Podstawy masażu leczniczego - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
21 sierpnia 2003
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Podstawy masażu leczniczego - ebook
Jest to kolejne wydanie książki, w której przedstawiono techniki wykonywania różnych rodzajów masażu leczniczego w ścisłym powiązaniu z uwarunkowaniami natomicznymi i fizjologicznymi. Szczególną uwagę zwrócono na techniki i metodykę masażu leczniczego klasycznego oraz zastosowanie tej formy masażu w wybranych chorobach. Omówiono również inne odmiany masażu. np. masaż w środowisku wodnym i masaż chiński.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-6321-9 |
| Rozmiar pliku: | 20 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
PRZEDMOWA DO WYDANIA V
Najnowsze wydanie „Podstaw masażu leczniczego” ukazuje się ponad piętnaście lat po pierwszym wydaniu tej książki. Od tego czasu powiększył się krąg odbiorców publikacji o studentów fizjoterapii na kierunkach licencjackich i magisterskich. Aby zrozumieć istotę masażu leczniczego, należy znać jego działanie, trzeba wiedzieć, na jakie struktury anatomiczne działają bodźce masażu, jakimi drogami są one przewodzone w organizmie i jakie procesy fizjologiczne wywołują. Posiadając tę wiedzę, można naukowo uzasadnić lecznicze zastosowanie masażu.
W poprzednim wydaniu zmieniono materiał ilustracyjny, przeredagowano i uzupełniono treść poszczególnych rozdziałów. Podano również przykłady osnów zabiegu masażu leczniczego oraz zasady drenażu chłonnego. Celem „Podstaw masażu leczniczego” jest usystematyzowanie i metodyczne opracowanie wiedzy o masażu leczniczym. Szczegółowe uzupełnienie tej wiedzy zainteresowany czytelnik znajdzie w coraz liczniejszych publikacjach ukazujących się na rynku księgarskim; ich tytuły zostały zamieszczone w załączonym piśmiennictwie.
Mam nadzieję, że kolejna edycja podręcznika przyczyni się do podniesienia poziomu przygotowania zawodowego fizjoterapeutów oraz rehabilitantów i do powszechniejszego stosowania masażu w profilaktyce i leczeniu wielu chorób oraz w procesie rehabilitacji.
Zygmunt Prochowicz1 KRÓTKI RYS HISTORYCZNY MASAŻU
W historii rozwoju społeczeństw spotykamy wiele zabiegów czy tradycji kulturowych, które rozwinęły się z prymitywnych form, a w miarę rozwoju ludzkości stawały się doskonalsze. Jednym z takich zabiegów jest masaż.
Masaż znany był na pewno już w starożytnym Egipcie, co potwierdzają rysunki spotykane na papirusach pochodzących sprzed ok. 5000 lat. W dawnych Indiach i Chinach masaż stanowił część rytuału religijnego i stamtąd przeniknął do medycyny ludowej.
Właściwy rozwój masażu datuje się jednak od czasów starożytnej Grecji. Wynikał on z powszechnego zainteresowania Greków sportem oraz dbałością o ciało i sprawność fizyczną. Wraz z kulturą grecką dotarł do Rzymu, gdzie był wykonywany głównie w słynnych termach, w których np. dzieci do lat 14 miały prawo do bezpłatnego korzystania z masażu. Był to w tamtej epoce zabieg o charakterze higienicznym, przysługujący możnym patrycjuszom, których masowali niewolnicy, nacierając wonnymi olejkami.
Juliusz Cezar w swych pamiętnikach opisał leczenie metodą szczypania i ugniatania w przypadku wystąpienia rwy kulszowej. W średniowieczu, zgodnie z zasadami ascezy, masaż tracił znaczenie.
