Podążając śladami nieobecnych - ebook

Wprowadzenie

_BEZ PRZESZŁOŚCI JESTEŚMY SŁABSI._

_KAŻDY POTRZEBUJE ADRESU._

_WŁASNEGO._

AGATA TUSZYŃSKA, 2023.

_/…/ Nie wiem, czy doczeka publikacji książki. A ona jest dla niego, dla nich świadków, którzy znikają. I dla młodych, bo bez przeszłości są słabsi. Każdy potrzebuje adresu. Własnego _— to krótki cytat z ciekawej rozmowy Pauli Szewczyk z pisarską Agatą Tuszyńską. Rozmowa opublikowana w _Wysokich Obcasach,_ maj 2023. Ostatnia publikacja pisarki — _Czarna torebka_.

Czytałem ten artykuł w salonie u fryzjera, gdyż zabiegi na głowie żony to półtoragodzinny proces, i odniosłem wrażenie, że dziennikarka rozmawia… ze mną. Kwestiami wymienionymi w rozmowie z pisarską zajmuję się od 20 lat. Staram się zapisać w papierowej pamięci jak najwięcej ulotnych życiorysów kolegów z mojego pięknego zawodu. Opowiadam o losach lekarzy zwierząt w czasach walk o wolność Ojczyzny, walk o niepodległość, w czasie okupacji niemieckiej i sowieckiej oraz z lat krótko po „wyzwoleniu”. Opisując losy niemal dwóch tysięcy lekarzy zastanawiałem się, podobnie jak wspomniana pisarska, czy postępuję właściwie, czy mam prawo do utrwalania pamięci o nich, czy mam prawo do przywracania przebiegu ich życia. Czy mamy prawo decydować o tym, by pamięć o nich nie zaginęła, by byli dalej z nami, w naszej świadomości — by było z nami ich bohaterstwo, ich tragizm, determinacja i poświęcenie dla dobra Ojczyzny?

Podczas rozlicznych badań historycznych wątpliwości moje zostały rozwiane i na tak trudne pytania, znalazłem prostą odpowiedź, kiedy to „zaobserwowałem”, że prezentowani bohaterowie w danym momencie „opiekują” się moimi poczynaniami, podpowiadają nawet, gdzie zaglądać i po jakie dokumenty sięgać, niemal każdy mój krok był dokładnie śledzony, podpowiadano nawet następne kroki i następnych bohaterów.

Podczas pracy nad dwudziestoma sześcioma książkami czułem obecność tych, o których w danym momencie opowiadałem. Przypomnę jeden przykład: jadę na cmentarz do Rogoźna, na grób bestialsko zamordowanego lekarza weterynarii we wrześniu 1939 r. i pod cmentarzem, gdy zastanawiałem się jak trafić do jego grobu, dzwoni telefon i słyszę głos wnuczki wspomnianego lekarza!

Kiedy po dwudziestu latach dociekań historyka zawodu, zbliżyłem się — w swoim rozumowaniu — do wyczerpania materiału i końca moich skromnych możliwości badawczych, pojawia się — ni stąd ni zowąd — osoba dysponująca dostępem do nowych źródeł informacji, z których wcześniej korzystałem w bardzo ograniczonym stopniu.

Teraz już razem — opowiadamy kolejne fascynujące losy lekarzy zwierząt/weterynarii. A końca nie widać…Wstęp

Książka _Podążając śladami nieobecnych_ poświęcona została grupie lekarzy weterynaryjnych, którzy w latach 1945—1951 nie poddali się obowiązkowej rejestracji w polskim systemie prawnym. Ministerstwo Rolnictwo i Reform Rolny na stronach czasopisma społeczno-zawodowego lekarzy weterynarii opublikowało _Zestawienie_ nazwisk tych lekarzy, którzy wymienieni byli w Spisie lekarzy weterynaryjnych z marca 1939 r., a nie zgłosili się do rejestracji po wojnie.

W Zestawieniu wymienia się niemal połowę lekarzy weterynarii sprzed II wojny światowej. Dzisiaj wiemy, że zginęło/poległo/zmarło ponad 25 % lekarzy weterynarii żyjących i pracujących wówczas w II Rzeczpospolitej Polskiej. Oznacza to, że pozostali lekarze zarejestrowali się później bądź wybrali emigrację. Emigracja była ukierunkowana na Państwo Izrael — lekarze weterynarii narodowości żydowskiej i wyznania mojżeszowego oraz przede wszystkim na kraje Zachodu — Australia, Kanada, Stany Zjednoczone, Argentyna, Anglia i inne.

Rozpoczynamy jednak tradycyjnie prezentując dłuższe opracowania biografii Niepowtarzalnych.

W następnej części niniejszej publikacji mieliśmy umieścić _Przewodnik_ po 25 książkach dr. Włodzimierza A. Gibasiewicza. Dotarcie do biogramów znajdujących się w tylu pozycjach niewątpliwie nie jest proste i łatwe, nie tylko Czytelnikom ale także kolejnym badaczom historii weterynarii. W takiej sytuacji rodzi się konieczność przeglądania indeksów nazwisk większości z 25 książek, a tych grubszych przeglądanie nawet strona po stronie, gdyż autorowi zabrakło sił i cierpliwości aby opracować skorowidz nazwisk. Pan Przemysław Zieliński zaproponował opracowanie stosownego przewodnika ułatwiającego poruszanie się w gąszczu niemal dwóch tysięcy biogramów i niestety… temat nas przerósł. Przystąpimy do jego prezentacji w następnej publikacji. Przepraszamy.

Zakończenie książki to słów kilka o autorach i fotografie z ich młodszymi braćmi/przyjaciółmi i już tradycyjnie recenzje wcześniejszych publikacji dr. W. Gibasiewicza.

Na pozostanie w naszej pamięci, w pamięci spiżowej, oczekują ONI i bezszmerowo kibicują naszym poczynaniom, naszym prezentacjom. Wobec powyższego cichutko zapraszamy do lektury.Davies N., _Europa walczy 1939—1945. Nie takie proste zwycięstwo_, wyd. ZNAK 2008, s. 349.

Gibasiewicz W. A., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt_, tom I, 2021, s. 65.

Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, Warszawa 1960—1963, s. 25—26.

