Piramidy finansowe - ebook
Piramidy finansowe - ebook
Książka przedstawia modele działania różnego rodzaju piramid finansowych w Polsce i na świecie oraz omawia regulacje prawne w tym zakresie. Pokazuje, na jakiej zasadzie funkcjonują piramidy finansowe i jak nie dać się oszukać.
O wyjątkowości pozycji świadczy fakt, że prezentuje ona zagadnienie na kilku płaszczyznach: ekonomicznej, prawnej, matematycznej oraz socjologiczno-psychologicznej.
<br>Książka ma charakter praktyczny, zawiera studia przypadków, dzięki którym można poznać kulisy oszustw finansowych zarówno na rynku polskim, jak i światowym.
Jest to niezbędne źródło wiedzy dla praktyków sektora finansowego, inwestorów, a także studentów.
Spis treści
Wstęp
1. Teoretyczne aspekty piramid finansowych
1.1. Teoretyczne aspekty piramid. Pojęcia i definicje
1.1.1. Podstawowe definicje
1.1.2. Typy piramid
1.1.3. Schemat Ponziego w USA – klasyczna piramida
1.2. Piramidy a bezpieczeństwo finansowe. Skutki społeczne
1.3. Teorie regulacji rynku a nadzór państwowy
1.4. Krajowe i międzynarodowe instytucje walki z przestępczością finansową
1.4.1. Rozwiązania instytucjonalne – przykład Wielkiej Brytanii
2. Modele finansowe piramid
2.1. Specyfika funkcji celu
2.2. Model wzrostu na podstawie łańcucha klientów
2.3. Model inwestycyjny piramidy finansowej na przykładzie gry stochastycznej Belianina i Issoupovej
2.3.1. Założenia modelu opartego na teorii gier
2.3.2. Funkcjonowanie piramidy w świetle teorii gier
2.3.3. Krytyka modelu
2.4. Specyfika bitcoin. Symptomy piramidy?
2.5. Cel przetrwania a bariera płynności
3. Czynniki kreacji piramid finansowych
3.1. Popyt w świetle badań i statystyk
3.1.1. Piramidy na świecie
3.1.2. Piramidy w Polsce
3.2. Czynniki kreacji piramid finansowych
3.2.1. Czynniki behawioralne popytu gospodarstw domowych
3.2.2. Czynniki ekonomiczne popytu gospodarstw domowych
3.2.3. Popyt ze strony podmiotów instytucjonalnych
3.2.4. Marketing a popyt na inwestowanie w piramidy
3.3. Motywy dochodowe przedsiębiorców i menedżerów a podaż
3.4. Czynniki akceleracji bankructwa
4. Regulacje a działalność piramid w Polsce
4.1. Aspekty prawne piramid finansowych
4.1.1. Stan regulacji. Krytyczna ocena
4.1.2. Ujawnienia i ostrzeżenia publiczne
4.1.3. Konsekwencje karne w praktyce
4.2. Funkcjonowanie piramid w Polsce i propozycje regulacji w świetle badania Delphi
5. Piramidy finansowe w praktyce. Studia przypadków
5.1. BLMIS Bernarda Madoffa. Straty banków i inwestorów
5.1.1. Budowa biznesu na autorytecie
5.1.2. Strategia inwestycyjna
5.1.3. Czynniki bankructwa
5.1.4. Straty inwestorów. Konsekwencje karne
5.1.5. Błędy regulacji i nadzoru
5.2. Piramidy w Albanii – koszty społeczne i polityczne
5.2.1. Czynniki popytu a kreacja piramid
5.2.2. Piramidy przyczyną rewolucji społecznej
5.3. Międzynarodowa piramida MMM w Rosji
5.3.1. Czynniki popytu i oferta finansowa MMM
5.3.2. Ucieczka z kapitałem w kolejne piramidy
5.3.3. Zaostrzenie regulacji
5.4. Niemieckie inwestycje alternatywne K1 Global i K1 Invest
5.5. Bankructwo Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej
5.5.1. Rozwój działalności w skali międzynarodowej
5.5.2. Oferta i klienci
5.5.3. Uwarunkowania bankructwa i poszkodowani klienci
5.6. Finroyal – lokalna działalność
5.6.1. Strategia działania i oferta
5.6.2. Wyniki finansowe i bankructwo
5.7. Amber Gold. Menedżer z wyrokiem
5.7.1. Strategia i rozwój. Dywersyfikacja działalności
5.7.2. Czynniki bankructwa i straty
5.7.3. Postępowanie karne i działania syndyka
<b>6. Kierunki zmian modelowych
6.1. Stanowiska organów państwowych i Komisji Europejskiej
6.2. Zarys systemu dezaktywacji piramid
6.3. Zmiany prawno-instytucjonalne
Podsumowanie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Summary. Financial pyramids
| Kategoria: | Ekonomia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-18241-0 |
| Rozmiar pliku: | 4,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Problematyka dóbr publicznych od wieku jest obecna w literaturze ekonomicznej; za dobro publiczne uważa się walutę krajową i stabilne ceny. Dobro publiczne, jakim jest bezpieczeństwo finansowe, powinno być chronione – jest to zatem pole dla interwencjonizmu państwowego. Rynek finansowy tworzy bowiem poważne ryzyka, szczególnie dla bezpieczeństwa finansowego gospodarstw domowych. Wysokie ryzyko występuje w działalności piramid finansowych jako specyficznych parabanków.
