Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543 - ebook

SPIS RZE­CZY.

Dzie­ła i wy­daw­nic­twa zbio­ro­we str. 1.

PRZE­GLĄD ZA­BYT­KÓW.

Cza­sy naj­daw­niej­sze do XIV wie­ku. Za­byt­ki ru­nicz­ne 8. – Źró­dła hi­sto­rycz­ne. Pi­sma hi­sto­rycz­ne; kro­ni­ki, rocz­ni­ki, ne­kro­lo­gi, ka­len­da­rze 9. – Dy­plo­my 10. – Do­ku­men­ty wiel­ko­pol­skie, ma­ło­pol­skie, ma­zo­wiec­kie, ku­jaw­skie, szlą­skie 14. – Do­ku­men­ty pru­skie, po­mor­skie 16. – Za­byt­ki praw­ni­cze 17. – Mo­ne­ty 17. – Opra­co­wa­nia ogól­ne 18. – Na­zwy geo­gra­ficz­ne i imio­na oso­bo­we 21.

Wiek XIV i na­stęp­ne. Opra­co­wa­nia ogól­ne 24.

I. WY­RA­ZY I WY­RA­ŻE­NIA W TEK­STACH ŁA­CIŃ­SKICH:

W dy­plo­mach i dy­plo­ma­ta­ry­uszach. W ko­dek­sie Wiel­ko­pol­skim 26. – W ko­dek­sie Ma­ło­pol­skim 27. – Co­dex di­plo­ma­ti­cus ci­vi­ta­tis Cra­co­vien­sis 29. – Co­dex di­plo­ma­ti­cus Ca­the­dra­lis. ec­c­le­siae Cra­co­vien­sis 29. – Do­ku­men­ty ku­jaw­skie i ma­zo­wiec­kie 30. – Przy­wi­le­je… War­sza­wy 31. – Akty grodz­kie i ziem­skie 31. – Ma­te­ry­ały hi­sto­rycz­ne ziem pol­skich i ru­skich 32. – Ar­chi­wum ks. Lu­bar­to­wi­czów-San­gusz­ków 33. – W pi­smach hi­sto­rycz­nych. Bocz­ni­ki. Re­la­cya o "wiel­kiem po­bi­ciu" Krzy­ża­ków. Ży­wot św. Kin­gi. Mo­nu­men­ta hi­sto­ri­ca dio­ece­se­os Vla­di­sla­vien­sis 33. – Wi­zy­ta­cya sy­no­dal­na wło­cław­ska. Li­bri Be­ne­fi­cio­rum 34. – W ra­chun­kach, in­wen­ta­rzach, re­je­strach, li­stach. Ra­chun­ki dwo­ru Ja­gieł­ły i Ja­dwi­gi 34. – Ra­chun­ki mia­sta Po­zna­nia. Li­bri Qu­itan­tia­rum. Ra­chun­ki dwo­ru Zyg­mun­ta Au­gu­sta 38. – Kon­trakt o bu­do­wę zam­ku Kor­ni­ka. Cen­nik dla rze­mieśl­ni­ków Ksią­ża. In­wen­ta­rze ko­ściel­ne. In­wen­tarz skarb­ca ksią­żąt ma­zo­wiec­kich 39. – Re­je­stry woj­sko­we. Re­jestr wo­zów skarb­nych. Co­dex epi­sto­la­ris 40. – Akta i li­sty Pio­tra Mysz­kow­skie­go 41. – W usta­wach świec­kich lub du­chow­nych. W for­mu­la­rzach praw­ni­czych. Pra­wo zwy­cza­jo­we pol­skie. Ka­zi­mie­rza W. usta­wa o sta­ro­atwach 41. – Uchwa­ły łą­ko­szyń­skie. Układ sta­tu­tów. Sta­tu­ty ma­zo­wiec­kie. Con­sti­tu­tio­nes co­nven­tus ge­ne­ra­lia Piotr­ko­vien­sis r. 1444. Pe­ty­ty ma­ło­pol­skie i opoc­kie. Pri­vi­le­gium no­bi­lium. Akt przy­wró­ca­nia do Ko­ro­ny i przy­wi­lej zie­mi Go­styń­skiej 42. – Przy­wi­le­je kró­lew­skie. Sta­tu­ty ar­cy­bi­sku­pów. Sta­tu­ty pro­win­cy­onal­ne 43. – Uchwa­ły sy­no­dów. Li­bri for­mu­la­rum 44. – Li­ber can­cel­la­riae Sta­nia­lai Cio­łek 45. – Księ­ga for­muł

Ja­kó­ba z Kur­dwa­no­wa. Księ­gi kon­su­lar­ne. Księ­gi ław­ni­cze 46. – Księ­gi miej­skie po­znań­skie 46. – W za­pi­skach są­dów świec­kich. W for­mu­la­rzach są­do­wych 47. – Za­pi­ski kra­kow­skie 48. – San­do­mier­skie 50. – Go­le­skie. Łę­czyc­kie, or­łow­skie i brze­ziń­skie 51. – Brze­sko­ku­jaw­skie 55. – Wiel­ko­pol­skie 56. – Ka­li­skie 59. – Czer­skie 60. – Sa­noc­kie 61. – Ha­lic­kie 64. – Prze­my­skie i prze­wor­skie 66. – Lwow­skie 68. – Róż­ne z Rusi 71. – Za­pi­ski sa­dów obo­zo­wych 75. – Akty są­do­we pra­wa nie­miec­kie­go. Za­pi­ski her­bo­we 76. – For­mu­la­rze są­do­we 78. – W ak­tach ka­pi­tuł i kon­sy­sto­rzy, w za­pi­skach są­dów du­chow­nych 79. – W ka­za­niach, księ­gach i pie­śniach ko­ściel­nych. W ka­za­niach 86. – W księ­gach i pie­śniach ko­ściel­nych, lub po­boż­nych 106. – W li­te­rac­kich tek­stach wier­szo­wa­nych, lub pro­za­icz­nych 108. – Glo­sy pol­skie w tek­stach pol­skich 121.