Tamże, s. 280.

Jastrzębski J., _Alfons Budziński — weterynarz, archeolog_, _Medycyna Weter_. 1987, nr 11, s. 700—701.

Gwardiak J., _Alfons Budziński (1822—1885) — weterynarz i archeolog_, w: _Słownik biograficzny białostocko-łomżyński_, zeszyt 1 (przew. zespołu red. Adam Dobroński), Białystok 2002, s. 19—21; tenże, _Uczestnicy działań niepodległościowo-rewolucyjnych na ziemi łomżyńskiej 1794—1918. Leksykon_, Łomża 2005, s. 39—40; Andrzej Matusiewicz, _Pionier archeologii_, w: _Biografie suwalskie_, część 4 (red. Małgorzata Pawłowska), Suwałki 1997, s. 10—12; tenże, _Budziński Alfons (1822—1885), lekarz weterynarii, archeolog_, w: _Suwalski słownik biograficzny_, tom 1 (przew. kolegium red. Tadeusz Budrewicz), Suwałki 2021, s. 78—80.

Akta Stanu Cywilnego, Warszawa, Cyrkuł VII, Księga urodzeń, 1822, nr 228. Skan w bazie Skanoteka (metryki,genealodzy.pl, dostęp: 7 czerwca 2023).

Tomasz Suma, _Urzędnicy pocztowi w Królestwie Polskim 1815—1871. Słownik biograficzny_, Warszawa 2005.

Akta Stanu Cywilnego, Warszawa, Cyrkuł VII, Księga małżeństw, 1821, nr 88. Skan w bazie Skanoteka (metryki,genealodzy.pl, dostęp: 7 czerwca 2023).

Gerber R., _Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808—1831. Słownik biograficzny_, Wrocław 1979, s. 306.

Turkowski T., _Budziński Stanisław_, w: _Polski Słownik Biograficzny_, tom III, 1937, s. 162.

„Kronika Rodzinna”, nr 4, 15 lutego 1895, s. 128 (paginacja roczna); „Przyjaciel Dzieci”, nr 42, 19 października 1895, s. 498 (paginacja roczna).

Kozłowska U., _Justyna Budzińska-Tylicka. Przyczynek do biografii_, Szczecin 2020, s. 10.

Szarejko P., _Słownik lekarzy polskich XIX wieku_, tom II, Warszawa 1994, s. 34—38 (Justyna Budzińska-Tylicka, Stefan Budziński).

Dajnowicz M., _Janusz Gwardiak. Uczestnicy działań niepodległościowo-rewolucyjnych na ziemi łomżyńskiej 1794—1918. Leksykon, Łomża 2005, ss. 399_ , „Studia Łomżyńskie”, 2006, s. 411.

Gibasiewicz W., _Początek od końca drogi. Lekarze weterynarii w walce o niepodległość_, Kraków 2018, s. 104—107; Gibasiewicz W., _Weterynaria na przestrzeni wieku (1919—2019)_, Warszawa 2019, s. 48—50; Gibasiewicz W., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt_, tom I, 2021, s. 54—58.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…,_ tom I, s. 54.

Jakubowski S., _Lekarze weterynarii w walkach o niepodległość w latach 1830—1920_, _Życie Weter_., 1981, nr 2, s. 153—154.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 56.

Bielecki R., _Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego_, tom II: E-K, Warszawa 1996, s. 164.

Kuzicki J., _Zakłady (dépôts) dla emigrantów polskich w Châteauroux i departamencie Indre w latach 1831—1833_, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, tom 147 (2020), zeszyt 1, s. 41.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832—1863. Przywódcy i kadry członkowskie_, Warszawa 1964, s. 229.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne. Emigranci polscy na studiach we Francji w latach 1832—1848_, Warszawa 1986, s. 132.

Konarska B, _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 281.

„Materiały do Biografii, Genealogii i Heraldyki Polskiej”, tom 7/8, 1985, s. 169.

Baza genealogiczna _Geneteka_ (geneteka.genealodzy.pl, dostęp: 17 sierpnia 2023 r.).

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 56.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom II, s. 306.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 301.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 304.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski_…, tom I, s. 56.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom II, s. 345; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_ s. 311; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 325.

_Akt z roku 1834 przeciw Adamowi Czartoryskiemu, wyobrazicielowi systemu polskiej arystokracyi_, Poitiers 1839, s. 3, 27 (wpis dotyczący Pawła Kozaryna).

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 132, 139.

„Emigracya Polska. Stowarzyszenie Podatkowe, Wydział Tymczasowy”, , s. 9.

_Demokrata Polski_, 1845, nr 2, 4 stycznia 1845, s. 3 (paginacja roczna s. 87).

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, t. I, s. 56.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, Warszawa 1998, s. 156.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 346.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 449.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 136—137.

Gibasiewicz W., _Weterynaria na przestrzeni wieku…_, s. 64—65.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski_…, tom I, s. 56.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 308.

Aftanazy R., _Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej_, tom III, Wrocław 1992, s. 296.

Uruski S., _Rodzina. Herbarz szlachty polskiej_, tom XIV, Warszawa 1917, s. 105.

„Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, 1832, nr 34, 14 maja 1832, s. 3 (paginacja roczna s. 473).

Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, Lublin 1963, s. 188.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 56—57.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 354.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 376.

Uruski S., _Rodzina…_, tom XV, Warszawa 1931, s. 83.

_Kurier Warszawski_, nr 3, 3 stycznia 1861, s. 3.

_Kurier Warszawski_, nr 218, 24 września 1862, s. 2.

_Kurier Warszawski,_ nr 2, 3 stycznia 1872, s. 3.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 57.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 404—405.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 582.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 384—385.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 58.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 652.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 404.

Gerber R., _Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808—1831. Słownik biograficzny_, Wrocław 1977, s. 328.

Baza genealogiczna gw.geneanet.org (dostęp: 17 września 2023). Informacje dotyczące rodziny Studzińskich pochodzą z drzewa genealogicznego prowadzonego przez użytkownika „Laurencot”, zatem być może po córce bezpośredniego potomka Aleksandra Studzińskiego.

„Recueil de médecine vétérinaire”, tom 78, 1901, s. 458; „Revue vétérinaire et Journal de médecine vétérinaire et de zootechnie réunis”, tom 58, 1901, s. 568.

