Prawo rzeczowe z testami online. Wydanie 15 - ebook

PRZEDMOWA DO PIĘTNASTEGO WYDANIA

Należy doceniać znaczenie stosunków prawnorzeczowych dla obrotu gospodarczego. Wszelka dynamika obrotu, wymiany dóbr i usług potrzebuje statycznego podłoża. Obrót gospodarczy wyrasta bowiem ze stosunków własnościowych, prawnorzeczowych. Zatem naczelne znaczenie ma poznanie statycznych stosunków własnościowych, zwłaszcza treści i charakteru praw rzeczowych.

Znajomość prawa rzeczowego jest więc nieodzownym elementem wykształcenia prawniczego. Skromną próbę pomocy dydaktycznej dla studentów prawa stanowi niniejszy podręcznik.

Kierując się przeważającą funkcją dydaktyczną podręcznika, zastosowano uproszczoną metodę dokumentacji warsztatu badawczego. Celowo więc nie zamieszczono tu przypisów odsyłających do literatury i orzecznictwa. Na początku każdego rozdziału wskazano natomiast podstawową, a uzupełniającą w stosunku do podręcznika, literaturę naukową.

Przy opracowaniu niniejszego podręcznika można było korzystać z dobrych wzorów. Należy docenić zwłaszcza podręcznik autorstwa Profesora J. Ignatowicza oraz t. 2 Systemu Prawa Cywilnego, poświęcony „Prawu własności i innym prawom rzeczowym”. Obecnie pomocne jest opracowanie Systemu Prawa Prywatnego z jego dwoma tomami (t. 3 i 4) poświęconymi „Prawu rzeczowemu”.

Podręcznik obejmuje pełny zakres materii prawa rzeczowego, ze wszystkimi jego instytucjami. Najwięcej miejsca zajmuje oczywiście problematyka prawa własności, a szczególnie dużo uwagi poświęcono nieruchomościom. W opracowaniu zastosowano rozbudowaną systematykę odwołań, tak aby Czytelnik miał pełną orientację i z łatwością mógł poszukiwać poszczególnych wątków.

Obecne, piętnaste już wydanie podręcznika ma współautora – Wojciecha Szydło. Wydanie to w pełni zachowuje jednak dotychczasową strukturę, formę oraz metodę wykładu, który znany jest z dotychczasowych, niezwykle cenionych, wydań podręcznika autorstwa Edwarda Gniewka. Uwzględnione zostały w nim wszelkie zmiany legislacyjne następujące od czasu poprzedniego wydania.

Wrocław, 10 czerwca 2024 r.

prof. dr hab. Edward Gniewek

dr hab. Wojciech SzydłoWYKAZ SKRÓTÓW

1. Akty normatywne

---------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
GospNierRolU ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 589)
GospNierU ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.)
KC ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.)
KM ustawa z 18.9.2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1309)
Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.)
KPC ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.)
KRO ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.)
KWU ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1984)
LasU ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 530)
OchrGruntU ustawa z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 82)
OchrNabLokU ustawa z 20.5.2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1177 ze zm.)
OchrZwU ustawa z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1580)
OrdPU ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.)
PostEgzAdmU ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2505 ze zm.)
PrAut ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 2509)
PrBank ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488)
PrGeod ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1752 ze zm.)
PrGeol ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 633 ze zm.)
PrLot ustawa z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2110)
PrŁow ustawa z 13.10.1995 r. – Prawo łowieckie (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1082)
PrNot ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1799 ze zm.)
PrRuchDrog ustawa z 20.6.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1047 ze zm.)
PrSpółdz ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 593)
PrUpad ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520 ze zm.)
PrWłPrzem ustawa z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1170)
PrWod ustawa z 20.7.2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1478 ze zm.)
RzeczZnalU ustawa z 20.2.2015 r. o rzeczach znalezionych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 501)
SamGminU ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 609)
SamPowU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 107)
SamWojU ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 566)
SpółdzMieszkU ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 558 ze zm.)
UstRolU ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 423)
WłLokU ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1048 ze zm.)
WspTelekomU ustawa z 7.5.2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 604)
ZagosPrzestU ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 997 ze zm.)
ZastRejU ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jeden. Dz.U. z 2018 r. poz. 2017)
---------------- -- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Czasopisma