II. GRA­MA­TY­KI, ZBIO­RY WY­RA­ZÓW.

Gra­ma­ty­ki, re­to­ry­ki, wzo­ry sty­li­stycz­ne. Ja­kób syn Par­ko­sza 124. – Za­bo­row­ski 128. – Gram­ma­ti­ces ru­di­men­ta 1523 r. 130. Alek­san­der de Vil­la Dei 1525. He­gen­dor­phi­nus 131. – Hon­ter. Jo­an­nes Ce­rvus Ta­cho­lien­sis. Hen­rich­mann. Re­gu­ły gra­ma­tycz­ne 1542 r. 132. Aelius Do­na­tus. Wzo­ry roz­mó­wek 133. – Na­mo­wy roz­licz­ne 134. – Hey­den. Wo­ka­bu­larz roz­ma­itych sen­ten­cji 135. – E Te­ren­tii co­mo­ediis col­lo­qu­io­rum for­mu­lae 136. – Słow­ni­ki, zbio­ry wy­ra­zów 137. – Mam­mo­trek­ty 143. – Mur­me­lius. My­mer 145. – Wo­ka­bu­larz nowy. Bar­tło­miej z Byd­gosz­czy 146. • – Słow­ni­czek po­znań­ski 147. – Wo­ka­bu­ły wier­szo­wa­ne 148. – Spi­sy imion. Słow­nicz­ki praw­ni­cze 149. – Stop­nie po­kre­wień­stwa 150. – Na­zwy ro­ślin 151. – Na­zwy mie­się­cy 156.

III. TEK­STY PRO­ZA­ICZ­NE.

Pro­za re­li­gij­na. Pi­smo świę­te 157. – Kar­ta Me­dyc­ka 158. – Psał­terz Flo­ry­ań­ski 159. – Psał­terz Pu­ław­ski 168. – Psal­my w mo­dli­tew­ni­ku Wa­cła­wa 170. – Psal­my w Wi­gi­liach 171. – Psal­my po­kut­ne. Psalm Da­wi­dow pięć­dzie­sty 172. – Psal­my w "Tar­czy du­chow­nej" i w "Szczy­cie dusz­nym" 173. – Psał­terz Wró­bla 174. – Prze­rób­ka Gla­be­ra 175. – Prze­kład pa­ra­fra­zy Jana Cam­pen­sis. Psał­terz Keja 176. – Bi­blia kró­lo­wej Zo­fii 179. – Frag­men­ty sta­re­go Te­sta­men­tu. Frag­men­ty no­we­go Te­sta­men­tu 188. – Har­mo­nia ewan­ge­lii 189. – Ka­za­nia i do­dat­ki do nich. Ka­za­nia Świę­to­krzy­skie 190. – Ka­za­nia Gnieź­nień­skie 194. – Ka­za­nie na dzień wszech świę­tych 200. – Ka­za­nia Au­gu­sty­ań­skie. Ka­za­nia Jana Pa­ter­ka z Sza­mo­tuł 203. – Wy­kład na ewan­ge­lie dla kró­lew­ny Zo­fii 207. – Wstę­py do ka­zań 208. – Spo­wiedź po­wszech­na 209. – De­ka­lo­gi pro­za­icz­ne 210. – Mo­dli­twy i mo­dli­tew­ni­ki. Mo­dli­twy co­dzien­ne 211. – Mo­dli­twy od­dziel­ne 214. – Mo­dli­twy od­pu­sto­we. "Po­wieść" o pa­pie­żu Urba­nie 219. – Mo­dli­twy ko­ściel­ne. Ka­non mszy 220. – Sa­lve Re­gi­na 221. – Mo­dli­twy Wa­cła­wa 224. – Wi­gi­lie za umar­łe lu­dzie 225. – Mo­dli­tew­nik Na­woj­ki 226. – Hor­tu­lus ani­mae 227. – Mo­dli­tew­nik Kon­stan­cyi 228. – Mo­dli­tew­nik Kra­kow­ski 229. – Mo­dli­tew­ni­ki Pta­szyc­kie­go 230. – Mo­dli­tew­nik Wie­to­row­ski ok. 1530 r. 231. – Po­zdra­wia­nie wszyt­kich człon­ków pana Je­zu­so­wych 232. – Mo­dli­twa Pań­ska Era­zma z Rot­ter­da­mu. Tar­cza du­chow­na. Szczyt dusz­ny. Oby­czaj mo­wie­nia żoł­ta­rza Pan­ny Ma­ry­ej 233.