„Recueil de médecine vétérinaire”, tom 53, 1876, s. 1353.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 54—55.

_Cyrkularz,_ 1830, nr 22, s. 105.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 135.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 193, 251.

Łątka J. S., _Słownik Polaków w Imperium Osmańskim i w Republice Turcji_, Kraków 2005, s. 90.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 55—56.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 233.

„Journal d’agriculture pratique et de jardinage”, tom 4, 1847, s. 284.

„Journal de médecine vétérinaire”, tom 2, 1855, s. 434.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 235.

Szarejko P., _Słownik lekarzy polskich XIX wieku_, tom V, Warszawa 2000, s. 54—55.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 56.

Warchałowski S., _I poleciał w świat daleki… Wspomnienia z Brazylii, Polski i Peru_, Warszawa 2009, s. 23.

Uruski S., _Rodzina…_, tom IV, Warszawa 1907, s. 159.

Bieliński J., _Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej bibliograficznie przedstawiony. Przyczynek do dziejów medycyny_, Warszawa 1889, s. 745.

Malewski Cz., _Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiaty lidzki, oszmiański i wileński_, Warszawa 2016, s. 498—499.

„Kurier Warszawski”, nr 166, 17 czerwca 1888, s. 3.

_Tygodnik Ilustrowany_, nr 40, 3 października 1914, s. 4 (paginacja roczna — s. 690).

_Zanim wróciła Polska. Martyrologium ludności unickiej na Podlasiu w latach 1866—1905 w świetle wspomnień_ (wybór i oprac. Krawczak T.), Warszawa 1994, s. 83.

_Edmund Ginalski_, hasło w Wikipedii, https://pl.wikipedia.org/wiki/Edmund_Ginalski (dostęp: 16 września 2023).

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, s. 57.

Kosiek Z., _Rudnicki Adam Antoni_, w: _Polski Słownik Biograficzny_, tom XXXII, Wrocław 1991, s. 613—615.

Szarejko P., _Słownik lekarzy polskich XIX wieku_, tom V, Warszawa 2000, s. 394.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom II, s. 347.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…,_ s. 326.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 311.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 135—136.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, t. III, s. 49; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 324; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 378.

_Teki Dworzaczka._ _Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV — XX wieku,_ elektroniczna baza danych Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk (http://teki.bkpan.poznan.pl/, dostęp: 17 września 2023).

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 139.

_Demokrata Polski_, tom V, nr 1, 28 września 1842, s. 56.

_Teka Wileńska_, nr 2, 1857, s. 246.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…,_ s. 329—330.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 139.

Pugacewicz I. H., _Batignolles 1842—1874. Edukacja Wielkiej Emigracji_, Warszawa 2017, s. 587.

List L. Łosiewicza do L. Niedźwieckiego z 31 grudnia 1873 r., sygnatura BK 02406, dostępny w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej; https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/238168/edition/200505/content (dostęp: 2 października 2023).

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 393.

„Materiały do Biografii, Genealogii i Heraldyki Polskiej”, tom 7/8, 1985, s. 268.

„Materiały do Biografii…”, tom 7/8, s. 269.

Gruss N., _Szkoła Polska w Paryżu_, Warszawa 1962, s. 146; Pugacewicz I., _Batignolles…_, s. 572; Kolumna Z. , _Pamiątka dla rodzin polskich_, część II, Kraków 1868, s. 162.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 419—420; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s.694—695.

_Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu_, tom I, Paryż 1991, s. 174.

Aftanazy R., _Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej_, tom V: Województwo wołyńskie, Wrocław 1994, s. 139.

Bykowski-Jaksa P., _Pamiętniki włóczęgi_, tom I, Warszawa 1872, s. 53.

_Polska encyklopedia szlachecka_, tom XI (red. Starykoń-Kasprzycki S. J.), Warszawa 1938, s. 354.

Kaczkowski J., _Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863_, Warszawa 1918, s. 383.

„Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Rok 1868”, 1869, s. 421.

Bolesławita B. , _Rachunki z roku 1868_, rok trzeci, Poznań 1869, s. 1026.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 446; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 802.

Millak K., _Słownik lekarzy…_, s. 268.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 138.

Kaczkowski J., _Konfiskaty na ziemiach…_, s. 335.

_Kurier Warszawski_, nr 83, 28 marca 1855, s. 2.

_Przegląd Rzeczy Polskich_, zeszyt 11, 31 sierpnia 1862, s. 46.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom II, s. 343; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 310; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 324.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 138.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 385—386.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 413.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 588—189.

„Kalendarzyk Polityczny na Rok 1846”, rocznik 14, Warszawa 1846, s. 147.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom II, s. 258; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 297; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 284.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 303—304.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 18—19; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 320.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 73; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 330; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 393.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 327; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 373; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 543.

Bielecki R., _Słownik oficerów…_, tom III, s. 340; Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 373—374; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 548.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 379—380; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 567.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 389; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 599.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 422; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 709—710.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 442; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 783.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 444—445; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 796.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne. Emigranci polscy na studiach we Francji 1832—1848_, Warszawa 1986, s. 349.

Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832—1863. Przywódcy i kadry członkowie. Przewodnik biobiliograficzny_, Warszawa 1964, s. 460.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 133, 193.

Wic W., _Rok 1848 w Krakowie_, w: _Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji_ (red. Wic W.), Kraków 1999, s. 43

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 348 — podaje nazwisko w formie Moszczyński; Tyrowicz M., _Towarzystwo Demokratyczne…_, s. 456 — w formie Moszczański.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 422.

_Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu_, tom I, Paryż 1991, s. 175.

Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, Lublin 1963, s. 65.

Baza _Szukaj w archiwach_ (szukajwarchiwach.gov.pl, dostęp: 4 października 2023).

Romankówna M., _Gosselin Emilia_, w: _Polski słownik biograficzny_, tom VIII, 1959—1960, s. 357.

Ilnicka M., _Emilia Gosselin_, „Bluszcz”, nr 18, 18 stycznia (30 stycznia) 1866, s. 1—2.

_Kurier Warszawski_, nr 64, 20 marca 1865, s. 2.

Baza danych Geneteka (geneteka.genealodzy.pl, dostęp: 4 października 2023).

