Pra-Sławianie i pra-Łotwa - ebook

PRA-SŁA­WIA­NIE I PRA-ŁO­TWA

ba­dał

Szczę­sny Mo­raw­ski.

z za­strze­że­niem praw wła­sno­ści.

Kra­ków, w Dru­kar­ni Uni­wer­sy­te­tu Ja­giel­loń­skie­go pod za­rzą­dem Igna­ce­go Stelc­la

1882.

SPIS RZE­CZY.

Azy fiń­skie – przed­so­mic­kie… 1

Fe­ni­cy… 2

Fe­ni­cya, pi­smo (we­dle gro­bow­ca w Sy­don)… 6

R. 1600. Kad­mos. 7

" 1580. Jony, Ma­gu­ra, me­ga­ra… 8

Po­la­zgi, Eole… 9

Da­nay, Eu­ro­pa… 11

R. 1320. Ży­dzi z Egip­tu wy­cho­dzą… 14

Sy­don i Tyr, pod­czas ob­lę­że­nia Troi… 15

Sla­wia­nio Alver­to Tra­cya… 15

Dar­da­ny Ilium… 10

Sla­wia­nie pod Tro­ją… 18

Odys­sea… 19

R. 1100, Fe­ni­cy w Afry­ce… 21

w Szpa­nii, Bry­ta­nii… 22

Ży­dzi w Kan­nan, zdo­by­wa­ją fe­nic­kie Luis, Fi­li­sty… 23

Sy­flo­ny, Hi­ram, Sa­la­mon… 24

R. 808. Hi­ra­ma po­tom­stwo, Je­za­bel… 25

" 869. Eliasz i pro­ro­cy; tę­pie­nie wia­ry fe­nic­kiej… 26

" 826. Kar­ta­ga, Eli­za Dido… 29

Kim­ry, Azy, Kol­chin, Kur­tli, Le­chi…. 32

Ski­ty, Sko­lo­ty… 34

R. 633. Kim­ry kró­lew­skie; po­goń za na­ro­dem wy­chodź­czym, po­bo­jo­wi­sko nad Dnie­strem, mo­gi­ły Pe­ry­pia­ty­chy… 35

