Procedury leczniczo-pielęgnacyjne w opiece środowiskowej i długoterminowej - ebook

Wykaz autorów

Mgr Beata Andruczyk
Prezes Fundacji EGO. Certyfikowany specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Centrum Ochrony Dziecka, Poradnia Rodzinna oraz Placówka Wsparcia Dziennego dla Nieletnich w Suwałkach

Dr n. med., mgr piel. Anna Baranowska
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. o zdr., mgr piel. Joanna Zofia Chilińska
Szpital Wojewódzki im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Łomży;
Zakład Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Dr n. o zdr., mgr piel. Urszula Chrzanowska
Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny w Białymstoku;
Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

Mgr piel. Barbara Dziekońska
Oddział Noworodków i Wcześniaków z Pododdziałem Patologii Noworodka i Intensywnej Terapii Noworodka i Wcześniaka, Szpital Wojewódzki w Łomży; Zakład Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Dr n. o zdr., mgr piel. Ewa Fiega
Zakład Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Dr n. o zdr., mgr piel. Agata Gołębiewska
Szpital Wojewódzki w Łomży; Zakład Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Dr n. med. Zbysław W. Grajek
Wydział Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach

Dr n. med., mgr piel. Krystyna Klimaszewska
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. o zdr., mgr piel. Bożena Ewa Kopcych
Praktyka Pielęgniarska, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Prymus” Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Paliatywnej; Domowa Opieka
nad Pacjentami Wentylowanymi Mechanicznie w Suwałkach;
Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

Dr n. o zdr., mgr piel. Jolanta Kraśnicka
Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr hab. n. o zdr., mgr piel. Jolanta Lewko
Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. o zdr., mgr piel. Bianka Misiak
Blok Operacyjny, Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku; Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku

Dr n. med., mgr piel. Hanna Rolka
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr hab. n. o zdr. Matylda Sierakowska
Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Dr n. med., mgr piel. Regina Sierżantowicz
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu,
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Mgr piel. Martyna Turowska
Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Udarowym, Szpital Wojewódzki
im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Łomży; Zakład Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Mgr Dominika Wiszniewska
Oddział Intensywnej Opieki Medycznej, Specjalistyczny Szpital Miejski im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Mgr Jadwiga Wiszniewska
Oddział Dzieci Małych, Szpital Wojewódzki im. dr. Ludwika Rydygiera w Suwałkach; Wydział Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach

Dr n. o zdr., mgr fizjoterapii Anna Zalewska
Zakład Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w ŁomżyPrzedmowa

Wizerunek współczesnej pielęgniarki realizującej funkcje zawodowe wobec pacjentów w ich naturalnym środowisku domowym jest procesem dynamicznie kształtującym się pod wpływem zmieniających się potrzeb i reform systemu opieki zdrowotnej. Mają one na celu dostosowanie i zagwarantowanie wysokiej jakości świadczonych usług w realiach gospodarki rynkowej. Pielęgniarki realizujące pozainstytucjonalne czynności zawodowe podjęły samodzielną działalność we współpracy z lekarzami, realizując profesjonalną, zgodną ze standardami, wysokospecjalistyczną i kompleksową opiekę w warunkach domowych, obejmując przy tym swoją aktywnością pacjentów, członków rodziny czy opiekunów w środowisku ich życia oraz zamieszkania, w sytuacji zdrowia, choroby, niepełnosprawności, hospitalizacji domowej czy opieki terminalnej.

Opracowanie zawiera podstawowe i specjalistyczne zabiegi oraz procedury medyczne. Jest przeznaczone głównie dla pielęgniarek pracujących w różnych formach opieki domowej nad pacjentem. Książka składa się z 7 rozdziałów. Rozdział 1 to wprowadzenie w wybrane zadania pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej w Podstawowej Opiece Zdrowotnej, koordynowanej opieki zdrowotnej oraz porady pielęgniarskiej. Rozdział 2 odnosi się do zagadnień wypisywania recept i ordynowania leków. Rozdział 3 przedstawia zadania edukacyjne w przygotowaniu rodziny/opiekunów do sprawowania opieki nieprofesjonalnej. Rozdział 4 charakteryzuje wybrane procedury w pracy pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej i opieki długoterminowej. Rozdział 5 przedstawia dokumentację w praktyce pielęgniarki opieki domowej. Rozdział 6 porusza kwestie realizacji czynności rehabilitacyjnych oraz zaopatrzenia chorych w sprzęt i pomoce ortopedyczne. Rozdział 7 charakteryzuje formy pomocy instytucjonalnej i zasady korzystania z niej.

Książka obejmuje wybrane zabiegi medyczno-pielęgnacyjne i będzie pomocnym narzędziem w doskonaleniu praktyki pielęgniarskiej w środowisku domowym pacjenta.