---------- -- ---------------------------------------------
KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego
MoP Monitor Prawniczy
MoPrBank Monitor Prawa Bankowego
NP Nowe Prawo
OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Pal. Palestra
PB Prawo Bankowe
PL Przegląd Legislacyjny
PiP Państwo i Prawo
PiW Pieniądze i Więź
Pr.iW Prawo i Więź
PPE Przegląd Prawno-Ekonomiczny
PPH Przegląd Prawa Handlowego
Pr.Sp. Prawo Spółek
PS Przegląd Sądowy
Rej. Rejent
RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
R.Pr. Radca Prawny
SC Studia Cywilistyczne
SP Studia Prawnicze
SPP Studia Prawa Prywatnego
TPP Transformacje Prawa Prywatnego
WSS Wrocławskie Studia Sądowe
ZP Zeszyty Prawnicze
---------- -- ---------------------------------------------

3. Inne skróty

------------- -- -------------------
art. artykuł
cz. część
n. następna (-e, -y)
Nb. numer brzegowy
pkt punkt
por. porównaj
post. postanowienie
poz. pozycja
s. strona (-y)
SN Sąd Najwyższy
t. tom
tekst jedn. tekst jednolity
uchw. uchwała
ust. ustęp
wyr. wyrok
zd. zdanie
ze zm. ze zmianami
------------- -- -------------------WYKAZ LITERATURY

1. Opracowania systemowe

E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego, t. 3, Prawo rzeczowe, Warszawa 2020

E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego, t. 4, Prawo rzeczowe, Warszawa 2021

J. Ignatowicz (red.), System Prawa Cywilnego, t. 2, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, Ossolineum 1977

K. Pietrzykowski (red.), System Prawa Prywatnego, t. 21, Prawo spółdzielcze, Warszawa 2020

K. Osajda (red.), System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2020

M. Safjan (red.), System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2012

2. Komentarze

E. Badura, Ustawa deweloperska. Komentarz, Warszawa 2023

P. Biernacki, G. Mikołajczuk, Wniosek o wpis w księdze wieczystej. Komentarz praktyczny. Opłaty sądowe. Wzór wniosku o wpis, Warszawa 2023

T. Czech, Hipoteka. Komentarz, Warszawa 2011

T. Czech, Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, Warszawa 2014

A. Doliwa, Prawo mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2020

B. Gliniecki, K. Osajda (red.), Ustawa deweloperska. Komentarz, Warszawa 2024

E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008

E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga – własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001

E. Gniewek, Księgi wieczyste. Komentarz, Warszawa 2018

E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2023

E. Gniewek, A. Szereda, Księgi wieczyste. Art. 1–582 KWU. Art. 6261–62613 KPC. Komentarz, Warszawa 2024

J. Gołaczyński, D. Szostek (red.), Informatyzacja postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2016

J. Gołaczyński, M. Leśniak, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz, Warszawa 2009

J. Górecki, Umowne prawo pierwokupu, Kraków 2000

K. Górniak, Nabycie własności rzeczy ruchomej w dobrej wierze, Warszawa 2021

A. Grabowska-Toś, P. Wancke, Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Komentarz, Warszawa 2016

J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Warszawa 2016

M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 2021

I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz, Warszawa 2021

J. Jaworski, A. Prusaczyk, A. Tułodziecki, M. Wolanin, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz, Warszawa 2023

Z.K. Niewiadomski (red.), Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, Warszawa 2023

K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2017

K. Osajda (red.), Prawo spółdzielcze i mieszkaniowe. Komentarz, t. VIA, Warszawa 2018

K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 2020

J. Pisuliński (red.), Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, Warszawa 2014

Z. Resich i in. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 1972

S. Rudnicki, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, Warszawa 2010

M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Komentarz, t. I, Warszawa 2016

P. Skibiński, Przekształcenie, podział i połączenie lokali. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism, Warszawa 2023

J. Szereda, Czynności notarialne. Komentarz do art. 79-112 Prawa o notariacie, Warszawa 2018

A. Szereda (red.), Praxis. Notariat. Czynności notarialne, Warszawa 2021

A. Szymańska-Grodzka, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II. Art. 506-1217 (red. T. Szanciło), Warszawa 2019

P. Wancke, Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Komentarz, Warszawa 2018

J. Winiarz (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, t. 1, Warszawa 1989

3. Podręczniki

A. Brzozowski, W.J. Kocot, W. Opalski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 2016

S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1976

J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2012

Z.K. Nowakowski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 1980

A. Olejniczak, Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2023

R. Strzelczyk, Prawo obrotu nieruchomościami, Warszawa 2021

J. Wasilkowski, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963

A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2011

4. Opracowania monograficzne

H. Bednorz-Godyń, A. Marciniak (red.), Egzekucyjne zaspokojenie wierzyciela hipotecznego. Teoria i praktyka, Warszawa 2023

G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe. Problematyka prawna, Warszawa 2008

