Poza ziemię. Historia lotów międzyplanetarnych - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
1 stycznia 2017
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Poza ziemię. Historia lotów międzyplanetarnych - ebook
„Pamiętam swoją radość oraz powszechną euforię z jaką odbierano okołoziemski lot pierwszego sputnika, jak się wtedy o tym mówiło. Wydawało mi się, że rozumiem znaczenie tego wydarzenia i potrafię docenić jego dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju nauki, a w szczególności astronomii. Ale nawet w najśmielszych marzeniach nie zdołałem wtedy przewidzieć tak wielkiego i szybkiego rozwoju technologii i technik kosmicznych, jaki dziś obserwujemy (…)” – Krzysztof Ziołkowski
To pierwsze na polskim rynku wydawniczym tak kompleksowe ujęcie problematyki badań Układu Słonecznego metodami technik kosmicznych. Autor prezentuje wszystkie dotychczasowe misje służące badaniu planet, komet oraz planetoid. Dużą zaletą książki jest wskazanie roli polskich naukowców w dotychczasowych badaniach.
Dzięki niej dowiesz się m.in.:
· jak wyglądały plany pierwszej misji przelotu koło Wenus załogowego statku kosmicznego,
· jak przebiegało osadzenie sondy Curiosity na powierzchni Marsa,
· skąd wzięły się łuki materii pyłowej w pierścieniu G Saturna, związane z księżycami odkrytymi przez sondę Cassini?
Książka „Poza Ziemię…” jest przeznaczona dla każdego, kto interesuje się nie tylko astronomią i astronautyką, ale także pokrewnymi im naukami przyrodniczymi. Każdego, kto chce się dowiedzieć czegoś więcej o otaczającym nas świecie, kto lubi patrzeć w niebo i stara się zrozumieć to, co na nim widzi i komu nie są obojętne zjawiska i wydarzenia zachodzące w przestrzeni kosmicznej i otaczającej nas rzeczywistości.
Autor jest stałym współpracownikiem CBK PAN oraz laureatem najwyższego odznaczenia PTA – Medalu Zonna.
| Kategoria: | Fizyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-19401-7 |
| Rozmiar pliku: | 19 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Przedmowa
Oddajemy w Państwa ręce książkę, która jest ukoronowaniem dorobku popularyzatorskiego dr. Krzysztofa Ziołkowskiego w zakresie eksploracji przestrzeni kosmicznej. Dr Ziołkowski związał swoją karierę naukową z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i książka ta jest jego prezentem z okazji obchodzonego w tym roku 40-lecia Instytutu. Można znaleźć w niej informacje zarówno dla entuzjastów tego niezwykłego obszaru wiedzy, jak i dla zaawansowanych badaczy, którzy chcieliby spojrzeć oczami miłośników tej tematyki stawiających pierwsze kroki w poznawaniu i badaniu kosmosu.
40 lat istnienia Centrum Badań Kosmicznych PAN to lata ciężkiej pracy i zmagań nie tylko z kosmosem, który zazdrośnie strzeże swoich tajemnic, ale także z oporem mentalnym różnych środowisk. Przez pewien czas potrzeba zajęcia się w Polsce tą częścią nauki pozostawała poza zrozumieniem decydentów. Szczęśliwie, po 40 latach możemy powiedzieć, że Polska znajduje się wśród krajów aktywnie uczestniczących w eksploracji i eksploatacji kosmosu. Obecnie trudno sobie wyobrazić egzystencję społeczeństw, techniki, technologii, a nawet kultury bez docenienia wpływu, jaki ma na nas znajomość kosmosu. Jak prawa w nim działające rządzą nami, jak wpływają na naszą przyszłość. Książka Pana Krzysztofa Ziołkowskiego pięknie wpisuje się w rozpowszechnienie tej wiedzy.