Dr hab. n. o zdr. Jolanta Lewko

Dr n. o zdr. Bożena Ewa Kopcych1. Zadania pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej w Podstawowej Opiece Zdrowotnej wobec pacjenta objętego opieką domową - Bożena Ewa Kopcych, Jolanta Lewko

1.1. Wprowadzenie

Rola i zadania pielęgniarki rodzinnej w obecnie funkcjonującym systemie podlegają ciągłym przeobrażeniom polegającym na poszukiwaniu skutecznych rozwiązań mających na celu zapewnienie profesjonalnej opieki medycznej społeczeństwu pod kątem zmieniających się potrzeb nie tylko zdrowotnych, lecz także demograficznych.

Pielęgniarka rodzinna planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad jednostką, rodziną i społecznością w środowisku zamieszkania. Opieką obejmuje osoby zdrowe i chore, niezależnie od płci i wieku (z wyłączeniem noworodków i niemowląt do 2. miesiąca życia) zadeklarowane na aktywnych listach pacjentów zgłoszonych w NFZ. Jedna pielęgniarka nie powinna mieć więcej niż 2500 pacjentów.

Zakres świadczeń gwarantowanych pielęgniarki POZ w warunkach domowych:

- Świadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób, które obejmują przede wszystkim rozpoznawanie i ocenę deficytów w środowisku domowym, edukację i poradnictwo, organizację grup wsparcia.
- Świadczenia pielęgnacyjne, które mają za zadanie realizację opieki medycznej u świadczeniobiorców w różnych stanach zdrowia i choroby zgodną ze współczesnymi standardami opieki pielęgniarskiej, a także przygotowywanie oraz aktywizowanie do samoopieki i samopielęgnacji w chorobie i niepełnosprawności.
- Świadczenia diagnostyczne, w tym przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, badanie fizykalne mające na celu działania zmierzające do oceny i monitoringu stanu ogólnego chorego oraz procesu jego zdrowienia, a także ocenę jakości życia i wydolności psychofizycznej podopiecznego.
- Świadczenia lecznicze mające na celu kontynuację czynności terapeutyczno-pielęgnacyjnych zmierzających do poprawy lub utrzymania na dotychczasowym poziomie stanu fizykalnego podopiecznego. Instrumentalne zabiegi lecznicze powinny być wykonywane na zlecenie lekarza i podparte klauzulą: „zabieg może być wykonywany w warunkach domowych bez obecności lekarza”.
- Świadczenia rehabilitacyjne obejmują rehabilitację domową celem zapobiegania powikłaniom wynikającym z procesu chorobowego i długotrwałego unieruchomienia, gimnastykę oddechową.
- Świadczenia socjalno-bytowe polegające na koordynacji i organizacji działań na rzecz podopiecznego w zakresie spraw socjalnych poprzez instytucje, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe oraz placówki ochrony zdrowia.

Szeroki zakres czynności, do wykonania których zobligowana jest pielęgniarka rodzinna, wymaga od niej olbrzymiej wiedzy medycznej, umiejętności manualnych, a także szerokiego rozeznania w funkcjonowaniu sektora społecznego, którego zadaniem jest udzielanie wsparcia społecznego dla osób chorych, niesamodzielnych, pozbawionych opieki ze strony najbliższych. Zjawisko tzw. singularyzacji, szczególnie osób w wieku senioralnym, z wielochorobowością, z utratą mobilności wymusza na świadczeniodawcach modyfikację profilu świadczeń pielęgniarskich.

Z dniem 1 lipca 2017 r. weszła na rynek usług medycznych koordynowana opieka zdrowotna (POZ), w ramach której głównym koordynatorem opieki będzie lekarz przy współudziale pielęgniarki, położnej POZ. Zadaniem tych zespołów będzie realizacja kompleksowych, ciągłych zadań z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Członkowie zespołu POZ będą zobowiązani do przekazywania informacji dotyczących rozpoznania, sposobu leczenia, rokowań, ordynowanych leków oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych, łącznie z okresem ich stosowania oraz sposobem dawkowania, a także terminów wyznaczonych wizyt, udzielonych i zaplanowanych świadczeń opieki zdrowotnej, w tym również tych wykraczających poza podstawową opiekę zdrowotną, czyli leczenia specjalistycznego. Taka forma opieki funkcjonuje już w większości krajów zachodnich, gdzie opieka środowiskowa podlega pielęgniarce (community nurse), której zadaniem jest rozpoznanie i ocena zagrożonych środowisk, działania interwencyjne, synchronizacja pomocy i nadzór nad efektywnością działań.

1.1.2. Długoterminowa opieka domowa – rola i zadania pielęgniarki wobec pacjenta objętego opieką długoterminową

W dobie ekonomizacji i kontraktowania świadczeń pielęgniarskich dostęp do pielęgniarskiej opieki domowej jest ograniczany ze względu na limitowanie miejsc w opiece długoterminowej. Trudno jest obecnie określić czas oczekiwania, ponieważ zależy on od wielu czynników, np. możliwości finansowej oddziałów wojewódzkich funduszu, obsadzie personalnej, aspekcie finansowym usługi. W Polsce Agencja Technologii Medycznych i Taryfikacji (ATMiT) zajmuje się planowaniem wyceny świadczeń medycznych w pielęgniarskiej opiece domowej.