O renesansie masażu można mówić dopiero w XVI w., kiedy to francuski lekarz Ambroży Paré (1517–1590) zaobserwował, że głaskanie obolałych miejsc przynosi choremu nie tylko ulgę w cierpieniu, ale wywołuje również pewne zmiany w skórze, natomiast nacieranie i silniejsze głaskanie wpływa na mięśnie. Po raz pierwszy w dziejach medycyny lekarz zapisał swą obserwację i zaczął stosować masaż jako oficjalną, lekarską metodę leczenia. On też jako pierwszy przeprowadził badania nad fizjologią masażu. Kontynuatorem metody Ambrożego Paré był Niemiec Friedrich Hoffman (1600–1672), który w swoich dziełach uzasadniał stosowanie masażu w poszczególnych jednostkach chorobowych, zwłaszcza po zabiegach chirurgicznych. Jednak właściwy rozwój masażu leczniczego nastąpił dopiero na początku XIX w. dzięki lekarzom szwedzkim. Największe zasługi położył Per Henrik Ling (1776–1839), założyciel Centralnego Instytutu Gimnastycznego w Sztokholmie. Tam właśnie powstała metoda lecznicza i higieniczna zwana „gimnastyką szwedzką”, której składową był także masaż. Opracowany również został system stosowania masażu w poszczególnych chorobach i ich profilaktyce.
Szkołę masażu leczniczego stworzył lekarz holenderski John Mezger z Amsterdamu (1839–1909), uważany za twórcę „masażu naukowego”. Był on autorem dzieła, w którym opracował cały system metod masażu oraz wskazań i przeciwwskazań opartych na doświadczeniach własnych i niebogatym piśmiennictwie. Szczególnie dobre wyniki osiągnął Mezger w leczeniu masażem chorób stawów. Od czasów Mezgera datuje się stosowanie masażu w klinikach: najpierw na oddziałach chirurgicznych, a później także na innych.
Po Mezgarze wielu lekarzy zajmowało się naukowym opracowaniem stosowania masażu i badaniem nie tylko miejscowego, ale również odruchowego oddziaływania masażu. Duże zasługi w upowszechnianiu masażu ma Polak – profesor uniwersytetu w Berlinie – Izydor Zabłudowski (1851–1906). Kierował on Zakładem Masażu Leczniczego i po raz pierwszy dzięki niemu masaż został zrównany z innymi dyscyplinami wiedzy lekarskiej na poziomie uniwersyteckim. Zabłudowski pozostawił liczne publikacje z zakresu masażu w językach: polskim, niemieckim, rosyjskim.
Dalszy rozwój nauk medycznych, a głównie fizjologii, przyczynił się również do opracowania nowych metod masażu. Badania H. Heada (1889), J. Mackenziego (1917) i W. Kohlrauscha (1937) posłużyły O. Gläserowi i W.A. Dalicho do opracowania metod masażu przydatnego w leczeniu chorób internistycznych, zwanego masażem segmentarnym.
W Polsce znaczny wkład w rozwój masażu wnieśli Jan Zaorski – profesor Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel szkoły masażu leczniczego i autor podręcznika „Mieszenie lecznicze” (1927) oraz profesor Józef Jankowiak, długoletni dyrektor Instytutu Balneoklimatologii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej w Poznaniu, autor podręcznika „Masaż leczniczy” (1974). Od wielu lat szkoleniem fachowych pracowników służby zdrowia zajmują się publiczne medyczne studia zawodowe techników fizjoterapii i krakowska szkoła masażu dla inwalidów narządów wzroku oraz powstałe w ostatnim okresie niepubliczne studia zawodowe fizjoterapii, które realizują program nauczania masażu leczniczego opierając się na zaleceniach Ministerstwa Zdrowia. Szkolenie fizjoterapeutów na wydziałach rehabilitacji AWF i na studiach licencjackich również uwzględnia zajęcia z zakresu masażu leczniczego, co daje gwarancję odpowiedniego przygotowania teoretycznego i praktycznego absolwentów szkół i uczelni do wykonywania na zlecenie lekarskie zabiegów masażu leczniczego.2 KLASYFIKACJA MASAŻU
Masaż jest to ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki organizmu żywego przy biernym zachowaniu się masowanego. Proponowana poniżej klasyfikacja masażu wynika z szerokiego zastosowania tej metody postępowania w lecznictwie, sporcie i w celach higieniczno-kosmetycznych.
Stosownie do zadań stawianych przed masażem można wyróżnić trzy rodzaje masażu:
1) masaż leczniczy,
2) masaż sportowy,
3) masaż higieniczno-kosmetyczny.