Centrum Badań Kosmicznych PAN może skromnie żywić nadzieję, że wpływ Instytutu na rozwój kosmicznej nauki, techniki i technologii w Polsce zaznaczył się pozytywnie w tym procesie. W ciągu pierwszych lat działalności mozolnie udowadnialiśmy swoją przydatność, nie bez oporu niektórych środowisk naukowych, tych samych, które w obecnej dobie blisko z nami współpracują. Zrozumienie w społeczeństwie przyszło później. Przyznajemy, że przekonanie świata polityki do naszej działalności zdecydowanie pomogło w dalszych działaniach. Wsparcie ze strony Parlamentarnej Grupy ds. Przestrzeni Kosmicznej było punktem zwrotnym w postrzeganiu kosmosu i jego istotnego wpływu na społeczeństwa i cywilizację. Ostatnie lata mocnego związania z Europejską Agencją Kosmiczną pokazały, jak kosmos jest ważny także dla rozwoju gospodarczego kraju, że może stać się motorem aktywności dla wielu innowacyjnych przedsiębiorstw, a nie tylko dla nauki. Nauka zaspakaja ciekawość ludzkości, jest pierwszym krokiem do dumnego stawienia czoła przyrodzie i można powiedzieć – kontroluje przyszłość. Dopiero konstruktywne jej zastosowania to otwarcie drogi do korzystania z owoców tej myśli dla dobra społeczeństw. Centrum Badań Kosmicznych PAN wpisuje się właśnie w rzadki scenariusz zarówno naukowej, jak i aplikacyjnej działalności; obserwacji, tworzenia teorii, eksperymentalnej jej weryfikacji i zastosowań w życiu codziennym. Przez 40 lat wypracowano wiele teorii budowy modeli przestrzeni okołoziemskiej i międzyplanetarnej. Mieliśmy możliwość zarówno zaplanować eksperyment, wykonać go, jak i śledzić rejestracje naszych przyrządów na satelitach oraz rakietach. Budowaliśmy nowe teorie, techniki i technologie, ale i rodziły się pytania, w jaki sposób można wykorzystać otrzymane wyniki. Pojawiały się zaawansowane przyrządy, patrzące dalej, dokładniej, precyzyjniej wykonujące polecenia, dające możliwość zastosowania w codziennej łączności i nawigacji, robotyce i górnictwie, medycynie i geologii oraz w wielu innych dziedzinach życia, w praktyce przedsiębiorstw i administracji, dla człowieka w jego codziennym życiu. W Centrum Badań Kosmicznych PAN nauka zawsze inspirowała rozwój technologii, tworząc synergizm efektywnych celowych działań. Mamy nadzieję, że książka ta zaspokoi naukową ciekawość Czytelnika w tym szczególnym zakresie międzyplanetarnych badań i powiązań oraz zachęci do uczestnictwa w budowaniu nowego miejsca człowieka w kosmosie.
Prof. dr hab. Iwona Stanisławska
Dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PANWstęp
Poza Ziemię są wysyłane urządzenia do badań Układu Słonecznego. Loty międzyplanetarne takich sond kosmicznych już od kilkudziesięciu lat wzbogacają i poszerzają wiedzę o naszym najbliższym sąsiedztwie we Wszechświecie. O nich i o wynikach ich misji jest ta książka.
Marzenia o lotach poza Ziemię towarzyszą człowiekowi od zawsze. Ilustruje to ciągle żywy w kulturze euroatlantyckiej mit o Dedalu i jego synu Ikarze, który wzbił się ponad Ziemię na skrzydłach z ptasich piór zlepionych woskiem. Nie bacząc na przestrogi ojca, poszybował na nich ku Słońcu, co – jak pamiętamy – zakończyło się roztopieniem skrzydeł śmiałka i w konsekwencji śmiertelnym upadkiem do morza. Wiemy jednak, że mit to historia, która nigdy się nie wydarzyła, choć dzieje się zawsze, co za greckim myślicielem z IV wieku przypomniał współcześnie wybitny znawca antyku Zygmunt Kubiak (1929–2004). W czasach nowożytnych starożytny mit o Ikarze tworzył przestrzeń myślową, w której mogły pojawić się m.in. koncepcje maszyn latających Leonarda da Vinci (koniec XV wieku) czy też rozwinąć wizje Konstantego Ciołkowskiego budowy rakiet dających się wykorzystać do lotów poza Ziemię (przełom XIX i XX wieku). Ich urzeczywistnieniem stały się u zarania XX stulecia konstrukcje pierwszych samolotów braci Wright, a po prawie sześćdziesięciu latach pierwsze loty ludzi w przestrzeń kosmiczną, których ukoronowaniem był pierwszy krok człowieka na Księżycu w 1969 roku. Chociaż te ostatnie osiągnięcia były niestety również elementem rywalizacji politycznej ówczesnych mocarstw, to jednak – zważywszy, że nastąpiły w ciągu zaledwie dwunastu lat od wystrzelenia pierwszego sztucznego satelity Ziemi – stały się jakby uniesieniem bardzo wysoko poprzeczki eksploracji przestrzeni pozaziemskiej, lokującym badania kosmiczne na poziomie umożliwiającym niesłychanie szybki rozwój i przynoszącym ogromny postęp wiedzy o Wszechświecie.