Współczesne pielęgniarstwo w dziedzinie opieki domowej zostało wyposażone w dodatkowe narzędzia celem zapewnienia profesjonalnej opieki w warunkach domowych. Podjęte działania w kierunku poszerzenia kompetencji pielęgniarek w zakresie ponawiania recept, środków zaopatrzenia medycznego czy badań biochemicznych miały nie tylko usprawnić funkcjonowanie POZ, lecz także przyczynić się do udzielania świadczeń medycznych kompleksowo, bez generowania niepotrzebnych kosztów, dając pacjentowi bezpieczeństwo i komfort z jakości świadczonych usług pielęgniarskich. Od 1 stycznia 2020 r. istnieje możliwość wystawiania recept, skierowań pacjentom w formie elektronicznej przez aplikację, co w znacznym stopniu ułatwia pacjentowi, jego opiekunom/rodzinie kontynuację terapii. Forma elektroniczna niweluje niedogodności związane z obowiązkową wizytą u lekarza rodzinnego, a pielęgniarkom umożliwia kompleksowe zabezpieczenie pacjenta.

Kwalifikacja pacjentów do pielęgniarskiej opieki długoterminowej obejmuje:

- przewlekle chorych somatycznie, psychosomatycznie oraz psychicznie z wyłączeniem ostrej fazy choroby,
- chorych przewlekle, nieobjętych jednocześnie przez opiekę hospicyjną lub paliatywną oraz przez zakład opiekuńczy stacjonarny,
- niezdolnych do samoopieki i samopielęgnacji, którzy w ocenie – na podstawie karty oceny świadczeniobiorcy kierowanego do objęcia pielęgniarską opieką długoterminową wg skali Barthel – uzyskali od 0 do 40 punktów oraz wymagają bezwzględnie realizacji systematycznych świadczeń pielęgniarskich przez okres powyżej 2 tygodni.

1.1.3. Wykaz świadczeń pielęgniarskich, do wykonywania których zobowiązana jest pielęgniarka opieki długoterminowej

W zakresie pielęgniarskiej opieki długoterminowej domowej udzielane są wobec podopiecznych świadczenia w zakresie profilaktyki, diagnostyki, pielęgnacyjne i lecznicze, rehabilitacje czy socjalno-bytowe.

Zakres czynności jest zakresem dynamicznym, ewaluowanym w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu fizykalnego chorego objętego pielęgniarską opieką domową. Musi jednak spełniać jedno z wymienionych poniżej kryteriów.

Kryteria warunkujące objęcie chorego pielęgniarską opieką domową to:

- kroplowe wlewy dożylne wynikające ze stałego zlecenia lekarskiego związanego z prowadzonym procesem leczenia,
- wykonywanie opatrunków – rany przewlekłe,
- karmienie przez zgłębnik lub przez przetokę odżywczą,
- pielęgnacja przetoki,
- założenie i usunięcie cewnika jako stałe zlecenie lekarskie,
- płukanie pęcherza moczowego,
- pielęgnacja w związku z założoną rurką tracheotomijną.

Pacjent objęty pielęgniarską opieką domową ma zagwarantowaną realizację świadczeń na możliwie najwyższym poziomie, zgodnie z obowiązującymi standardami i procedurami postępowania, ponieważ priorytetem pielęgniarstwa i pielęgnowania oprócz zachowania ciągłości leczenia jest kompleksowa opieka, pomoc i wsparcie nie tylko chorego, ale i jego opiekunów. Ponadto w trakcie wizyt powinny być przestrzegane zasady etyki oraz prawa pacjenta.

1.1.4. Opieka paliatywno-hospicyjna. Funkcje zawodowe pielęgniarki w opiece domowej

W opiece paliatywno-hospicyjnej centralną postacią jest pacjent i jego bliscy, stąd postępowanie pielęgniarskie jest ukierunkowane przede wszystkim na postępowanie pielęgnacyjne wynikające z pogarszającego się stanu zdrowia chorego, z nasilających się dolegliwości oraz stopniową utratą sił witalnych. Paliatywna pielęgniarska opieka domowa jest bezpłatna i dostępna 24 godziny na dobę, przez 7 dni w tygodniu wobec chorych, których schorzenie jest zgodnie z ustaloną przez Ministerstwo Zdrowia i NFZ listą chorób przewlekłych nowotworowych i nienowotworowych. Kwalifikacja pacjenta do hospicjum domowego odbywa się na podstawie skierowania lekarskiego. Warunkiem objęcia opieką jest pisemna zgoda chorego.