2.1. Rodzaje masażu leczniczego
Masaż leczniczy znajduje zastosowanie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu chorób z zakresu chirurgii, ortopedii, neurologii, ginekologii, pediatrii. Coraz częściej jest stosowany również w terapii chorób wewnętrznych.
Masaż leczniczy polega na stosowaniu wielu ściśle określonych warunkami anatomiczno-fizjologicznymi sposobów masażu, których celem jest poprawienie psychofizycznej sprawności chorego.
W ostatnim okresie opracowano wiele różnorodnych metod masażu, które w coraz szerszym zakresie znajdują zastosowanie w lecznictwie.
Przedstawiony na ryc. 1 podział masażu leczniczego uwzględnia stosowane do celów terapeutycznych rodzaje masażu wraz ze specyfiką każdego z nich.
Klasyczny masaż leczniczy polega na odpowiednim ułożeniu chorego oraz stosowaniu klasycznych technik masażu (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie i wibracja). Znajduje on zastosowanie głównie w chorobach narządu ruchu. W zależności od wielkości powierzchni tkanek objętej masażem może mieć formę masażu częściowego lub ogólnego i może być wykonywany przez masażystę lub mieć postać automasażu. Charakterystyczną cechą tego rodzaju masażu jest również to, że powinien być wykonywany wyłącznie metodą ręczną, bez użycia aparatów. Szczegółowe zasady wykonywania tego masażu omówiono w oddzielnym rozdziale podręcznika.
Grupę specjalistycznych masaży leczniczych stanowi zbiór stosowanych sposobów wykonywania masaży zmodyfikowanych odpowiednio do występujących chorób. Większość z tych sposobów masażu ma zastosowanie w leczeniu chorób internistycznych, a technika wykonywania wynika z neuroodruchowej teorii oddziaływania bodźców.
Ryc. 1. Podział masażu leczniczego.
Masaż w środowisku wodnym wymaga stosowania specjalnych urządzeń, a wspólną cechą tego rodzaju masażu jest wielokierunkowe oddziaływanie następujących bodźców:
– ciśnienie strumienia wody wytworzonego przez urządzenie,
– oddziaływanie środowiska wodnego na tkanki (ciśnienie, temperatura i skład chemiczny wody).
Masaż przy użyciu aparatów uwzględnia różne rodzaje bodźców dostarczanych do tkanek przez specjalnie do tego celu skonstruowane urządzenia. Najczęściej są to urządzenia wibrujące (Akwawibron, Redor) lub urządzenia pneumatyczno-ciśnieniowe.
2.2. Metody masażu leczniczego
Masaż leczniczy może być wykonywany ręcznie, przy użyciu aparatów i urządzeń do masażu, a także metodą łączoną. Większość odmian masażu leczniczego jest wykonywana ręcznie. Metoda ta pozwala na palpacyjną ocenę reaktywności masowanych tkanek oraz na palpacyjną ocenę zmian tkankowych, takich jak zgrubienie łącznotkankowe, tkliwość bólowa, przeczulica, zmiany napięcia mięśniowego. Ponadto ręczne wykonywanie masażu pozwala na dokładne pod względem topograficznym opracowanie tkanek z uwzględnieniem odpowiedniego sposobu wykonania masażu stosownie do okolicy masowanej i występujących zmian chorobowych.
Zastosowanie aparatów i urządzeń do masażu jako samodzielnych źródeł energii mechanicznej przekazywane tkankom jest w zasadzie metodą uzupełniającą. Urządzenia stosowane w masażu wytwarzają głównie drgania mechaniczne lub zmienne ciśnienie; bodźce te mogą stanowić uzupełnienie masażu ręcznego.
Jako samodzielne zabiegi lecznicze stosuje się masaż aparatem Akwawibron, masaż synkardialny i masaż ultradźwiękowy. Jako uzupełnienie masażu ręcznego można również stosować urządzenia pomocnicze, zwłaszcza wibratory, które w masażu klasycznym ułatwiają pracę masażyście w stosowaniu trudnej techniki wibracji.
2.3. Formy masażu leczniczego
Masaż leczniczy może być wykonywany miejscowo, na ściśle określone okolice ciała, lub całe ciało może być poddane zabiegowi. W pierwszym przypadku mówimy o masażu częściowym, w drugim zaś o masażu ogólnym lub całkowitym. Uważam ten podział za zbyt sztuczny, gdyż reakcje zachodzące pod wpływem masażu częściowego i ogólnego mają charakter zarówno miejscowy, jak i ogólny.