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 270.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 270.

Konarska B., _Polskie drogi emigracyjne…_, s. 132—133.

Fotografie wykorzystane w niniejszym rozdziale zostały udostępnione przez dr. P. Stewarta

_Wytrwałość się opłaca — historia absolwenta lek. wet. Petera_ Stewarda (autor: is), _Głos Uczelni_ z 3 grudnia 2022 r.

Janczak A. R., _Przez ciemnię nocy. Dzieje 307 Nocnego Dywizjonu Myśliwskiego „Lwowskiego” 1940—1947,_ wyd. Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, Poznań 1999.

Janczak A. R., _Puchacze czuwają w mroku_, wyd. MON, Warszawa 1977, s. 89—90.

Terlecki R., _Komisja Akademickich Studiów Medycyny Weterynaryjnej w Edynburgu 1943—1948_, Rocznik Nauk Społecznych, T. XVII, Zeszyt 2, s. 45.

Dytko T., _Liberatorem do Polski,_ Wydawnictwo AA, Kraków 2018, s. 97—144 (wybrane fragmenty).

Matuszewska M., _Studia weterynaryjne w Szkocji we wspomnieniach prof. dr hab. Jerzego Preibischa_ Praca zbiorowa T. Zaniewska, N. Pospieszny, Z. Stankiewicz: _Światło wśród burzy. Szkolnictwo i oświata polska na Zachodzie w czasie drugiej wojny światowej._ Wyd. Uniwersytecie Trans Humana, Białystok 2004.

Kejdana S., _Wacław Olszewski_, Medycyna Weter. 14 (2), 1958, s. 121.

Gibasiewicz W. A., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt_, t. I., wyd. Ridero 2021, s. 166—191.

Gibasiewicz W. A., _Weterynaria na przestrzeni wieku (1919—2019),_ wyd. Główny Inspektorat Weterynarii, Warszawa 2019, s. 26—27.

Lietz W_., Umundurowanie lekarzy weterynarii w latach 1914—1939_, Sesja Naukowa — Wybitni lekarze weterynariii na przestrzeni dziejów w świecie i w Polsce, Historia zawodu lekarsko-weterynaryjnego, Zainteresowania pozazawodowe lekarzy weterynarii, Wrocław-Kobyla Góra 2003, s. 68—69.

dws.org.pl — Służba Weterynaryjna — początki

Skulski Franciszek Wacław ur. w 1887 r. W szwadronie dowodzonym przez Beliny-Prażmowskiego od sierpnia 1914 r. pełnił funkcję lekarz wet. do 1916 r. Przeniesiony został do I Pułku Artylerii Legionów. Dyplom lekarza weterynaryjnego uzyskał we Lwowie w 1922 r. Jednakże od 1912 r. był demonstratorem w klinice chirurgicznej co pozwalało na pełnienie funkcji lekarza wet. Po odzyskaniu niepodległości był w Szpitalu Koni Nr 3 w Łodzi i w Nr 10 w Przemyślu. W latach 1931—1939 pracował jako sejmikowy lekarz wet. w Radziejowie. Zmarł w 1958 r.

Bronisław Mendlowski — opis ze strony katalog.muzeum.krakow.pl/pl/work/MNK-III-ra-5342-Portret-Bronisława-Mendlowskiego-porucz : Bronisław Mendlowski (1875), lekarz weterynarii, odkomenderowany do Legionów Polskich z armii austriackiej. Według Słownika Biograficznego Oficerów L.P. był referentem weterynarii w Komendzie Legionów; według inskrypcji Mendlowskiego na jego portrecie rysowanym przez Wodzinowskiego (MWP) był szefem weterynaryjnym Legionów Polskich. Po wycofaniu Legionów z frontu prawdopodobnie odwołany do c.k. armii (nie figuruje w Liście starszeństwa oficerów Legionów Polskich z kwietnia 1917 roku). Portret Mendlowskiego musiał powstać na Wołyniu, na przełomie grudnia 1915 i stycznia 1916 roku. Wtedy Gottlieb miał po raz pierwszy możliwość portretowania oficerów Komendy Legionów. Nadto Mendlowski pozuje w płaszczu narzuconym na ramiona, co świadczy o chłodzie panującym w pomieszczeniu służącym artyście za pracownię. Wacława Milewska.

Pająk J. Z., _Wodzinowski-Skarbek Karol_ Szczepański J. (pod red.), _Świętokrzyski Słownik Biograficzny_, t. 2 1795—1918, wyd. Agencja Reklamowo-Wydawnicza „Jard”, Kielce 2009, s. 502.

Cygan W. K., _Oficerowie Legionów Polskich 1914—1917. Słownik biograficzny_, t. III L-O, wyd. Barwa i Broń, Warszawa 2006, s. 127.

Gibasiewicz W. A., _Martyrologia Żydów lekarzy weterynarii w okupowanej Polsce_, wyd. Witanet 2020, s. 159—160

Borowski W., _Wielki Almanach Powstańców Wielkopolskich i Bojowników o Niepodległość Ziemi Sierakowsko-Międzychodzkiej 1918—1921_, t. III K pod red. R. Chalasza, wyd. Expansa, Poznań 2023, s. 209—213.

Winiarski Zb. (red.), _Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego,_ wyd. LSW 1989, s. 253—254.

Millak K., _Słowni_k… s. 148.

Krzyżewski W., _Historia weterynarii Ziemi Przasnyskiej w XIX i XX wieku_, Praca doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Jana Tropiły prof. nadzw. SGGW, Przasnysz 1994, s. 241.

Gibasiewicz W. A_., O wolność Polski. Lekarze zwierząt,_ t. I, wyd. Ridero, Kraków 2021, s. 673.

Tenże_, Sykonium. Nieznane losy lekarzy zwierząt_, wyd. WITANET, Konin 2023, s. 126.

Millak K., Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych…, s. 254.

Łukaszyński Wł., _Zarys dziejów weterynarii Ziemi Rzeszowskiej w latach 1871—2000_, wyd. Podkarpacka Okręgowa Izba lekarsko-Weterynaryjna z/s w Przemyślu, Rzeszów 2003, s. 327,

Gibasiewicz W. A., _Pasje sensem życia_, wyd. Ridero, Kraków 2022.