Głównym celem opieki paliatywnej i hospicyjnej jest poprawa jakości życia chorego i jego bliskich, którzy zmagają się z codziennymi problemami związanymi z postępującą, często nieuleczalną chorobą. Podejmowane działania powinny być holistyczne i wielowymiarowe, mające na celu zapobieganie cierpieniu, niesienie ulgi, leczenie bólu i innych objawów somatycznych, a przede wszystkim udzielanie pomocy w bieżącym rozwiązywaniu problemów oraz wspomaganie rodziny pacjenta.

Świadczenia pielęgniarskie w hospicjum domowym obejmują:

- leczenie farmakologiczne w zależności od zleceń lekarskich,
- leczenie objawów somatycznych i leczenie bólu,
- wykonywanie czynności pielęgnacyjno-opiekuńczych,
- wykonywanie specjalistycznych zabiegów leczniczo-pielęgnacyjnych,
- rehabilitację ogólnousprawniającą, gimnastykę oddechową,
- edukację i poradnictwo,
- wsparcie zarówno chorego, jak i jego opiekunów,
- współpracę z innymi członkami zespołu, stowarzyszeniami itp.

Pielęgniarska opieka paliatywna, realizując potrzeby chorego i rodziny, ma na celu zapewnienie komfortu na końcowym etapie życia pacjenta. Od ich realizacji zależy satysfakcja pacjenta i jego opiekunów. Świadczenia medyczne udzielne na bardzo wysokim poziomie, z precyzją ruchów, wykonywane szybko i skutecznie, najlepiej przy współudziale rodziny, pozwolą pacjentowi na postawienie najwyższej oceny, a tym samym sprawią, że daną chorobę da się zaakceptować i pogodzić z jej nieuchronnością.

Zgodnie z nową definicją opieki paliatywnej, która zakłada podejście poprawiające jakość życia chorych i ich rodzin przez odpowiadanie na problemy związane z zagrażającą życiu chorobą dzięki prewencji i uśmierzaniu cierpienia za pomocą wczesnego rozpoznawania, szczegółowej oceny i leczenia bólu oraz innych problemów fizycznych, psychosocjalnych i duchowych pielęgniarka opieki paliatywnej musi wykazać się rozległą wiedzą medyczną, umiejętnościami instrumentalnymi, a przede wszystkim empatyczną postawą i zaangażowaniem oraz poszanowaniem wartości osobistych, kulturowych i religijnych chorego.

Deinstytucjonalizacja polegająca na tworzeniu nowych form opieki ma zadanie tworzenia form usług zdrowotnych, które będą gwarantowały bezpieczeństwo medyczne oraz opiekuńczych dla starzejącego się społeczeństwa. Szczególną rolę w tym procesie będą odgrywać pielęgniarki opieki domowej jako dostawcy usług o szerokim zakresie kompetencji zawodowych i prawnych. To od ich postaw i zachowań, umiejętności i operatywności będzie zależeć poziom satysfakcji pacjenta w opiece.

Piśmiennictwo

1. Głowacka A.: Rola pielęgniarki w opiece paliatywnej i hospicyjnej. Nowa Medycyna. 2000: 1.

2. Marcinowicz L.: Rola pielęgniarki i położnej w sprawowaniu podstawowej opieki zdrowotnej. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie. 2014, 12(4): 352–357.

3. Musialik K.: Świadczenia pielęgniarskie u ludzi w podeszłym wieku na przykładzie analizy pracy pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych. Zdrowie Publiczne. 2005, 115(1): 68–70.

4. Pastrana T., Jünger S., Ostgathe C. i wsp.: A matter of definition – key elements identified in a discourse analysis of definitions of palliative care. Palliative Medicine. 2008, 22: 222–232.

5. Samoliński F., Raciborski F. (red.): Zdrowe starzenie się: Biała Księga. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.

6. Sepúlveda C., Marlin A., Yoshida T. i wsp.: Palliative care: the World Health Organization’s global perspective. Journal of Pain and Symptom of Management. 2002, 24: 91–96.

7. Smolińska A.: Opieka koordynowana w POZ coraz bliżej. Polityka Zdrowotna. 2017, 10: 59.1.2. Założenia koordynowanej opieki zdrowotnej. Porada pielęgniarska Jolanta Lewko

1.2.1. Koncepcja koordynowanej opieki zdrowotnej

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje koordynowaną opiekę zdrowotną (KOZ) jako usługi medyczne zarządzane i dostarczane osobom w sposób zapewniający uzyskanie kontinuum promocji zdrowia, zapobiegania chorobom, diagnozy, leczenia, zarządzania chorobami, rehabilitacji oraz paliatywnych usług medycznych na różnych poziomach i w różnych miejscach systemu opieki zdrowotnej. Usługi te są realizowane zgodnie z zapotrzebowaniem, w okresie całego życia i w formie stałej relacji z pacjentem.

