienie wielkiej nadziei na przyjście Królestwa Bożego.

Modlitwę jubileuszową przetłumaczono na wiele języków. Prezentujemy jej tekst w oficjalnym polskim tłumaczeniu.

Ojcze, który jesteś w niebie, niech wiara, którą nam dałeś w Twoim Synu Jezusie Chrystusie, naszym Bracie, i płomień miłości rozlany w naszych sercach przez Ducha Świętego, obudzą w nas błogosławioną nadzieję na przyjście Twojego Królestwa.

Niech Twoja łaska przemienia nas w pracowitych siewców ewangelicznych ziaren, które będą zaczynem ludzkości i kosmosu, w ufnym oczekiwaniu nowego nieba i nowej ziemi, gdy moce Zła zostaną pokonane, a Twoja chwała objawi się na wieki.

Niech łaska Jubileuszu ożywi w nas, Pielgrzymach nadziei, pragnienie dóbr niebieskich i rozleje po całej ziemi radość i pokój naszego Odkupiciela.

Tobie Boże, błogosławiony po wsze czasy, niech będzie cześć i chwała na wieki.

Amen

Drzwi Święte

Najbardziej charakterystycznym elementem obchodów każdego Roku Świętego jest z pewnością obrzęd przejścia przez tzw. Drzwi Święte. Tradycja otwarcia i zamknięcia Drzwi Świętych, której dokonuje papież w Bazylice św. Piotra oraz w trzech pozostałych bazylikach papieskich na terenie Rzymu, wiąże się z oficjalnym rozpoczęciem i zakończeniem Roku Jubileuszowego. Zwyczaj ten wywodzi się z XV w. Papieżem, który po raz pierwszy otworzył Drzwi Święte z okazji Jubileuszu był Aleksander VI. Miało to miejsce w Bazylice św. Jana na Lateranie w wigilię uroczystości Bożego Narodzenia w 1499 r. Z tego okresu pochodzi również obrzęd otwarcia Drzwi Świętych, który częściowo przetrwał do naszych czasów.

Jak wyglądała inauguracja pierwszych nowożytnych jubileuszy? Do drzwi, które poza rokiem jubileuszowym pozostawały zamurowane, podchodziła procesja pod przewodnictwem papieża. W jej trakcie śpiewano specjalnie na tę okoliczność dobrane psalmy, poruszające temat wstępowania przed oblicze Boga i otwierania Bogu bram, np. Ps 118. Następnie Ojciec Święty podchodził do drzwi i trzykrotnie uderzał młotkiem w mur, który następnie rozbierali murarze. Na zakończenie ceremonii papież odmawiał specjalną modlitwę, prosząc, aby rozpoczęty jubileusz przyniósł wszystkim odpuszczenie grzechów. Po modlitwie papież i zgromadzeni duchowni przechodzili przez Drzwi Święte na znak dostąpienia odpustu.

Z czasem, wraz z kolejnymi obchodami lat jubileuszowych, zwyczaj nazywania drzwi prowadzących do kościoła Drzwiami Świętymi rozszerzył się także na inne świątynie – najpierw na pozostałe trzy rzymskie bazyliki większe: Bazylikę św. Piotra na Watykanie, Bazylikę św. Pawła za Murami oraz Bazylikę Matki Bożej Większej, a później także na inne ważniejsze kościoły w Rzymie i na całym świecie. Celem tego było umożliwienie jak największej liczbie pielgrzymów symbolicznego przejścia przez Drzwi Święte i tym samym uzyskania odpustu.