Pro­za dy­dak­tycz­na i po­wie­ścio­wa. Prze­pi­sy i re­gu­ły klasz­tor­ne. Ka­te­chi­zmy. Re­gu­ła III za­ko­nu św. Fran­cisz­ka 234. – Re­gu­ła za­kon­na św. Kla­ry. Re­gu­ła Pre­mon­stra­ten­zów. Re­gu­le ju­ris de li­bro se­xto. Re­gu­ła św. Bene – dyk­ta. Ka­te­chizm 1543 r. 236. – Li­te­ra­tu­ra na­ucza­ją­ca. Frag­ment Glo­ge­ra 238. – Re­we­la­cye św. Bry­gi­dy 239. – Epi­sto­ła św. Ber­nar­da 240. – Za­pi­ska dy­dak­tycz­na. Księ­gi św. Au­gu­sty­na o ży­wo­cie chrze­ści­jań­skim. Hi­sto­rya bi­blij­na 241. – Prze­wod­nik do spo­wie­dzi dla kró­lew­ny Ja­dwi­gi. Je­rzy Ar­gi­glo­bin 242. – Ewan­ge­lie pol­skie kró­lew­ny Zo­fii. Mo­dli­twa Pań­ska Era­zma z Rot­ter­da­mu. Księ­gi, któ­re zową Ję­zyk 243. – List Rabi Sa­mu­ela 244. – O pa­nień­stwie 245. – Na­uki du­chow­ne dla Zo­fii Od­ro­wą­łów­ny 246. – Apo­kry­fy. Hi­sto­rya o św. Jó­ze­fie. Hi­sto­rya o stwo­rze­niu nie­ba i zie­mie Fus­sma­na 247. – Mo­dli­twa Chry­stu­sa w Ogrój­cu. Prze­my­skie Roz­my­śla­nie o ży­wo­cie pana Je­zu­sa 248. – Cha­rak­te­ry­sty­ka NMP. 250. – Spra­wa chę­do­ga o męce pana Chry­stu­so­wej 251. – Hi­sto­rya trzech kró­li 252. – Ope­cia Ży­wot pana Jezu Kry­sta 253. – List Len­tu­lu­sa. Wy­rok Pi­ła­ta. List ręką Boga pi­sa­ny 256. – Le­gen­dy i ży­wo­ty. Ży­wot św. Bła­że­ja 257. – Ży­wot Eu­frak­syi 259. – Ży­wot Alek­se­go i Eu­sta­chiu­sza 261. – Jana z Ko­szy­czek Ży­wot św. Anny 262. – Po­wieść rze­czy istej o za­ło­że­niu klasz­to­ra na Ły­sej Gó­rze 263. – Ży­wot Aman­du­sa 264. – Po­wie­ści. Roz­mo­wy Sa­lo­mo­na z Mar­choł­tem 265. – Hi­sto­rya o Pon­cy­anie 267. – Po­wieść o Alek­san­drze Wiel­kim 268. – Ży­wo­ty fi­lo­zo­fów. For­tu­ny i cno­ty roz­ność 269. – Hi­sto­rye bi­blij­ne 271.

ZA­BYT­KI PRAW­NE.

Roty przy­siąg w są­dach grodz­kich i ziem­skich 272. – Roty przy­siąg w są­dach du­chow­nych 276. – Oskar­że­nie i przy­się­ga Woj­cie­cha Ja­strzęb­ca 281. – Przy­się­ga Jana Ol­brach­ta. Przy­się­gi urzęd­ni­ków miej­skich 282. – Rota przy­się­gi woź­nych i Ży­dów 283. – Akty. Wy­rok wo­je­wo­dy lwow­skie­go. Dut­ki brze­skie. Pro­ku­ra­to­ry­um To­ma­sza z Pa­ko­ści. List za­staw­ny Jana kasz­te­la­na byd­go­skie­go 283. – Akt łę­go­nic­ki. Skar­ga o oszczer­stwo. Bul­la Kle­men­sa. Le­ga­cio 1503 r. 284. – Man­dat kró­lew­ski. – Przy­wi­lej ce­chu ry­bac­kie­go w War­sza­wie. Kon­sty­tu­cyę sej­mu kra­kow­skie­go 1543 i piotr­kow­skie­go 1544 r. 285. – Usta­wy dla ce­chu su­kien­ni­cze­go i sta­tu­ty ce­chów kra­kow­skich 287. – Sta­tu­ty 289. – Prze­kła­dy Świę­to­sła­wa i Ma­cie­ja z Ro­ża­na 290. – Sta­tut dla Or­mian 292. – Sta­tu­ty ma­zo­wiec­kie ks. Kon­ra­da. Zwód sta­tu­tów Waw­rzyń­ca z Praż­mo­wa. Sta­tut Zyg­mun­ta I 294. – Or­ty­le i pra­wo Mag­de­bur­skie 294.

PI­SMA HI­STO­RYCZ­NE, po­li­tycz­ne, oko­licz­no­ścio­we i ulot­ne. Utwo­ry hi­sto­rycz­ne. Mie­cho­wi­ta. Chwal­czew­ski. Kro­ni­ka Li­tew­ska i Żmudz­ka 298. – Pi­sma po­li­tycz­ne. Fal­ken­berg. Rady Ka­li­ma­cho­we 299. – Kro­ni­ka tu­rec­ka Kon­stan­te­go z Ostro­wi­cy, czy­li Pa­mięt­ni­ki Jan­cza­ra 300. – Na­po­mnie­nie pol­skie ku zgo­dzie 305. – Pi­sma oko­licz­no­ścio­we. Li­sty mi­ło­sne 307. – Li­sty szlą­skie 309. – List Zyg­mun­ta I. List rzeź­ni­ków szlą­skich 310. – List do Pio­tra To­mic­kie­go 311. – List Ol­brach­ta Ga­stol­da. Po­sel­stwo Pio­tra, wo­je­wo­dy wo­ło­skie­go 312. – Le­ga­cya Zyg­mun­ta I 1514 r. List ka­pi­tu­ły po­znań­skiej. De­dy­ka­cye ksią­żek 313. – Te­sta­ment o skar­bie za­ko­pa­nym 314. – Rze­czy ulot­ne, no­tat­ki, afo­ry­zmy, przy­sło­wia 314. – Za­klę­cia. Spo­so­by wy­kła­da­nia Pi­sma św. 315.