Definicja ściśle odnosi się do definicji opieki skoncentrowanej na osobie, sformułowanej przez Amerykańskie Towarzystwo Geriatryczne jako opieka identyfikująca wartości i preferencje jednostek, które po ich zidentyfikowaniu kierują wszystkimi aspektami opieki zdrowotnej, wspierając cele zdrowotne i życiowe.

Koncepcja KOZ zakłada zwiększoną dostępność, efektywność oraz jakość opieki, a także poziom satysfakcji pacjenta.

Reasumując, strategia WHO dotycząca koordynowanej opieki zdrowotnej stanowi wyzwanie do fundamentalnego przesunięcia paradygmatu w zakresie finansowania i świadczenia usług zdrowotnych oraz zarządzania nimi. Koordynowana opieka jest środkiem służącym polepszeniu jakości świadczonych usług przy ograniczeniu zbędnych kosztów opieki zdrowotnej.

Elementy niezbędne do zaliczenia danego sposobu organizacji świadczeń do opieki koordynowanej polegają na:

- utworzeniu grupy kilku podmiotów udzielających świadczenia,
- współzależności funkcjonalnej pomiędzy podmiotami,
- świadomości roli świadczeniodawców w tym procesie,
- zapewnieniu uczestnikom koordynowanej opieki możliwości ciągłej wymiany informacji,
- integracji działań uczestników KOZ w celu świadczenia właściwej jakości opieki.

Wdrożenie koncepcji opieki koordynowanej pociąga za sobą konieczność:

- zmiany w sposobie organizacji podmiotów medycznych,
- zmiany w sposobie finansowania świadczeń zdrowotnych,
- motywowania pacjenta do większego zaangażowania i aktywnego udziału na wszystkich etapach opieki medycznej,
- uruchomienia mechanizmów oceny jakości.

Podstawową zasadą opieki koordynowanej jest aktywne zaangażowanie i wzmacnianie roli pacjenta przez wsparcie:

- społeczeństwa w prowadzenie aktywnego i zdrowego trybu życia,
- w podejmowaniu przez ludzi skuteczniejszych działań w przypadku choroby, starzenia się, niepełnosprawności oraz radzenia sobie ze stresem,
- ludzi w wyższym stopniu dbałości o osoby od siebie zależne,
- społeczeństwa w aktywnym uczestnictwie podczas realizacji otrzymywanych usług opiekuńczych,
- ludności w zakresie wpływu na zmianę i ulepszanie systemu opieki i świadczonych usług,
- zaangażowania i aktywnej roli ludzi w procesie transformacji środowisk, w których żyją, oraz postępowania według społecznych determinantów dobrego stanu zdrowia,
- zaangażowania ludzi narażonych na nierówności w dostępie do usług opieki zdrowotnej oraz podejmowanie działań skierowanych na wzmocnienie roli ludności w całym procesie, tak aby jej głos miał znaczenie w opiece nad nimi i w całym systemie.

Podstawowa opieka zdrowotna

System ochrony zdrowia w Polsce zapewnia wzmocnienie roli lekarza POZ jako kierującego (gatekeeper) oraz tworzenie większych struktur świadczeniodawców stopniowo integrujących POZ i ambulatoryjną opieką specjalistyczną (AOS) z leczeniem szpitalnym (opieka koordynowana). Pacjent ma prawo do całodobowej opieki w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w swojej przychodni w tygodniu, w godzinach od 8.00 do 18.00, w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w godzinach od 18.00 do 8.00 rano oraz całodobowo w soboty, niedziele i święta.

Opieka paliatywna i hospicyjna

Koordynowana opieka paliatywna i hospicyjna to wszechstronna oraz całościowa opieka nad chorymi. Polega na leczeniu objawowym chorób nieuleczalnych – w tych przypadkach nie można leczyć przyczyn, a choroba postępuje i znacznie ogranicza funkcjonowanie pacjentów. Ten rodzaj opieki ma poprawić jakość życia chorych, zapobiegać bólowi (lub go uśmierzać) oraz innym objawom somatycznym choroby (lub je uśmierzać), łagodzić cierpienia psychiczne.

Warunki udzielania świadczeń w opiece paliatywnej i hospicyjnej:

- stacjonarne – w hospicjum stacjonarnym lub na oddziale medycyny paliatywnej,
- domowe – w hospicjum domowym dla dorosłych lub dla dzieci do ukończenia 18. roku życia,
- ambulatoryjne – w poradni medycyny paliatywnej,
- perinatalna opieka paliatywna w ośrodku diagnostyki prenatalnej, w ośrodku kardiologii prenatalnej, w zakładzie genetyki, w poradni medycyny paliatywnej, w hospicjum domowym dla dzieci lub w hospicjum stacjonarnym.