Millak K., _Słownik biograficzny polskich_…, s. 191.

Zarębski M., _Zaczęło się od przytułku_…, wyd. Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1991, s. 34.

Gibasiewicz W. A., _Suplement…_ s. 109.

Gibasiewicz W. A., _Okruchy_… s. 106—107.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie,_ Medycyna Weter., nr 4, XVIII, 1962 s. 238.

Millak K_., Lekarze weterynaryjni_…, s. 239.

Tamże, s. 239.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni…,_ s. 239.

Tamże, s. 240.

Millak K. _Lekarze weterynaryjni_…, s. 240.

Tamże

Tamże

Tamże

Tamże

https://www.dw.com/pl/polskie-drogi-powojenne-losy-dipisow-w-niemczech/ 2.08.2020 .

Gibasiewicz W.A., _Sykonium. Nieznane losy lekarzy zwierząt_, wyd. WITANET 2023.

_Przegląd Weterynaryjny_ R. 54, nr 3, s. 203.

_Przegląd Weterynaryjny_ R. 54, nr 7, s. 556—557.

Króliński J., _Słowniku biograficznym lekarzy weterynarii Dolnego Śląska 1945—1999_, wyd. Dolnośląska Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Wrocław 2000, s. 188.

Krzyżewski W. Tropiło, J., _Drugi słownik biograficzny_…, s. 154.

Gruszewski W., _Służba weterynaryjna na tle zmian ustrojowych_ Gibasiewicz W. A., _Wielkopolska Weterynaria 1919—2019,_ wyd. Wielkopolska Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Poznań 2019, s. 193.

Łukaszyński Wł., _Kurzeja Kazimierz Wincenty_ Praca zbiorowa, _Drugi słownik biograficzny…,_ s. 101.

Łukaszyński Wł., _Bobra Adam Mikołaj_ Tropiło J., _Drugi słownik biograficzny_…, s. 37.

8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego — Wikipedia, wolna encyklopedia .

https://teatrnn.pl › artykuly › krasnobrod-historia-miasta

Affek-Bujalska B., Kospath-Pawłowski E., _Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II w. ś._ T. 1, _Żołnierze września_ (cz.2), wyd. Ajaks, Pruszków 1993.

https://www.archiwummuzykiwiejskiej.pl/index.php. Zolnierczyk-Stefan .

Sroka S. T., _Nauki weterynaryjne we Lwowie do roku 1945_, Rzeszów 1999, s. 282.

Kłaczyński Wł., _Miejsce_, wyd. Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu, Firma Profi-Med., Mielec 2005.

Witek J., _Encyklopedia Miasta Mielec_, wyd. Korso.

Świerczyński Zb., _Wspomnienie adiutanta pułku (Wola-Ochota 1939_), wyd. Pojezierze, Olsztyn 1982.

Talarek A., wcj24.pl .

https://www.wolniisolidarni.czest.pl/2021/08/27/wojciech-lis-msciel-postrach-niemcow-sowietow-i-ich-komunistycznych-pacholkow-z-ziemi-mieleckiej/

Lutyński W., _Udział przedstawicieli weterynarii w życiu publicznym_, Medycyna Weter., 1983, nr 8, s. 508.

Fijałkowski T., _Płocharski Adam Jan_ _Polski Słownik Biograficzny_, tom XXVI, 1981, s. 786—787.

_Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego_ (red. Dancygier J., Abramczyk J.), Warszawa 1989, s. 324.

_Słownik biograficzny żołnierzy Batalionów Chłopskich_, tom V (red. Wojtas M.), Lublin 2009, s. 519.

Fijałkowski T., _Pod kryptonimem Wkra 1939—1945_, Warszawa 1968, s. 146—147.

Mieczkowski A., _Ruch ludowy wobec religii i Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1939—1949_, w: _Między polityką a historią. Księga pamiątkowa na sześćdziesięciopięciolecie profesora Zygmunt Hemmerlinga_ (red. Nadolski M.), Warszawa 1995, s. 101.

Minakowski M. J., _Wielka genealogia Minakowskiego. Genealogia potomków Sejmu Wielkiego,_ https://www.sejm-wielki.pl/b/psb.23239.1 .

_Słownik ruchu ludowego…_, s. 323—324; Fijałkowski T., _Pod kryptonimem…_, s. 310.

Krajowa Unia Producentów Soków, strona kups.org.pl .

_Złota Księga Nauki Polskiej_ (red. Pikoń K.), Gliwice 2006, s. 639—640.

Gibasiewicz W. A., _Suplement do Niepowtarzalnych. Zadziwiające losy lekarzy zwierząt_, 2017, s. 170—238.

_Słownik żołnierzy Batalionów…_, tom III, Lublin 2005, s. 364—365.

_Słownik żołnierzy Batalionów…_, tom III, s. 270—271.

Pawłowski F., _Samodzielni pracownicy naukowo-dydaktyczni Akademii Rolniczej w Lublinie w latach 1944—1996_, Lublin 1998, s. 229—230.

Instytut Pamięci Narodowej, inwentarz.ipn.gov.pl .

Gibasiewicz W. A., _Początek od końca drogi_, AVALON 2018, s. 399—413.

_Słownik żołnierzy Batalionów…_, tom I, Lublin 1998, s. 446.

Tamże, s. 684.

_Słownik żołnierzy Batalionów…_, tom I, s. 404.

Gibasiewicz W. A., _Sykonium. Nieznane losy lekarzy zwierząt_, wyd. WITANET 2023.

Suski T., _Historia Krasnosielca (zarys),_ Krasnosielcki Zeszyt Historyczny nr 47, kwiecień 2021 r. s. 37—38.

Kmoch M. W., _KL Soldau, Stare Jabłonki i Żabikowo — w 74. Rocznicę_, Krasnosielcki Zeszyt Historyczny nr 37, XI—XII 2018, s. 76.

Drwęcki A., _Zbrodnia w Starych Jabłonkach pod Ostródą_, Przasnysz 1994.

Affek-Bujalska B., Kospath-Pawłowski E., _Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II w. ś._ T. 1, _Żołnierze września_ (cz.2), wyd. Ajaks, Pruszków 1993.