Loty międzyplanetarne sond kosmicznych są nie tylko współczesną odpowiedzią na nieodłączne naturze ludzkiej wyzwania do pokonywania barier, wychodzenia poza i przekraczania granic, są nie tylko spełnieniem ikarowych marzeń i naszych fascynacji niebem, ale przede wszystkim są rezultatem gromadzonych przez stulecia umiejętności i doświadczeń stanowiących poniekąd pokłosie tragedii Ikara. Jak zauważył bowiem znany astrofizyk brytyjski Arthur S. Eddington (1882–1944), poszukiwanie przyczyn upadku Ikara i dążenie do uniknięcia ich w przyszłości zapoczątkowały rozwój nauki i techniki. Będąca konsekwencją tego rozwoju aktywność człowieka w przestrzeni pozaziemskiej sprowadza się współcześnie do co najmniej czterech rodzajów działalności:
– skierowanej ku Ziemi, która służy różnym dziedzinom nauk o Ziemi oraz ich zastosowaniom w telekomunikacji, nawigacji, meteorologii, ekologii, gospodarce zasobami, zapewnianiu bezpieczeństwa itd.;
– wykorzystującej unikatowe warunki przestrzeni kosmicznej (np. próżnię i stan nieważkości) do eksperymentowania w dziedzinie fizyki, chemii, biologii, medycyny itp., a także do realizowania różnych zadań produkcyjnych;
– prowadzącej do coraz głębszego wnikania w tajniki Wszechświata dzięki możliwościom wykonywania obserwacji astronomicznych spoza atmosfery ziemskiej w całym zakresie widma promieniowania elektromagnetycznego;
– dotyczącej badań kosmicznego środowiska naszej planety za pomocą sondowania ciał Układu Słonecznego i przestrzeni międzyplanetarnej.
Ograniczenie tematyki książki do ostatniej z wymienionych form działalności zostało podyktowane nie tylko zainteresowaniami i kompetencjami autora, ale także koniecznością wyboru spójnej grupy zagadnień z jakże bogatego i szerokiego dziś wachlarza dziedzin korzystających z możliwości i rezultatów eksploracji przestrzeni kosmicznej. Problematyka sondowania Układu Słonecznego została ponadto zawężona do opisu badań za pomocą technik kosmicznych: planet i ich księżyców, planetoid i komet, planet karłowatych, a także przestrzeni międzyplanetarnej. Pominięte natomiast zostały kwestie dotyczące Słońca, Ziemi i Księżyca; ich zakres zasługuje na odrębną publikację. Wprawdzie głównym tematem książki są loty międzyplanetarne ale, poniekąd pośrednio, jest nim również obraz Układu Słonecznego, jaki wyłania się dziś w rezultacie prezentowanych badań.
Książkę rozpoczyna krótki przegląd obecnego stanu wiedzy o tym, czym jest Układ Słoneczny, jak powstał i ewoluuje oraz czego się o nim dowiadujemy z najnowszych dociekań i odkryć (rozdział 1). Następne rozdziały poświęcone są w miarę szczegółowym opisom wszystkich misji i sond kosmicznych, których celem były lub nadal są wielkie planety: Merkury i Wenus (rozdział 2), Mars (rozdział 3), Jowisz (rozdział 4), Saturn (rozdział 5) oraz Uran i Neptun (rozdział 6). Informacje o badaniach każdej planety poprzedza niemal encyklopedyczne ABC każdego obiektu, a kończy zwięzłe omówienie najważniejszych i najciekawszych wyników prezentowanych misji. Kolejne dwa rozdziały (7 i 8) dotyczą sondowania małych ciał Układu Słonecznego, czyli komet i planetoid, a ostatni (rozdział 9) – planet karłowatych. Szczególnie wnikliwie zostały potraktowane te aspekty omawianych misji, w których udział mają polscy naukowcy i technicy. Książka nie ma zakończenia, sondowanie Układu Słonecznego trwa bowiem nadal. Opisy misji jeszcze nie zakończonych, a także najważniejszych spośród dopiero projektowanych, sięgają stanu mniej więcej końca 2015 i początku 2016 roku.