G. Bieniek, Założenia konstrukcyjne służebności przesyłu de lege lata i de lege ferenda, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

A. Bieranowski, Służebność mieszkania, Warszawa 2011

P. Blajer, Rejestry nieruchomości. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2018

S. Breyer, Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa 1975

S. Brzeszczyńska, Umowy w obrocie nieruchomościami. Aspekty podatkowe i cywilnoprawne, Warszawa 2022

B. Burian, Pierwszeństwo nabycia nieruchomości, Kraków 2004

B. Burian, Ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych; treść i forma umowy, E. Gniewek (red.), Zawieranie i wykonywanie umów. Wybrane zagadnienia, Wrocław 2004

K. Czerwińska-Koral, Podział quoad usum nieruchomości rolnej, Warszawa 2015

S. Dmowski, Władanie nieruchomościami rolnymi przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne, Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005

M. Drela, Własność zabytków, Warszawa 2006

E. Drozd, Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa–Kraków 1974

E. Drozd, Umowa zobowiązująca jako podstawa prawna dla umów z zakresu prawa rzeczowego, I. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar (red.) Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005

T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio – actio negatoria), Warszawa 1969

Z. Gawlik, W sprawie przyszłości użytkowania wieczystego, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

E. Gniewek, Nowy rodzaj służebności – służebność przesyłu, P. Machnikowski (red.), Prace z prawa cywilnego dla uczczenia pamięci Profesora Jana Kosika, Wrocław 2009

E. Gniewek, Obrót nieruchomościami skarbowymi i samorządowymi, Kraków 1999

E. Gniewek, Problem udziału we współwłasności (wspólności) łącznej, O źródłach i elementach stosunków cywilnoprawnych. Księga pamiątkowa ku czci prof. Alfreda Kleina, E. Gniewek (red.), Kraków 2000

E. Gniewek, O zasiedzeniu służebności przesyłu – polemicznie, A. Dańko-Roesler, J. Jacyszyn, M. Pazdan, W. Popiołek, Rozprawy z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Aleksandrowi Oleszce, Warszawa 2012

E. Gniewek, Własność osobista lokali mieszkalnych w prawie polskim, Wrocław 1986

J. Gołaczyński, Przewłaszczenie na zabezpieczenie, Warszawa 2004

J. Gołaczyński, Zastaw na rzeczach ruchomych, Warszawa 2002

J. Gołaczyński, Zastaw – wnioski de lege ferenda. Przepisy ogólne, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

J. Grykiel, Uprawnienia wierzyciela z umowy przedwstępnej w razie jej niewykonania lub nienależytego wykonania przez dłużnika, Warszawa 2017

M. Habdas, Przedsiębiorstwo jako przedmiot stosunków prawnorzeczowych, Katowice 2007

P. Hadyna, Wpływ podziału nieruchomości na hipotekę na udziale we współwłasności, Warszawa 2016

P. Horosz, Wierzytelności zabezpieczone prawami zastawniczymi w upadłości, Warszawa 2013

B. Janiszewska, Koncepcja dobrej wiary w przepisach prawa rzeczowego (zasiedzenie nieruchomości, roszczenie o wykup gruntu), Warszawa 2005

S. Jarosz-Żukowska, Konstytucyjna zasada ochrony własności, Kraków 2003

W.J. Katner, Ochrona własności nieruchomości przed naruszeniami pośrednimi, Warszawa 1982

A. Kaźmierczyk, Nieruchomość wspólna właścicieli lokali. Problematyka prawnorzeczowa, Warszawa 2015

E. Klat-Górska, Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność. Zagadnienia prawne, Warszawa 2019

A. Klein, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976

J. Kopyra, Podział nieruchomości gruntowej na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, Warszawa 2008

A. Kunicki, Domniemania w prawie rzeczowym, Warszawa 1969

A. Łuszpak-Zając, Kilka uwag do służebności gruntowych ustanowionych na użytkowaniu wieczystym, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

A. Łuszpak-Zając, Realizacja roszczenia o zawarcie umowy, Warszawa 2005

P. Machnikowski, Nabycie własności rzeczy ruchomej od nieuprawnionego – dziś i jutro, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

P. Machnikowski, Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005

A. Malicki, Treść i wykonywanie współwłasności w częściach ułamkowych, Warszawa 2023

E. Marszałkowska-Krześ, Postępowanie o ustalenie niezasadności aktualizacji opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska (red.), Założenie racjonalnego prawodawcy w polskim porządku prawnym. Księga jubileuszowa z okazji siedemdziesięciolecia Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, AUWr. No 3978, Przegląd Prawa i Administracji CXX/2, Wrocław 2020