Kąkol B., _Historia budynku Muzeum Kaszubskiego ma związek z lekarzami weterynarii_, Muzeum Kaszubskie w Kartuzach, 23. 08. 2020 .

Stryszak A., _100-lecie weterynarii polskiej na Pomorzu Gdańskim_ Gibasiewicz W.A., _Weterynaria na przestrzeni wieku (1919—2019)_, wyd. 2019, s. 283.

Na posesji stoją 2 budynki pochodzące z początku XX w., w których obecnie mieszczą się sale ekspozycyjne, edukacyjne, konferencyjne, magazynowe i administracyjne Muzeum Kaszubskiego im. Franciszka Tredera w Kartuzach. Pierwotnie willa wraz z budynkiem gospodarczym, należała do okręgowego weterynarza Joachima Ruchy. Willa ma charakter bogatej rezydencji podmiejskiej. Jest to ceglany, otynkowany budynek na podmurówce kamiennej, z wielospadowymi dachami, z naczółkami i lukarną, z oszkloną werandą od północy i przybudówką od wschodu. Elewacja posiada liczne elementy dekoracyjne: na poziomie 2 kondygnacji konstrukcję szkieletową, w części przyjmującą formy zbliżone do odwróconych ostrołuków, ozdobną stolarkę werandy, fantazyjne zakończenia krokwi i konsolek wspierających strop oraz zaznaczone łukowato, ceglane nadproża okienne i drzwiowe. Obok stoi budynek gospodarczy, w którym pierwotnie mieściły się stajnie, jest 2 kondygnacyjny, ceglany, częściowo tynkowany, postawiony na podmurówce kamiennej. Ściany szczytowe poddasza przykuwają uwagę ciekawym wątkiem muru pruskiego, a okna i drzwi mają ozdobne nadproża.

Gibasiewicz W. A., _Niepowtarzalni z Wielkopolski_, wyd. Witanet 2017, s. 206.

Nowak B., _Echa powojenne — Wspomnienia lekarza weterynarii_, POMERANIA nr 4, 1977, s. 38.

Millak K., _Słownik polskich lekarzy_…., s. 196.

Więzienie nr 4 Zarządu Wojskowego NKWD Ochrony Tyłów Północnej Grupy Wojsk Armii Czerwonej — oficjalna nazwa obozu internowania zorganizowanego przez NKWD w Grudziądzu. Obóz w Grudziądzu istniał najdłużej ze wszystkich obozów NKWD przeznaczonych dla Pomorzan: aresztowanych za przynależność do Armii Krajowej, Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”, uciekinierów z Wehrmachtu oraz osób przynależnych do III grupy Volkslisty i Volkssturmu . W obozie występowała wysoka śmiertelność — zmarło 8 tys. osób. Został zlikwidowany we wrześniu 1945.

Kąkol B., _Korespondencja prof. dr hab. Jerzego Ostoi-Sedzimira_, Kaszubskie Zeszyty Muzealne, nr 3, 2018, s. 114—119.

Krzyżewski W., _Historia weterynarii Ziemi Przasnyskiej w XIX i XX wieku_, Przasnysz 1994, s. 197—199.

Lewandowski E., _Ciechanowski słownik biograficzny_, Ciechanów 2008, s. 13—14.

Konrad Millak, _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, Warszawa 1960—1963, s. 10.

Błaszczyk G., _Dorpatczycy. Polscy studenci na Uniwersytecie Dorpackim w latach 1802—1918 i ich dalsze losy. Słownik biograficzny_, tom II: I-M, Poznań 2022, s. 353.

Millak K., _Ośrodek naukowy dorpacki w historii weterynarii polskiej_, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Seria Historyczna”, zeszyt 1, 1963, s. 177.

W. Krzyżewski, _Historia weterynarii…_, dz. cyt., podaje tak w biogramie Bezuchłego w rozdziale _Życiorysy pracowników służby weterynaryjnej_ (s. 199), ale już na s. 87 wymienia go jako powiatowego lekarza weterynarii w Przasnyszu w latach 1925—1933, bezpośredniego następcę na tym stanowisku Antoniego Korsaka.

_Kalendarz Informator Płocki na r. 1925_, Płock , s. 154.

Księga małżeństw parafii katolickiej w Przasnyszu, 1925, nr 54 (ślub Zygmunta Kuczyńskiego i Tamary Bezugła). Wykaz aktów dostępny w bazie _Geneteka_ (geneteka.genealodzy.pl, dostęp: 20 czerwca 2023).

W. Krzyżewski, _Historia weterynarii…_, dz. cyt., s. 98.

Tamże, s. 144.

Czerwińska G., _Z historii służb weterynaryjnych_, „Gazeta Urzędowa. Pismo Samorządu Powiatu Ciechanowskiego”, 2021, nr 4, s. 18. Pozostałe życiorysy podają jedynie datę roczną śmierci Leona Bezuchłego.

Księga małżeństw parafii katolickiej w Przasnyszu, 1925, nr 54 (ślub Zygmunta Kuczyńskiego i Tamary Bezugła). Wykaz aktów dostępny w bazie _Geneteka_ (geneteka.genealodzy.pl, dostęp: 20 czerwca 2023).

Błaszczyk G., _Dorpatczycy…_, dz. cyt., tom II, s. 352—353.

_Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii 1919—2000_, tom I: A-H (red. Tropiło J.), Warszawa 2009, s. 62.

Bazy danych dostępne na stronie Wojskowego Biura Historycznego wbh.wp.mil.pl (dostęp: 6 października 2023).

Braniewski S., _Siedliszcze pod okupacją niemiecką (1939—1944). Część V. Działalność partyzantki radzieckiej na terenie gminy Siedliszcze_, „Głos Pawłowa”, nr 4 (46), listopad 2018, s. 7.

Jastrzębski T., _Dominik Jastrzębski 1901—1971. Doktor medycyny weterynaryjnej, major Wojska Polskiego na Zachodzie. Wspomnienia — Pamiątki — Dokumenty_, Szczecin 2021, 74 ss.

_Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii 1919—2000_, tom II: I-K, Warszawa 2013, s. 26.

Gibasiewicz W., _Wielkopolska Weterynaria 1919—2019_, Poznań 2019, s. 259 (fot. s. 258).

Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, Lublin 1963, s. 171.