Książka „Poza Ziemię…” jest przeznaczona dla każdego, kto interesuje się nie tylko astronomią i astronautyką, ale także pokrewnymi im naukami przyrodniczymi, kto chce się dowiedzieć czegoś więcej o otaczającym nas świecie, kto lubi patrzeć w niebo i stara się zrozumieć to, co na nim widzi, komu nie są obojętne zjawiska i wydarzenia zachodzące w przestrzeni kosmicznej i otaczającej nas rzeczywistości. Nie wymaga od czytelnika jakiegoś specjalnego przygotowania, ale zakłada gotowość włożenia pewnego wysiłku, który może się okazać potrzebny przy zgłębianiu niektórych partii tekstu. Przezwyciężenie ewentualnych trudności powinno jednak zostać nagrodzone satysfakcją ze zrozumienia skomplikowanych, nie zawsze oczywistych i często zawiłych problemów dotyczących Układu Słonecznego, lotów międzyplanetarnych i badań kosmicznych.
A na koniec jeszcze osobista refleksja. Należę do pokolenia, które cały, już prawie sześćdziesięcioletni, okres eksploracji przez człowieka przestrzeni kosmicznej ma szansę śledzić – tak jak ja – z niesłabnącym zainteresowaniem. Gdy w październiku 1957 roku został wystrzelony pierwszy sztuczny satelita Ziemi, co jest traktowane jako początek tzw. ery kosmicznej, byłem już studentem astronomii. Pamiętam swoją radość oraz powszechną euforię, z jaką odbierano okołoziemski lot pierwszego sputnika, jak się wtedy o tym mówiło. Wydawało mi się, że rozumiem znaczenie tego wydarzenia i potrafię docenić jego dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju nauki, a w szczególności astronomii. Ale nawet w najśmielszych marzeniach nie zdołałem wtedy przewidzieć tak wielkiego i szybkiego rozwoju technologii i technik kosmicznych, jaki dziś obserwujemy. Nie sądziłem też, że będę świadkiem, a nawet – w skromnym zakresie – uczestnikiem oraz komentatorem tego wszystkiego, czego symbolem mogą być tak niezwykłe osiągnięcia jak opisane w tej książce, np.: długotrwała misja dwóch sond Voyager, armada statków kosmicznych szturmujących Marsa, sztuczne satelity Jowisza (sonda Galileo) i Saturna (sonda Cassini) czy odłączony od sondy Rosetta próbnik, który został umieszczony na jądrze komety. Niniejsza książka usiłuje być pozbawionym emocji zapisem tych moich zdziwień i fascynacji, a także wyrazem pokory, z jaką pragnę dziękować Opatrzności za wszystko, czego doświadczyłem.
Krzysztof Ziołkowski
Oddajemy w Państwa ręce książkę, która jest ukoronowaniem dorobku popularyzatorskiego dr. Krzysztofa Ziołkowskiego w zakresie eksploracji przestrzeni kosmicznej. Dr Ziołkowski związał swoją karierę naukową z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk i książka ta jest jego prezentem z okazji obchodzonego w tym roku 40-lecia Instytutu. Można znaleźć w niej informacje zarówno dla entuzjastów tego niezwykłego obszaru wiedzy, jak i dla zaawansowanych badaczy, którzy chcieliby spojrzeć oczami miłośników tej tematyki stawiających pierwsze kroki w poznawaniu i badaniu kosmosu.