" 605. Kał­mu­ki, nie­do­bit­ki wra­ca­ją… 37

Ama­zo­ny…. 37

R, 593. Fe­ni­cy opły­wa­ją Afry­kę… 38

588. Ne­bu­kad­ne­zar ba­bi­loń­ski; N-Tyr ob­lę­żon, ku­pia, spław. 39

" 345. Jony grec­kie zdo­by­wa­ją fe­nic­kie osa­dy w Czar­no­mo­rzu… 41

Sła­wia­nie, Tra­cy, Gety… 42

Go­to­wie, Za­molk­sys, wia­ra, oby­cza­je…. 43

Go­bo­loj­zys, Izys, Her­mos. 45

Do­lon­ki, mia­sta nad­wod­ne… 46

R. 513. Da­rius nad Pru­tom i Dnie­strom… 46

Od­ry­zy, Eno­ty, Sta­wia­nie, Sy­gi­ny, Il­ly­ro­wie… 48

Ski­ty i Ski­tya we­dług Ho­ro­do­ta… 49

Aga­tyr­sy, Neu­ry… 50

An­dro­fa­gi, Mo­la­noh­le­ny, Bu­dy­ni, Go­lo­ny… 51

(łotw.) gals: kra­ina, ukra­ina… 52

Dniepr, Bo­ry­sthe­noa, Boh, Hy­pa­nis. 58

Sar­ma­ty… 54

Bia­ło­ruś…. 55

Ister i przy­to­ki one­goz sied­mio­grodz­kie…. 56

Prut, Reni, Bro­dosz, Kra­keb… 57

Se­cret, Byr­lad, Kor­suń, Kra­koj… 58

Ara­ros, Alu­ta… 59

R. 498. Fe­ni­cy z Xer­se­Bem prze­ciw Gre­kom… 60

" 437. Sar­ma­ty nad Azow­szom, De­mo­ate­ne­sa ród… 61

" 387. Sy­don zbu­rzo­ne… 62

" 336. N-Tyr bu­rzy Alek­san­der Wiel­ki, wy­chodź­ce fe­nic­cy… 64

" 327. Fe­ni­cy na Bał­ty­ku… 64

". "w Bry­ta­nii, Tule… 65

" 311. Sar­ma­ty, oświa­ta grec­ka, na­pi­sy po­mni­ko­wo… 67

Sta­wia­nie: Gety wy­cho­dzą za Du­naj… 68

Skor­dy­ski, Try­ba­le… 68

We­ne­ty Ad­ris, ro… rio.. Ma­gu­ra… 69

R. 218. Puny, Kar­ta­dzy w Ita­lii… 70

" 191. Boje nie­miec­cy wy­cho­dzą… 74

Pu­nic­kie śla­dy w Al­pach… 74

Ar­go­nau­tów ce­sta ho­low­ni­cza… 75

Tau­ry, Mucr, Ens. 76

Zna­mio­na fe­nic­kio (drze­wo­ry­ty)… 76

R. 109. Ło­twa, Ba­star­ny ba­ste­es: za­go­ny… 81

" 146. Kar­ta­ga zbu­rzo­na, Pu­no­wie wy­gnań­ce… 85

" 118. Tra­ko­wie, Skor­dy­ski… 87

" 115. Rzy­mia­nie w Al­pach… 88

" 113. Cym­bry i Teu­to­ny… 88

" 73. Spar­tak i nie­wol­ni­cy sła­wiań­scy… 90

" 64. Sar­ma­ty bos­fo­rań­skie, Mi­try­dat… 94

Wy­ko­pa­li­ska w Ker­czu… 95

R. 50. Don, Dun, Du­naj, Du­na­jec, woda… Azy… 96

Szwa­by, Sta­wia­nie, Ubi­je, Ło­twa… 100

R. 48. Pan­no­nia, Sła­wiańsz­czy­zna Be­re­bi­sty, zu­pa­ny pu­nic­kie… 104

Cze­chy i Mo­ra­wa….10

Ślą­sko… 106

R. 29 do Rp. 14, No­ryk, Il­ly­ry… 106

Pan­non­ni, Dal­ma­ty, Mezy… 107

Da­ko­wie, Sar­ma­ty, Sła­wia­nie…. 108

Rp. 12 – 20. Owid na wy­gna­niu…. 108

Ja­zy­gi… 110

Bnstnr­ny, Kol­ty, Ga­lie… 111

Po­lki… 112

Fe­nic­cy gór­ni­cy w Al­pach; Sy­ka­bel na Sa­le­ber­gu…. 118

Wy­ko­pa­li­ska, zna­mio­na fo­nic­ko-etru­skie, bur­styn… 114

Her­mun­du­ry wy­rob­ni­cy krusz­ców.. 119

R. 8. Rzy­mia­nie w Niem­czech… 120

Ma­ro­bud, Sta­wia­nie, Cze­chy, Mo­ra­wa, Wy­ko­pa­li­ska… 122

Kwen­dy, Pan­no­nia, Ti­be­riu­sza wy­pra­wa do Mo­raw. 125

Mar­si, Łu­źy­ce… 134

Sta­wia­nie w obec Nie­miec i Ło­twy, Her­man… 135

Oko­py, obo­zy, twier­dze, wy­ko­pa­li­ska… 136

Lon­gobnr­dy, Swe­wy, Ze­mu­ni łu­życ­cy… 136

Goty, Ka­twal­da… 189

No­ryk…. 140

Feny We­ne­ty, kar­ty gór­ni­czą­ce… 141

Psy gór­ni­cze… 142

Alau­ny, Ila­la­ii­ny, so­la­rze, Halo… 142

Cze­chy, Bo­li­my… 148

Na­zwy fe­nic­kio w Cze­chach….144

Henm­m­du­ry: Wy­bild król… 145

R. 51. Ło­twa nad Du­na­jom: Wano król, Ligi… 145

" 18. Tra­cya…..146

Ro­mo­talk, Re­eku­por, Ko­tye… 147

Kar­togn, Afry­ka rzym­ska… 149

Afrykn­nie w Al­pach, na­pi­sy po­mni­ko­we, Cor­pus in­scrip­tio­num … 152

Na­zwy fe­nic­kie na po­mni­kach… 154.

