-
W empik go
Polski Wywiad Przeciw III Rzeszy - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 kwietnia 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
LUB
24,99 zł za tytuł
Tytuł dostępny w abonamencie Empik Go już od 24,99 zł / 30 dni
Sprawdź
Słuchaj i czytaj w abonamencie Go Standard już za 24,99 zł / 30 dni. Subskrypcja Go Standard daje możliwość dodania do biblioteki 3 dowolne tytuły w danym okresie rozliczeniowym (30 dni). Wybierasz z ponad 200 tys. audiobooków, ebooków i podcastów.
Polski Wywiad Przeciw III Rzeszy - ebook
Książka historyczna, stara się rozwiać popularne na zachodzie mity, podsumowuje polskie osiągnięcia wywiadowcze. Przedstawia autorską, popartą materiałami źródłowymi ocenę wkładu Polaków, w pokonanie III Rzeszy podczas II wojny światowej.
| Kategoria: | Historia |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-8221-525-0 |
| Rozmiar pliku: | 1,2 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Wstęp
Działalność i zasługi wywiadu polskiego nie są znane w świecie. Przez wiele lat historycy brytyjscy. starali się przemilczeć rolę, jaką spełnili Polacy w służbie wywiadowczej u boku Aliantów. Szczególnie złe wrażenie wśród Polaków wywołała wielotomowa historia wywiadu brytyjskiego, autorstwa Harrego Hinsleya British Intelligence in The Second Word War. Polskie osiągnięcia zostały przedstawione przez Hinsleya jako mało istotne. Z powodu marginalnego postrzegania roli wywiadu polskiego, zostały podjęte stosowne działania ze strony polskiego rządu.
Dzięki porozumieniu Premiera RP Jerzego Buzka i Premiera Wielkiej Brytanii Tonego Blaira, powstała Polsko Brytyjska Komisja Historyczna. Komisja zaczęła działać od czerwca 2000 roku. Podczas trwania działalności komisji, miało miejsce pięć spotkań: trzy spotkania na terenie Londynu i dwa w Warszawie. Praca polegała na identyfikacji i doborze dokumentów świadczących o przydatności i wartości materiałów wywiadowczych, które Polacy przesyłali Brytyjczykom, w czasie trwania II wojny światowej. Zadaniem komisji było również odnalezienie wszelkich ocalałych dokumentów, jakie były związane z polską działalnością wywiadowczą. Niestety zdaniem strony brytyjskiej większość materiałów zniszczono po wojnie.
Pozyskano dokumenty z instytucji takich jak: The National Archives „Public Record Office” na terenie Londynu, a także National Archives and Records Administration w College Park. Ponadto brytyjski Główny Historyk Ministerstwa Sprawa Zagranicznych „FCO”, w Wielkiej Brytanii, otrzymał do wglądu zawartość archiwum wywiadu brytyjskiego „SIS”.
Sumienna praca komisji doprowadziła do wydania przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, dwóch tomów pracy zbiorowej Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, tom I, pod redakcją Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz i Teresy Stirling, oraz tom II, pod redakcją Jana Stanisława Ciechanowskiego.
Między innymi na wydanych przez tę komisję dokumentach oparta została część tej książki. Niniejsza publikacja ma bowiem na celu możliwie najbliższe prawdzie przedstawienie roli wywiadu polskiego i jego wkładu w rozpoznanie potencjału gospodarczo militarnego III Rzeszy.
Inne istotne źródło dokumentów publikowanych, z jakiego korzystałem, to Meldunki miesięczne wywiadu przemysłowego KG/ZWZ AK 1941—1944. Wykorzystanie tych materiałów był bardzo istotne, bowiem wywiad przemysłowy stanowił bardzo istotną cześć działalności wywiadowczej na terenach okupowanych. Zasięg tematyczny tych dokumentów jest bardzo rozległy, gdyż obejmują one praktycznie wszystkie gałęzie przemysłowe. Aby oszczędzić czytelnikowi mozolnego przebijania się przez natłok liczb postanowiłem ograniczyć się do przedstawienia rzeczy najbardziej istotnych, które mogą zainteresować czytelnika, a zarazem przyczynić się do przedstawienia faktów obejmujących temat.
Pierwszy rozdział opowiada w sposób wprowadzający o początkach działania wywiadu polskiego, tworzenia się jego struktur a także zdobywanym przez niego doświadczeniu, jakie w okresie II wojny światowej zaowocowało sukcesami.
Duża część rozdziału pierwszego opiera się, na literaturze Andrzeja Pepłońskiego- wybitnego badacza wywiadu. Dość istotne były również dokumenty publikowane na temat bitew lwowskiej i warszawskiej, dotyczące działalności polskiego wywiadu. Bardzo istotna okazały się być między innymi książki Grzegorza Nowika Zanim Złamano Enigmę, oraz pozycje napisane przez Andrzeja Paduszka, a także artykuły Aleksandra Smolińskiego.