40 lat istnienia Centrum Badań Kosmicznych PAN to lata ciężkiej pracy i zmagań nie tylko z kosmosem, który zazdrośnie strzeże swoich tajemnic, ale także z oporem mentalnym różnych środowisk. Przez pewien czas potrzeba zajęcia się w Polsce tą częścią nauki pozostawała poza zrozumieniem decydentów. Szczęśliwie, po 40 latach możemy powiedzieć, że Polska znajduje się wśród krajów aktywnie uczestniczących w eksploracji i eksploatacji kosmosu. Obecnie trudno sobie wyobrazić egzystencję społeczeństw, techniki, technologii, a nawet kultury bez docenienia wpływu, jaki ma na nas znajomość kosmosu. Jak prawa w nim działające rządzą nami, jak wpływają na naszą przyszłość. Książka Pana Krzysztofa Ziołkowskiego pięknie wpisuje się w rozpowszechnienie tej wiedzy.
Centrum Badań Kosmicznych PAN może skromnie żywić nadzieję, że wpływ Instytutu na rozwój kosmicznej nauki, techniki i technologii w Polsce zaznaczył się pozytywnie w tym procesie. W ciągu pierwszych lat działalności mozolnie udowadnialiśmy swoją przydatność, nie bez oporu niektórych środowisk naukowych, tych samych, które w obecnej dobie blisko z nami współpracują. Zrozumienie w społeczeństwie przyszło później. Przyznajemy, że przekonanie świata polityki do naszej działalności zdecydowanie pomogło w dalszych działaniach. Wsparcie ze strony Parlamentarnej Grupy ds. Przestrzeni Kosmicznej było punktem zwrotnym w postrzeganiu kosmosu i jego istotnego wpływu na społeczeństwa i cywilizację. Ostatnie lata mocnego związania z Europejską Agencją Kosmiczną pokazały, jak kosmos jest ważny także dla rozwoju gospodarczego kraju, że może stać się motorem aktywności dla wielu innowacyjnych przedsiębiorstw, a nie tylko dla nauki. Nauka zaspakaja ciekawość ludzkości, jest pierwszym krokiem do dumnego stawienia czoła przyrodzie i można powiedzieć – kontroluje przyszłość. Dopiero konstruktywne jej zastosowania to otwarcie drogi do korzystania z owoców tej myśli dla dobra społeczeństw. Centrum Badań Kosmicznych PAN wpisuje się właśnie w rzadki scenariusz zarówno naukowej, jak i aplikacyjnej działalności; obserwacji, tworzenia teorii, eksperymentalnej jej weryfikacji i zastosowań w życiu codziennym. Przez 40 lat wypracowano wiele teorii budowy modeli przestrzeni okołoziemskiej i międzyplanetarnej. Mieliśmy możliwość zarówno zaplanować eksperyment, wykonać go, jak i śledzić rejestracje naszych przyrządów na satelitach oraz rakietach. Budowaliśmy nowe teorie, techniki i technologie, ale i rodziły się pytania, w jaki sposób można wykorzystać otrzymane wyniki. Pojawiały się zaawansowane przyrządy, patrzące dalej, dokładniej, precyzyjniej wykonujące polecenia, dające możliwość zastosowania w codziennej łączności i nawigacji, robotyce i górnictwie, medycynie i geologii oraz w wielu innych dziedzinach życia, w praktyce przedsiębiorstw i administracji, dla człowieka w jego codziennym życiu. W Centrum Badań Kosmicznych PAN nauka zawsze inspirowała rozwój technologii, tworząc synergizm efektywnych celowych działań. Mamy nadzieję, że książka ta zaspokoi naukową ciekawość Czytelnika w tym szczególnym zakresie międzyplanetarnych badań i powiązań oraz zachęci do uczestnictwa w budowaniu nowego miejsca człowieka w kosmosie.
Prof. dr hab. Iwona Stanisławska
Dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PANWstęp
Poza Ziemię są wysyłane urządzenia do badań Układu Słonecznego. Loty międzyplanetarne takich sond kosmicznych już od kilkudziesięciu lat wzbogacają i poszerzają wiedzę o naszym najbliższym sąsiedztwie we Wszechświecie. O nich i o wynikach ich misji jest ta książka.