Ka­len­da­rze. Pi­sma me­dycz­ne, go­spo­dar­cze, ma­te­ma­tycz­ne 316. – Ka­len­darz z 1516, 1528 i 1529 roku 317. – Prak­ty­ka Astro­no­mów 1533 r. 318. – Pro­bosz­czo­wie. Ka­len­da­rze ścien­ne 319. – Li­te­ra­tu­ra przy­rod­ni­cza 320. – Fa­li­mirz 321. – Spi­czyń­ski 323. – Le­kar­stwa do­świad­czo­ne. Le­kar­stwa koń­skie 325. – Le­kar­stwa w oso­bli­wych nie­mo­cach 326. – Agryp­py Krót­ka na­uka rzą­dze­nia ku ustrze­że­niu od za­ra­że­nia po­wie­trza. Re­cep­ty. An­drzej Gla­ber z Ko­by­li­na i jego Gad­ki… Ary­sto­te­le­sa 328. – Kło­sa Al­go­rytmns 330. – Wnio­ski 332.

IV. ZA­BYT­KI WIER­SZO­WA­NE 336.

– Pie­śni naj­daw­niej­sze. Pieśń "Bo­gu­ro­dzi­ca" 338. – Do­dat­ki do "Bo­gu­ro­dzi­cy". "Nas dla wstał zmar­twych", "Cie­bie dla czło­wie­cze" i inne zwrot­ki 369. – "Chry­stus zmar­twych­wstał je" 381. – "Przez twe świę­te zmar­twych­wsta­nie", "We­so­ły nam dzień na­stał" 384. – "Je­zus Chry­stus Bog-czło­wiek" 385. – "Ma­rya czy­sta dzie­wi­ce" 389. – "Po­słał przez anio­ły" 391.

WIEK XV.

Pie­śni: "Wsze­go świa­ta wszy­tek lud" 394. – "Bóg wszech­mo­gą­cy". "Wi­taj miły Jezu Chry­ste" 395. – "Zdrów bądź kró­lu an­giel­ski" 396. – "Sta­łać się rzecz wiel­mi dziw­na" 397. – "Jezu Chry­ste na­sza ra­dość" 398. – "Wi­taj miłe świę­te cia­ło" 899. – Pieśń o św. Do­ro­cie 400. – Kan­cy­onał Prze­worsz­czy­ka: "Zdra­wa go­spo­dze tni­lo­sty". "Z śmier­ci wstał ni­nie" 401. – "Chry­stus się nam na­ro­dził". "Chry­stus pan dzi­siaj zmar­twych­wstał" 402. – Pie­śni ły­so­gór­skie 403. – "Po­słu­chaj­cie bra­cia miła" 405. – "Ra­do­ści wam po­wia­dam" 407. – "Moc­ne bo­skie ta­jem­no­ści" 408. – "Zdro­waś kro­lew­no wy­bor­na" 411. – "O cia­ło Boga ży­we­go". "Bog ociec i ty syn jego" 412. – "An­giel­ski chle­bie po­wi­taj". Ro­tu­ła ko­lę­do­wa 413. – "Pan­na Pana po­ro­dzi­ła". "Nuż wy biel­scy pa­no­wie". "Me­sy­asz wier­ny Chry­stus nasz". "Sta­ła się nam no­wi­na" 414. – "Ma­rya pan­no czy­sta". "Zdro­wa bądź na­święt­sza kro­lew­no" 415. – "Daj nam pan­no spo­mo­że­ni". "Po­zdro­wie­nie to jest pir­we" 416. – "An­gie­li słod­ko śpie­wa­li". "O nad­roż­szy kwiat­ku" 417. – "Zdro­waś gwiaz­do mor­ska". "Kro­lew­no nie­bie­ska". "Ma­rya pan­no szla­chet­na" 418. – "O prze­na­sław­niej­sza pan­no czy­sta". "Po­móż mi świę­ty Du­sze" 420. – "Przy­dzi Du­sze świę­ty k nam" 421. – "Przy­dzi k nam świę­ty Du­sze". "Po­pro­śmy świę­te­go Du­cha". "Du­sze świę­ty za­wi­taj k nam" 422. – "Świę­ty Du­sze za­wi­taj k nam". "O krzy­żu na­święt­szy bądź po­sdro­wion". Żoł­tarz Je­zu­sów: "Je­zu­sa Ju­dasz przedał" 423. – "Anna świę­ta i na­boż­na". "O Anno pani szla­chet­na" 426. – Zwrot­ki do­da­ne do Bo­gu­ro­dzi­cy z we­zwa­nia­mi do świę­tych. "Chwa­ła to­bie go­spo­dzi­nie" 427. – Do św. Sta­ni­sła­wa, Flo­ry­ana i Ber­nar­dy­na 428. – Wier­sze re­li­gij­ne i świec­kie. Sło­ta: "Go­spod­nie da mi to wie­dzieć" 428. – Le­gen­da o św. Alek­sym 430. – Pie­śni San­do­mie­rza­ni­na 432. Dy­alog mi­strza Po­li­kar­pa ze śmier­cią 434. – Skar­ga umie­ra­ją­ce­go 439. – "Oto usta już za­mknio­na". Ję­drzej Gał­ka z Do­bczy­na 441. – Sa­ty­ra na le­ni­wych chło­pów 442. – Pieśń o za­bi­ciu An­drze­ja Ten­czyń­skie­go 443. – Wiersz mi­ło­sny: "Daw­nom zwie­dzał cu­dze stro­ny" 444. – Hu­mo­ry­sty­ka wier­szo­wa­na i inne drob­ne wier­sze 445. – Wier­sze mne­mo­tech­nicz­ne. De­ka­lo­gi 447. – Wa­run­ki do­brej spo­wie­dzi. Prze­pi­sy peł­nie­nia uczyn­ków mi­ło­sier­nych. Wstęp do spo­wie­dzi. No­ta­ty ka­len­da­rzo­we 451. – Cy­zy­oja­nus 452. – Al­fa­bet Par­ko­sza. For­ma wier­szo­wa­nych utwo­rów 453.

