Problemy wielokulturowości w medycynie - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
5 września 2010
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Problemy wielokulturowości w medycynie - ebook
Jedyny na polskim rynku podręcznik omawiający problemy wielokulturowości w medycynie z tak szerokiej perspektywy. W książce omówiono m.in. wybrane religie i grupy etniczne, wielokulturowość społeczeństwa polskiego, postrzeganie zdrowia, choroby i śmierci w różnych kulturach, kulturowe uwarunkowania położnictwa, transplantologii, transfuzjologii i eutanazji, a także problemy etyczne w opiece nad pacjentami pochodzącymi z różnych kultur.
Podręcznik przeznaczony jest dla studentów kierunków medycznych i wszystkich pracowników służby zdrowia. Polecamy go również uwadze studentów etnologii i psychologii oraz osób interesujących się współczesnymi przemianami społeczno-kulturowymi.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-6347-9 |
| Rozmiar pliku: | 1,6 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
AUTORZY
dr n. hum., prof. nadzw. UKW Bassam Aouil
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
dr n. hum. Małgorzata Anna Basińska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
dr n. med. Antygona Chadzopulu
Wojewódzki Szpital w Kawala, Grecja
dr n. hum. Beata Dobrowolska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
mgr Agnieszka Dyk-Duszyńska
Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu
dr hab. n. med. Danuta Dyk
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Wiesław Fidecki
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. hum. Magdalena Grabowska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
mgr Aleksandra Gutysz-Wojnicka
Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
dr hab. n. hum., prof. UwB Małgorzata Halicka
Zakład Socjologii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
dr n. med. Grażyna Jolanta Iwanowicz-Palus
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. med. Barbara Jankowiak
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Kornelia Kędziora-Kornatowska
Katedra i Klinika Geriatrii, Collegium Medicum, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
mgr Jolanta Kolasińska
Zakład Nauki Zawodu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
dr n. hum. Zofia Kostrzanowska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr hab. n. hum. Maria Kózka
Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
mgr Emilia Kramkowska
Zakład Socjologii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak
Klinika Rehabilitacji Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
mgr Agnieszka Lankau
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
dr n. med. Jolanta Lewko
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. hum. Maria Libiszowska-Żółtkowska
Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski
dr n. med. Cecylia Regina Łukaszuk
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Maciorkowska
Zakład Medycyny Wieku Rozwojowego i Pielęgniarstwa Pediatrycznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Piotr Małkowski
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Transplantacyjnego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. n. med., prof. UM w Poznaniu, Jerzy Tadeusz Marcinkowski
Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Marta Muszalik
Katedra i Klinika Geriatrii, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
dr n. med. Lucyna Płaszewska-Żywko
Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
dr n. med. Agata Reczek
Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego i Środowiskowego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
mgr Emilia Rozwadowska
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
dr n. med. Grażyna Stadnicka
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
mgr Olga Szczepaniak
Katedra Nauk o Zdrowiu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Marek Szczepański
Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. Eleni Theodosopoulou
Wydział Pielęgniarstwa, Uniwersytet Ateński
dr n. med. Katarzyna Van Damme-Ostapowicz
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. zw. dr hab. n. med. Irena Wrońska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. med. Mariusz Wysokiński
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w LubliniePRZEDMOWA
Medycyna i religia przez tysiące lat pozostawały ze sobą w ścisłym związku. Problem transkulturowości w opiece nad pacjentem od lat podejmowany był w krajach zamieszkiwanych przez wiele narodowości, np. Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Szwecji.
W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku amerykańska pielęgniarka Madeleine Leininger, wychodząc z założenia, że człowiek jest istotą kulturową, i odwołując się do założeń antropologii kulturowej, sugerowała, by w sprawowaniu codziennej opieki nad pacjentem uwzględniać społeczną strukturę, światopogląd, wartości kulturowe, środowiskowy kontekst, a także naturalne (ludowe) i zawodowe systemy opieki.
W Polsce problem wielokulturowości w opiece nad pacjentem przez wiele lat nie był dostrzegany, jednak obecnie ze względu na różnorodność wyznaniową obywateli i znaczny napływ emigrantów z różnych krajów staje się ogromnym wyzwaniem dla pracowników służby zdrowia.