W trakcie obecnego Roku Jubileuszowego 2025 pielgrzymowanie do Rzymu w celu nawiedzenia bazylik papieskich, przejścia przez Drzwi Święte i uzyskania odpustu zupełnego z pewnością będzie dla każdego wiernego wyjątkowym przeżyciem. Jednak w przypadku, gdy wyjazd do Wiecznego Miasta nie jest możliwy, warto pamiętać, że na mocy postanowienia papieża Franciszka łaskę odpustu związanego z Rokiem Jubileuszowym będzie można uzyskać, pielgrzymując do wyznaczonych kościołów na całym świecie. W poszczególnych diecezjach będą to zwłaszcza katedry, bazyliki mniejsze, kolegiaty oraz sanktuaria. Można będzie to uczynić w okresie od 29 grudnia 2024 r. do 28 grudnia 2025 r.

To, jak ważne znaczenie ma przekroczenie progu Drzwi Świętych, możemy lepiej zrozumieć, sięgając do Ewangelii św. Jana, gdzie czytamy:

Powtórnie więc powiedział do nich Jezus: «Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Ja jestem bramą owiec. Wszyscy, którzy przyszli przede Mną, są złodziejami i rozbójnikami, a nie posłuchały ich owce. Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie pokarm» (J 10, 7–9).

Symbolika Drzwi Jubileuszowych odnosi się zatem do samego Jezusa. Decydujące znaczenie ma nie tyle samo wykonanie przez pielgrzyma kilku symbolicznych kroków, ile wiara, którą nosi w sercu – wiara zapewniająca, że ostatecznym celem ziemskiej pielgrzymki jest zjednoczenie z Bogiem. Tę ideę podkreśla napis umieszczony u dołu Drzwi Świętych w Bazylice św. Piotra, głoszący: „Stąd tryskają obficie źródła Bożej Łaski i oczyszczają dusze wszystkich, którzy wchodzą, przywracają im święty pokój, zdobią ich chrześcijańską cnotą”.

Drzwi Święte w Bazylice św. Piotra w Rzymie (fot. Cathopik)

Odpust jubileuszowy

Już w bulli ogłaszającej Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia w 2015 r. papież Franciszek podkreślił, że w tym kontekście odpust nabiera „szczególnego znaczenia” (Misericordiae vultus, 22), ponieważ miłosierdzie Boże „staje się odpustem Ojca, który poprzez Kościół – Oblubienicę Chrystusa – dociera do grzesznika, któremu udzielił już przebaczenia, i uwalnia go od wszelkich pozostałości skutków grzechu” (tamże). Podobnie i dzisiaj Ojciec Święty oświadcza, że dar odpustu «pozwala nam odkryć, jak nieograniczone jest miłosierdzie Boga. To nie przypadek, że w starożytności termin ‘miłosierdzie’ był używany zamiennie z terminem ‘odpust’, właśnie dlatego, że ma wyrażać pełnię Bożego przebaczenia, które nie zna granic» (Spes non confundit, 23). Odpust jest więc łaską jubileuszową” (…).

„Podczas Zwyczajnego Jubileuszu roku 2025 pozostaje w mocy każdy inny udzielony odpust. Wszyscy wierni naprawdę pokutujący, wykluczający wszelkie przywiązanie do jakiegokolwiek grzechu (por. Enchiridion Indulgentiarum, wyd. IV, norm. 20, § 1) i poruszeni duchem miłosierdzia, którzy w Roku Świętym oczyścili się poprzez sakrament pokuty i pokrzepili się Komunią Świętą, będą modlić się zgodnie z intencjami Papieża, ze skarbca Kościoła będą mogli uzyskać odpust zupełny, odpuszczenie i darowanie swoich grzechów, który będzie można także zyskać dla dusz czyśćcowych, dokonując jednego z wymienionych niżej dzieł” (tamże).

Pielgrzymka

Wierni, pielgrzymi nadziei, będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy udzielony przez Ojca Świętego, jeśli odbędą pobożną pielgrzymkę:

w kierunku dowolnego świętego miejsca jubileuszowego (…);

w Rzymie: do co najmniej jednej z czterech papieskich bazylik większych: św. Piotra na Watykanie, Najświętszego Zbawiciela na Lateranie, Matki Bożej Większej, św. Pawła za Murami;

w Ziemi Świętej (…);

w innych okręgach kościelnych: do kościoła katedralnego lub innych kościołów i miejsc świętych wyznaczonych przez ordynariusza miejsca (…).