WIEK XVI.

Pie­śni. "Je­zus Chry­stus Bóg-czło­wiek ". "Ar­cha­nio­ła po­słał" 456. – "Jezu Kry­ste krzy­żo­wa­ny". "Dzię­kuj­my wszyc­cy" 457. – Zbiór po­cząt­ko­wych zwro­tek pie­śni roz­ma­itych 458. – Zbiór Kra­siń­skich: "Anna nie­wia­sta nie­płod­na". "Już się an­gie­li wie­sie­lą" 459. – "Ja­sne Kry­sto­wo ob­li­cze". "Jezu zba­wi­cie­lu ludz­ki". "Au­gu­stus kie­dy kró­lo­wał". "Chry­stus się na­ro­dził". "Kie­dy król He­rod kró­lo­wał". "Chry­stus zmar­twych­wstał jest" 460. – Pie­śni w "Szczy­cie dusz­nym" 461. – Pieśń ku pięt­na­stu świę­tym po­moc­ni­kom. Pie­śni w dzie­le Ope­cia 462. – "Dzie­cię się nam na­ro­dzi­ło". Pie­śni w mo­dli­tew­ni­ku

Pta­szyc­kie­go. "Mą­drość ojca wszech­moc­ne­go". "Racz uka­zać mie­ły pa­nie". Pie­śni w Ko­me­dyi o mię­so­pu­ście 465. – "Jezu miły oto ja dziś". "Zdro­waś ot anio­ła po­zdro­wie­nie wzię­ła" 466. – "Pła­czy dzi­sia du­szo wszel­ka". "O krzy­żu świę­ty bądź po­zdro­wion", "Bądź wie­sio­ła pan­no Ma­ryo". "Anna ma­tro­na świę­ta". "Wszech­mo­gą­cy nasz pa­nie" 467. – "Dzień gnie­wu, dzień no­wi­ny". O św. Jo­pie., 0 Ma­rya kwiat­ku pa­nień­ski" 468. – O św. Krzysz­to­fo­rze. "Chwa­ła, sła­wa, wszel­ka cześć". "Przez twe miła pan­no po­zdro­wie­nie" 469. – Kan­cy­ona­ły: Kór­nic­ki i Czar­to­ry­skich 470. – Wier­sze re­li­gij­ne i świec­kie. Bier­na­ta z Lu­bli­na. Ezop 479. – Dja­log Pa­li­nu­ra z Cha­ro­nem 482. – Pro­stych lu­dzi w wie­rze nan­ka. Ko­me­dya o mię­so­pu­ście. Lo­che­ra Sad Pa­ry­sów 484. – Dy­alog Do­mi­ni­kań­ski z 1533 r. 486. – Wier­szy­ki za­le­ca­ją­ce lub po­boż­ne 487. – Wier­sze przy­god­ne. Sta­ni­sław Kle­ry­ka kró­lew­ski: O po­wyz­sze­niu Zyg­mun­ta Au­gu­sta 488. – Na we­se­le kro­lew­ny Iza­bel­le 489. – Ku czci Je­ro­ni­mo­wi z Ła­ska 490. – o wzię­ciu Budy przez Tur­ków 491. – Księ­gi pro­bo­wa­ne przez dok­to­ry. Wier­sze póź­niej­sze 492. – Pieśń o pru­skiej po­raż­ce i inne 494. – Utwo­ry za­gi­nio­ne 495. – Wier­sze mne­mo­tech­nicz­ne. De­ka­lo­gi 496. – Pieśń Ber­nar­dyń­ska 497. – Prze­pi­sy le­kar­skie 498. – My­me­ra do­bre­go zdro­wia rzą­dze­nie, wiersz o za­cho­wa­niu się w to­wa­rzy­stwie i Ka­to­no­we wier­sze oby­czaj­ne 499. – Za­koń­cze­nie 500.

DO­DAT­KI I UZU­PEŁ­NIE­NIA.