Dru­ży­na rze­mieśl­ni­ków. 154

Dru­ży­ny: waż­ni­ków, pod­wod­ni­ków. 155

No­re­ja, Alpy, Na­zwy fe­nic­kie i etru­skie… 155

R. 54. So­la­rze nad Łabą… Her­r­mun­du­ry, Kat­ty… 158

Smę­ta­rze sła­wień­skie i fe­nic­kie… 159

Żal­ki, Mo­gi­ły, Men­hir, Do­lmen… 161

R. p. 60. Bur­sty­no­wa ce­sta Pto­lo­me­usza….. 162

Od Du­na­ju ku Bał­ty­ko­wi: 1. Cclo­man­cya: wy­spa Schutt… 164

Wy­ko­pa­li­ska… 165

2. Sin­go­ne i Trę­czyn; Wy­ko­pa­li­ska… 166

3. Ar­si­kua: Ora­wa… 166

Ma­gu­ra ta­trzań­ska… 167

Ta­try: Or­nak, Ba­ni­ste, To­ma­no­wa… 167

4. Pa­rien­na; Po­ro­nin… 169

Ro… rio… ρεω… 169

Ta­tra, Ma­gur­ka, Ma­de­jo­we łoże… 170

Je­zio­ro ta­trzań­skie, bo­gin­ki, to­piel­ce… 171

Ma­gu­ra spi­ska… 172

Ki­czo­ra… 172

Gor­cze: Ho rci­nia si­lva, Ma­de­jów­ka, Huba, Ma­ko­wi­ca… 173

Pio­ni­ny, Cor­styn, Grab­czy­cha… 175

5. Se­tvia, Szczaw­ni­ca; Jar­mu­ta, Wy­ko­pa­li­ska… 176

Ma­gu­ra pil­cho­wa­ka, Ma­ko­wi­sko… 178

To­pie­lec, Ma­mu­ny, Ła­nuc­by… 179

Ofia­ry dzie­ci ży­wo­pa­lo­nych…. 180

Na­kło, Kad­cza, Ma­gu­ra, Ma­go­rzy­ca… 183

Men­czyl, Min­czol, Kra­kow­ka… 184

G. Asa­an­ca, Sącz, je­zio­rzy­ako, Pod­krę­pa­sze… 184

Gro­dzi­sko nad Du­naj­cem, Na­są­czo­wi­ce… 186

Świd­ni­ki… 187

Wy­ko­pa­li­ska: Dą­brów­ka, grób rzym­ski….188

Świd­nik smę­ta­rzy­sko ; brą­zy, szkło fe­nic­kie… 189

Na­zwy fe­nic­kie: Sę­decz.. Kra­ko­wiec, Mo­gi­li­ca, Mo­dyn, To­koń… 195

Na­zwy sła­wia­ńa­kie…..196

Na­zwy ło­tew­skie… 196

Raba rze­ka… 199

Z Sąd­cza do Ka­ro­du­num, Du­naj­cem… 200

Ge­ro­wa, Na­kło… 201

Za­wa­da, Gwoz­dziec, Na­kle, Ste­blin….203

Od Ste­bli­na ku Kra­ko­wu. Sól i zło­to…..203

Wie­licz­ka, Na­zwy i wy­ra­zy fe­nic­kie gór­ni­cze… 204

Kra­ków z Wa­we­lem; Krk, Krak, Kra­ków. 205

7. Kar­ro­du­num, Ol­kusz….206

Na­kło, Są­czów..208

Pi­li­ca i War­ta….208

8. Ar­sc­nium, Osia­ków..208

9. Ka­lis­sya…..209

10. Se­ti­davn, Zier­ni­ki…..210

11. Askau­ka­lis, Osi­ko­wa góra…..210

12. Skur­gum, Skar­sze­wo… 211

13. Vi­stu­lac ostia; Ro­du­na, Gut­to­ny….211

Bał­tyk pie­lesz jan­ta­ru, fe­nic­kie na­zwy bur­sty­no­we… 213

Ru­gia, Ruja….217

Brąz fe­nic­ki nad Bał­ty­kiem, Wy­ko­pa­li­ska… 219

Brąz nowy… 221

Ka­szu­by….222

Puc­ko….225

Wen­dy bal­tyc­kie… 226

Re­tra…..227

Wy­ko­pa­li­ska…. 229

Hor­ky­nios dry­mos, Hor­cze, Gor­cze…. 230

Ba­bia góra, Ki­czo­ry, Ma­ków, Su­cha, Ska­wa… 231

Bie­la­wy oraw­skie…. 231

Wie­la i sar­mac­kie góry… 283

Odry po­rze­cze Sląsk…. 234

Azy….234

So­bot­ka….235

Kuź­ni­ce fe­nic­kie, Ru­be­cal…. 236

Wy­ko­pa­li­ska, gro­dzi­ska, smę­ta­rze… 237

Ło­twa nad Wialń, i Odrę, za­go­ny na La­chy….242

Łu­ży­ce, Sor­by, Wen­dy… 243

Wy­ko­pa­li­ska, ko­cioł­ki w ska­le krzo­sa­ne, od­ci­ski rąk i nóg w ka­mie­niach….244