W lecznictwie bardzo rzadko stosuje się masaż całego ciała. Ta forma zabiegu występuje głównie podczas masażu podwodnego i natryskowego oraz bardzo rzadko przy stosowaniu masażu klasycznego. Pozostałe rodzaje masażu to forma masażu częściowego, niejednokrotnie dotyczącego bardzo małych okolic (np. masaż okostnowy, akupresura), ale działają na poszczególne układy drogą neuroodruchową. Słuszniejszy zatem wydaje się podział zabiegu masażu wynikający ze wskazań do masażu i konieczności zastosowania różnych sposobów wykonywania zabiegu. Podział ten można przedstawić następująco:
1. Masaż krótkobodźcowy, trwający ok. 10–20 min, w czasie którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił odczyn miejscowy w tkankach masowanych. Odczyn ten wtórnie powinien spowodować odpowiednie przestrojenie funkcji fizjologicznych różnych układów. Zabieg taki można wykonywać zazwyczaj codziennie.
2. Masaż średniobodźcowy, trwający ok. 20–30 min, w czasie którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił zarówno odczyn miejscowy, jak i częściowo odpowiednie reakcje ogólne. Zabieg taki można wykonywać codziennie lub co drugi dzień.
3. Masaż długobodźcowy, trwający ok. 30–45 min, w czasie którego oprócz odczynu miejscowego można zaobserwować reakcje ogólne. Zabieg taki można wykonywać co drugi dzień.
Uwzględniając specyfikę każdego rodzaju masażu leczniczego, reaktywność pacjenta, rodzaj choroby i konieczność wykonywania masażu na określonej powierzchni można według podanych powyżej form masażu sklasyfikować każdy rodzaj masażu leczniczego. Ponadto stosowanie powyższej klasyfikacji form masażu umożliwia planowanie czasu pracy masażysty.
Każda z form masażu najczęściej wykonywana jest przez masażystę. Są jednak rodzaje masażu (np. masaż klasyczny), które umożliwiają wykonanie zabiegu w postaci automasażu.
Uważam, że w większości chorób przewlekłych wymagających stosowania masażu korzystne jest nauczenie chorego podstaw automasażu odpowiedniego do istniejącej choroby w celu wykonywania go w warunkach domowych.
Najnowsze wydanie „Podstaw masażu leczniczego” ukazuje się ponad piętnaście lat po pierwszym wydaniu tej książki. Od tego czasu powiększył się krąg odbiorców publikacji o studentów fizjoterapii na kierunkach licencjackich i magisterskich. Aby zrozumieć istotę masażu leczniczego, należy znać jego działanie, trzeba wiedzieć, na jakie struktury anatomiczne działają bodźce masażu, jakimi drogami są one przewodzone w organizmie i jakie procesy fizjologiczne wywołują. Posiadając tę wiedzę, można naukowo uzasadnić lecznicze zastosowanie masażu.
W poprzednim wydaniu zmieniono materiał ilustracyjny, przeredagowano i uzupełniono treść poszczególnych rozdziałów. Podano również przykłady osnów zabiegu masażu leczniczego oraz zasady drenażu chłonnego. Celem „Podstaw masażu leczniczego” jest usystematyzowanie i metodyczne opracowanie wiedzy o masażu leczniczym. Szczegółowe uzupełnienie tej wiedzy zainteresowany czytelnik znajdzie w coraz liczniejszych publikacjach ukazujących się na rynku księgarskim; ich tytuły zostały zamieszczone w załączonym piśmiennictwie.
Mam nadzieję, że kolejna edycja podręcznika przyczyni się do podniesienia poziomu przygotowania zawodowego fizjoterapeutów oraz rehabilitantów i do powszechniejszego stosowania masażu w profilaktyce i leczeniu wielu chorób oraz w procesie rehabilitacji.
Zygmunt Prochowicz1 KRÓTKI RYS HISTORYCZNY MASAŻU
W historii rozwoju społeczeństw spotykamy wiele zabiegów czy tradycji kulturowych, które rozwinęły się z prymitywnych form, a w miarę rozwoju ludzkości stawały się doskonalsze. Jednym z takich zabiegów jest masaż.