G. Matusik, Zasiedzenie nieruchomości przez Skarb Państwa, Warszawa 2020

W. Pańko, O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 1984

M. Pazdan, O zakresie i sposobie wykonywania służebności gruntowej, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

F. Pietrzyk, Użytkowanie wieczyste nieruchomości publicznych, Warszawa 2020

J. Pisuliński, Hipoteka kaucyjna, Kraków 2002

J. Pisuliński, Zasada szczegółowości i akcesoryjności hipoteki po nowelizacji, J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

S. Rudnicki, Hipoteka jako zabezpieczenie wierzytelności, Warszawa 2008

S. Rudnicki, Sąsiedztwo nieruchomości, Kraków 1998

S. Rudnicki, Własność nieruchomości, Warszawa 2012

L. Stecki, Timesharing, Toruń 2002

A. Stelmachowski, Istota i funkcja posiadania, Warszawa 1958

A. Stelmachowski, Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998

R. Strzelczyk, Prawo nieruchomości, Warszawa 2019

R. Strzelczyk, Umowa deweloperska w systemie prawa prywatnego, Warszawa 2013

B. Swaczyna, Umowne zniesienie współwłasności nieruchomości, Warszawa 2004

A. Sylwestrzak, Użytkowanie. Konstrukcja prawna, Warszawa 2013

A. Stangret, Zastaw na rzecz banku na wierzytelnościach zbywalnych w drodze przelewu, Warszawa 2005

J. Szewczyk, Nowacja, Warszawa 2018

W. Szydło, Reprezentacja Skarbu Państwa w zakresie gospodarowania nieruchomościami, Wrocław 2010

W. Szydło, Ustanawianie odrębnej własności części składowych rzeczy ruchomych – niedopuszczalny wyłom systemowy czy gospodarcza konieczność? J. Gołaczyński, P. Machnikowski (red.), Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, Warszawa 2010

J. Szymczak, Wspólnota mieszkaniowa, Warszawa 2014

M. Tenenbaum-Kulig, Sposób oznaczenia w umowie ustanawiającej hipotekę zabezpieczonej wierzytelności i stosunku prawnego, wynikających z umów wykonawczych wobec umowy ramowej, WSS 2012, Nr 2

R. Trzaskowski, Roszczenia uzupełniające, Warszawa 2007

Z. Truszkiewicz, Użytkowanie wieczyste. Zagadnienia konstrukcyjne, Kraków 2006

J. Wasilkowski, Pojęcie własności we współczesnym prawie polskim, Warszawa 1972

J. Wasilkowski (przy współudziale M. Madeya), Prawo własności w PRL. Zarys wykładu, Warszawa 1969

M. Warciński, Służebności gruntowe według kodeksu cywilnego, Warszawa 2013

A. Wąsiewicz, Powstanie, istota i zniesienie współwłasności ułamkowej, Poznań 1965

Ł. Węgrzynowski, Ustawa o zasadach zarządzania mieniem państwowym. Komentarz, Warszawa 2019

M. Wilejczyk, Zbycie przedsiębiorstwa, Wrocław 2004

A. Wilk, Ochrona własności nieruchomości przed immisjami w prawie polskim, Warszawa 2016

J. Winiarz, Prawo użytkowania wieczystego, Warszawa 1970

T. Wiśniewski, Prawo zatrzymania w kodeksie cywilnym, Warszawa 1999

J. Włodarczyk-Madejska, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej jako instytucjonalny zastępca prawno-procesowy Skarbu Państwa, Warszawa 2019

P. Wojtulek, T. Kocowski, W. Małecki, Prawo geologiczne i górnicze, Warszawa 2020

M. Wolanin, Podziały, scalenia i rozgraniczenia nieruchomości oraz procedury ewidencyjne, Warszawa 2023

C. Woźniak, Użytkowanie wieczyste, Warszawa 2006

Z. Woźniak, Umowa o dożywocie w prawie polskim, Warszawa 2019

S. Wójcik, Stosowanie przepisów prawa zobowiązań w zakresie prawa rzeczowego, Studia z prawa zobowiązań. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Alfredowi Ohanowiczowi (red. Z Radwański), Warszawa 1979

S. Wójcik, realizacja roszczenia z art. 231 Kodeksu cywilnego w drodze umowy, obrót nieruchomościami w praktyce notarialny, Kraków 1997