Pobożne nawiedzenie miejsc świętych

Wierni będą mogli uzyskać podobnie odpust jubileuszowy, jeśli indywidualnie lub w grupie, pobożnie nawiedzą dowolne miejsce jubileuszowe i tam przez odpowiedni czas odprawią adorację eucharystyczną i rozmyślanie, kończąc modlitwą „Ojcze nasz”, „Wyznaniem wiary” w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i modlitwą do Maryi, Matki Bożej, aby w tym Roku Świętym wszyscy mogli doświadczyć bliskości najczulszej z mam, która nigdy nie opuszcza swoich dzieci (Spes non confundit, 24). (…)

Wierni prawdziwie skruszeni, którzy nie będą mogli uczestniczyć w uroczystych celebracjach, pielgrzymkach i pobożnym nawiedzeniu, z ważnych powodów (przede wszystkim siostry i mnisi klauzurowi, osoby starsze, chorzy, osadzeni w więzieniach, a także ci, którzy w szpitalu lub w innych miejscach opieki, stale posługują chorym), uzyskają odpust jubileuszowy na tych samych warunkach, jeżeli zjednoczeni duchowo z wiernymi obecnymi, zwłaszcza w momentach, w których słowa Ojca Świętego lub biskupów diecezjalnych są przekazywane za pośrednictwem środków komunikacji medialnej, w swoim domu lub tam, gdzie powstrzymuje ich przeszkoda (np. w kaplicy klasztornej, w szpitalu, w domu opieki, w więzieniu…), odmówią „Ojcze nasz”, „Wyznanie wiary” w jakiejkolwiek dopuszczonej formie i inne modlitwy zgodne z intencjami Roku Świętego, ofiarowując swoje cierpienia lub życiowe trudności.

Dzieła miłosierdzia i pokuty

Ponadto wierni będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy, jeśli w duchu pobożności będą uczestniczyć w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i „Katechizmu Kościoła Katolickiego”, które odbędą się w kościele lub innym odpowiednim miejscu, według zamysłu Ojca Świętego.

* * *

Pomimo zasady, że dziennie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny (por. Enchiridion Indulgentiarum, wyd. IV, norm. 18, § 1), wierni otrzymają akt miłosierdzia na rzecz dusz czyśćcowych, jeśli prawowicie przystąpią po raz drugi tego samego dnia do sakramentu Komunii, będą mogli uzyskać dwukrotnie odpust zupełny tego samego dnia, obowiązujący jedynie za zmarłych (czyli w ramach celebracji eucharystycznej; /…/). Przez tę podwójną ofiarę dokonuje się godny pochwały przejaw miłości nadprzyrodzonej, gdyż więź, która łączy wiernych pielgrzymujących jeszcze na ziemi z mistycznym Ciałem Chrystusa, wraz z tymi, którzy już zakończyli swą drogę (…).

Podobnie wierni będą mogli uzyskać odpust jubileuszowy, jeśli udadzą się w celu odwiedzenia i poświęcenia właściwego czasu braciom znajdującym się w potrzebie lub w trudnej sytuacji (chorym, więźniom, samotnym osobom starszym, niepełnosprawnym…), pielgrzymując niejako do obecnego w nich Chrystusa (por. Mt 25, 34–36) i wypełniając zwykłe warunki duchowe, sakramentalne i modlitewne. Wierni bez wątpienia będą mogli te odwiedziny powtarzać w ciągu Roku Świętego, uzyskując za każdym razem odpust zupełny, nawet każdego dnia.