Masaż znany był na pewno już w starożytnym Egipcie, co potwierdzają rysunki spotykane na papirusach pochodzących sprzed ok. 5000 lat. W dawnych Indiach i Chinach masaż stanowił część rytuału religijnego i stamtąd przeniknął do medycyny ludowej.
Właściwy rozwój masażu datuje się jednak od czasów starożytnej Grecji. Wynikał on z powszechnego zainteresowania Greków sportem oraz dbałością o ciało i sprawność fizyczną. Wraz z kulturą grecką dotarł do Rzymu, gdzie był wykonywany głównie w słynnych termach, w których np. dzieci do lat 14 miały prawo do bezpłatnego korzystania z masażu. Był to w tamtej epoce zabieg o charakterze higienicznym, przysługujący możnym patrycjuszom, których masowali niewolnicy, nacierając wonnymi olejkami.
Juliusz Cezar w swych pamiętnikach opisał leczenie metodą szczypania i ugniatania w przypadku wystąpienia rwy kulszowej. W średniowieczu, zgodnie z zasadami ascezy, masaż tracił znaczenie.
O renesansie masażu można mówić dopiero w XVI w., kiedy to francuski lekarz Ambroży Paré (1517–1590) zaobserwował, że głaskanie obolałych miejsc przynosi choremu nie tylko ulgę w cierpieniu, ale wywołuje również pewne zmiany w skórze, natomiast nacieranie i silniejsze głaskanie wpływa na mięśnie. Po raz pierwszy w dziejach medycyny lekarz zapisał swą obserwację i zaczął stosować masaż jako oficjalną, lekarską metodę leczenia. On też jako pierwszy przeprowadził badania nad fizjologią masażu. Kontynuatorem metody Ambrożego Paré był Niemiec Friedrich Hoffman (1600–1672), który w swoich dziełach uzasadniał stosowanie masażu w poszczególnych jednostkach chorobowych, zwłaszcza po zabiegach chirurgicznych. Jednak właściwy rozwój masażu leczniczego nastąpił dopiero na początku XIX w. dzięki lekarzom szwedzkim. Największe zasługi położył Per Henrik Ling (1776–1839), założyciel Centralnego Instytutu Gimnastycznego w Sztokholmie. Tam właśnie powstała metoda lecznicza i higieniczna zwana „gimnastyką szwedzką”, której składową był także masaż. Opracowany również został system stosowania masażu w poszczególnych chorobach i ich profilaktyce.
Szkołę masażu leczniczego stworzył lekarz holenderski John Mezger z Amsterdamu (1839–1909), uważany za twórcę „masażu naukowego”. Był on autorem dzieła, w którym opracował cały system metod masażu oraz wskazań i przeciwwskazań opartych na doświadczeniach własnych i niebogatym piśmiennictwie. Szczególnie dobre wyniki osiągnął Mezger w leczeniu masażem chorób stawów. Od czasów Mezgera datuje się stosowanie masażu w klinikach: najpierw na oddziałach chirurgicznych, a później także na innych.
Po Mezgarze wielu lekarzy zajmowało się naukowym opracowaniem stosowania masażu i badaniem nie tylko miejscowego, ale również odruchowego oddziaływania masażu. Duże zasługi w upowszechnianiu masażu ma Polak – profesor uniwersytetu w Berlinie – Izydor Zabłudowski (1851–1906). Kierował on Zakładem Masażu Leczniczego i po raz pierwszy dzięki niemu masaż został zrównany z innymi dyscyplinami wiedzy lekarskiej na poziomie uniwersyteckim. Zabłudowski pozostawił liczne publikacje z zakresu masażu w językach: polskim, niemieckim, rosyjskim.
Dalszy rozwój nauk medycznych, a głównie fizjologii, przyczynił się również do opracowania nowych metod masażu. Badania H. Heada (1889), J. Mackenziego (1917) i W. Kohlrauscha (1937) posłużyły O. Gläserowi i W.A. Dalicho do opracowania metod masażu przydatnego w leczeniu chorób internistycznych, zwanego masażem segmentarnym.