Drugi rozdział opowiada o zmaganiach polskich kryptologów, z łamaniem kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Starałem się możliwie dokładnie przedstawić i uczciwie ocenić zasługi polskich kryptologów, jakie wnieśli dla złamania niemieckiej maszyny szyfrującej. Przedstawiłem wynikające z osiągnięć Polaków konsekwencje, w postaci wykorzystania łamania kodów, na poszczególnych frontach wojny. Można przeczytać, jak polskie odkrycia przyczyniły się do rozwoju kryptologii u naszych brytyjskich sojuszników.
W tej części oparłem się na wszystkich najważniejszych, polskojęzycznych książkach dotyczących tematu Enigmy. Najważniejsze z nich to prace autorów takich jak: Marek Grajek, Leszek Gralewski, Krzysztof Gaj, Józef Garliński, Władysław Kozaczuk. Nie zabrakło również informacji pochodzących od Mariana Rejewskiego- jednego z głównych uczestników walki z kodem Enigmy, a zarazem jej pogromcy. Głownie mam tutaj na myśli informacje pochodzące z notatek Mariana Rejewskiego, które zostały zamieszczone na stronie internetowej spybooks.pl. W rozdziale nie zabrakło także informacji pochodzących z wcześniej wymienionych dokumentów publikowanych.
Podczas pisania trzeciego rozdziału, na temat walki z niemieckimi rakietami V- 1 i V-2 oparłem się na opracowaniach zawartych w wywiadowczym Meldunku Specjalnym 1R/ nr 242, z którego pochodzi większość danych książki Andrzeja Glassa, Sławomira Kordaczuka i Danuty Stępniewskiej Wywiad Armii Krajowej w walce z V-1 i V-2. Wykorzystałem również między innymi z książek takich jak Akcja V-1 i V-2, M. Wojewódzkiego. Nie zabrakło informacji, jakie można znaleźć w opracowaniach J. Garlińskiego, Ł. Piechockiego, B. Arcta, D. Piszkiewicza. Bardzo wiele wiedzy wniosły meldunki pochodzące z wcześniej wymienionych dwóch tomów Polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej, a także z meldunków traktujących o wywiadzie przemysłowym.
Rozdział czwarty, a zarazem ostatni, przedstawia obraz polskiej działalności wywiadowczej w dziedzinie przemysłowej. Tutaj, na podstawie meldunków wywiadu przemysłowego starałem się przedstawić najważniejsze fakty dotyczące wywiadu gospodarczego z uwzględnieniem jego roli dla polskiego wkładu w pokonanie III Rzeszy.
Zakończenie podsumowuje polskie osiągnięcia wywiadowcze i przedstawia moją ocenę wkładu, jaki Polacy włożyli w pokonanie III Rzeszy podczas II wojny światowej.Andrzej Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej, Warszawa 1999, s. 41.
Grzegorz Nowik, Zanim złamano „Enigmę”…: polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918—1920, Warszawa 2004, s. 194—197.
Andrzej Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004, s. 51.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 60.
tamże, s. 91.
Konrad Paduszek, Działalność propagandowa służb informacyjno-wywiadowczych WP w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919—1921, Toruń 2004, s. 41—45.
Konrad Paduszek, Propaganda i dezinformacja jako narzędzie działania „dwójki”. Spostrzeżenia dotyczące wojny polsko-bolszewickiej, Polski wywiad wojskowy 1918—1945, pod red. Piotra Małakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2006, s. 44.
K. Paduszek, Działalność propagandowa…, s. 47, 151—153.
K. Paduszek, Propaganda i dezinformacja…, s 45.
Andrzej Pepłoński, Zwalczanie bolszewickiej dywersji i propagandy wywrotowej w okresie wojny 1919—1920, Udział policji w wojnie polsko-radzieckiej 1919—1920, Szczytno 1999, s 39—42.
G. Nowik, dz. cyt., s 467—469.
Wojciech Materski, Na widecie: II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918—1943, Warszawa 2005, s. 28.
G. Nowik, dz. cyt, s. 480.
Zdzisław Marian Musialik, Wojna polsko-bolszewicka 1919—1920, Włocławek 1991, s. 31.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 86.
Andrzej Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002, s. 13.
A. Pepłoński, Zwalczanie bolszewickiej dywersji i propagandy…, s. 45.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 100—104.
Leszek Grajewski, Złamanie enigmy: historia Mariana Rejewskiego, Toruń 2006, s. 19.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 258—262.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 254.
Raport Wywiadowczy nr 31 z dnia 13.08.1920, Dowództwo Frontu Północnego Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920, Dokumenty Operacyjne, Część I, pod red. Marka Tarczyńskiego, Warszawa 1995, s. 39.
Raport Wywiadowczy Nr 128-A z dnia 14 VIII 1920, Dowództwo 1 Armii. Odział II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 136.
Meldunek Wywiadowczy Poranny z dnia 13.08.1920, Dowództwo 3 Armii Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 87.
Raport Wywiadowczy Nr 33 z dnia 15 VIII 1920r. Dowództwo Frontu Północnego. Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 202.
Zestawienie Wiadomości o Nieprzyjacielu dnia 25 VII 1920, Naczelne Dowództwo WP. Odział II, Bitwa Lwowska 25 VII-18 X 1920: dokumenty operacyjne. Część I, pod red. Marka Tarczyńskiego, Warszawa 2002, s. 42.