Jubileuszowy odpust zupełny można osiągnąć także przez działania wyrażające w sposób konkretny i bezinteresowny ducha pokuty, który jest jakby duszą Jubileuszu, odkrywając na nowo w szczególności pokutną wartość piątku: powstrzymanie się w duchu pokuty przynajmniej przez jeden dzień od błahych rozrywek (realnych, ale także wirtualnych, spowodowanych na przykład przez media i sieci społecznościowe) oraz od zbędnej konsumpcji (na przykład praktyka postu lub wstrzemięźliwości zgodna z ogólnymi normami Kościoła i szczegółowymi zaleceniami biskupów), połączona z przekazaniem odpowiedniej sumy pieniędzy ubogim; wspieranie dzieł o charakterze religijnym lub socjalnym, zwłaszcza na rzecz obrony i ochrony życia na wszystkich jego etapach oraz samej jakości życia, opuszczonych dzieci, młodzieży zmagającej się z trudnościami, starców potrzebujących opieki lub samotnych, migrantów z różnych krajów (…), poświęcanie znacznej części wolnego czasu na działalność na rzecz wolontariatu, która służy interesowi społeczności, lub inne podobne formy osobistego zaangażowania. (…)1

Kalendarium Jubileuszu

24 grudnia 2024 – 5 stycznia 2025

Otwarcie Drzwi Świętych w czterech bazylikach papieskich: Bazylice św. Piotra, Bazylice św. Jana na Lateranie, Bazylice Matki Bożej Większej i Bazylice św. Pawła za Murami

8–9 marca 2025

Jubileusz wolontariatu

28 marca 2025

24 Godziny dla Pana

28–30 marca 2025

Jubileusz misjonarzy miłosierdzia

5–6 kwietnia 2025

Jubileusz chorych i pracowników służby zdrowia

25–27 kwietnia 2025

Jubileusz młodzieży szkolnej

28–29 kwietnia 2025

Jubileusz osób niepełnosprawnych

1–4 maja 2025

Jubileusz ludzi pracy

4–5 maja 2025

Jubileusz przedsiębiorców

30 maja 2025 – 1 czerwca 2025

Jubileusz rodzin, dzieci, dziadków i osób starszych

7–8 czerwca 2025

Jubileusz ruchów, stowarzyszeń i wspólnot

14–15 czerwca 2025

Jubileusz sportowców

23–25 czerwca 2025

Jubileusz seminarzystów

25–27 czerwca 2025

Jubileusz kapłanów

28 lipca 2025 – 3 sierpnia 2025

Jubileusz młodzieży

15 września 2025

Jubileusz pocieszenia

3–9 października 2025

Pielgrzymka Rycerzy Kolumba

8–9 października 2025

Jubileusz życia konsekrowanego

11–12 października 2025

Jubileusz duchowości Maryjnej

31 października – 2 listopada 2025

Jubileusz oświaty

16 listopada 2025

Jubileusz osób ubogich

22–23 listopada 2025

Jubileusz chórzystów i chórzystek

* * *

Pełen kalendarz wydarzeń jubileuszowych, wraz z formularzami umożliwiającymi wcześniejsze zgłoszenie chęci uczestnictwa (co jest wymagane w przypadku niektórych wydarzeń), dostępny jest na stronie internetowej Jubileuszu: https://www.iubilaeum2025.va/pl/pellegrinaggio/calendario-giubileo.html

Wstęp na Plac św. Piotra z okazji Mszy św. jest całkowicie bezpłatny i nie wymaga żadnego biletu. Biskupi i kapłani, którzy chcą koncelebrować Eucharystię oraz diakoni, którzy chcą w niej uczestniczyć, muszą dokonać rezerwacji w Urzędzie Papieskich Celebracji Liturgicznych pod następującym linkiem: https://biglietti.liturgiepontificie.va/en

11 Oprac. na podstawie Dekretu Penitencjarii Apostolskiej o uzyskaniu odpustu podczas Zwyczajnego Jubileuszu Roku 2025 z dnia 13 maja 2024 r.