- W empik go
Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje. - ebook
Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje. - ebook
Powinowactwa wyszehradzkie to kolejna, wydana w Polsce, książka profesora Csaba G. Kissa, węgierskiego eseisty, historyka literatury i kultury. Cenionego uczonego, polonofila.
Csaba G. Kiss w swych badaniach i publikacjach pozostał wierny problematyce środkowoeuropejskiej. Zajmuje się nią od dawna, niezależnie od koniunktur politycznych i mód intelektualnych. Powinowactwa wyszehradzkie są tego kolejnym świadectwem.
Pomieszczone w niej wspomnienia, szkice i eseje traktują o związkach, ale i problemach natury politycznej i kulturowej, którymi żyły kiedyś i żyją dziś narody państw Europy Środkowo-Wschodniej. O przyjaźniach, ale i antagonizmach, już to łączących, już to dzielących ludzi zamieszkujących, nierzadko po sąsiedzku, kraje tego regionu.
Książka zawiera pisma rozmaite, od osobistej impresji poświęconej „stolicy młodości” – Krakowowi po rozprawy o charakterze naukowym. Podzielona jest na trzy części: Wspomnienia, wywiady, Kody węgiersko-polskie oraz Mała ojczyzna: Europa Środkowa. Mimo że niezbyt objętościowo obszerna z całą mocą uwidacznia niezwykłą erudycyjność autora, kompetencyjność i olbrzymi ładunek wiedzy o nas i naszych antenatach. O pięknych tradycjach, bogatej kulturze i wielkiej literaturze, z którą obcowanie daje nie lada satysfakcję i poczucie wartości.
Kategoria: | Literatura faktu |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-65068-63-7 |
Rozmiar pliku: | 1 000 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Powinowactwa wyszehradzkie to trzecia książka Csaby G. Kissa wydana w Polsce. Wcześniej ukazały się Dziennik polski 1980–1982 (2000) oraz Lekcja Europy Środkowej. Eseje i szkice (2009). Miał również istotny udział redaktorski i autorski w kilku tomach zbiorowych, poświęconych problematyce polsko-węgierskich związków kulturalnych i historycznych. Od wielu lat uczestniczy w polskim życiu publicznym, wygłaszając referaty i wykłady, publikuje swe artykuły i eseje na łamach polskich czasopism naukowych i literackich. Niekiedy komentuje również w naszych mediach aktualne wydarzenia polityczne. Na wszystkich tych polach, we wszystkich tych rolach jest niekwestionowanym autorytetem. Zapracował na ten status jako wybitny slawista, hungarysta, historyk literatury i kultury, profesor renomowanych uniwersytetów środkowoeuropejskich, jak też jako czołowy w swoim czasie polityk węgierski, współzałożyciel Węgierskiego Forum Demokratycznego, jeden z najważniejszych twórców węgierskiej transformacji.
Podobnie jak znaczna część intelektualistów węgierskich, stał się w epoce Kádára działaczem opozycji, której marzeniem i celem było zerwanie z systemem komunistycznym i wyjście z obozu sowieckiego. Wkrótce po osiągnięciu tego celu i po zwycięstwie Węgierskiego Forum Demokratycznego w pierwszych demokratycznych wyborach do parlamentu, Kiss – ku zaskoczeniu swego otoczenia – odszedł z polityki.
Nigdy nie przestał się nią interesować, ale w minionym ćwierćwieczu poświęcał się przede wszystkim pracy naukowej i działalności edukacyjnej. W swych badaniach i publikacjach pozostał wierny problematyce środkowoeuropejskiej. Zajmuje się nią od dawna, niezależnie od koniunktur politycznych i mód intelektualnych. Powinowactwa wyszehradzkie są tego kolejnym świadectwem. Już w latach osiemdziesiątych kierował zespołem badawczym do spraw Europy Środkowowschodniej, funkcjonującym w strukturach Węgierskiej Akademii Nauk (poczytuję sobie za zaszczyt, że mogłem z nim ściśle współpracować).
Dogłębna znajomość kultur narodowych naszego regionu, połączona z bardzo silną rodzimą tradycją myślenia w kategoriach środkowoeuropejskich, utwierdziła Kissa w przekonaniu o zasadności i zarazem potrzebie takiej właśnie perspektywy badań i dociekań. Ma to strategiczne znaczenie dla określenia i wyeksponowania specyfiki dorobku kulturalnego tej części Europy, a tym samym – znalezienia dlań godnego miejsca w kanonie ogólnoeuropejskim. Równie wielką wagę Csaba G. Kiss przykłada do poszukiwania wyznaczników środkowoeuropejskiej wspólnoty kulturowej. Próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jakiej mierze i w jaki sposób przekłada się na nią wspólnota losów historycznych tutejszych państw i narodów. Interesują go zresztą wszelkie świadectwa ich różnorakich kontaktów i związków.
Od pewnego czasu Kiss posługuje się popularną na Zachodzie kategorią miejsc pamięci, co znajduje odzwierciedlenie zarówno w Lekcji Europy Środkowej, jak i na kartach Powinowactw wyszehradzkich. Ze swej strony proponuje, jako swego rodzaju busolę badawczą, komplementarne pojęcie kodu kulturowego, którego składniki – od wspólnych mitów genealogicznych poprzez świadomość antemurale aż po emblematy wspólnych traumatycznych doświadczeń historycznych z ostatniego okresu – stanowią o swoistości „paradygmatu środkowoeuropejskiego”.
Godną podkreślenia cechą Kissa jest jego wolność od dogmatycznych rozstrzygnięć, świadomość rozmaitych dylematów i konfliktów (co demonstruje na przykładzie problemów związanych ze wspólnymi miejscami pamięci). Może w związku z tymi problemami przydatne okazałoby się pojęcie dominanty kulturowej? Uwzględniając je, można bardziej skutecznie bronić tezy o realnym bycie Europy Środkowej jako podmiotu kulturowego, wspólnoty losu historycznego, przestrzeni dialogu i współpracy. Autor Powinowactw wyszehradzkich, książki zawierającej pisma rozmaite, od osobistej impresji poświęconej „stolicy młodości – Krakowowi po rozprawy o charakterze naukowym, pozostaje wierny ideom głoszonym przez Stanisława Vincenza, który na Węgrzech spędził lata II wojny światowej. W powstałym wówczas szkicu Dar przyjaźni pisał on z żalem o niespełnionej przed wiekami wspólnocie wyszehradzkiej, zwracając się zarazem do swoich współczesnych z przesłaniem: „lekceważenie lub tylko przeoczanie sąsiadów i w szczególności kulturalnego narodu przyjaciół, przy równoczesnym sięganiu do tego, co dalekie, głównie z tej racji, że uznane na rynku światowym, a nie że wielkie, jest w konsekwencji brakiem szacunku dla siebie samego”.
Jerzy Snopek