Świadczenia w opiece paliatywnej i hospicyjnej udzielane w warunkach stacjonarnych obejmują:

- świadczenie opieki zdrowotnej udzielane przez lekarzy, pielęgniarki, psychologów, rehabilitantów i fizjoterapeutów,
- leczenie farmakologiczne,
- leczenie bólu zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (drabina analgetyczna),
- leczenie innych objawów chorobowych,
- zapobieganie powikłaniom,
- badanie zlecone przez lekarza zatrudnionego w hospicjum stacjonarnym lub na oddziale medycyny paliatywnej,
- zaopatrzenie w wyroby medyczne i środki pomocnicze konieczne do wykonania świadczenia gwarantowanego w hospicjum stacjonarnym lub na oddziale medycyny paliatywnej,
- opieka wyręczająca, która obejmuje przyjęcie pacjenta do hospicjum stacjonarnego lub na oddział medycyny paliatywnej na okres nie dłuższy niż 10 dni,
- świadczenia w warunkach stacjonarnych udzielane są przy zachowaniu całodobowego dostępu przez 7 dni w tygodniu do lekarza i pielęgniarki.

Świadczenia w opiece paliatywnej i hospicyjnej udzielane w warunkach ambulatoryjnych obejmują:

- porady lekarskie, porady lekarsko-pielęgniarskie w domu chorego, porady psychologiczne,
- konsultacje lekarskie (także dla pacjenta, który nie został zakwalifikowany do hospicjum domowego),
- wsparcie rodziny chorego.

Pod opieką poradni medycyny paliatywnej znajdują się osoby, które:

- są stabilne,
- mają możliwość samodzielnego udania się do poradni,
- ze względu na ograniczoną możliwość poruszania się wymagają porad lub wizyt w domu.

Ponadto choremu przysługują domowe porady lub wizyty (nie więcej niż 2 w tygodniu).

Świadczenia w opiece paliatywnej i hospicyjnej udzielane w warunkach domowych obejmują:

- świadczenie opieki zdrowotnej udzielane przez lekarzy, pielęgniarki, psychologów, rehabilitantów i fizjoterapeutów,
- leczenie farmakologiczne,
- leczenie bólu zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (drabina analgetyczna),
- leczenie innych objawów chorobowych,
- zapobieganie powikłaniom,
- bezpłatne wypożyczanie przez hospicja domowe wyrobów medycznych i środków pomocniczych (np. inhalatory, glukometry, wózki inwalidzkie, kule, sprzęt do pomiaru ciśnienia krwi),
- badania zlecone przez lekarza zatrudnionego w hospicjum domowym dla dorosłych lub dla dzieci do ukończenia 18. roku życia.

Świadczenia w warunkach domowych udzielane są przy zachowaniu całodobowego dostępu przez 7 dni w tygodniu do lekarza i pielęgniarki, porad lekarskich w zależności od potrzeb (nie rzadziej niż 2 w miesiącu), wizyt pielęgniarskich w zależności od potrzeb (nie rzadziej niż 2 w tygodniu).

Świadczenia gwarantowane mogą być udzielane osobom dorosłym w ramach domowej opieki paliatywnej dla dzieci, w przypadku gdy choroba ma charakter wrodzony lub została zdiagnozowana przed ukończeniem przez pacjenta 18. roku życia, pod warunkiem korzystania ze świadczeń gwarantowanych realizowanych w hospicjum domowym dla dzieci do ukończenia 18. roku życia. Nie ma natomiast możliwości odpowiedniego udzielania świadczeń gwarantowanych przez hospicja domowe dla dorosłych ze względu na rzadki charakter choroby pacjenta lub miejsce zamieszkania.

Porada pielęgniarska

W drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2019 r. dokonano zmiany świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1864). Zmiany dotyczyły wprowadzenia porady pielęgniarskiej i porady położnej, zostały szczegółowo opisane w załączniku do rozporządzenia. Świadczenia gwarantowane w zakresie porady pielęgniarskiej obejmują świadczenia w chirurgii ogólnej, diabetologii oraz kardiologii.

Porada pielęgniarska – chirurgia ogólna

Zakres świadczeń obejmuje:

- dobór sposobów leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych udzielanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego, lub
- ordynację określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, lub
- wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, lub
- ordynację leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, lub
- wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe.

Osobą uprawnioną do realizacji tych świadczeń jest magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa z ukończonym kursem specjalistycznym w zakresie ordynowania leków i wypisywania recept przeznaczony dla pielęgniarek i położnych. Osobą taką jest również magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa, który w ramach kształcenia zawodowego (I, II stopnia) lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabył wiedzę (uprawnienia) objętą kursem ordynowania leków i wypisywania recept.

Warunkiem realizacji świadczeń jest dostępność do badań laboratoryjnych wykonywanych w medycznych laboratoriach diagnostycznych wpisanych do ewidencji Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych.