W roku 2004 w naszym kraju został wprowadzony Krajowy Program Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nimi Nietolerancji. Jest on rezultatem międzynarodowych zobowiązań Polski co do realizacji zaleceń zawartych w dokumentach końcowych światowej Konferencji Przeciwko Rasizmowi, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nimi Nietolerancji, zwołanej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (Durban, 31 sierpnia–7 września 2001 r.). Program ten obejmował wdrożenie działań mających na celu zwalczanie ksenofobii i rasizmu oraz wykształcenie w społeczeństwie polskim szeroko pojętej kultury tolerancji, również w aspekcie ochrony zdrowia. Realizacja programu przewidziana była na lata 2004–2009, z możliwością kontynuacji po dokonaniu oceny jego funkcjonowania oraz aktualizacji celów i zadań.
W ostatnich latach w podejściu do zdrowia i jego pomiarów zaszły wyraźne przemiany. Podstawowymi wskaźnikami stanu zdrowia stały się samoocena jednostki oraz jej funkcjonowanie. Zdrowie stanowi dla większości ludzi wartość, ale dla różnych osób i w różnych sytuacjach ma wymiar autoteliczny lub tylko instrumentalny.
Jednakże w sytuacji zagrożenia zdrowia lub jego utraty zaczyna się je inaczej postrzegać. Następuje pełne uświadomienie sobie jego znaczenia i dla wielu osób staje się ono jedną z głównych wartości.
Powszechnie wiadomo, iż istnieją zależności między zdrowiem, chorobą a kulturą, które odnoszą się np. do różnicy poglądów na temat zdrowia jako wartości, jego zagrożeń, kulturowych uwarunkowań stylu życia i zróżnicowanego stosunku do chorób i pacjentów. Przekazywanie istotnych elementów wiedzy dotyczącej zdrowia, kształtowanie i uczenie pewnych nawyków higienicznych i pielęgnacyjnych, zachowań proczy antyzdrowotnych (sposób odżywiania, rekreacja, stosunek do używek itd.) oraz konkretnych zachowań w chorobie (ocena symptomów choroby, samoleczenie, szukanie pomocy profesjonalnej i nieprofesjonalnej itd.) następuje głównie w ramach rodziny lub danej społeczności.
Kultura zbiorowości, kształtując kulturę osobistą jednostek, wpływa także na sposób zaspokajania potrzeb zdrowotnych przez człowieka. Modeluje ogólny poziom życia, wyobrażenia o zdrowiu i chorobie, sposób spostrzegania, odczuwania, opisywania i interpretacji objawów chorobowych, stan wiedzy o przyczynach chorób, postawy i zachowania wobec choroby, zabiegów leczniczych, przedstawicieli instytucji medycznych oraz styl życia, który może stanowić ewidentny czynnik socjogenny w powstawaniu chorób.
W zależności od uwarunkowań kulturowych wyróżnia się różne rodzaje reakcji na chorobę, np. religijną, magiczną, opiekuńczo-pielęgnacyjną czy medyczną. Badania amerykańskie dowodzą, że ludzie wierzący i praktykujący deklarują większe niż niewierzący poczucie szczęścia i zadowolenia z życia. Mniejsze jest też u nich ryzyko zachorowania na depresję. Z polskich badań wynika, że praktyki religijne są jednym z najważniejszych czynników pozwalających przewidywać dobrostan psychiczny, ważniejszym niż wykształcenie lub małżeństwo.
Przekonania, praktyki i różnice kulturowe dotyczą nie tylko preferowanych strategii radzenia sobie z problemami zdrowotnymi, ale znacząco wpływają też na przebieg leczenia oraz kształtowanie definicji i interpretacji problemu, formułowanych nie tylko przez pacjenta, ale także przez terapeutów, w tym pielęgniarki i położne.
Kwestie różnic kulturowych i ich znaczenie dla praktyki powinny stanowić podstawowy element programów nauczania profesjonalistów medycznych zarówno na poziomie przeddyplomowym, jak i podyplomowym. Studenci i pracownicy ochrony zdrowia muszą mieć możliwość zapoznania się z problemami wynikającymi z różnic kulturowych u podopiecznych oraz zdobyć umiejętność reagowania na nie zgodnie z zasadami etyki zawodowej. Brak wrażliwości pracowników ochrony zdrowia na różnice kulturowe u pacjentów powoduje bowiem zagrożenie dla poszanowania godności pacjenta.