S. Wójcik, Windykacyjna ochrona własności w polskim prawie cywilnym, Kraków 1965

S. Wronkowska, M. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 2001

P. Zakrzewski, Status prawny członka spółdzielni mieszkaniowej w spółdzielczych stosunkach lokatorskich, Warszawa 2010

M. Zalewski, Powstanie, treść i wykonywanie służebności gruntowych, Lublin 2016

K. Zaradkiewicz, Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, Warszawa 2013

K. Zaradkiewicz, Konstrukcja umowy o ustanowienie i przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego – węzłowe problemy i uwagi de lege ferenda, E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski (red.), Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań, Warszawa 2010

M. Zięba, Podmiotowość prawna wspólnot mieszkaniowych, Warszawa 2016

K. Żebryk, Ograniczone wywłaszczenie na cele przesyłowe a służebność przesyłu w prawie polskim, Warszawa 2003

5. Publikacje w czasopismach naukowych

M. Bednarek, Ustawowy model spółdzielczości mieszkaniowej. Podstawowe koncepcje i konstrukcje normatywne, KPP 2009, Nr 4

A. Bieranowski, Uwagi do projektu ustawy o przekształceniu współużytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we współwłasność gruntów, Rej. 2016, Nr 10

A. Borowicz, Zgoda współwłaściciela na dokonanie czynności zarządu rzeczą wspólną (art. 199 i 201 KC), PS 2015, nr 11–12

J. Buczek, Cywilnoprawna problematyka hodowli pszczół, PS 2003, nr 2

T. Czech, Wykonywanie uprawnienia do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym, MoP 2010, Nr 20

T. Czech, Zgoda małżonka na ustanowienie zabezpieczenia rzeczowego na składnikach majątku wspólnego, Rej. 2010, Nr 10

T. Czech, Zastaw na udziale w spółce jawnej, Pr.Sp. 2009, Nr 2

M. Drela, Roszczenie o zmniejszenie kwoty hipoteki oraz o zwolnienie części nieruchomości spod obciążenia hipotecznego jako roszczenia procesowe o ukształtowanie treści hipoteki (art. 68 ust. 2 i art. 90 u.k.w.h.), WSS 2012

T. Dybowski, Rzecz o stosunku prawnym prawa rzeczowego, PiP 1978, Nr 5

J. Frąckowiak, Zastaw na akcjach, Rej. 1995, nr 1

J. Gajda, Pojęcie dobrej wiary w świetle art. 231 §1 k.c., Rej. 2005, Nr 9

E. Gniewek, Kształtowanie treści stosunków prawnorzeczowych – zakres swobody umów, SPP 2007, Nr 2

E. Gniewek, O nabywaniu przez właścicieli lokali pomieszczeń przynależnych – po ustanowieniu odrębnej własności lokalu, Rej. 2008, nr 5

E. Gniewek, O przyszłości użytkowania wieczystego, Rej. 1999, Nr 2

E. Gniewek, O ustanawianiu służebności przez użytkowników wieczystych, Rej. 2007, Nr 2

E. Gniewek, Wnioski o wpis do księgi wieczystej formułowane przez notariuszy w ich aktach notarialnych, Rej. 2006, Nr 5

E. Gniewek, Wnioskodawca i uczestnicy postępowania wieczystoksięgowego, Rej. 2005, Nr 9

M. Gocłowski, Posiadanie w ujęciu Kodeksu cywilnego (Prawo podmiotowe czy stan faktyczny), PiP 2001, Nr 2

K. Gołębiowski, O domniemaniach związanych z wpisami w księgach wieczystych, ich obalaniu oraz konstytutywnym charakterze wpisu, cz. 1, PS 2014, nr 10, cz. 2, nr 11–12

T. Henclewski, D. Matczak, Pojęcie nadzabezpieczenia hipotecznego, PPH 2014, Nr 6

B. Janiszewska, Powstanie „roszczeń uzupełniających” w sytuacji przekroczenia w trakcie budowy granic nieruchomości sąsiedniej, Rej. 2007, nr 5

J. Jankowski, Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego – niedostrzegane zalety, PiW 2017, Nr 3(76)

A. Jedliński, Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu według nowej regulacji prawnej, PS 2004, Nr 1

I. Karasek, Dopuszczalność ustanowienia służebności drogi koniecznej na użytkowaniu wieczystym oraz na rzecz użytkownika wieczystego, TPP 2000, nr 1–2

A. Kaźmierczyk, Powstanie wspólnoty mieszkaniowej w świetle z nowelizowanej w 2017 roku ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, KPP 2018, nr 2

J.M. Kondek, Służebność przesyłu – nowe ograniczone prawo rzeczowe, PS 2009, nr 3