Marzenia o lotach poza Ziemię towarzyszą człowiekowi od zawsze. Ilustruje to ciągle żywy w kulturze euroatlantyckiej mit o Dedalu i jego synu Ikarze, który wzbił się ponad Ziemię na skrzydłach z ptasich piór zlepionych woskiem. Nie bacząc na przestrogi ojca, poszybował na nich ku Słońcu, co – jak pamiętamy – zakończyło się roztopieniem skrzydeł śmiałka i w konsekwencji śmiertelnym upadkiem do morza. Wiemy jednak, że mit to historia, która nigdy się nie wydarzyła, choć dzieje się zawsze, co za greckim myślicielem z IV wieku przypomniał współcześnie wybitny znawca antyku Zygmunt Kubiak (1929–2004). W czasach nowożytnych starożytny mit o Ikarze tworzył przestrzeń myślową, w której mogły pojawić się m.in. koncepcje maszyn latających Leonarda da Vinci (koniec XV wieku) czy też rozwinąć wizje Konstantego Ciołkowskiego budowy rakiet dających się wykorzystać do lotów poza Ziemię (przełom XIX i XX wieku). Ich urzeczywistnieniem stały się u zarania XX stulecia konstrukcje pierwszych samolotów braci Wright, a po prawie sześćdziesięciu latach pierwsze loty ludzi w przestrzeń kosmiczną, których ukoronowaniem był pierwszy krok człowieka na Księżycu w 1969 roku. Chociaż te ostatnie osiągnięcia były niestety również elementem rywalizacji politycznej ówczesnych mocarstw, to jednak – zważywszy, że nastąpiły w ciągu zaledwie dwunastu lat od wystrzelenia pierwszego sztucznego satelity Ziemi – stały się jakby uniesieniem bardzo wysoko poprzeczki eksploracji przestrzeni pozaziemskiej, lokującym badania kosmiczne na poziomie umożliwiającym niesłychanie szybki rozwój i przynoszącym ogromny postęp wiedzy o Wszechświecie.
Loty międzyplanetarne sond kosmicznych są nie tylko współczesną odpowiedzią na nieodłączne naturze ludzkiej wyzwania do pokonywania barier, wychodzenia poza i przekraczania granic, są nie tylko spełnieniem ikarowych marzeń i naszych fascynacji niebem, ale przede wszystkim są rezultatem gromadzonych przez stulecia umiejętności i doświadczeń stanowiących poniekąd pokłosie tragedii Ikara. Jak zauważył bowiem znany astrofizyk brytyjski Arthur S. Eddington (1882–1944), poszukiwanie przyczyn upadku Ikara i dążenie do uniknięcia ich w przyszłości zapoczątkowały rozwój nauki i techniki. Będąca konsekwencją tego rozwoju aktywność człowieka w przestrzeni pozaziemskiej sprowadza się współcześnie do co najmniej czterech rodzajów działalności:
– skierowanej ku Ziemi, która służy różnym dziedzinom nauk o Ziemi oraz ich zastosowaniom w telekomunikacji, nawigacji, meteorologii, ekologii, gospodarce zasobami, zapewnianiu bezpieczeństwa itd.;
– wykorzystującej unikatowe warunki przestrzeni kosmicznej (np. próżnię i stan nieważkości) do eksperymentowania w dziedzinie fizyki, chemii, biologii, medycyny itp., a także do realizowania różnych zadań produkcyjnych;
– prowadzącej do coraz głębszego wnikania w tajniki Wszechświata dzięki możliwościom wykonywania obserwacji astronomicznych spoza atmosfery ziemskiej w całym zakresie widma promieniowania elektromagnetycznego;
– dotyczącej badań kosmicznego środowiska naszej planety za pomocą sondowania ciał Układu Słonecznego i przestrzeni międzyplanetarnej.
Ograniczenie tematyki książki do ostatniej z wymienionych form działalności zostało podyktowane nie tylko zainteresowaniami i kompetencjami autora, ale także koniecznością wyboru spójnej grupy zagadnień z jakże bogatego i szerokiego dziś wachlarza dziedzin korzystających z możliwości i rezultatów eksploracji przestrzeni kosmicznej. Problematyka sondowania Układu Słonecznego została ponadto zawężona do opisu badań za pomocą technik kosmicznych: planet i ich księżyców, planetoid i komet, planet karłowatych, a także przestrzeni międzyplanetarnej. Pominięte natomiast zostały kwestie dotyczące Słońca, Ziemi i Księżyca; ich zakres zasługuje na odrębną publikację. Wprawdzie głównym tematem książki są loty międzyplanetarne ale, poniekąd pośrednio, jest nim również obraz Układu Słonecznego, jaki wyłania się dziś w rezultacie prezentowanych badań.