Pracownicy służby zdrowia powinni poznać i zrozumieć wszystkie czynniki kulturowe danej społeczności i odpowiednio je uwzględniać w procesach planowania i realizowania opieki. Muszą więc systematycznie uzupełniać swoją wiedzę nie tylko w zakresie zagadnień etycznych, ale także ochrony praw pacjenta, z uwzględnieniem poszanowania zróżnicowania kulturowego i religijnego. Bardzo ważne jest więc przekazywanie wiedzy o przedstawicielach innych kultur zamieszkujących Polskę, kwestionowanie stereotypów, uwrażliwianie na różnice kulturowe i wzmacnianie postawy szacunku wobec innego człowieka i jego kultury.
Pomóc w tym może niniejszy podręcznik na temat transkulturowości w medycynie. Obecnie jest to jedyna na polskim rynku edytorskim pozycja poruszająca te zagadnienia w tak szerokim zakresie. Podręcznik ma się przyczynić do zrozumienia, iż w opiece sprawowanej przez cały zespół terapeutyczny podstawową rolę odgrywa zaakceptowanie tego, że ludzie różnią się nie tylko rodzajem schorzenia, ale także przynależnością kulturową oraz że istnieje ścisły związek między różnorodnością wśród ludzi a etyką zawodową.
Wiedza o określonych zachowaniach każdej społeczności wobec zdrowia i choroby jest kluczowa w świadczeniu opieki zdrowotnej. W naszej opinii przyczyni się do umocnienia terapeutycznych związków między personelem medycznym a pacjentem. Uzmysłowi pracownikom ochrony zdrowia znaczenie wzajemnego szacunku i tolerancji wobec wyznania innych.
Zespół autorów podręcznika wywodzi się m.in. ze środowisk naukowych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Uniwersytetu w Białymstoku, Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy, Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Collegium Medicum UJ w Krakowie, Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Uniwersytetu Medycznego w Warszawie, Akademii Medycznej we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Ateńskego i Szpitala w Kavala w Grecji. Mają oni ogromne doświadczenie zawodowe i dydaktyczne, co gwarantuje wysoką wartość merytoryczną podręcznika. Dzięki temu będzie on mógł znaleźć zastosowanie nie tylko w dydaktyce, ale także w codziennej praktyce wszystkich pracowników ochrony zdrowia.
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak,
prof. zw. dr hab. n. med. Irena Wrońska,
prof. dr hab. n. med. Kornelia Kędziora-Kornatowska
dr n. hum., prof. nadzw. UKW Bassam Aouil
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
dr n. hum. Małgorzata Anna Basińska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
dr n. med. Antygona Chadzopulu
Wojewódzki Szpital w Kawala, Grecja
dr n. hum. Beata Dobrowolska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
mgr Agnieszka Dyk-Duszyńska
Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu
dr hab. n. med. Danuta Dyk
Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Wiesław Fidecki
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. hum. Magdalena Grabowska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
mgr Aleksandra Gutysz-Wojnicka
Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
dr hab. n. hum., prof. UwB Małgorzata Halicka
Zakład Socjologii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
dr n. med. Grażyna Jolanta Iwanowicz-Palus
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. med. Barbara Jankowiak
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Kornelia Kędziora-Kornatowska
Katedra i Klinika Geriatrii, Collegium Medicum, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
mgr Jolanta Kolasińska
Zakład Nauki Zawodu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
dr n. hum. Zofia Kostrzanowska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr hab. n. hum. Maria Kózka
Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
mgr Emilia Kramkowska
Zakład Socjologii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Wojciech Kułak
Klinika Rehabilitacji Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
mgr Agnieszka Lankau
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
dr n. med. Jolanta Lewko
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. hum. Maria Libiszowska-Żółtkowska
Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski
dr n. med. Cecylia Regina Łukaszuk
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Maciorkowska
Zakład Medycyny Wieku Rozwojowego i Pielęgniarstwa Pediatrycznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. dr hab. n. med. Piotr Małkowski
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Transplantacyjnego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
dr hab. n. med., prof. UM w Poznaniu, Jerzy Tadeusz Marcinkowski
Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr n. med. Marta Muszalik
Katedra i Klinika Geriatrii, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
dr n. med. Lucyna Płaszewska-Żywko
Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
dr n. med. Agata Reczek
Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego i Środowiskowego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum w Krakowie
mgr Emilia Rozwadowska
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
dr n. med. Grażyna Stadnicka
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
mgr Olga Szczepaniak
Katedra Nauk o Zdrowiu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
dr hab. n. med. Marek Szczepański
Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. Eleni Theodosopoulou
Wydział Pielęgniarstwa, Uniwersytet Ateński
dr n. med. Katarzyna Van Damme-Ostapowicz
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
prof. zw. dr hab. n. med. Irena Wrońska
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
dr n. med. Mariusz Wysokiński
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w LubliniePRZEDMOWA
Medycyna i religia przez tysiące lat pozostawały ze sobą w ścisłym związku. Problem transkulturowości w opiece nad pacjentem od lat podejmowany był w krajach zamieszkiwanych przez wiele narodowości, np. Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Szwecji.