Rp. 63, Le­gio­ny rzym­skie, Chrze­ścia­nie, Le­gia XIII….245

Da­ko­wie, Aga­tyr­sy, De­ke­bal, Le­gia I… 247

Zło­twi­ny sied­mio­grodz­kie… 249

Se­kle­ry, Czyk, Ma­gu­ra, Ma­ro­sza….255

Kra­ko, Sar­mi­ze­ge­tu­za sto­li­ca car­ska….257

Sól, Okna, Wy­ko­pa­li­ska… 258

Że­la­zo, Tor­da wą­wóz, Ba­ja­lu­ka ja­ski­nia… 261

Wy­ko­pa­li­ska: sie­kie­ry, sier­py, przy­łbi­ca, miecz, na­pis gro­bo­wy…. 262

Rzy­mia­nie w Sied­mio­gro­dzie, Tra­jan, Po­mni­ki… 263

Pa­sie­ki, miód, Dia­ny oł­ta­rze… 264

Pi­nia ty, gór­ni­cy, za­pi­ski gór­ni­cze, kup­no nie­wol­ni­ków. 265

Złot­ni­cy, szpi­ta­le, rządz­two, spół­ka za­licz­ko­wa….266

Peł­ki, Ruś…. 267

Dako Ge­tów wyn­hodz­two, Mar­ma­rosz, Ma­gu­ry… 269

Be­skid wiel­ki, Kło­wy, Ma­la­wy, Hu­cu­ły… 271

Gor­ga­ny ło­tew­skie….271

Buł­dy, Tru­eha­nów, Bub­nisz­cze fe­nic­kie… 272

Szczołb, Po­la­ni­ca, Boj­ki….274

Dniestr z bło­ta­mi, Peu­ki, Ruś, So­zań…. 274

Wy­ko­pa­li­ska, Pod­dnie­strza­ny, Ty­śra­ic­ni­ca, gro­bo­wiec Azów. 275

Ma­gu­ry, Ki­czo­ry, Ho­ro­dysz­cza, po­bo­jo­wi­ska ra­ta­jów sła­wiań­skich i ka­ra­szyn ło­tew­ski….276

Peł­ki, Pel­twy błot­ni­ste, Ło­twa, Ru­bic­szow, Ple­sni­sko… 276

Wy­ko­pa­li­ska w po­rze­czach Se­re­tu, Lipy, Peł­twi, Bugu…. 277

San, Me­dy­ka, Tu­czę­py, Dun­ko­wicz­ki, Rit­szol­ni­ce, Ba­churz, Dy­nów, Ba­rycz­ka, Re­szow, Sa­nok, Di­dio­wa, Ma­ko­wi­ca, Ustrzy­ki, Be­skid, Ha­licz wirch….277

W Pan­no­nii: Ma­ko­wiec, Ma­ko­wi­ca, Ma­gu­ry, Ki­czo­ry, wy­ko­pa­li­ska pa­noń­skie…..279

Wi­słok: Od­ry­cho­wa, Pa­stwi­ska, Si­cho­ta, My­moń, Za­rszyń z wy­ko­pa­li­ska­mi…. 280

Ry­ma­nów, so­bót­ki, bóg ru­mer, Du­kla… 280

Wi­sło­ka, Gaw­ra, Ma­ko­wi­ca, Ma­ko­win­ka, Żmi­gród…. 280

Ma­gu­ry, Ma­ko­wi­ce nad To­pią i Po­pru­dem; Bia­ła, Ropa Chełm, Mu­szy­na, Le­lu­chów.. 281

R. 167. Mar­ko­ma­ńa­ka woj­na, śmierć Fron­to­na wo­je­wo­dy Da­cyi.Ło­twa w przy­mie­rzu z Sła­wia­ny… 282

Cena z od­seł­ką pocz­to­wą 5 zł… w. a.

Przy za­ku­pie 10 eg­zem­pla­rzy na raz: je­den eg­zem­plarz w do­dat­ku.

Za­mó­wień ad­ress: Szczę­sny Mo­raw­ski w Sta­rym Są­czu.AZY FIŃ­SKIE – PRZED­SE­MIC­KIE.

Kli­no­we na­pi­sy w Ni­ni­we i Chor­sa­bad, pi­sa­ne są w trzech mo­wach: w sy­ryj­skiej, sta­ro­per­skiej i ak­ka­dyj­skiej. Sy­ryj­skie i per­skie, są z wie­ku ósme­go przed Chry­stu­sem: więc star­sze od Bi­blii ży­dow­skiej spi­sa­nej do­pie­ro w wie­ku szó­stym. Uzu­peł­nia­ją też opo­wia­da­nia Mo­ze­sa: o raju, po­to­pie… i ści­śle łą­czą się z opo­wia­da­nia­mi Gru­zi­nów, Min­grel­ców i Or­mian…

Ak­ka­dyj­skie zaś pi­smo, nie­od­czy­ta­ne do­tąd. Skład­nia tyl­ko one­goż zba­da­ną: po­dob­na do skład­ni mowy fiń­skiej; zgło­ski zaś pi­sma tego mają bydź sta­ro­żyt­niej­sze­mi od sy­ryj­skich i sta­ro­per­skich. (Raw­lis­son, Op­pert, Schra­der.).