K. Królikowska, Prawa do budynków użytkowych w spółdzielniach mieszkaniowych i realizacja roszczeń o ich przekształcenie, PS 2010, Nr 9

K. Krziskowska, Uprawnienia współwłaścicieli nieruchomości do podjęcia czynności zmierzających do ochrony wspólnego prawa, Rej. 2019, nr 3

J. Kuźmicka-Sulikowska, Nabycie prawa własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej (uwagi o interpretacji art. 169 kodeksu cywilnego), PiP 2019, nr 4

A. Kwiatkowski, Zastaw umowny na rzeczy ruchomej, Rej. 2000, nr 7–8

B. Lackoroński, Zasiedzenie służebności a roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości, MoP 2020, nr 3

M. Leśniak, Umowa zastawnicza zastawu rejestrowego, Pr.Sp. 2001, Nr 9

P. Machnikowski, Hipoteka na wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, Rej. 2000, Nr 3

R. Mańko, Prawo użytkowania wieczystego jako pozostałość po epoce socjalizmu realnego – ujęcie socjologicznoprawne, ZP 2017, Nr 17

M. Maziarz, Służebność przesyłu, Rej. 2011, Nr 3

M. Nazar, Małżeńska wspólność spółdzielczych praw do lokali mieszkalnych, KPP 2003, Nr 2

R. Pakla, Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu – wczoraj i dziś, ale czy jutro?, PPE 2017, Nr 1

M.A. Panek, Ograniczenia w zbyciu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, Nieruchomości 2018, nr 4

F. Pietrzyk, Modyfikacja zasad przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10.03.2015 r., Rej. 2016, Nr 6

K. Pietrzykowski, Ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu w spółdzielni mieszkaniowej, Pr.iW 2022, Nr 43

J. Pisuliński, O niektórych osobliwościach obrotu nieruchomościami rolnymi, Rej. 2016, nr 5

Ł. Przyborowski, Spłata wierzytelności hipotecznej przez poręczyciela a przejście hipoteki, MoPrBank 2017, Nr 2

Z. Radwański, M. Zieliński, Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, Przegląd Legislacyjny 2001, nr 2

M. Safjan, Klauzule generalne w prawie cywilnym (przyczynek do dyskusji), PiP 1990 nr 11

A. Sikorska-Lewandowska, Zakres zdolności prawnej wspólnoty mieszkaniowej, PS 2019, Nr 6

M. Skonieczny, Przemilczenie własności z art. 187 kodeksu cywilnego. Zagadnienia wybrane, R.Pr. 2015, nr 2

E. Skowrońska-Kuśnierz, Roszczenia posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów, NP 1974, nr 1

S. Słotwiński, Następstwa zmiany sposobu korzystania z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste wbrew celowi ustalonemu w treści tej umowy oraz przeznaczeniu gruntu wynikającym z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, RPEiS 2020, nr 1

A. Stangret, Akcesoryjność zastawu rejestrowego na tle projektu ustawy o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, PB 2005, Nr 9

A. Stangret-Smoczyńska, Charakter prawny zastawu finansowego, PiP 2010, Nr 1

R. Strzelczyk, Charakter prawny wpisu roszczeń z umowy deweloperskiej do księgi wieczystej, Rej. 2012, Nr 7–8

J. Sysiak, Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, Rej. 1994, Nr 12

A. Szpunar, O pierwotnym i pochodnym nabyciu prawa podmiotowego, Rej. 1999, nr 8

W. Szydło, Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym i jego zbycie a sytuacja prawna koncesji, licencji i zezwoleń w kontekście art. 551 Kodeksu cywilnego, Pr.Sp. 2006, nr 4

J. Widło, O nowelizacji ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, MoP 2009, Nr 5

H. Witczak, Charakter prawny użytkowania wieczystego, PS 2001/11-12

P. Zakrzewski, Spółdzielnie mieszkaniowe po zmianach z 2017 r., KPP 2018, nr 1

E. Żak, Księgi wieczyste dla spółdzielczych praw do lokalu, MoP 2000, Nr 3

A. Żelazna, Darowizna wkładu mieszkaniowego związanego z wygasłym spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu – na przykładzie wyroku Sądu Najwyższego, Nieruchomości 2020, Nr 4

A. Żelazna, Rozliczenie spółdzielni mieszkaniowej z jej członkiem w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, Nieruchomości 2017, Nr 3CZĘŚĆ I. OGÓLNE WIADOMOŚCI O PRAWIE RZECZOWYM

Literatura: E. Drozd, Numerus clausus praw rzeczowych, S. Sołtysiński (red.), Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, Poznań 1990; T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym. Rei vindicatio – actio negatoria, Warszawa 1969; E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga – własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001; S. Grzybowski, Prawo cywilne. Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1976; J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo rzeczowe, Warszawa 2012; A. Klein, Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976; W.J. Kocot, A. Brzozowski, W.J. Kocot, W. Opalski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 2016; P. Machnikowski, E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego, t. 3, Prawo rzeczowe, Warszawa 2020; Z.K. Nowakowski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 1980; J. Wasilkowski, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963; S. Wójcik, J. Ignatowicz (red.), System Prawa Cywilnego, t. 2, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, Ossolineum 1977.