W Polsce znaczny wkład w rozwój masażu wnieśli Jan Zaorski – profesor Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel szkoły masażu leczniczego i autor podręcznika „Mieszenie lecznicze” (1927) oraz profesor Józef Jankowiak, długoletni dyrektor Instytutu Balneoklimatologii, Bioklimatologii i Medycyny Fizykalnej w Poznaniu, autor podręcznika „Masaż leczniczy” (1974). Od wielu lat szkoleniem fachowych pracowników służby zdrowia zajmują się publiczne medyczne studia zawodowe techników fizjoterapii i krakowska szkoła masażu dla inwalidów narządów wzroku oraz powstałe w ostatnim okresie niepubliczne studia zawodowe fizjoterapii, które realizują program nauczania masażu leczniczego opierając się na zaleceniach Ministerstwa Zdrowia. Szkolenie fizjoterapeutów na wydziałach rehabilitacji AWF i na studiach licencjackich również uwzględnia zajęcia z zakresu masażu leczniczego, co daje gwarancję odpowiedniego przygotowania teoretycznego i praktycznego absolwentów szkół i uczelni do wykonywania na zlecenie lekarskie zabiegów masażu leczniczego.2 KLASYFIKACJA MASAŻU
Masaż jest to ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki organizmu żywego przy biernym zachowaniu się masowanego. Proponowana poniżej klasyfikacja masażu wynika z szerokiego zastosowania tej metody postępowania w lecznictwie, sporcie i w celach higieniczno-kosmetycznych.
Stosownie do zadań stawianych przed masażem można wyróżnić trzy rodzaje masażu:
1) masaż leczniczy,
2) masaż sportowy,
3) masaż higieniczno-kosmetyczny.
2.1. Rodzaje masażu leczniczego
Masaż leczniczy znajduje zastosowanie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu chorób z zakresu chirurgii, ortopedii, neurologii, ginekologii, pediatrii. Coraz częściej jest stosowany również w terapii chorób wewnętrznych.
Masaż leczniczy polega na stosowaniu wielu ściśle określonych warunkami anatomiczno-fizjologicznymi sposobów masażu, których celem jest poprawienie psychofizycznej sprawności chorego.
W ostatnim okresie opracowano wiele różnorodnych metod masażu, które w coraz szerszym zakresie znajdują zastosowanie w lecznictwie.
Przedstawiony na ryc. 1 podział masażu leczniczego uwzględnia stosowane do celów terapeutycznych rodzaje masażu wraz ze specyfiką każdego z nich.
Klasyczny masaż leczniczy polega na odpowiednim ułożeniu chorego oraz stosowaniu klasycznych technik masażu (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie i wibracja). Znajduje on zastosowanie głównie w chorobach narządu ruchu. W zależności od wielkości powierzchni tkanek objętej masażem może mieć formę masażu częściowego lub ogólnego i może być wykonywany przez masażystę lub mieć postać automasażu. Charakterystyczną cechą tego rodzaju masażu jest również to, że powinien być wykonywany wyłącznie metodą ręczną, bez użycia aparatów. Szczegółowe zasady wykonywania tego masażu omówiono w oddzielnym rozdziale podręcznika.
Grupę specjalistycznych masaży leczniczych stanowi zbiór stosowanych sposobów wykonywania masaży zmodyfikowanych odpowiednio do występujących chorób. Większość z tych sposobów masażu ma zastosowanie w leczeniu chorób internistycznych, a technika wykonywania wynika z neuroodruchowej teorii oddziaływania bodźców.
Ryc. 1. Podział masażu leczniczego.
Masaż w środowisku wodnym wymaga stosowania specjalnych urządzeń, a wspólną cechą tego rodzaju masażu jest wielokierunkowe oddziaływanie następujących bodźców:
– ciśnienie strumienia wody wytworzonego przez urządzenie,
– oddziaływanie środowiska wodnego na tkanki (ciśnienie, temperatura i skład chemiczny wody).
Masaż przy użyciu aparatów uwzględnia różne rodzaje bodźców dostarczanych do tkanek przez specjalnie do tego celu skonstruowane urządzenia. Najczęściej są to urządzenia wibrujące (Akwawibron, Redor) lub urządzenia pneumatyczno-ciśnieniowe.