Standard i organizacja udzielania świadczenia

- Pierwsza porada odbywa się we współpracy lekarza z pielęgniarką, a kontynuacja leczenia może być realizowana samodzielnie przez pielęgniarkę na podstawie pisemnej informacji wydanej przez lekarza.
- Dobór sposobów leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych udzielanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości doboru sposobów leczenia ran, opatrzenie ran, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z doborem sposobów leczenia ran, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości ordynowania wyrobów medycznych, w tym wystawienie na nie zlecenia albo recepty lub zalecenie konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynacją wyrobów medycznych, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawianiem skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości zaordynowania leków zawierających określone substancje czynne lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynowaniem leków, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawianiem recepty na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.

Wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną

Ustawodawca określa podstawowe wyposażenie miejsca świadczenia porady pielęgniarskiej w sprzęt i aparaturę medyczną, w skład której wchodzi:

- kozetka,
- stolik zabiegowy lub stanowisko pracy pielęgniarki – urządzone i wyposażone stosownie do zakresu zadań pielęgniarki,
- szafka przeznaczona do przechowywania leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,
- telefon,
- zestaw do wykonywania iniekcji,
- zestaw do wykonania opatrunków i podstawowy zestaw narzędzi chirurgicznych,
- pakiety odkażające i dezynfekcyjne,
- środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice),
- zestaw przeciwwstrząsowy określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie (Dz.U. z 2018 r., Nr 18, poz. 94 oraz Dz.U. z 2018 r. poz. 909),
- aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych oraz stetoskop,
- testy do oznaczania poziomu cukru we krwi, glukometr,
- termometry,
- maska twarzowa do prowadzenia oddechu zastępczego.

Porada pielęgniarska – diabetologia

Zakres świadczeń obejmuje:

- edukację zdrowotną i promocję zdrowia, lub
- dobór sposobów leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych udzielanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, lub
- ordynację leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, lub
- wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, lub
- ordynację określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, lub
- wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta.

Osobą uprawnioną do realizacji wymienionych świadczeń jest magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa posiadający ukończony kurs specjalistyczny w zakresie ordynowania leków i wypisywania recept przeznaczony dla pielęgniarek i położnych. Osobą taką jest również magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa, który w ramach kształcenia zawodowego (I, II stopnia) lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabył wiedzę (uprawnienia) objętą kursem ordynowania leków i wypisywania recept.

Warunkiem realizacji świadczeń jest dostępność do badań laboratoryjnych wykonywanych w medycznych laboratoriach diagnostycznych wpisanych do ewidencji Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych.

Standard i organizacja udzielania świadczenia:

- Pierwsza porada odbywa się we współpracy lekarza z pielęgniarką, następnie pielęgniarka może samodzielnie kontynuować leczenie na podstawie pisemnej informacji wydanej przez lekarza.
- Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia obejmuje: przeprowadzenie wywiadu w celu oceny stopnia przygotowania pacjenta do samokontroli i samoopieki, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, ustalenie indywidualnych celów terapeutycznych, opracowanie planu edukacji diabetologicznej, przekazanie informacji zgodnie z celami terapeutycznymi, naukę technik samodzielnej obserwacji, ocenę postępów i ustalenie planu reedukacji (przy kolejnych wizytach), prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z edukacją diabetologiczną, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Dobór sposobów leczenia ran w ramach świadczeń leczniczych udzielanych przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia lekarskiego obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości doboru sposobów leczenia ran, opatrzenie ran, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z doborem sposobów leczenia ran, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości zaordynowania leków zawierających określone substancje czynne lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynowaniem leków, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawianiem recepty na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości zaordynowania wyrobów medycznych, w tym wystawienia na nie zlecenia albo recepty, lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynacją wyrobów medycznych, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawianiem skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.

Wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną. Ustawodawca określa podstawowe wyposażenie miejsca świadczenia porady pielęgniarskiej w sprzęt i aparaturę medyczną, w skład której wchodzą:

- kozetka,
- stolik zabiegowy lub stanowisko pracy pielęgniarki – urządzone i wyposażone stosownie do zakresu zadań pielęgniarki, szafka przeznaczona do przechowywania leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,
- telefon,
- zestaw do wykonywania iniekcji,
- zestaw do wykonania opatrunków i podstawowy zestaw narzędzi chirurgicznych, pakiety odkażające i dezynfekcyjne, środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice),
- zestaw przeciwwstrząsowy określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie,
- aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych, stetoskop,
- testy do oznaczania poziomu cukru we krwi, glukometr, termometry,
- maseczka twarzowa do prowadzenia oddechu zastępczego.

Porada pielęgniarska – kardiologia

Zakres świadczeń obejmuje:

- wykonanie standardowego spoczynkowego badania elektrokardiograficznego,
- ordynację leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem:
- leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, lub
- wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków:
- zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, lub
- ordynację określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, lub
- wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, lub
- edukację zdrowotną i promocję zdrowia.