Fin­now ple­mie, dziś roz­bi­te, w licz­bie 3 mi­lio­nów, miesz­ka na pół­no­cy w Sy­bi­rze od rze­ki Je­ni­zej po nad Ta­ta­ry, Sło­wia­ny, Ło­twę, Szwe­dy, aż do Nor­we­gii; wi­docz­nie na­pie­ra­ne od na­ro­dów wa­lą­cych się od wscho­du. Ongi miesz­ka­li w po­rze­czu Eu­fra­tu w bi­blij­nem As­sur. Wy­par­li ich Se­mi­ci. Z Sen­nar zie­mi wy­szedł As­sur i zbu­do­wał Ni­ni­we, pra­wi Mo­zes we­dle po­dań sta­rych. (Ge­ne­sis IX. II.).

Azy wo­jow­ni­cy, ustę­po­wa­li nad Jor­dan i w pod­gó­rze Li­ba­nu, kędy im ła­twiej­szą była obro­na. Tu­taj osta­li się wzno­sząc twier­dze, ko­piąc w gó­rach ja­ski­nie nie­do­stęp­ne. Wpar­ci w Za-Li­ba­nie, za­ło­ży­li gród Bi­blos i ry­bac­kie mia­sto Sy­don. Po­mo­rzem po­su­wa­li się ku Egip­to­wi; gdzie u ujść Nilu wpo­środ­ku wód, za­ło­ży­li gród "Ta­nit-Suan", bi­blij­ne Sun, w 7 lat po za­ło­że­niu Arby. B. 2390 Soan-Ta­nis już wzmian­ko­wa­ne w na­pi­sach Se­su­re­ta I. (Ebers. Egyp­ten p. 183).

He­bron, przed­tem zwa­ne Ka­riat Arbe; któ­ry Arba był mę­żem wiel­kim mię­dzy Ena­ki­ty…, (Jo­sue XIV. 15).. zbu­do­wa­ne 7 lat przed egip­skiem Soan… (Nu­mer XIII 25).

"Ta­nit", jest nie­za­wod­nie twar­do wy­mo­wio­nem "da­nith".

"Dam, don, dun", po dziś dzień u Osse­tów na Kau­ka­zie zna­czy: woda. Dźwięk "dan" w owe cza­sy już ozna­czał wodę, a z za­koń­cze­niem przy­miot­ni­czem se­mic­kiem w "th" , jako "tan-ith " zna­czył: wod­ne, wo­da­mi oko­lo­ne; (se­mic­kie) suan, sun, san : zbro­ić się, uzbra­jać.

Azow, wy­chodźc­two do Egip­tu i Afry­ki za­chod­niej, przy­śpie­szy­ło a po­tem prze­rwa­ło: par­cie Se­na­tów (Ara­bów) od po­łu­dnia wpie­ra­jąc ich ku pół­no­cy i na mo­rze. W Afry­ce za­chod­niej mie­li spo­kój i mo­gli we­dle oby­cza­ju kró­lom swo­im sta­wiać gro­bow­ce ol­brzy­mie ka­mien­ne owe Men­hi­ry, Do­lme­ny, łoża ol­brzy­mów., któ­re­mi wy­ty­ka­li ście­że po­cho­du i po­by­tu swe­go w dzi­siej­szej Al­ge­ryi, Tu­ne­cie i ca­łem po­mo­rzu śród­ziem­nem.

Fe­ni­cy, jak sami opo­wia­da­ją, miesz­ka­li ongi nad mo­rzem Czer­wo­nem; zkąd przy­szedł­szy do Sy­ryi, za­miesz­ku­ją po­mo­rze Sy­ryi, któ­re wraz z kra­iną aż ku Egip­tu, zwa­ne Pa­le­sty­ną.

Per­scy mę­dr­ce opo­wia­da­ją, że Fe­ni­cy od Czer­wo­ne­go mo­rza przy­byw­szy i za­miesz­kaw­szy oko­li­cę, któ­rą i te­raz jesz­cze dzier­żą: na­tych­miast za­czę­li od­pra­wiać wę­drów­ki da­le­kie mo­rzem, do kra­jów róż­nych, więc i do Ar­gos. grec­kie­go… Tam po­rwa­li In­a­chow­nę. Jo. (He­ro­dot VII. 89 I).

Baśń fe­nic­ka, w zu­peł­no­ści zgod­na z opo­wia­da­niem He­ro­do­ta, do­star­cza szcze­gó­łów uzu­peł­nia­ją­cych.

Bi­blos mia­sto pod­gór­skie (na pół­noc od Baj­ru­tu dzi­siej­sze­go) zbu­do­wa­ne na skał­ce w po­bli­żu uj­ścia po­to­ka Adon, do mo­rza; mie­ni­ło się mia­stem naj­sta­ro­daw­niej­szem, star­szem od Sy­do­nu. Była tam świą­ty­nia na cześć Eliu­na, któ­re­go prze­zwa­no Ado­nis.