_Wieluński słownik biograficzny_, tom III (red. Szczerbik Z., Włodarczyk Z.), Wieluń 2016, s. 91—92.

_Radomszczański słownik biograficzny_, tom I (red. Mieczyński G.), Radomsko 2017, s. 141—142.

Uruski S., _Rodzina. Herbarz szlachty polskiej_, tom XIII, Warszawa 1916, s.161—162; Żychliński T., _Złota księga szlachty polskiej_, rocznik 9, Poznań 1887, s. 113—115.

Szarejko P., _Słownik lekarzy polskich XIX wieku_, tom IV, Warszawa 1997, s. 296.

_Słowo_ (Warszawa), nr 2, 2 stycznia 1907, s. 4.

Baza genealogiczna _Geneteka_ (geneteka.genealodzy.pl, dostęp: 3 października 2023).

Millak K., _Słownik lekarzy…_, s. 198.

Turlejski G., _Rudny Tadeusz Jan_, w: _Radomszczański słownik biograficzny_, tom II (red. Mieczyński G.), Radomsko 2019, s. 163—164.

Sroka S. T., _Nauki weterynaryjne we Lwowie do roku 1945_, Rzeszów 1999, s. 277—298 (wykaz absolwentów lwowskiej szkoły z lat 1881—1944).

„Rząd i Wojsko”, nr 11, 14 marca 1920, s. 12.

Informacje ze strony Stowarzyszenia Przyjaciół Miasta Kamieńska (spmk.edu, dostęp: 3 października 2023).Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych 1394—1918_, wyd. PWRiL Lublin-Warszawa 1960—1963, s. 2.

Gibasiewicz W. A., _Utrwalone skrawki życia_, wyd. WFW 2014, s. 273—274.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239.

Gibasiewicz W. A., _Utrwalone skrawki życia_, wyd. WFW 2014. S. 233.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239.

Teczka studenta — Archiwum UW.

_Ziemia Lubelska_, nr 71, 13 marca 1927, s. 4.

Millak K., _Słownik_…, s. 45.

_Kurier Warszawski_, nr 13, 13 stycznia 1939, s. 7.

Teczka studenta — Archiwum UW.

Spis… 1939, poz. 26—27.

Zestawienie…, poz. 152.

Danel J. K., _Druga Wielka Emigracja 1945—1990. Słownik Biograficzny T. I, A-F_, wyd. Officina Simonidis, Zamość 2011, s. 564.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239.

Witek J., _Encyklopedia Miasta Mielec_, Wyd. Korso.

Tamże, s. 239.

Millak K., _Słownik lekarzy weterynaryjnych…_, s. 51.

Klepsydra Henryka Fabiańskiego udostępniona w Cyfrowej Bibliotece Jagiellońskiej jbc.bj.uj.edu.pl .

Gibasiewicz W. A., _Utrwalone skrawki życia_, wyd. WFW Warszawa 2014, s. 262.

Gibasiewicz W. A., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt_, t. I. wyd. Ridero 2021, s. 514.

Danel J. K., _Druga Wielka Emigracja 1945—1990. Słownik Biograficzny T. I, A-F_, wyd. Officina Simonidis, Zamość 2011, s. 223.

Praca zbiorowa, _Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii 1919—2000, T. II I-K,_ wyd. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Warszawa 2013, s. 12.

Millak K_., Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych_…, s. 77.

Praca zbiorowa, _Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii 1919—2000, T. II I-K,_ wyd. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Warszawa 2013, s. 13.

Gibasiewicz W. A., _Utrwalone skrawki życia_, s. 237.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239.

Praca zbiorowa, _Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii 1919—2000, T. II I-K,_ wyd. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna, Warszawa 2013, s. 14.

Millak K_., Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych_…, s. 83.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 239

Praca zbiorowa, _Drugi słownik biograficzny polskich lekarzy weterynarii…_, s. 28.

Millak K., _Słownik_…, s. 93.

Tamże, s. 94,

Millak K., _Słownik_…, s. 95.

Gibasiewicz W. A., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt. Zginęli za Ojczyznę,_ t. II, s. 373.

Millak K_., Lekarze weterynaryjni pochodzący_…, s. 240.

Gibasiewicz W. A., _Sykonium. Nieznane losy lekarzy zwierząt_, wyd. WITANET 2023.

Sanak M., _Łukasz Kulczycki 19 VIII 1911 — 3 V 2018_, Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności. Rok 2019, Kraków 2020, s. 259—261 https://pau.krakow.pl/Rocznik_PAU/2019/Rocznik_2019_zmarli_Kulczycki.pdf

Millak K., _Słownik_…, s. 120.

Praca zbiorowa, _Drugi słownik_…, s. 100.

Gibasiewicz W. A., _Lekarze zwierząt w powstaniu wielkopolskim,_ wyd. Witanet 2018, s. 84—85.

https://gdynia.grobonet.com/grobonet/start.kuropka .

http://www.sbc.org.pl/Content/121001/Kurier_Czestochowski_Nr_286_1940.pdf, s. 4 .

Jakubowski S., _Lekarze weterynarii_… s. 152.

Tropiło J., (autor biogramu) Drugi słownik…

Tamże, s. 101.

Praca zbiorowa, _Drugi słownik_…, s. 105.

Millak K_., Słownik biograficzny_…, s. 123.

Millak K., _Słownik_… s. 134.

Zapomniany obóz. „Największy zbiorowy grób warszawiaków” — DW — 03.04.2015

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski_… s. 240.

Straty.pl .

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący_…, s. 240.

Millak K., _Słownik lekarzy weterynaryjnych…_, s. 155.

Baza danych _Kartoteka ewidencji ludności miasta Poznania z lat 1870—1931_ e-kartoteka.net .

Klepsydra Jana Mrozika udostępniona w Cyfrowej Bibliotece Jagiellońskiej jbc.bj.uj.edu.pl, .

Bazy danych Arolsen Archives, collections.arolsen-archives.org. .

_Przegląd Weterynaryjny_, 1937, nr 1, s. 51 (poz. 29).

_Głos Wielkopolski_, nr 286, 11 grudnia 1945, s. 5

Millak K_., Lekarze weterynaryjni pochodzący…_ s, 240.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni_… s. 240.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni_… s. 240.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski. Lekarze zwierząt. Zginęli za Ojczyznę_, tom II, 2021, s. 595.