Meldunek Sytuacyjny Poranny Nr 14 z dnia 15 VIII 1920, Dowództwo 2 Armii. Odział II, Bitwa Lwowska 25 VII-18 X 1920…, Część I, s. 111.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s.250.
K. Paduszek, Propaganda i dezinformacja…, s. 49.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 105.
Mieczysław Wrzosek, Wojny o granice Polski Odrodzonej 1918—1921, Warszawa 1992, s. 310.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 205.
Z. M. Musialik, dz. cyt., s. 142.
Aleksander Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona oraz sowiecki przemysł wojenny z lat 1921—1939 w dokumentach Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, Polski wywiad wojskowy: materiały, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 283.
Aleksander Smoliński, Odział II Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, Wschodni Rocznik Humanistyczny Tom III, Radzyń Podlaski 2004, s. 271.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 285.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939, Warszawa 1996, s. 6.
A. Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej…, s. 115.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 286—291.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 29—34.
Ibidem, s. 281—283.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 297
Sławomir Dębski, Między Berlinem a Moskwą, Stosunki niemiecko sowieckie 1939—1941, Warszawa 2007, s. 63.
Andrzej Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004, s. 287.
S. Dębski, dz. cyt., s 64.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 297.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 211.
Józef Garliński, Enigma, Tajemnica drugiej wojny światowej, Lublin 1999, s. 66.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 300—308.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 295.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 300.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 295—300.
Donald Rayfield, Stalin i jego oprawcy, Warszawa 2009, s. 279.
Robert Conquest, Stalin, Warszawa 2000, s. 236.
D. Raynfield, dz. cyt., s. 288.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 301.
A. Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 324.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 285—289.
S. Dębski, dz. cyt., s. 69.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 307.
W. Roszkowski, dz. cyt., s 352.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 314.
S. Dębski, dz. cyt., s. 78.
Andrzej Skrzypek, Niemcy w polityce ZSRR 1939—1941, Niemcy w Polityce Międzynarodowej 1919- 1939, T. IV, pod red. Stanisława Sierpowskiego, Poznań 1992, s. 278.
A. Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 324.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 330.
Marek Kornat, Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow, Warszawa 2002, s. 276—292.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s 332.
Henryk Batowski, Układy niemiecko- radzieckie z 23 sierpnia 1939, Niemcy w Polityce Międzynarodowej 1919- 1939, T. IV, pod red. Stanisława Sierpowskiego, Poznań 1992, s. 298.
S. Dębski, dz. cyt., s. 93.
Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 339.
Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Kampania Polska 1939 roku: początek II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 236.
A. Skrzypek, dz. cyt., s. 284.Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Kampania Polska 1939 roku: początek II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 141.
Tadeusz Jurga, Bzura 1939, Warszawa 2001, s.49.
Jarosław J. Piątek, Polska broń pancerna w latach 1918- 1939 na tle europejskim, Poznań 2002, s. 221.
Nicolas Bethell, Zwycięska Wojna Hitlera, Warszawa 1997, s. 30.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Warszawa 1995, s. 15.
Jan Stanisław Ciechanowski, Jacek Tebinki, Współpraca kryptologiczna. Enigma, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Tom I, pod. red. Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz, Tessy Sterling, Warszawa 2004, s. 446.
Marek Grajek, Enigma Bliżej Prawdy, Poznań 2007, s. 111.
N. Bethell, dz. cyt., s. 29.
Krzysztof Gaj, Szyfr Enigmy: metody złamania, Warszawa 1989, s. 44.
M. Grajek, dz. cyt., s. 43.
Leszek Gralewski, Złamanie Enigmy historia Mariana Rejewskiego, Toruń 2006, s. 19.
Józef Garliński, Enigma, Tajemnica drugiej wojny światowej, Lublin 1999, s. 39.
Jerzy Lelwic, Marian Rejewski- bydgoszczanin który pomógł aliantom wygrać wojnę, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 48.
L. Gralewski, dz. cyt, s. 27.
M. Grajek, dz. cyt., s. 47.
J. Garliński, dz. cyt., s. 34.
M. Grajek, dz. cyt., s. 66.
J. Garliński, dz. cyt., s. 41.
K. Gaj, dz. cyt., s. 64.
M. Grajek, dz. cyt., s. 72.
Marian Rejewski, Błędy popełniane przy posługiwaniu się niemiecką maszyną wojskową Enigma . . Dostępny w:
J. Garliński, dz. cyt., s. 47.
M. Grajek, dz. cyt., s. 74—84.
J. Garliński, dz. cyt., s. 56.
Zdzisław J. Kapera, Paryż 1939: tajna konferencja kryptologów alianckich, Polski Wywiad Wojskowy 1918- 1945, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 413.
J. Lelwic, dz. cyt., s. 55.
M. Grajek, dz. cyt., s. 109.
Z. J. Kapera, dz. cyt., s. 414.
M. Grajek, dz. cyt., s. 111.
Z. J. Kapera, dz. cyt., s. 419—420.
J. Garliński, dz. cyt., s. 65.
M. Grajek, dz. cyt., s. 135—136.
Francis Harry Hinsley, British Intelligence in the Second World War, Volume I, London 1990, s. 487.