Re­ces gra­nicz­ny 511. – Glo­sy w rp… war­szaw­skim 6 3/13, w "Rocz­ni­ku Kra­kow­skim" XVI, w rp. Pet. Łac. I, Q, 82 512, – Pet. Łac. XVII, Q, 1 514. – Pet. Łac. I, O, 32 515. – Pet. Łac. I, O, 29 517. – Pet. Łac. II, Q. 405 i I, F, 210 518. – Pet. Łac. I, F, 8 519. – Pet. Łac. 1, F, 45. Rp… bibl… w Wil­nie Nr. 4 520. – Rp. Kra­siń­skich 521. – Ep… uni­wer­sy­te­tu War­szaw­skie­go 7 3/16 523. – Rp… tej­że bi­blio­te­ki 1 6/2,. Rp. Ar­chi­wum w Wil­nie 20, 010 z za­pi­ska­mi chełm­skie­mi i hru­bie­szow­skie­mi 524. – Pot. Łac. II, F, 191 525. – Ra­chun­ki dwo­ru kró­le­wi­cza Zyg­mun­ta Au­gu­sta 530. – Mo­dli­twy. "O Ma­ria nos vir­gi­nurn" 530. – "O Ma­rya mat­ko Kry­stu­so­wa". "Ma­rya mat­ko boża" 531. – Re­gu­le iu­ris 532. – Opis P. Ma­ryi 534. – Wi­dze­nie św. Paw­ła i glo­sy 535. – Frag­ment za­pi­sek kra­kow­skich z 1396 r. Za­pi­ski lu­bel­skie 537. – Koty przy­siąg urzęd­ni­ków miej­skich 539. – Skar­ga o oszczer­stwo 540. – "Le­ga­cio" z 1503 r. 541. – List mi­ło­sny 544. – List kró­lew­ny Iza­bel­li 545. – Pie­śni: "Nas dla wstał zmar­twych" 545. – "Cie­bie dla czło­wie­cze". "Je­zus Chry­stus Bog-czło­wiek" 546. – "Ar­cha­nio­ła po­słał" 547. – "Jezu Kry­ste krzy­żo­wa­ny" 548. – "Ma w to wie­rzyć" 550. – "Le­kar­stwo jeat du­szy na­szy". "Chry­stus zwo­le­ni­kom ze­słał" 551. – "Pła­czy dzi­sia du­szo wszel­ka" 552. – "O krzy­żu świę­ty bądź po­zdro­wion" 553.

SPIS SKRÓ­CEŃ.

AGZ = Akta grodz­kie i ziem­skie z ar­chi­wum Ber­nar­dyń­skie­go we Lwo­wie, p… str. 17.

Arch. Kom. Hist. = Ar­chi­wum Ko­mi­syi Hi­sto­rycz­nej Aka­de­mii Umie­jęt­no­ści w Kra­ko­wie.

Arch. Kom. Prawn. = Ar­chi­wum Ko­mi­syi Praw­ni­czej tej­że Aka­de­mii.

Bibl. Warsz. = Bi­blio­te­ka War­szaw­ska.

Bpp. = Bi­blio­te­ka pi­sa­rzów pol­skich, wy­da­wa­na przez Aka­de­mię Umie­jęt­no­ści w Kra­ko­wie.

Briick­ner Dz. Lit. Pols. = Dzie­je Li­te­ra­tu­ry Pol­skiej, 2 t. War­sza­wa 1903; Lit. Rai. = Li­te­ra­tu­ra Re­li­gij­na w Pol­sce śre­dnio­wiecz­nej, 3 t. War­sza­wa 1902 – 4.

BZ = Bi­blia kró­lo­wej Zo­fii ( sza­ro­spa­tac­ka), p… str. 179.

Dod. = Ma­cie­jow­ski. Do­dat­ki do "Pi­śmien­nic­twa pol­skie­go", p… str. 1.

Pl = Psał­terz Flo­ry­ań­ski, p… str. 158.

JA = Ar­chiv für sla­vi­sche Phi­lo­lo­gie, he­raus­geg… v. Ja­gić, p… str. 5.

Kl… altp. Te­ite = Ka­łuż­niac­ki. "Kle­ine­re alt­pol­ni­sche Te­xte", Wien 1882.

Kod. Maz. = Ko­deks Ma­zo­wiec­ki, p… str. 14.

Kod. Mp. = Ko­deks Ma­ło­pol­ski, p… str. 14.

Kod. Wp. = Ko­deks Wiel­ko­pol­ski (Za­krzew­skie­go i Pie­ko­si­ńa­kie­go), p… str. 14.

MMAe = Mo­nu­men­ta Me­dii Aevi, p… str. 4.

MPH. = Mo­nu­men­ta Po­lo­niae Hi­sto­ri­ca, p… str. 10.

MPKJ. = Ma­te­ry­ały i Pra­ce Ko­mi­syi Ję­zy­ko­wej Aka­de­mii Umie­jęt­no­śei w Kra­ko­wie, p… str. 5.

Pam. Lit. = Pa­mięt­nik Li­te­rac­ki, cza­so­pi­smo kwar­tal­ne, wy­da­wa­ne we Lwo­wie od r. 1902.

Poln. Dircht. = Bo­bow­ski. "Die po­lni­sc­ne Dich­tung des XV Jahr­hun­derts. I, Ma­rien­ge­dieh­te", Bre­slau 1883.

Pr. Fil. = Pra­ce Fi­lo­lo­gicz­ne, p… str. 5.

Rozpr. = Roz­pra­wy wy­dzia­łu fi­lo­lo­gicz­ne­go Aka­de­mii Umie­jęt­no­ści w Kra­ko­wie, p… str. 3.

Rozpr. hist. = Roz­pra­wy wy­dzia­łu hi­sto­ry­ezno-fi­lo­zo­ficz­ne­go tej­że Aka­de­mii.

Sipr. Kom. Jęz. = Spra­woz­da­nia Ko­mi­syi Ję­zy­ko­wej Aka­de­mii Umie­jęt­no­ści, p… str. 4.

Stppp. = Sta­ro­daw­ne pra­wa pol­skie­go po­mni­ki, p… str. 17.