Ado­nis, rze­ko­mo mąż Aszo­ry po­wsta­łej z pia­ny mor­skiej, zgi­nął na Io­wach roz­szar­pan od wie­prza dzi­kie­go a krwią swo­ją za­bar­wił po­tok Adun. Aszo­ra owdo­wia­ła, błą­ka­ła się gó­ra­mi i zna­la­zła gwiaz­dę z nie­ba spa­dłą, któ­rą po­świę­ci­ła wy­spie ska­li­stej Tyr, gdzie przez lat dzie – sieć pod­da­wa­ła się… Nie­wia­sty gorz­ko opła­ki­wa­ły zgon Ado­ni­sa; go­li­ły so­bie gło­wy od żalu: bo któ­ra za­cho­wa­ła wło­sy na gło­wie, mu­sia­ła się pod­dać ob­ce­mu. (Mo­vers. Pho­ni­zien).

Baśń ta, jest opo­wie­ścią dzie­jów przed­se­mic­kich tre­ści na­stę­pu­ją­cej: Na Po­mo­rzu (adun) miesz­kał na­ród spław­ni­czy i dziel­ny (Azor z pia­ny mor­skiej po­wsta­ły…) czczą­cy bó­stwo sił przy­ro­dy (Elim) w świą­ty­ni od­wiecz­nej w Bi­blos. Nie­przy­ja­ciel (wieprz dzi­ki) na­padł i w wal­ce (na ło­wach) zmógł Aze, któ­rych krew pły­nę­ła po­to­kiem. Nie­do­bit­ki ucie­ka­li w góry, a w koń­cu usa­do­wi­li się na ska­le nad­mor­skiej ( Tyr): gdzie sie bro­ni­li przez dzie­sięć dni dzie­jo­wych czy­li po­ko­leń t… j. 300 lat. Na lą­dzie zaś po­zo­sta­li (nie­wia­sty), któ­rzy nie­chcie­li mieć głów ogo­lo­nych (iść w nie­wo­lą): mu­sie­li się łą­czyć z zwy­cięz­ca­mi.

Se­mi­ci zwy­cięz­cę, po­cho­dząc z nad Czer­wo­ne­go mo­rza oswo­je­ni z wi­do­kiem wód spo­koj­nych: bali się jed­nak bał­wa­nów bu­rzą mie­ta­nych, co wy­ja­śnia dłu­gi on prze­ciąg cza­su obro­ny Tyru. Obu­do­wa­li so­bie gród na­prze­ciw­ko onej skał­ki nie­zdo­by­tej i po­tro­sze obzna­ja­mia­li się z przy­ro­dą (b-Fla po­zna­wa­li). W koń­cu prze­cie, po­wa­żył się kró­lik grodn se­mic­kie­go: spo­rzą­dzić ko­ra­bie i pła­wić mo­rzem t… j. Se­mi­ci sta­li się spław­ni­ka­mi. Więc się im pod­dał gród na skał­ce Tyr, a nie­do­bit­ki Fi­nów-Azów złą­czy­li się w jed­ną spo­łecz­ność za­cho­wu­jąc na­ro­do­wość swą od­ręb­ną, z na­zwą Gi­bli­tów t… j… go­ra­lów. Na­zwy jed­nak po­zo­sta­ły, zdra­dza­jąc po­cho­dze­nie fiń­skie.

Aszer, kraj w któ­rym miesz­ka­li Men albo Men­ti… Egip­cy­anie wy­pi­sa­li na ścia­nie w Edfu, wy­li­cza­jąc na­ro­dy na­jezd­ni­cze Hyk­so­sow. {Brug­sh­bej p. 218). (Se­mie­kie), "as, az" WN: mąż, wo­jak… (tu­reck.) we… mar­ta-uz: kup­czą­cy ludź­mi, kula-ug: dro­go­wy prze­wod­nik…

"ma" (fiń­skie): kraj; "man"; kra­jo­wy…

Ase­mo­na: Azow kraj.

Aska­lon; Azów po­tok; "cka­li" (gru­ziń): po­tok.

Ha­zor-Ha­zer­su­al, Ha­zor ha­da­da, Ha­zor gad­da:.. "gau, kau" po dziś dzień u Osse­tów kau­kaz­kich zwie się osie­dle, sio­ło… (nie­miec­kie: Gau); "Gad, gada, ha­da­da i Gazz" do tego rdze­nia na­le­żą.