2.2. Metody masażu leczniczego
Masaż leczniczy może być wykonywany ręcznie, przy użyciu aparatów i urządzeń do masażu, a także metodą łączoną. Większość odmian masażu leczniczego jest wykonywana ręcznie. Metoda ta pozwala na palpacyjną ocenę reaktywności masowanych tkanek oraz na palpacyjną ocenę zmian tkankowych, takich jak zgrubienie łącznotkankowe, tkliwość bólowa, przeczulica, zmiany napięcia mięśniowego. Ponadto ręczne wykonywanie masażu pozwala na dokładne pod względem topograficznym opracowanie tkanek z uwzględnieniem odpowiedniego sposobu wykonania masażu stosownie do okolicy masowanej i występujących zmian chorobowych.
Zastosowanie aparatów i urządzeń do masażu jako samodzielnych źródeł energii mechanicznej przekazywane tkankom jest w zasadzie metodą uzupełniającą. Urządzenia stosowane w masażu wytwarzają głównie drgania mechaniczne lub zmienne ciśnienie; bodźce te mogą stanowić uzupełnienie masażu ręcznego.
Jako samodzielne zabiegi lecznicze stosuje się masaż aparatem Akwawibron, masaż synkardialny i masaż ultradźwiękowy. Jako uzupełnienie masażu ręcznego można również stosować urządzenia pomocnicze, zwłaszcza wibratory, które w masażu klasycznym ułatwiają pracę masażyście w stosowaniu trudnej techniki wibracji.
2.3. Formy masażu leczniczego
Masaż leczniczy może być wykonywany miejscowo, na ściśle określone okolice ciała, lub całe ciało może być poddane zabiegowi. W pierwszym przypadku mówimy o masażu częściowym, w drugim zaś o masażu ogólnym lub całkowitym. Uważam ten podział za zbyt sztuczny, gdyż reakcje zachodzące pod wpływem masażu częściowego i ogólnego mają charakter zarówno miejscowy, jak i ogólny.
W lecznictwie bardzo rzadko stosuje się masaż całego ciała. Ta forma zabiegu występuje głównie podczas masażu podwodnego i natryskowego oraz bardzo rzadko przy stosowaniu masażu klasycznego. Pozostałe rodzaje masażu to forma masażu częściowego, niejednokrotnie dotyczącego bardzo małych okolic (np. masaż okostnowy, akupresura), ale działają na poszczególne układy drogą neuroodruchową. Słuszniejszy zatem wydaje się podział zabiegu masażu wynikający ze wskazań do masażu i konieczności zastosowania różnych sposobów wykonywania zabiegu. Podział ten można przedstawić następująco:
1. Masaż krótkobodźcowy, trwający ok. 10–20 min, w czasie którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił odczyn miejscowy w tkankach masowanych. Odczyn ten wtórnie powinien spowodować odpowiednie przestrojenie funkcji fizjologicznych różnych układów. Zabieg taki można wykonywać zazwyczaj codziennie.
2. Masaż średniobodźcowy, trwający ok. 20–30 min, w czasie którego należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił zarówno odczyn miejscowy, jak i częściowo odpowiednie reakcje ogólne. Zabieg taki można wykonywać codziennie lub co drugi dzień.
3. Masaż długobodźcowy, trwający ok. 30–45 min, w czasie którego oprócz odczynu miejscowego można zaobserwować reakcje ogólne. Zabieg taki można wykonywać co drugi dzień.
Uwzględniając specyfikę każdego rodzaju masażu leczniczego, reaktywność pacjenta, rodzaj choroby i konieczność wykonywania masażu na określonej powierzchni można według podanych powyżej form masażu sklasyfikować każdy rodzaj masażu leczniczego. Ponadto stosowanie powyższej klasyfikacji form masażu umożliwia planowanie czasu pracy masażysty.
Każda z form masażu najczęściej wykonywana jest przez masażystę. Są jednak rodzaje masażu (np. masaż klasyczny), które umożliwiają wykonanie zabiegu w postaci automasażu.
Uważam, że w większości chorób przewlekłych wymagających stosowania masażu korzystne jest nauczenie chorego podstaw automasażu odpowiedniego do istniejącej choroby w celu wykonywania go w warunkach domowych.
więcej..