Z raportu prezesa FSA w Wielkiej Brytanii z 2008 r. wynika, że każda instytucja, która może generować ryzyko systemowe, powinna być poddana nadzorowi ze strony regulatora. Takie podejście zastosowano także w amerykańskiej ustawie Dodda-Franka, udzielając FED stosownych upoważnień do objęcia nadzorem parabanków oraz powołując specjalny urząd ochrony klientów usług finansowych. Natomiast biją na alarm w kwestii przeregulowania rynku finansowego. W dyskusji na temat zaostrzenia regulacji dotyczących samych piramid finansowych także występują zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy tego poglądu.
Międzynarodowy zasięg i występowanie piramid w wielu krajach skłania do szerszego zajęcia się tą problematyką. Potrzebne jest poszukiwanie odpowiedzi na wiele pytań, które są związane ze stale pojawiającym się zjawiskiem piramid, m.in.:
- Jakie czynniki kreują popyt na lokowanie środków w piramidach?
- Dlaczego władze państwowe w wielu krajach nie mogą uporać się z problemem dezaktywacji piramid? Czy skuteczność organów ścigania jest wystarczająca?
- Dlaczego funkcją kontinuum piramid finansowych jest bankructwo?
- Czy bitcoin to piramida finansowa?
- Czy regulacje prawne w Polsce dotyczące działalności piramid są dostateczne?
- Jak powinny być podzielone kompetencje organów państwa w sprawie walki z piramidami, w tym między nadzorem finansowym, instytucjami ochrony konsumenta a prokuraturą?
- Czy penalizacja przestępstw w zakresie piramid finansowych jest wystarczająca?
- Czy międzynarodowe organy nadzoru państwowego powinny współpracować w dziedzinie dezaktywacji piramid?
Łańcuszek św. Antoniego, chleb watykański lub piramida finansowa – każda z tych nazw odnosi się do tej samej działalności. Zasadniczo chodzi tutaj o znalezienie naiwnych osób, które zgodzą się złożyć depozyt w nieregulowanej firmie finansowej w celu osiągnięcia wysokich zysków. Odmianą piramidy finansowej jest również list łańcuszkowy.
Można określić cztery kluczowe warunki, które sprzyjają powstaniu piramidy:
- istnienie rynku papierów wartościowych,
- brak ograniczeń w tworzeniu instytucji finansowych działających na zasadzie piramidy lub łatwość łamania prawa w tym zakresie,
- zdolność ludności do oszczędzania, czyli pewien poziom dobrobytu materialnego gospodarstw domowych,
- skłonność do inwestowania pieniędzy w podmioty działające na pograniczu prawa lub poza prawem i bez gwarancji.
Piramida finansowa funkcjonuje w wyniku oszustwa finansowego, jednak cecha sustensywności ma swoje ograniczenia. Straty finansowe inwestorów w wyniku bankructwa piramidy są zwykle znaczne. Osłabia to także zaufanie publiczne do sektora finansowego, w tym do parabanków, które prowadzą biznes solidnie i uczciwie. Celem regulacji na rynku finansowym powinna być zatem ochrona strony słabszej, czyli klientów, a szczególnie osób fizycznych.
Sprawa funkcjonowania piramid finansowych, mimo wielu negatywnych doświadczeń, nie została rozwiązana systemowo ani w Polsce, ani w Unii Europejskiej. Regulacje umożliwiające szybką dezaktywację piramid nie zostały w Polsce zmienione, choć pojawiło się wiele krytycznych publikacji oraz nacisków opinii publicznej. Część ekspertów uważa, że regulacje są wystarczające, a zawodzi ich stosowanie w praktyce. W tej monografii podjęto próbę odpowiedzi na pytania dotyczące regulacji i nadzoru w zakresie funkcjonowania piramid. Ich upadłości to także istotne konsekwencje społeczne: przede wszystkim utrata zaufania do sektora finansowego, koszty bankructwa przedsiębiorstw prowadzących piramidy oraz straty oszczędności deponentów (gospodarstw domowych, podmiotów gospodarczych, firm non profit).
Ważne wydaje się znalezienie odpowiedzi na pytania: jak to jest możliwe, że tak duże kapitały padają ofiarą oszustw finansowych, tak wiele osób traci majątki, a mimo to instytucje działające w podobny sposób wciąż znajdują zainteresowanych ich produktami? Dlaczego – mimo tylu afer w Polsce i na świecie – firmy działające na zasadzie piramidy finansowej wciąż cieszą się dużym popytem i znacznym poziomem zaufania publicznego?