Hanke R., _Słownik biograficzny polskiego śpiewactwa Górnego Śląska dla upamiętnienia stulecia Związku Śląskich Kół Śpiewaczych 1910—2010_, Katowice 2010, s. 155.

_XVI Sprawozdanie dyrekcyi c.k. gimnazyum polskiego w Cieszynie za rok szkolny 1910/11_, Cieszyn 1911, s. 58.

Portal genealogiczny Familysearch (ancestors.familysearch.org, dostęp: 3 października 2023).

Millak K., _Lekarze weterynaryjni_… s. 240.

Teczka studenta Nr 28645 — Archiwum UW.

Millak K_., Lekarze weterynarii pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie_, Medycyna Weter. 4 (18), 1962, s. 240.

Gibasiewicz W. A., _Utrwalone skrawki życia_, wyd. WFW 2014, s. 251.

Zawilski A., _Bitwy polskiego września_, wyd. ZNAK 2009, s. 804—805.

Teczka studenta Nr 22829 — Archiwum UW.

Szews J., _Słownik biograficzny Ziemi Lubawskiej 1244—2000_, Lubawa 2000, s. 166—167.

Millak K., _Słownik polskich lekarzy weterynaryjnych biograficzno-bibliograficzny 1394—1918_, PWRiL 1960—1963, s. 290.

Millak K, _Lekarze weterynaryjni_…, s. 240.

Spis… 1939, s. 114—115.

Millak K., _Słownik lekarzy weterynaryjnych…_, s. 213.

_Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51 — 1917/18_, S-Ś (red. Stopka K.), Kraków 2014, s. 214.

_Przegląd Weterynaryjny_, 1913, nr 8/9, s. 253.

_Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-ungarischen Monarchie_, 1916, s. 916.

_Haliczanin. Kalendarz powszechny (…) ma rok pański 1923_, Lwów 1923, s. 26.

_Nowy Czas_, nr 4, 20 stycznia 1946, s. 4.

Gibasiewicz W. A., _Śladami Niepowtarzalnych_, Kraków 2020, s. 249—250.

Łoza S., _Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania_, Warszawa 1939, s. 283.

Klonowska M., _W Sokołówku był sposób na niepodległość_, „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego”, rocznik 34, 2018, s. 341—342, 345.

Informacje ze strony Polskiego Towarzystwa Botanicznego, https://pbsociety.org.pl/default/slownik-polskich-botanikow/ (dostęp: 3 października 2023).

_Przegląd Weterynaryjny_, 1937, nr 1, s. 51.

_Program Politechniki Śląskiej im. Wincentego Pstrowskiego w Gliwicach na rok akademicki 1956/1957_, Gliwice 1957, s. 87, 91.

Gibasiewicz W. A., _Historia w odcieniach szarości_, Wyd. AVALON, Kraków 2019, s. 297—298.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący z Polski w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie,_ Medycyna Weterynaryjna 1962, 18 (4), s. 238—241.

_Spis lekarzy weterynaryjnych Rzeczpospolitej Polskiej_, Warszawa 1939.

_Spis lekarzy weterynaryjnych Rzeczpospolitej Polskiej,_ Warszawa 1931.

IPN — www.straty.pl .

_Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939—1946_, wyd. Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, Londyn 1952.

Kryska-Karski T., _Straty korpusu oficerskiego 1939—1945_, Londyn 1996.

Kartoteka w Yad Vashem .

Millak K., _Słownik lekarzy…,_ s. 224—225.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…_, tom I, 2021, s. 191.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący_…, s. 241.

Brzozowski St_., Polacy na studiach gospodarstwa wiejskiego w Niemczech w XIX i XX wieku_, Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Oświaty i Techniki, Ossolineum, Wrocław-Warszawa -Kraków-Gdańsk-Łódź, 1898.

_Przegląd Weterynaryjny_, 1935, nr 4, s. 270 (poz. 9).

Bazy danych Arolsen Archives, collections.arolsen-archives.org. .

Prystajecky M., _Loves Lived. Yaroslav (Jerry) Prystajecky, 78_, „The Globe and Mail”, 31 marca 2015 (online: www.theglobeandmail.com .

Baza danych o miejscach pochówku _Find a grave_ (https://www.findagrave.com/memorial/225589294/cornel-trylich, dostęp: 10 października 2023).

Witek J., _Encyklopedia Miasta Mielec_, Wyd. Korso.

Gibasiewicz W., _Początek od końca drogi_, Kraków 2018, s. 177—178.

Gibasiewicz W., _O wolność Polski…,_ tom II, 2021, s. 756—759.

Szczygielska M., _Winiarczyk Stanisław_, w: _Słownik biograficzny Południowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza_, tom III (red. Piłatowicz J., Maksymiuk K., Świeszczakowska H.), Siedlce 2019, s. 157 (tej samej autorki życiorysy ojca Feliksa i stryja Aleksandra Winiarczyków na s. 154—157).

Millak K., _Słownik lekarzy weterynaryjnych…_, s. 263.

Grodziska K., _Polskie groby na cmentarzach północnej Walii_, Kraków 2004, s. 292.

Millak K., _Lekarze weterynaryjni pochodzący…,_ s. 241.

Millak K., _Słownik lekarzy weterynaryjnych…_, s. 68.

Baza genealogiczna _Geneteka_ (genealodzy.geneteka.pl, dostęp: 7 października 2023).

_Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae…_, S-Ś, s. 793.

_Czas_ (Kraków), nr 73, 29 marca 1901, s. 1.

Sroka S. T., _Nauki weterynaryjne we Lwowie do roku 1945_, Rzeszów 1999, s. 84, 316.

_Przegląd Weterynaryjny_, 1910, nr 6, s. 242.

_Przegląd Weterynaryjny_, 1911, nr 2, s. 82.

_Przegląd Weterynaryjny_, 1913, nr 12, s. 330.

_Hodowca Drobiu_, 1907, nr 9, s. 82.

_Rolnik_, nr 5, 27 stycznia 1911, s. 78.

Zgórniak M., _Gromczakiewicz Juliusz_, w: _Polski słownik biograficzny_, tom VIII, 1959—1960, s. 633.