W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku amerykańska pielęgniarka Madeleine Leininger, wychodząc z założenia, że człowiek jest istotą kulturową, i odwołując się do założeń antropologii kulturowej, sugerowała, by w sprawowaniu codziennej opieki nad pacjentem uwzględniać społeczną strukturę, światopogląd, wartości kulturowe, środowiskowy kontekst, a także naturalne (ludowe) i zawodowe systemy opieki.
W Polsce problem wielokulturowości w opiece nad pacjentem przez wiele lat nie był dostrzegany, jednak obecnie ze względu na różnorodność wyznaniową obywateli i znaczny napływ emigrantów z różnych krajów staje się ogromnym wyzwaniem dla pracowników służby zdrowia.
W roku 2004 w naszym kraju został wprowadzony Krajowy Program Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nimi Nietolerancji. Jest on rezultatem międzynarodowych zobowiązań Polski co do realizacji zaleceń zawartych w dokumentach końcowych światowej Konferencji Przeciwko Rasizmowi, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nimi Nietolerancji, zwołanej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (Durban, 31 sierpnia–7 września 2001 r.). Program ten obejmował wdrożenie działań mających na celu zwalczanie ksenofobii i rasizmu oraz wykształcenie w społeczeństwie polskim szeroko pojętej kultury tolerancji, również w aspekcie ochrony zdrowia. Realizacja programu przewidziana była na lata 2004–2009, z możliwością kontynuacji po dokonaniu oceny jego funkcjonowania oraz aktualizacji celów i zadań.
W ostatnich latach w podejściu do zdrowia i jego pomiarów zaszły wyraźne przemiany. Podstawowymi wskaźnikami stanu zdrowia stały się samoocena jednostki oraz jej funkcjonowanie. Zdrowie stanowi dla większości ludzi wartość, ale dla różnych osób i w różnych sytuacjach ma wymiar autoteliczny lub tylko instrumentalny.
Jednakże w sytuacji zagrożenia zdrowia lub jego utraty zaczyna się je inaczej postrzegać. Następuje pełne uświadomienie sobie jego znaczenia i dla wielu osób staje się ono jedną z głównych wartości.
Powszechnie wiadomo, iż istnieją zależności między zdrowiem, chorobą a kulturą, które odnoszą się np. do różnicy poglądów na temat zdrowia jako wartości, jego zagrożeń, kulturowych uwarunkowań stylu życia i zróżnicowanego stosunku do chorób i pacjentów. Przekazywanie istotnych elementów wiedzy dotyczącej zdrowia, kształtowanie i uczenie pewnych nawyków higienicznych i pielęgnacyjnych, zachowań proczy antyzdrowotnych (sposób odżywiania, rekreacja, stosunek do używek itd.) oraz konkretnych zachowań w chorobie (ocena symptomów choroby, samoleczenie, szukanie pomocy profesjonalnej i nieprofesjonalnej itd.) następuje głównie w ramach rodziny lub danej społeczności.
Kultura zbiorowości, kształtując kulturę osobistą jednostek, wpływa także na sposób zaspokajania potrzeb zdrowotnych przez człowieka. Modeluje ogólny poziom życia, wyobrażenia o zdrowiu i chorobie, sposób spostrzegania, odczuwania, opisywania i interpretacji objawów chorobowych, stan wiedzy o przyczynach chorób, postawy i zachowania wobec choroby, zabiegów leczniczych, przedstawicieli instytucji medycznych oraz styl życia, który może stanowić ewidentny czynnik socjogenny w powstawaniu chorób.