Osobą uprawnioną do realizacji tych świadczeń jest magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa z ukończonym kursem specjalistycznym w zakresie ordynowania leków i wypisywania recept przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych. Osobą taką jest również magister pielęgniarstwa lub specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa, który w ramach kształcenia zawodowego (I, II stopnia) lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabył wiedzę (uprawnienia) objętą kursem ordynowania leków i wypisywania recept.

Warunkiem realizacji świadczeń jest dostępność do badań laboratoryjnych wykonywanych w medycznych laboratoriach diagnostycznych wpisanych do ewidencji Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych.

Standard i organizacja udzielania świadczenia:

- Pierwsza porada odbywa się we współpracy lekarza z pielęgniarką, a kontynuacja leczenia może być realizowana samodzielnie przez pielęgniarkę na podstawie pisemnej informacji wydanej przez lekarza.
- Wykonanie standardowego spoczynkowego badania elektrokardiograficznego obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie i ocenę badania pod kątem występowania stanów zagrożenia życia i zdrowia, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja leków zawierających określone substancje czynne, w tym wystawianie na nie recepty, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości zaordynowania leków zawierających określone substancje czynne lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynowaniem leków, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia recepty na leki zlecone przez lekarza, w ramach kontynuacji leczenia, lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawianiem recepty na leki zlecone przez lekarza w ramach kontynuacji leczenia, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Ordynacja określonych wyrobów medycznych, w tym wystawianie na nie zlecenia albo recepty, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości zaordynowania wyrobów medycznych, w tym wystawienia na nie zlecenia albo recepty, lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z ordynacją wyrobów medycznych, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Wystawianie skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, obejmuje: przeprowadzenie wywiadu, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, przekazanie informacji o możliwości wystawienia skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, lub konieczności zgłoszenia się do lekarza celem dalszej oceny stanu zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z wystawia­niem skierowania na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym badań medycznej diagnostyki laboratoryjnej, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.
- Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia obejmują: przeprowadzenie wywiadu w celu oceny stopnia przygotowania pacjenta do samokontroli i samoopieki, wykonanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę lub wykonanie badania fizykalnego, ustalenie indywidualnych celów terapeutycznych, opracowanie planu edukacji kardiologicznej, przekazanie informacji zgodnie z celami terapeutycznymi, naukę technik samodzielnej obserwacji, ocenę postępów i ustalenie planu reedukacji (przy kolejnych wizytach), prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z edukacją kardiologiczną, wydanie informacji o wystawionych zaleceniach.

Wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną. Ustawodawca określa podstawowe wyposażenie miejsca świadczenia porady pielęgniarskiej w sprzęt i aparaturę medyczną, w skład której wchodzą:

- kozetka,
- stolik zabiegowy lub stanowisko pracy pielęgniarki – urządzone i wyposażone stosownie do zakresu zadań pielęgniarki,
- szafka przeznaczona do przechowywania leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,
- telefon,
- zestaw do wykonywania iniekcji,
- aparat do EKG, aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych, stetoskop,
- pakiety odkażające i dezynfekcyjne, środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice),
- zestaw przeciwwstrząsowy określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być doraźnie dostarczane w związku z udzielanym świadczeniem zdrowotnym, oraz wykazu produktów leczniczych wchodzących w skład zestawów przeciwwstrząsowych, ratujących życie,
- testy do oznaczania poziomu cukru we krwi, glukometr, termometry,
- maseczka twarzowa do prowadzenia oddechu zastępczego.

Porada pielęgniarska poszerza kompetencje pielęgniarki i wpływa na stopniowe usamodzielnianie zawodowe. Działania te są odpowiedzią na wyzwania zmieniającego się systemu opieki zdrowotnej, sytuację demograficzną społeczeństwa i dalszy rozwój roli pielęgniarki. W tym wszystkim nie można zapomnieć o aspektach etycznych i prawnych praktyki pielęgniarskiej, zarządzeniu opieką zdrowotną oraz rozwoju zawodowym i osobistym w celu zapewnienia odpowiedniej jakości świadczeń.

Piśmiennictwo

1. Hermanowski T., Rutkowski J.: Zintegrowana opieka zdrowotna. Zarys problematyki. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie. 2015, 83(1941): 225–233.

2. Jończyk J.: Ocena satysfakcji pacjenta w kontekście jakości opieki zdrowotnej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. 2011, 15: 301–310.

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1864).

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2019 r. poz. 736).

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 742).

6. Schrijvers G.: Opieka koordynowana. Lepiej i taniej. Narodowy Fundusz Zdrowia, Warszawa 2017.

7. Stein K.V.: Opieka koordynowana na świecie. Przykłady mające pomóc usprawnić (podstawową) opiekę zdrowotną w Polsce. Narodowy Fundusz Zdrowia, Warszawa 2016.

8. Ustawa z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 1200).

9. Ustawa z dnia 27 października 2017 o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 172).

10. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1373).

11. Zapaśnik A., Wojnarowska M.: Koncepcja koordynowanej ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych, Gdańsk 2016.