Rozdział I. Wieloznaczność terminu „prawo rzeczowe”

§ 1. Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym

1

Tradycyjnie już wyróżnia się w literaturze pojęcie prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym i w znaczeniu podmiotowym.

W pierwszym, przedmiotowym znaczeniu, prawo rzeczowe oznacza zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych. Jest więc ono zespołem źródeł prawa (nazywanego właśnie „prawem rzeczowym”) regulujących problematykę podmiotowych praw rzeczowych; nabycia i utraty, treści i ochrony praw rzeczowych.

2

Studia prawa rzeczowego obejmują zatem analizę przepisów prawa regulujących reżim prawny podmiotowych praw rzeczowych. Także z tej przedmiotowej perspektywy, z myślą o skomentowaniu właściwych przepisów prawa, przyjęto nazwę niniejszego podręcznika; podobnie czynią wszyscy inni autorzy.

3

Dla ścisłości trzeba jednak zauważyć, że obowiązujący Kodeks cywilny, stanowiący podstawowe źródło prawa cywilnego, w tytule jego księgi II stroni od nazwania jej regulacji „prawem rzeczowym”, przyjmuje zaś – nawiązując już do perspektywy podmiotowej – tytuł „Własność i inne prawa rzeczowe”.

4

Generalnie zaś przedmiotem regulacji prawa rzeczowego jest kształtowanie reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych; tu właśnie pojawia nam się pojęcie prawa rzeczowego (w liczbie mnogiej – praw rzeczowych) w znaczeniu podmiotowym. Najogólniej mówiąc, chodzi tutaj o ściśle skatalogowane – według zasady numerus clausus – prawa podmiotowe o charakterze bezwzględnym, dotyczące rzeczy: prawo własności, użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe.

§ 2. Instytucje prawa rzeczowego

5

Jak wspomniano, przedmiotem regulacji prawa rzeczowego pozostają podmiotowe prawa rzeczowe. Ściśle biorąc, instytucja (konstrukcja) podmiotowych praw rzeczowych zajmuje centralne miejsce w tej regulacji. Nie można jednak przeoczyć dalszych instytucji prawa rzeczowego.

6

Niezwłocznie trzeba zauważyć, że w kategorii podmiotowych praw rzeczowych ujął ustawodawca i uregulował prawo własności (art. 140 i n. KC), użytkowanie wieczyste (art. 232 i n. KC) oraz ograniczone prawa rzeczowe (art. 244 i n. KC). Dodajmy, że wśród ograniczonych praw rzeczowych mieszczą się: użytkowanie, służebności, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka (zob. art. 244 KC).

7

Trzeba jednak zauważyć, że przedmiotem regulacji prawa rzeczowego pozostaje również instytucja posiadania (art. 336 i n. KC). Tym razem chodzi o posiadanie jako stan faktycznego władania rzeczą (dla siebie), także władania niewspartego żadnym prawem podmiotowym, a zwłaszcza podmiotowym prawem rzeczowym.

8

Nie można również zapomnieć o regulacji obejmującej instytucję ksiąg wieczystych oraz innych rejestrów publicznych służących ujawnieniu podmiotowych praw rzeczowych; regulacji zawartej w ustawie o księgach wieczystych i hipotece, w ustawie – Kodeks morski, w ustawie – Prawo lotnicze i w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

§ 3. Źródła prawa rzeczowego (prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym)

9

Podkreślano już w toku wcześniejszych, ogólnych rozważań, że prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym oznacza zespół przepisów, które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych. Jest więc zespołem źródeł prawa regulującego problematykę podmiotowych praw rzeczowych, a także posiadania.

10

Pora więc obecnie na wskazanie podstawowych źródeł prawa rzeczowego. Na wstępie należy zaś mocno zaakcentować zróżnicowanie rangi różnorodnych przepisów oraz spore rozproszenie źródeł prawa rzeczowego.