Zby­tecz­nem by­ło­by ob­szer­nie uza­sad­niać po­trze­bę wy­da­nia no­we­go prze­glą­du ję­zy­ko­wych za­byt­ków sta­ro­pol­skich. Wy­stą­pi­ła ona przy gro­ma­dze­niu ma­te­ry­ałów do słow­ni­ka sta­ro­pol­skie­go, gdyż bez uło­że­nia ka­ta­lo­gu za­byt­ków nie­po­dob­na by było się zo­ry­en­to­wać, czy nie po­mi­nię­to cze­go, co do słow­ni­ka wcią­gnąć na­le­ża­ło. Pra­ca więc ni­niej­sza jest nie­ja­ko przy­go­to­wa­niem ko­niecz­nem do słow­ni­ka sta­ro­pol­skie­go. Ale nie to tył­ku uspra­wie­dli­wia jej wy­da­nie.

Do­tych­cza­so­we stu­dya nad za­byt­ka­mi sta­ro­pol­skie­mi dzie­lą się na dwie gru­py: jed­ną z nich sta­no­wią opra­co­wa­nia cząst­ko­we, po­świę­co­ne za­byt­kom po­je­dyn­czym lub ich… gru­pom, a jest ich ilość znacz­na i wszyst­kie są po naj­więk­szej czę­ści po­roz­pra­sza­ne po wie­lu wy­daw­nic­twach zbio­ro­wych i po cza­so­pi­smach. Skom­ple­to­wa­nie li­te­ra­tu­ry na­uko­wej, do­ty­czą­cej ja­kie­goś za­byt­ku lub ich gru­py jest wo­bec tego bar­dzo trud­ne. Dru­gą gru­pę, bar­dzo nie­licz­ną, sta­no­wią opra­co­wa­nia ogól­ne, z któ­rych naj­póź­niej­sze, naj­lep­sze i naj­kom­plet­niej­sze wy­szło z pod pió­ra Neh­rin­ga p… t. " Alt­pol­ni­sche Sprach­denk­ma­ler" wy­da­ne w Ber­li­nie r. 1886. Na­wet w tym wy­pad­ku, gdy­by ono dziś nie po­trze­bo­wa­ło uzu­peł­nień, mie­li­by­śmy pra­wo żą­dać, aby nam dano do ręki ta­kąż książ­kę, po pol­sku pi­sa­ną. Dzie­ło nie­miec­kie ze wzglę­du na ję­zyk obcy nie może zy­skać so­bie tak sze­ro­kie­go roz­po­wszech­nie­nia w śro­do­wi­sku pol­skiem, jak książ­ka pol­ska. Dla­te­go też pra­ca Neh­rin­ga, choć przez dłu­gi prze­ciąg cza­su była je­dy­ną w tym za­kre­sie, nie roz­cho­dzi­ła się tak szyb­ko, jak­by to się sta­ło z książ­ką pol­ską.

Nad­to w tych ostat­nich bliz­ko trzy­dzie­stu la­tach ba­da­no za­so­by rę­ko­pi­śmien­ne po bi­blio­te­kach, od­kry­wa­no i wy­da­wa­no nowe za­byt­ki ję­zy­ko­we, prze­dru­ko­wy­wa­no w po­praw­niej­szej for­mie inne, ogła­sza­no świe­że nad nie­mi ba­da­nia i tym spo­so­bem bar­dzo wzbo­ga­co­no i in­wen­tarz tych za­byt­ków, i na­sze o ich war­to­ści ję­zy­ko­wej, a nie­kie­dy i li­te­rac­kiej po­glą­dy. Książ­ka Neh­rin­ga nie za­do­wal­nia już na­szych po­trzeb, jak w cza­sie jej wy­da­nia nie zado – wal­niał już ani Ma­cie­jow­ski, ani Wisz­niew­ski. W nie­któ­rych też za­gad­nie­niach, zwią­za­nych z dzie­ja­mi daw­nych za­byt­ków pol­skich zmie­nił się i spo­sób za­pa­try­wa­nia czy to na ich wiek, czy na ich zna­cze­nie hi­sto­rycz­ne. Trze­ba było albo zro­bić ob­szer­ne uzu­peł­nie­nie do książ­ki Neh­rin­ga, albo wszyst­ko opra­co­wać na nowo.

Wy­braw­szy tę dru­gą dro­gę, trzy­ma­li­śmy się w ukła­dzie ma­te­ry­ału tak do­sko­na­łe­go wzo­ru, jaki nam po­zo­sta­wił Neh­ring. Zmia­ny nie­któ­re wy­wo­ła­ne zo­sta­ły przedew­szyst­kiem przez to… że nie­tyl­ko dla po­trzeb słow­ni­ka sta­ro­pol­skie­go, ale i dla in­nych wzglę­dów prze­su­nę­li­śmy gra­ni­cę chro­no­lo­gicz­ną roz­pa­try­wa­nych za­byt­ków do r. 1543, t… j… do chwi­li na­ro­dzin wiel­kiej li­te­ra­tu­ry pol­skiej. In­a­czej mię­dzy r. 1500 a 1543 po­zo­sta­ła­by luka, gdyż ogól­ne hi­sto­rye li­te­ra­tu­ry tym okre­sem mało się zaj­mu­ją. Wsku­tek tego prze­su­nię­cia daty część pierw­sza książ­ki, po­świę­co­na za­byt­kom, za­li­czo­nym przez Neh­rin­ga do pro­zy, przy­gnia­ta­ła­by swo­im ogro­mem część dru­gą, w któ­rej mia­ły­by się roz­pa­try­wać za­byt­ki wier­szo­wa­ne. Tak­że i z in­nych wzglę­dów wy­da­ło się do­god­niej­szem zro­bić wię­cej po­dzia­łów i do pro­zy za­li­czyć tyl­ko to, co w ści­słem zna­cze­niu temu po­ję­ciu od­po­wia­da. Stąd po­wsta­ły dzia­ły aż czte­ry: je­den dla glos i wy­ra­zów od­dziel­nych, dru­gi dla gra­ma­tyk, roz­mó­wek i słow­ni­ków, trze­ci dla pro­zy wła­ści­wej, czwar­ty dla wier­szy. Układ przed­sta­wie­nia za­byt­ków wier­szo­wa­nych sta­ra­li­śmy się uza­sad­nić na str. 336 – 8.