Jan Ciechanowski, Wielka Brytania i Polska, Pułtusk 2008, s. 129.
Eugenia Meresch, Kampania Radiowywiadowcza w Anglii, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 189.
Raport Alexandra „Alastaira” Guthrie Denninstona na temat konferencji w Pyrach, 11 maj 1948, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 227.
Marian Rejewski, Jak matematycy polscy rozszyfrowali Enigmę, Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, „Wiadomości Matematyczne”, T. 23, Warszawa 1980,s. 10.
Witold Biegański, Finał Dziwnej Wojny, Warszawa 1970, s. 60—62.
Yves Beauvois, Stosunki polsko-francuskie w czasie dziwnej wojny, Kraków 1991, s. 12—14.
W. Biegański, dz. cyt. s. 85—87.
Lenne Olson, Stanley Cloud, Sprawa Honoru: Dywizjon 303 Kościuszkowski: zapomniani bohaterowie II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 61.
Adolf Stachula, Obrona powietrzna Polski 1918—1939, Część 1, Jelenia Góra 2009, s. 248.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 111.
M. Grajek, dz. cyt., s. 171.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polskich Sił zbrojnych na Zachodzie (1939—1945), Warszawa 1995, s. 30.
J. Garliński, dz. cyt., s. 82.
M. Grajek, dz. cyt., s. 178.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 113.
M. Grajek, dz. cyt., s. 181.
Marian Rejewski, Wspomnienia z mej pracy w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego w latach 1939—1945 . . Dostępny w:
J. Garliński, dz. cyt., s. 85.
Władysław Kozaczuk, W Kręgu Enigmy, Warszawa 1986, s. 145.
M. Grajek, dz. cyt., s.212.
Andrzej Pepłoński, Współdziałanie polskiego wywiadu wojskowego z zachodnimi aliantami 1939—1945, Polski Wywiad Wojskowy 1918- 1945, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 509.
M. Grajek, dz. cyt 216- 221.
Józef Garliński, Polska w Drugiej Wojnie Światowej, Londyn 1982, s. 110.
Gill Bennett, Polsko-Brytyjska Współpraca wywiadowcza, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, Tom 1, pod red. Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz, Teresy Stirling, Warszawa 2004, s. 167—175.
M. Grajek, dz. cyt., s. 301—305.
W. Kozaczuk, Grajek, dz. cyt., s. 180.
M. Grajek, dz. cyt., s. 306.
Raport ppłk. Dypl. Gwido Langera, szefa Ekspozytury „300” Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, dla płk. Leona Mitkiewicza, szefa Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, na temat położenia oraz prac grupy polskich kryptologów we Francji, 1941 luty 25, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Wybór dokumentów, Tom 2, pod red. Jan Stanisław Ciechanowski, Warszawa 2005, s. 553.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 119.
W. Kozaczuk, dz. cyt., s. 226..
Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, Sekret Enigmy, Warszawa 1978, s. 120.
M. Grajek, dz. cyt., s. 540.
W. Kozaczuk, dz. cyt., s. 196.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 119—122.
David Kahn, Enigma: Złamanie kodu U- Bootów 1939—1943, Warszawa 2005, s. 119.
E. Maresch, dz. cyt., s. 194.
Witold Urbanowicz, Świt Zwycięstwa: Bitwa o Anglię oczami dowódcy Dywizjonu 303, Kraków 2009, s. 177.
L. Olson, S. Cloud, dz. cyt., s. 17.
M. Grajek, dz. cyt., s. 227—234.
Egbert Kieser, Operacja „Lew Morski”, Warszawa 2000, s. 219.
Bertrand Ireland, Bitwa o Atlantyk, Poznań 2007, s. 80—94.
M. Grajek, dz. cyt., s. 283.
B. Ireland, dz. cyt., s. 95.
Jack Copeland, History of Hut 8 to December 1941 (1945), featuring an excerpt from Turing’s ‘Treatise on the Enigma’, The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life: Plus The Secrets of Enigma, pod. red. B. Jack Copeland, Oxford 2004, s. 269.
D. Kahn, dz. cyt., s. 128.
Bertrand Ireland, dz. cyt., s. 297.
M. Grajek, dz. cyt., s. 357.
J. Garliński, dz. cyt., s. 183.
M. Grajek, dz. cyt., s. 242—245.
D. Kahn, dz. cyt., s. 117.
Norbert Bączyk, Ardeny 1944—1945, Warszawa 2004, s. 91.
Robin Cross, Operacja „Cytadela”, Warszawa 2001, s. 110.
Jacek Terbinka, Relacja byłego szefa polskiego wywiadu o złamaniu Enigmy z 31 V 1974 roku, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 204.
Mark Healy, Kursk 1943 Tide Turns in the East, London 1992, s. 31.
Francis Harry Hinsley, British Intelligence in the Second World War, Abridged Edition, London 1994, s. 188.
Zbigniew Kwiecień, Tobruk 1941—1942, Warszawa 1993 s. 118.
M. Grajek, dz. cyt., s. 362.
Mirosław Skwiot, Bismarck, Pancerniki Typu Bismarck, „Encyklopedia Okrętów Wojennych”, T.17, Gdańsk 2001,s. 63.