"W As­se­rim aż do Gazy: miesz­ka­li ongi He­we­je; Ka­fto­ro­wie, któ­rzy wy­szli z Ka­ftor; wy­par­li je i miesz­ka­li na miej­scu onych…" (Deu­te­ron. II 23).

hewi (gru­ziń) do­li­na = (se­inick.) ka­na­an …

"Asy", rze­ka na Li­ba­nie (sta­ro­żyt­ny Orn­tes.) bie­giem swem wska­zu­je ce­stę Azow wy­chodź­ców ku pół­no­cy we­dle osad: Azas, Dana, w oko­ło Dur­du­ny góry do Dun­ha­li. Ztąd prze­smyk na za­chód, w po­mo­rze Cy­li­cyi; kędy osa­dy nad­rzecz­ne Ada­na Don­grul, i wy­sep­ka Dana.

"Dan, don, dun": woda, rze­ka; – do­trwa­ło w zna­cze­niu pier­wot­ne­mu Osse­tów na Kau­ka­zie, gdzie każ­da rze­ka zwie się "don" albo "dun",

Jor­dan, rze­ka wy­pły­wa z je­zio­ra…

jerw (fińsk.) je­zio­ro; dan (osset.): rze­ka.

"Da­nieh" po dziś dzień, zwie się po­mor­ska ubocz Li­ba­nu; Ada­na rzecz­ka przy Da­masz­ku; Dana miej­sco­wość przy Alep­po; Ada­na w Cy­li­cyi; Eu­ri­me­don w Pan­fi­lii; Chal­ke­don, Dar­dan, Ter­mo­don, Ery­dan, Mig­do­nia, Udon (Pto­lom) dzi­siej­sza Kuma z przy­to­kiem Don­ga­zly… Ta­na­is-Don; Ta­nak nad Woł­gą; Ta­na­ster-Dniestr; Da­nu­bins-Du­naj; Du­na­jec, Gdańsk… więc Da­nia i mno­gie "dany… " "tany… " "duny… " w Szko­cyi, Ir­lan­dyi i Fin­n­mar­kii…

"Jor" (se­mic­kie) też prze­ję­te z fiń­skie­go: (Cze­rem), jer; (Mordw.) jer­ke; (Fin.) jeno: je­zio­ro… ford: za­to­ka głę­bo­ko wkro­jo­na… "czio­ryk" "cza­rys" "czar­res": mo­rze zwą Fin­ny sy­bir­skie, Zy­ria­nie, Wo­gu­ły, Kon­dy… (Schlo­zer Nor­di­sche Ge­schich­te p. 310).

Czer­kies, Czer­kas. by­ło­by, "czio­rik-az": mor­ski Az… Czer­kie­sy, Ab­cha­zy i Ka­bar­dyn­ce: są jed­no­ple­mien­ni z Gru­zi­na­mi. Mowa ich, po­dob­na do Mowy fiń­skich Wo­gu­lów i Ostia­ków (Du­bo­is de Mont­pe­reux I. 81 – Gul­den­stadt, słow­nik; Kla­proth; Ta­ibo­ut de Mar­ti­gni; Scho­ning; Nord. Gesch.) po­dob­ną też do mowy Ba­sków hisz­pań­skich. (Za­ga­rel­li: Dzien­nik mi­ni­si… oświa­ty lu­do­wej Pe­ters­burg 1872).

Sło­wiań­skie: ćju­rać, ćjur­kiem… ze­ja­rać się…, zbli­żo­ne dźwię­kiem i zna­cze­niem… "Czar­ne mo­rze" bę­dzie onem fiń­skiem "czio­rik, cziar­res"; "kar­ri " (wo­gul­skie) kyr­re (kon­dyj­skie): ster­let, k aur (fe­nic­kie): ryba; kau­ri ryb­ne…

Ka­ro­wie ry­ba­cy.. Ka­ria, ka­ryj­skie mo­rze… Jka­ros. Ka­re­lia, Kur­lan­dja, Ku­ri­scher­haf, De­le­ka­ria… ka­wior, ka­rug rybi, ka­raś, karp.

ke­rep (wo­gul): czół­no… ko­rab (fe­nick.): okręt.

Od wy­ra­zu "jer": je­zio­ro, po­cho­dzi (finsk: ło­tew) "irt" wio­sło­wać; irru: wio­słu­je… któ­re wraz z wszyst­kie­mi wy­ra­za­mi do­ty­czą­ce­mi spła­wu, od Fin­now prze­ję­ła Ło­twa. (Du­bo­is de Mont­pe­reux II. 435).

"Syrt" oby­dwu, li­bij­skich za­tok na­zwa, łą­czy się z rdze­niem wy­ra­zu fiń­skie­go i z dzie­ja­mi spła­wu naj­daw­niej­sze­go, któ­re­go ślad koń­czy się w na­zwach Iryi… i Da­nij…

W Da­nij mia­no­wi­cie, po­da­nie miej­sco­we w ba­śni nor­dyj­skiej pra­wi: że 2. 000 lat przed Chry­stu­sem Azy pod wo­dzą Dana Yp­pi­ro­we­go syna przy­by­li do Bel­tu; zkąd Odyn sta­ry prze­pra­wił się do Ju­tlan­dyi, kra­iny "jet­na­row" t… j… ol­brzy­mów, z któ­ry­mi Azy wo­jo­wa­li bez­u­stan­nie. (Edda-Land­na­ma­bok-He­im­skrin­gla: Kat­ter­feld).