Książkę rozpoczyna krótki przegląd obecnego stanu wiedzy o tym, czym jest Układ Słoneczny, jak powstał i ewoluuje oraz czego się o nim dowiadujemy z najnowszych dociekań i odkryć (rozdział 1). Następne rozdziały poświęcone są w miarę szczegółowym opisom wszystkich misji i sond kosmicznych, których celem były lub nadal są wielkie planety: Merkury i Wenus (rozdział 2), Mars (rozdział 3), Jowisz (rozdział 4), Saturn (rozdział 5) oraz Uran i Neptun (rozdział 6). Informacje o badaniach każdej planety poprzedza niemal encyklopedyczne ABC każdego obiektu, a kończy zwięzłe omówienie najważniejszych i najciekawszych wyników prezentowanych misji. Kolejne dwa rozdziały (7 i 8) dotyczą sondowania małych ciał Układu Słonecznego, czyli komet i planetoid, a ostatni (rozdział 9) – planet karłowatych. Szczególnie wnikliwie zostały potraktowane te aspekty omawianych misji, w których udział mają polscy naukowcy i technicy. Książka nie ma zakończenia, sondowanie Układu Słonecznego trwa bowiem nadal. Opisy misji jeszcze nie zakończonych, a także najważniejszych spośród dopiero projektowanych, sięgają stanu mniej więcej końca 2015 i początku 2016 roku.
Książka „Poza Ziemię…” jest przeznaczona dla każdego, kto interesuje się nie tylko astronomią i astronautyką, ale także pokrewnymi im naukami przyrodniczymi, kto chce się dowiedzieć czegoś więcej o otaczającym nas świecie, kto lubi patrzeć w niebo i stara się zrozumieć to, co na nim widzi, komu nie są obojętne zjawiska i wydarzenia zachodzące w przestrzeni kosmicznej i otaczającej nas rzeczywistości. Nie wymaga od czytelnika jakiegoś specjalnego przygotowania, ale zakłada gotowość włożenia pewnego wysiłku, który może się okazać potrzebny przy zgłębianiu niektórych partii tekstu. Przezwyciężenie ewentualnych trudności powinno jednak zostać nagrodzone satysfakcją ze zrozumienia skomplikowanych, nie zawsze oczywistych i często zawiłych problemów dotyczących Układu Słonecznego, lotów międzyplanetarnych i badań kosmicznych.
A na koniec jeszcze osobista refleksja. Należę do pokolenia, które cały, już prawie sześćdziesięcioletni, okres eksploracji przez człowieka przestrzeni kosmicznej ma szansę śledzić – tak jak ja – z niesłabnącym zainteresowaniem. Gdy w październiku 1957 roku został wystrzelony pierwszy sztuczny satelita Ziemi, co jest traktowane jako początek tzw. ery kosmicznej, byłem już studentem astronomii. Pamiętam swoją radość oraz powszechną euforię, z jaką odbierano okołoziemski lot pierwszego sputnika, jak się wtedy o tym mówiło. Wydawało mi się, że rozumiem znaczenie tego wydarzenia i potrafię docenić jego dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju nauki, a w szczególności astronomii. Ale nawet w najśmielszych marzeniach nie zdołałem wtedy przewidzieć tak wielkiego i szybkiego rozwoju technologii i technik kosmicznych, jaki dziś obserwujemy. Nie sądziłem też, że będę świadkiem, a nawet – w skromnym zakresie – uczestnikiem oraz komentatorem tego wszystkiego, czego symbolem mogą być tak niezwykłe osiągnięcia jak opisane w tej książce, np.: długotrwała misja dwóch sond Voyager, armada statków kosmicznych szturmujących Marsa, sztuczne satelity Jowisza (sonda Galileo) i Saturna (sonda Cassini) czy odłączony od sondy Rosetta próbnik, który został umieszczony na jądrze komety. Niniejsza książka usiłuje być pozbawionym emocji zapisem tych moich zdziwień i fascynacji, a także wyrazem pokory, z jaką pragnę dziękować Opatrzności za wszystko, czego doświadczyłem.
Krzysztof Ziołkowski
więcej..