W zależności od uwarunkowań kulturowych wyróżnia się różne rodzaje reakcji na chorobę, np. religijną, magiczną, opiekuńczo-pielęgnacyjną czy medyczną. Badania amerykańskie dowodzą, że ludzie wierzący i praktykujący deklarują większe niż niewierzący poczucie szczęścia i zadowolenia z życia. Mniejsze jest też u nich ryzyko zachorowania na depresję. Z polskich badań wynika, że praktyki religijne są jednym z najważniejszych czynników pozwalających przewidywać dobrostan psychiczny, ważniejszym niż wykształcenie lub małżeństwo.
Przekonania, praktyki i różnice kulturowe dotyczą nie tylko preferowanych strategii radzenia sobie z problemami zdrowotnymi, ale znacząco wpływają też na przebieg leczenia oraz kształtowanie definicji i interpretacji problemu, formułowanych nie tylko przez pacjenta, ale także przez terapeutów, w tym pielęgniarki i położne.
Kwestie różnic kulturowych i ich znaczenie dla praktyki powinny stanowić podstawowy element programów nauczania profesjonalistów medycznych zarówno na poziomie przeddyplomowym, jak i podyplomowym. Studenci i pracownicy ochrony zdrowia muszą mieć możliwość zapoznania się z problemami wynikającymi z różnic kulturowych u podopiecznych oraz zdobyć umiejętność reagowania na nie zgodnie z zasadami etyki zawodowej. Brak wrażliwości pracowników ochrony zdrowia na różnice kulturowe u pacjentów powoduje bowiem zagrożenie dla poszanowania godności pacjenta.
Pracownicy służby zdrowia powinni poznać i zrozumieć wszystkie czynniki kulturowe danej społeczności i odpowiednio je uwzględniać w procesach planowania i realizowania opieki. Muszą więc systematycznie uzupełniać swoją wiedzę nie tylko w zakresie zagadnień etycznych, ale także ochrony praw pacjenta, z uwzględnieniem poszanowania zróżnicowania kulturowego i religijnego. Bardzo ważne jest więc przekazywanie wiedzy o przedstawicielach innych kultur zamieszkujących Polskę, kwestionowanie stereotypów, uwrażliwianie na różnice kulturowe i wzmacnianie postawy szacunku wobec innego człowieka i jego kultury.
Pomóc w tym może niniejszy podręcznik na temat transkulturowości w medycynie. Obecnie jest to jedyna na polskim rynku edytorskim pozycja poruszająca te zagadnienia w tak szerokim zakresie. Podręcznik ma się przyczynić do zrozumienia, iż w opiece sprawowanej przez cały zespół terapeutyczny podstawową rolę odgrywa zaakceptowanie tego, że ludzie różnią się nie tylko rodzajem schorzenia, ale także przynależnością kulturową oraz że istnieje ścisły związek między różnorodnością wśród ludzi a etyką zawodową.
Wiedza o określonych zachowaniach każdej społeczności wobec zdrowia i choroby jest kluczowa w świadczeniu opieki zdrowotnej. W naszej opinii przyczyni się do umocnienia terapeutycznych związków między personelem medycznym a pacjentem. Uzmysłowi pracownikom ochrony zdrowia znaczenie wzajemnego szacunku i tolerancji wobec wyznania innych.
Zespół autorów podręcznika wywodzi się m.in. ze środowisk naukowych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Uniwersytetu w Białymstoku, Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy, Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Collegium Medicum UJ w Krakowie, Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Uniwersytetu Medycznego w Warszawie, Akademii Medycznej we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Ateńskego i Szpitala w Kavala w Grecji. Mają oni ogromne doświadczenie zawodowe i dydaktyczne, co gwarantuje wysoką wartość merytoryczną podręcznika. Dzięki temu będzie on mógł znaleźć zastosowanie nie tylko w dydaktyce, ale także w codziennej praktyce wszystkich pracowników ochrony zdrowia.
prof. dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak,
prof. zw. dr hab. n. med. Irena Wrońska,
prof. dr hab. n. med. Kornelia Kędziora-Kornatowska
więcej..