Działalność i zasługi wywiadu polskiego nie są znane w świecie. Przez wiele lat historycy brytyjscy. starali się przemilczeć rolę, jaką spełnili Polacy w służbie wywiadowczej u boku Aliantów. Szczególnie złe wrażenie wśród Polaków wywołała wielotomowa historia wywiadu brytyjskiego, autorstwa Harrego Hinsleya British Intelligence in The Second Word War. Polskie osiągnięcia zostały przedstawione przez Hinsleya jako mało istotne. Z powodu marginalnego postrzegania roli wywiadu polskiego, zostały podjęte stosowne działania ze strony polskiego rządu.
Dzięki porozumieniu Premiera RP Jerzego Buzka i Premiera Wielkiej Brytanii Tonego Blaira, powstała Polsko Brytyjska Komisja Historyczna. Komisja zaczęła działać od czerwca 2000 roku. Podczas trwania działalności komisji, miało miejsce pięć spotkań: trzy spotkania na terenie Londynu i dwa w Warszawie. Praca polegała na identyfikacji i doborze dokumentów świadczących o przydatności i wartości materiałów wywiadowczych, które Polacy przesyłali Brytyjczykom, w czasie trwania II wojny światowej. Zadaniem komisji było również odnalezienie wszelkich ocalałych dokumentów, jakie były związane z polską działalnością wywiadowczą. Niestety zdaniem strony brytyjskiej większość materiałów zniszczono po wojnie.
Pozyskano dokumenty z instytucji takich jak: The National Archives „Public Record Office” na terenie Londynu, a także National Archives and Records Administration w College Park. Ponadto brytyjski Główny Historyk Ministerstwa Sprawa Zagranicznych „FCO”, w Wielkiej Brytanii, otrzymał do wglądu zawartość archiwum wywiadu brytyjskiego „SIS”.
Sumienna praca komisji doprowadziła do wydania przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, dwóch tomów pracy zbiorowej Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, tom I, pod redakcją Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz i Teresy Stirling, oraz tom II, pod redakcją Jana Stanisława Ciechanowskiego.
Między innymi na wydanych przez tę komisję dokumentach oparta została część tej książki. Niniejsza publikacja ma bowiem na celu możliwie najbliższe prawdzie przedstawienie roli wywiadu polskiego i jego wkładu w rozpoznanie potencjału gospodarczo militarnego III Rzeszy.
Inne istotne źródło dokumentów publikowanych, z jakiego korzystałem, to Meldunki miesięczne wywiadu przemysłowego KG/ZWZ AK 1941—1944. Wykorzystanie tych materiałów był bardzo istotne, bowiem wywiad przemysłowy stanowił bardzo istotną cześć działalności wywiadowczej na terenach okupowanych. Zasięg tematyczny tych dokumentów jest bardzo rozległy, gdyż obejmują one praktycznie wszystkie gałęzie przemysłowe. Aby oszczędzić czytelnikowi mozolnego przebijania się przez natłok liczb postanowiłem ograniczyć się do przedstawienia rzeczy najbardziej istotnych, które mogą zainteresować czytelnika, a zarazem przyczynić się do przedstawienia faktów obejmujących temat.
Pierwszy rozdział opowiada w sposób wprowadzający o początkach działania wywiadu polskiego, tworzenia się jego struktur a także zdobywanym przez niego doświadczeniu, jakie w okresie II wojny światowej zaowocowało sukcesami.
Duża część rozdziału pierwszego opiera się, na literaturze Andrzeja Pepłońskiego- wybitnego badacza wywiadu. Dość istotne były również dokumenty publikowane na temat bitew lwowskiej i warszawskiej, dotyczące działalności polskiego wywiadu. Bardzo istotna okazały się być między innymi książki Grzegorza Nowika Zanim Złamano Enigmę, oraz pozycje napisane przez Andrzeja Paduszka, a także artykuły Aleksandra Smolińskiego.
Drugi rozdział opowiada o zmaganiach polskich kryptologów, z łamaniem kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Starałem się możliwie dokładnie przedstawić i uczciwie ocenić zasługi polskich kryptologów, jakie wnieśli dla złamania niemieckiej maszyny szyfrującej. Przedstawiłem wynikające z osiągnięć Polaków konsekwencje, w postaci wykorzystania łamania kodów, na poszczególnych frontach wojny. Można przeczytać, jak polskie odkrycia przyczyniły się do rozwoju kryptologii u naszych brytyjskich sojuszników.
W tej części oparłem się na wszystkich najważniejszych, polskojęzycznych książkach dotyczących tematu Enigmy. Najważniejsze z nich to prace autorów takich jak: Marek Grajek, Leszek Gralewski, Krzysztof Gaj, Józef Garliński, Władysław Kozaczuk. Nie zabrakło również informacji pochodzących od Mariana Rejewskiego- jednego z głównych uczestników walki z kodem Enigmy, a zarazem jej pogromcy. Głownie mam tutaj na myśli informacje pochodzące z notatek Mariana Rejewskiego, które zostały zamieszczone na stronie internetowej spybooks.pl. W rozdziale nie zabrakło także informacji pochodzących z wcześniej wymienionych dokumentów publikowanych.