Z myślą o zróżnicowanej randze przepisów wypada niezwłocznie nawiązać do postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zwracając uwagę na istotne znaczenie wielu jej przepisów w obszarze prawa rzeczowego. W szczególności trzeba uwzględniać dotyczące prawa własności przepisy art. 20–21 i 64 Konstytucji RP.

11

Podstawowe, rozbudowane źródło regulacji prawa rzeczowego stanowi Kodeks cywilny z jego księgą II zatytułowaną „Własność i inne prawa rzeczowe”. Zasadniczo właśnie w nim znajdujemy regulację reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych. Trzeba jednak niezwłocznie zwrócić uwagę, że uchylił się ustawodawca od uregulowania w Kodeksie cywilnym instytucji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz hipoteki (zob. art. 244 § 2 KC). Ponadto wielokrotnie kodeksowa regulacja prawa rzeczowego doznaje korekty i uzupełnienia w rozlicznych ustawach odrębnych.

12

Pozostając przy regulacji Kodeksu cywilnego, trzeba zwrócić uwagę, że zastosowanie znajdują tu jeszcze przepisy pozostałych jego ksiąg, chociażby z księgi I przepisy dotyczące przedmiotów stosunków cywilnoprawnych, a z księgi III i IV przepisy dotyczące nabycia i utraty praw podmiotowych.

13

Niezbędne jest również sięganie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zakresie zawartej tam regulacji majątkowej. Dotyczy to stosunków majątkowych małżeńskich oraz zarządu majątkiem dziecka, a także osoby objętej opieką i kuratelą.

14

Również Kodeks postępowania cywilnego zawiera problematykę prawnorzeczową, zwłaszcza w zakresie jego przepisów egzekucyjnych, a także w zakresie postępowania zabezpieczającego.

15

Wreszcie, jak wspomniano, ustawodawca w licznych ustawach odrębnych uzupełnia, a czasem koryguje kodeksową regulację reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych. Przede wszystkim należy tu mieć na uwadze ustawy dotyczące bezpośrednio – chociażby we fragmentach – nabycia i utraty, treści oraz ochrony podmiotowych praw rzeczowych. Nie można jednak a priori pomijać ustaw dalszych, chociażby pośrednio kształtujących reżim prawny takich praw podmiotowych.

16

Z perspektywy potrzeb dydaktycznych warto zwrócić uwagę – bez wyczerpującego zestawienia – na regulację prawną następujących ustaw (według ich daty):

1) ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1984);

2) ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1752 ze zm.);

3) ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1799 ze zm.);

4) ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 530);

5) ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 589);

6) ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1048 ze zm.);

7) ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2017);

8) ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.);

9) ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.);

10) ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 558 ze zm.);

11) ustawa z 18.9.2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1309);

12) ustawa z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2110);

13) ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 977 ze zm.);

14) ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 423);

15) ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 633 ze zm.);

16) ustawa z 20.2.2015 r. o rzeczach znalezionych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 501);

17) ustawa z 20.7.2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1478 ze zm.).

17

Dodajmy, że w obszarze prawa rzeczowego częstokroć zdarza się ustawodawcy powierzenie Radzie Ministrów lub właściwym ministrom kompetencji szczegółowego kształtowania reżimu prawnego podmiotowych praw rzeczowych poprzez podjęcie stosownych rozporządzeń wykonawczych.

Wystarczy zwrócić uwagę na mnogość takich rozporządzeń podejmowanych na podstawie delegacji wynikających chociażby z ustawy o księgach wieczystych i hipotece, z ustawy o gospodarce nieruchomościami i z ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa; o szczegółach poniżej.

18

Na marginesie warto wspomnieć, że regulacja prawa rzeczowego zajmuje w systemie polskiego prawa cywilnego szczególną pozycję. Decyduje bowiem o kształcie ustroju gospodarczego kraju. Mienie stanowi przecież bazę wszelkiej gospodarki. Zaś zastosowane w sferze nadbudowy rozwiązania jurydyczne kształtują model ustroju gospodarczego. Instytucje prawa rzeczowego implikują także regulację prawną w dalszych dziedzinach prawa cywilnego oraz w innych gałęziach prawa. Przemożny wpływ wywiera bowiem zastosowany model stosunków własnościowych.

19

Dla ogólnej charakterystyki przedmiotowego prawa rzeczowego trzeba jeszcze przypomnieć, że w jego obszarze operuje ustawodawca przeważnie przepisami bezwzględnie obowiązującymi (ius cogens). Nie ma tu więc zasadniczo miejsca na swobodę umów, a jest to związane z potrzebą przestrzegania bezwzględnego charakteru podmiotowych praw rzeczowych.