Ja­ski­nio­we mia­sta w gó­rach wa­pien­nych i pia­sko­wych, a gro­bow­ce z sa­mo­ro­dów ol­brzy­mich, więc też i mury ska­la ogrom­ne­go: zna­cho­dzi się wszę­dy obok nazw fiń­skich przy­to­czo­nych…

R. 2100. Se­mi­ci za­la­li Egipt… król ich Fi­list za­jął Mem­fis oko­ło któ­re­go pa­sa­ły się trzo­dy jego. (He­ro­dot). (se­mick.) fi­lis wy­chodź­ca… to… samo co "hebr".

R. 1995. Abram, za dru­gi­mi cią­gnął do Egip­tu. Azow fiń­skich nie­do­bit­ki: trzy­ma­ły się jesz­cze w pod­gó­rzu Li­ba­nu.

R. 1903. Abram wra­ca do Ka­na­an, znów w oko­li­ce Arby – ale wy­raź­nie jako gość i przy­cho­dzień. Miesz­kań­ce zwą się już: Ben-het t… j… sy­no­wie opło­tow – znak że rol­ni­czą w za­gro­dach ocier­nio­nych. Sara umie­ra, a on ku­pu­je ja­ski­nią gro­bo­wą z ka­wał­kiem pola zwa­nem Mach­pe­la od He­tej­czy­ka Efro­ma.. kędy i sam po­cho­wan.

R. 1830. Z Egip­tu Hyk­so­sy wy­pie­ra­ni… Teby zdo­by­te. Woj­na z nimi uwiecz­nio­na pła­sko­rzeź­bą na świą­ty­ni w Kar­nak. (De­non pl 134).

R. 1820. Ja­kób, ucie­ka z po­wro­tem do Ka­na­an do ojca w oko­li­cę Arba-He­bron.

R. 1812. Jó­zef, w Do­ta­in (mię­dzy Be­tlem a Ge­ne­za­ret) od bra­ci za­prze­dan kup­com Ma­djau­skim, Isma­eli­tom z Ga­la­ad: któ­rzy na wiel­błą­dach do Egip­tu wieź­li! ko­rze­nie, ka­dzi­dło i mir­rę… Sprze­dan Pu­ti­fa­ro­wi het­ma­no­wi wojsk w Egip­cie… kędy wów­czas pa­no­wał fa­ra­on Nub albo Nu­bii (Bru­ghsh 243).

R. 1799. Jó­zef 30-let­ni, wiel­ko­rząd­ca Egip­tu.

R. 1750. Ja­kób przy­by­wa do Egip­tu, gdzie umarł r. 1773.

Fe­ni­cya: (hebr.) "fe­nin" : czer­wo­ne jak ko­ral; "fe­nim": ko­ral… Kró­lik Tyra rze­ko­mo z ob­lu­bie­ni­cą, prze­cha­dzał się brze­giem mo­rza. Pies idą­cy za nimi, gryzł sko­ru­pia­ki pur­pu­ro­we i za­bar­wił so­bie pasz­czę­kę. Nie­wia­sta, za­chwy­ca­ła się pięk­no­ścią bar­wy za­pra­gnę­ła suk­ni po­dob­nie pięk­nej, a roz­ko­cha­ny kró­lik: jął zbie­rać sko­ru­pia­ki jął wy­ci­skać sok pur­pu­ro­wy jął bar­wić i wy­na­lazł pur­pu­rę, któ­ra zna­la­zła po­kup wiel­ki, mia­no­wi­cie u Egip­cy­an; więc od nich Fe­ni­cya na­zwa­na Ta­dzr t… j… czer­wo­na. Fe­ni­cy, wów­czas: nie byli jesz­cze spław­ni­ka­mi kup­czą­ce­mi po mo­rzach; owszem na wiel­błą­dach roz­wo­zi­li ku­pią swo­ją. Świad­czy o tem pi­smo ich po­wzię­te z przed­mio­tów prze­waż­nie lą­do­wych i z spła­wu ry­ba­cze­go.

A – "alef: woł,

B – "bet": na­miot,. dom,

G – "gimł": wiel­błąd,

D – "da­łet": drzwi, opo­na na­mio­tu,

H – "he": płot, ostr­wia,

W – U "waw": gwoźdź, ko­łek,

Z – "zain": oręż, miecz,