Podczas pisania trzeciego rozdziału, na temat walki z niemieckimi rakietami V- 1 i V-2 oparłem się na opracowaniach zawartych w wywiadowczym Meldunku Specjalnym 1R/ nr 242, z którego pochodzi większość danych książki Andrzeja Glassa, Sławomira Kordaczuka i Danuty Stępniewskiej Wywiad Armii Krajowej w walce z V-1 i V-2. Wykorzystałem również między innymi z książek takich jak Akcja V-1 i V-2, M. Wojewódzkiego. Nie zabrakło informacji, jakie można znaleźć w opracowaniach J. Garlińskiego, Ł. Piechockiego, B. Arcta, D. Piszkiewicza. Bardzo wiele wiedzy wniosły meldunki pochodzące z wcześniej wymienionych dwóch tomów Polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej, a także z meldunków traktujących o wywiadzie przemysłowym.
Rozdział czwarty, a zarazem ostatni, przedstawia obraz polskiej działalności wywiadowczej w dziedzinie przemysłowej. Tutaj, na podstawie meldunków wywiadu przemysłowego starałem się przedstawić najważniejsze fakty dotyczące wywiadu gospodarczego z uwzględnieniem jego roli dla polskiego wkładu w pokonanie III Rzeszy.
Zakończenie podsumowuje polskie osiągnięcia wywiadowcze i przedstawia moją ocenę wkładu, jaki Polacy włożyli w pokonanie III Rzeszy podczas II wojny światowej.Andrzej Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej, Warszawa 1999, s. 41.
Grzegorz Nowik, Zanim złamano „Enigmę”…: polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918—1920, Warszawa 2004, s. 194—197.
Andrzej Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004, s. 51.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 60.
tamże, s. 91.
Konrad Paduszek, Działalność propagandowa służb informacyjno-wywiadowczych WP w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919—1921, Toruń 2004, s. 41—45.
Konrad Paduszek, Propaganda i dezinformacja jako narzędzie działania „dwójki”. Spostrzeżenia dotyczące wojny polsko-bolszewickiej, Polski wywiad wojskowy 1918—1945, pod red. Piotra Małakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2006, s. 44.
K. Paduszek, Działalność propagandowa…, s. 47, 151—153.
K. Paduszek, Propaganda i dezinformacja…, s 45.
Andrzej Pepłoński, Zwalczanie bolszewickiej dywersji i propagandy wywrotowej w okresie wojny 1919—1920, Udział policji w wojnie polsko-radzieckiej 1919—1920, Szczytno 1999, s 39—42.
G. Nowik, dz. cyt., s 467—469.
Wojciech Materski, Na widecie: II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918—1943, Warszawa 2005, s. 28.
G. Nowik, dz. cyt, s. 480.
Zdzisław Marian Musialik, Wojna polsko-bolszewicka 1919—1920, Włocławek 1991, s. 31.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 86.
Andrzej Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002, s. 13.
A. Pepłoński, Zwalczanie bolszewickiej dywersji i propagandy…, s. 45.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 100—104.
Leszek Grajewski, Złamanie enigmy: historia Mariana Rejewskiego, Toruń 2006, s. 19.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 258—262.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 254.
Raport Wywiadowczy nr 31 z dnia 13.08.1920, Dowództwo Frontu Północnego Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920, Dokumenty Operacyjne, Część I, pod red. Marka Tarczyńskiego, Warszawa 1995, s. 39.
Raport Wywiadowczy Nr 128-A z dnia 14 VIII 1920, Dowództwo 1 Armii. Odział II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 136.
Meldunek Wywiadowczy Poranny z dnia 13.08.1920, Dowództwo 3 Armii Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 87.
Raport Wywiadowczy Nr 33 z dnia 15 VIII 1920r. Dowództwo Frontu Północnego. Oddziału II, Bitwa Warszawska 13—28 VIII 1920…, Część I, s. 202.
Zestawienie Wiadomości o Nieprzyjacielu dnia 25 VII 1920, Naczelne Dowództwo WP. Odział II, Bitwa Lwowska 25 VII-18 X 1920: dokumenty operacyjne. Część I, pod red. Marka Tarczyńskiego, Warszawa 2002, s. 42.
Meldunek Sytuacyjny Poranny Nr 14 z dnia 15 VIII 1920, Dowództwo 2 Armii. Odział II, Bitwa Lwowska 25 VII-18 X 1920…, Część I, s. 111.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s.250.
K. Paduszek, Propaganda i dezinformacja…, s. 49.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 105.
Mieczysław Wrzosek, Wojny o granice Polski Odrodzonej 1918—1921, Warszawa 1992, s. 310.
A. Pepłoński, Wywiad w wojnie polsko-bolszewickiej…, s. 205.
Z. M. Musialik, dz. cyt., s. 142.
Aleksander Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona oraz sowiecki przemysł wojenny z lat 1921—1939 w dokumentach Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, Polski wywiad wojskowy: materiały, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 283.
Aleksander Smoliński, Odział II Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego, Wschodni Rocznik Humanistyczny Tom III, Radzyń Podlaski 2004, s. 271.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 285.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939, Warszawa 1996, s. 6.
A. Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej…, s. 115.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 286—291.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 29—34.
Ibidem, s. 281—283.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 297
Sławomir Dębski, Między Berlinem a Moskwą, Stosunki niemiecko sowieckie 1939—1941, Warszawa 2007, s. 63.
Andrzej Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004, s. 287.
S. Dębski, dz. cyt., s 64.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 297.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 211.
Józef Garliński, Enigma, Tajemnica drugiej wojny światowej, Lublin 1999, s. 66.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 300—308.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 295.
A. Smoliński, Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona…, s. 300.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 295—300.
Donald Rayfield, Stalin i jego oprawcy, Warszawa 2009, s. 279.
Robert Conquest, Stalin, Warszawa 2000, s. 236.
D. Raynfield, dz. cyt., s. 288.
A. Pepłoński,, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 301.
A. Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 324.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 285—289.
S. Dębski, dz. cyt., s. 69.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 307.
W. Roszkowski, dz. cyt., s 352.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 314.
S. Dębski, dz. cyt., s. 78.
Andrzej Skrzypek, Niemcy w polityce ZSRR 1939—1941, Niemcy w Polityce Międzynarodowej 1919- 1939, T. IV, pod red. Stanisława Sierpowskiego, Poznań 1992, s. 278.
A. Pepłoński, Wywiad Polski na ZSRR 1921—1939…, s. 324.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 330.
Marek Kornat, Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow, Warszawa 2002, s. 276—292.
A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s 332.
Henryk Batowski, Układy niemiecko- radzieckie z 23 sierpnia 1939, Niemcy w Polityce Międzynarodowej 1919- 1939, T. IV, pod red. Stanisława Sierpowskiego, Poznań 1992, s. 298.
S. Dębski, dz. cyt., s. 93.
Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej…, s. 339.
Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Kampania Polska 1939 roku: początek II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 236.
A. Skrzypek, dz. cyt., s. 284.Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Kampania Polska 1939 roku: początek II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 141.
Tadeusz Jurga, Bzura 1939, Warszawa 2001, s.49.
Jarosław J. Piątek, Polska broń pancerna w latach 1918- 1939 na tle europejskim, Poznań 2002, s. 221.
Nicolas Bethell, Zwycięska Wojna Hitlera, Warszawa 1997, s. 30.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Warszawa 1995, s. 15.
Jan Stanisław Ciechanowski, Jacek Tebinki, Współpraca kryptologiczna. Enigma, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Tom I, pod. red. Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz, Tessy Sterling, Warszawa 2004, s. 446.
Marek Grajek, Enigma Bliżej Prawdy, Poznań 2007, s. 111.
N. Bethell, dz. cyt., s. 29.
Krzysztof Gaj, Szyfr Enigmy: metody złamania, Warszawa 1989, s. 44.
M. Grajek, dz. cyt., s. 43.
Leszek Gralewski, Złamanie Enigmy historia Mariana Rejewskiego, Toruń 2006, s. 19.
Józef Garliński, Enigma, Tajemnica drugiej wojny światowej, Lublin 1999, s. 39.
Jerzy Lelwic, Marian Rejewski- bydgoszczanin który pomógł aliantom wygrać wojnę, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 48.
L. Gralewski, dz. cyt, s. 27.
M. Grajek, dz. cyt., s. 47.
J. Garliński, dz. cyt., s. 34.
M. Grajek, dz. cyt., s. 66.
J. Garliński, dz. cyt., s. 41.
K. Gaj, dz. cyt., s. 64.
M. Grajek, dz. cyt., s. 72.
Marian Rejewski, Błędy popełniane przy posługiwaniu się niemiecką maszyną wojskową Enigma . . Dostępny w:
J. Garliński, dz. cyt., s. 47.
M. Grajek, dz. cyt., s. 74—84.
J. Garliński, dz. cyt., s. 56.
Zdzisław J. Kapera, Paryż 1939: tajna konferencja kryptologów alianckich, Polski Wywiad Wojskowy 1918- 1945, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 413.
J. Lelwic, dz. cyt., s. 55.
M. Grajek, dz. cyt., s. 109.
Z. J. Kapera, dz. cyt., s. 414.
M. Grajek, dz. cyt., s. 111.
Z. J. Kapera, dz. cyt., s. 419—420.
J. Garliński, dz. cyt., s. 65.
M. Grajek, dz. cyt., s. 135—136.
Francis Harry Hinsley, British Intelligence in the Second World War, Volume I, London 1990, s. 487.
Jan Ciechanowski, Wielka Brytania i Polska, Pułtusk 2008, s. 129.
Eugenia Meresch, Kampania Radiowywiadowcza w Anglii, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 189.
Raport Alexandra „Alastaira” Guthrie Denninstona na temat konferencji w Pyrach, 11 maj 1948, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 227.
Marian Rejewski, Jak matematycy polscy rozszyfrowali Enigmę, Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, „Wiadomości Matematyczne”, T. 23, Warszawa 1980,s. 10.
Witold Biegański, Finał Dziwnej Wojny, Warszawa 1970, s. 60—62.
Yves Beauvois, Stosunki polsko-francuskie w czasie dziwnej wojny, Kraków 1991, s. 12—14.