Celem publikacji jest przedstawienie polskich doświadczeń dotyczących piramid finansowych oraz opinii ekspertów na temat zmian regulacji i nadzoru na tym subrynku, a także zarysowanie modelu dezaktywacji piramid.
W pracy przyjęto następującą tezę: dezaktywacja działalności, w swej istocie polegających na piramidzie finansowej, wymaga odpowiedniego systemu monitoringu, edukacji ekonomicznej klientów, precyzyjnych regulacji i surowszej penalizacji takich przestępstw.
****
W pierwszym rozdziale książki zostały przedstawione aspekty definicyjne i teoretyczne piramid finansowych oraz shadow banking. Punktem wyjścia do tezy o konieczności dezaktywacji piramid są teorie bezpieczeństwa finansowego oraz teorie regulacji rynku.
Rozdział drugi zawiera przegląd ekonometrycznych modeli funkcjonowania piramid, w tym model punktu krytycznego bankructwa. Pokazano m.in. model gry Belianina i Issoupovej.
W trzecim rozdziale zacytowano dane statystyczne dotyczące występowania piramid w Polsce i na świecie oraz przeprowadzono analizę czynników kreacji piramid, w tym popyt w świetle badań i statystyk międzynarodowych oraz czynniki ekonomiczne i czynniki behawioralne popytu gospodarstw domowych w kontekście teorii finansów behawioralnych. Przeanalizowano także czynniki akceleracji bankructwa przedsiębiorstwa prowadzącego piramidę.
Rozdział czwarty dotyczy analizy prawnej regulacji w Polsce oraz opinii ekspertów (badanie Delphi) na ten temat. Badania eksperckie przeprowadzone przez autora metodą Delphi także zostały zaprezentowane w tym rozdziale i stanowią ważny punkt wyjścia do zaprojektowanego w rozdziale szóstym modelu dezaktywacji piramid.
W rozdziale piątym przedstawiono studia przypadków, począwszy od największej piramidy światowej BLMIS w USA, przez system piramid w Rosji i Albanii, których upadek spowodował wielkie koszty społeczne i polityczne, niemieckie inwestycje alternatywne K1 Global i K1 Invest, a skończywszy na polskich przykładach – Warszawskiej Grupie Inwestycyjnej, Finroyal oraz Amber Gold. Opisane przypadki są przykładem piramid finansowych, w które inwestowali zarówno uczestnicy, którzy zdawali sobie sprawę, że działalność firmy opiera się na funkcjonowaniu piramidy finansowej, jak i naiwni inwestorzy, opierający swój wybór na kampaniach reklamowych i zapewnieniach o wysokich zyskach.
W ostatnim rozdziale sformułowano propozycje modelowe dotyczące dezaktywacji piramid finansowych oraz zmian regulacji w Polsce.
Systemowe rozwiązania w zakresie dezaktywacji piramid, przedstawione w rozdziale szóstym, powinny mieć na celu prewencję oraz ochronę środków finansowych gospodarstw domowych. Kluczowym problemem wydaje się ograniczenie popytu na tego rodzaju produkty finansowe. Stąd ważny jest system edukacji finansowej i informacji społeczeństwa.
Szybkie działanie wymiaru sprawiedliwości w takich sprawach leży w interesie społeczeństwa; nie ma jednak w Polsce, jak się wydaje, dostatecznych instrumentów prawnych do walki z tego rodzaju przestępczością.
Ramowy model dezaktywacji piramid finansowych zaprezentowany przez autora obejmuje działania formalno-prawne, a także działania organizacyjne i profilaktyczne.
W pracy wykorzystano metody analizy i syntezy dotyczące dostępnych publikacji krajowych i zagranicznych, studia przypadków polskich i zagranicznych, analizę danych statystycznych oraz badanie opinii ekspertów metodą panelu delfickiego, zrealizowane przez autora.
****
Autor składa podziękowania recenzentowi za wnikliwe uwagi i cenne sugestie. Wyrazy wdzięczności za poświęcony czas należą się konsultantom fragmentów tekstu – dr. hab. Zbigniewowi Krysiakowi z Instytutu Zarządzania Finansami Korporacji i Nieruchomości SGH w zakresie modeli ekonometrycznych oraz mgr Annie Czaprackiej, sędziemu sądu wojewódzkiego w Poznaniu i ekspertowi Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury przy Ministerstwie Sprawiedliwości, za konsultacje prawne. Dziękuję także studentom studiów magisterskich i podyplomowych SGH za podjęcie w swoich pracach tej trudnej problematyki, a szczególnie mgr Magdalenie Rydel.
Można mieć nadzieję, że niniejsza praca będzie przydatna zarówno studentom, jak i pracownikom naukowym zajmującym się tą problematyką, jak też będzie stanowiła podstawę do budowy programu edukacji finansowej społeczeństwa. Przytoczone fakty i analizy stanowią także sui generis publiczne ostrzeżenie przed ryzykiem lokowania oszczędności gospodarstw domowych i instytucji w tego rodzaju podmiotach finansowych.