W. Biegański, dz. cyt. s. 85—87.
Lenne Olson, Stanley Cloud, Sprawa Honoru: Dywizjon 303 Kościuszkowski: zapomniani bohaterowie II wojny światowej, Warszawa 2005, s. 61.
Adolf Stachula, Obrona powietrzna Polski 1918—1939, Część 1, Jelenia Góra 2009, s. 248.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 111.
M. Grajek, dz. cyt., s. 171.
Andrzej Pepłoński, Wywiad Polskich Sił zbrojnych na Zachodzie (1939—1945), Warszawa 1995, s. 30.
J. Garliński, dz. cyt., s. 82.
M. Grajek, dz. cyt., s. 178.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 113.
M. Grajek, dz. cyt., s. 181.
Marian Rejewski, Wspomnienia z mej pracy w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego w latach 1939—1945 . . Dostępny w:
J. Garliński, dz. cyt., s. 85.
Władysław Kozaczuk, W Kręgu Enigmy, Warszawa 1986, s. 145.
M. Grajek, dz. cyt., s.212.
Andrzej Pepłoński, Współdziałanie polskiego wywiadu wojskowego z zachodnimi aliantami 1939—1945, Polski Wywiad Wojskowy 1918- 1945, pod red. Piotra Kołakowskiego i Andrzeja Pepłońskiego, Toruń 2007, s. 509.
M. Grajek, dz. cyt 216- 221.
Józef Garliński, Polska w Drugiej Wojnie Światowej, Londyn 1982, s. 110.
Gill Bennett, Polsko-Brytyjska Współpraca wywiadowcza, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, Tom 1, pod red. Tadeusza Dubickiego, Darii Nałęcz, Teresy Stirling, Warszawa 2004, s. 167—175.
M. Grajek, dz. cyt., s. 301—305.
W. Kozaczuk, Grajek, dz. cyt., s. 180.
M. Grajek, dz. cyt., s. 306.
Raport ppłk. Dypl. Gwido Langera, szefa Ekspozytury „300” Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, dla płk. Leona Mitkiewicza, szefa Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza, na temat położenia oraz prac grupy polskich kryptologów we Francji, 1941 luty 25, Polsko-Brytyjska Współpraca Wywiadowcza Podczas II Wojny Światowej, Wybór dokumentów, Tom 2, pod red. Jan Stanisław Ciechanowski, Warszawa 2005, s. 553.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 119.
W. Kozaczuk, dz. cyt., s. 226..
Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, Sekret Enigmy, Warszawa 1978, s. 120.
M. Grajek, dz. cyt., s. 540.
W. Kozaczuk, dz. cyt., s. 196.
L. Gralewski, dz. cyt., s. 119—122.
David Kahn, Enigma: Złamanie kodu U- Bootów 1939—1943, Warszawa 2005, s. 119.
E. Maresch, dz. cyt., s. 194.
Witold Urbanowicz, Świt Zwycięstwa: Bitwa o Anglię oczami dowódcy Dywizjonu 303, Kraków 2009, s. 177.
L. Olson, S. Cloud, dz. cyt., s. 17.
M. Grajek, dz. cyt., s. 227—234.
Egbert Kieser, Operacja „Lew Morski”, Warszawa 2000, s. 219.
Bertrand Ireland, Bitwa o Atlantyk, Poznań 2007, s. 80—94.
M. Grajek, dz. cyt., s. 283.
B. Ireland, dz. cyt., s. 95.
Jack Copeland, History of Hut 8 to December 1941 (1945), featuring an excerpt from Turing’s ‘Treatise on the Enigma’, The Essential Turing: Seminal Writings in Computing, Logic, Philosophy, Artificial Intelligence, and Artificial Life: Plus The Secrets of Enigma, pod. red. B. Jack Copeland, Oxford 2004, s. 269.
D. Kahn, dz. cyt., s. 128.
Bertrand Ireland, dz. cyt., s. 297.
M. Grajek, dz. cyt., s. 357.
J. Garliński, dz. cyt., s. 183.
M. Grajek, dz. cyt., s. 242—245.
D. Kahn, dz. cyt., s. 117.
Norbert Bączyk, Ardeny 1944—1945, Warszawa 2004, s. 91.
Robin Cross, Operacja „Cytadela”, Warszawa 2001, s. 110.
Jacek Terbinka, Relacja byłego szefa polskiego wywiadu o złamaniu Enigmy z 31 V 1974 roku, Marian Rejewski 1905—1980, Życie Enigmą Pisane, pod. red. Jana Stanisława Ciechanowskiego, Bydgoszcz 2005, s. 204.
Mark Healy, Kursk 1943 Tide Turns in the East, London 1992, s. 31.
Francis Harry Hinsley, British Intelligence in the Second World War, Abridged Edition, London 1994, s. 188.
Zbigniew Kwiecień, Tobruk 1941—1942, Warszawa 1993 s. 118.
M. Grajek, dz. cyt., s. 362.
Mirosław Skwiot, Bismarck, Pancerniki Typu Bismarck, „Encyklopedia Okrętów Wojennych”, T.17, Gdańsk 2001,s. 63.
więcej..