Jako głów­ne za­da­nie po­sta­wi­li­śmy so­bie dać zu­peł­ne ze­sta­wie­nie bi­blio­gra­ficz­ne za­byt­ków, zwłasz­cza po­czy­na­jąc od wie­ku XIV. Po­mi­mo ca­łej pil­no­ści, na jaką nas stać było, nie­wąt­pli­wie znaj­dzie się jesz­cze nie­jed­na rzecz opusz­czo­na. Dla cza­sów wcze­śniej­szych wska­za­li­śmy tyl­ko głów­niej­sze lub ob­fit­sze źró­dła, tu­taj bo­wiem po­szu­ki­wa­cze naj­daw­niej za­pi­sa­nych nazw miej­sco­wych i imion ludz­kich znaj­dą zu­peł­nie wy­star­cza­ją­ce wska­zów­ki w "Bi­blio­gra­fii hi­sto­ryi pol­skiej" prof. Fin­kla; wy­li­cze­nie zaś tego ma­te­ry­ału w ca­łym jego za­kre­sie by­ło­by tyl­ko po­wtó­rze­niem nie­któ­rych dzia­łów tej "Bi­blio­gra­fii".

Oprócz ob­szer­ne­go spi­su rze­czy, za­stę­pu­ją­ce­go in­deks rze­czo­wy, da­li­śmy tyl­ko dwa in­dek­sy, któ­re wy­da­ły się nam naj­waź­niej­sze­mi in­deks rę­ko­pi­sów oraz spis al­fa­be­tycz­ny imion z wy­klu­cze­niem na­zwisk au­to­rów, któ­rzy ba­da­niem za­byt­ków się zaj­mo­wa­li.DZIE­ŁA I WY­DAW­NIC­TWA ZBIO­RO­WE.

Za­byt­ki sta­ro­pol­skie i ob­szer­niej­sze wia­do­mo­ści o nich ogła­sza­no bądź to od­dziel­nie, bądź też w wy­daw­nic­twach pe­ry­odycz­nych lub in­nych, ma­ją­cych ogól­niej­szy cha­rak­ter. Z tych waż­niej­sze są na­stę­pu­ją­ce:

V X. Ju­szyń­skie­go "Dyk­cy­onarz po­etów pol­skich", 2 tomy, War­sza­wa 1820. Tu ogło­szo­no wy­jąt­ki z naj­daw­niej­szych kan­cy­ona­łów pol­skich, mię­dzy in­ne­mi z za­gi­nio­ne­go Kan­cy­ona­łu Prze­wor­sze­zy­ka ( 1435). Je­den tyl­ko utwór po­da­no tu w pi­sow­ni ory­gi­na­łu i to z błę­da­mi, inne – w pi­sow­ni zmo­der­ni­zo­wa­nej nie­kry­tycz­nie.

Ra­ko­wiec­ki: "Praw­da ru­ska" 2 tomy, War­sza­wa 1822, mia­no­wi­cie w II to­mie w roz­dzia­le p… t. "Rys hi­sto­rycz­ny sta­nu ję­zy­ka sło­wiań­skie­go i pol­skie­go" przy­to­czył tek­sty sta­ro­pol­skie w ca­ło­ści lub wy­jąt­kach ( mię­dzy in­ne­mi n… p… pieśń o Wi­kle­fie z XV w.).

Le­le­wel: "Ksiąg bi­blio­gra­ficz­nych dwo­je" 2 tomy, Wil­no 1823 – 1826, po­da­je tek­sty sta­ro­pol­skie, wy­ję­te z rę­ko­pi­sów ła­ciń­skich i no­tu­je wia­do­mo­ści o in­nych po­dob­nych za­byt­kach. Wisz­niew­ski: "Hi­sto­rya li­te­ra­tu­ry pol­skiej t. 10, War­sza­wa r. 1840 – 1857 ogło­sił w to­mie V Or­ty­le Mag­de­bur­skie we­dług ko­pii rę­ko­pi­śmien­nej z r. 1501, oraz nie­któ­re inne tek­sty, już daw­niej dru­ko­wa­ne.

Ma­cie­jow­ski wy­dru­ko­wał sze­reg tek­stów waż­nych w pra­cach: "Pa­mięt­ni­ki o dzie­jach, pi­śmien­nic­twie i pra­wo­daw­stwie Sło­wian" r. 1839; "Do­dat­ki" do "Pi­śmien­nic­twa pol­skie­go" War­sza­wa 1851 – 1852, a wresz­cie w VI to­mie Hi­sto­ryi pra­wo­dawstw sło­wiań­skich wyd. II, War­sza­wa 1858. ( W II to­mie "Pa­mięt­ni­ków" krót­kie na­pi­sy z koń­ca XIV w. i utwo­ry wier­szo­wa­ne z wie­ku

Za­byt­ki ję­zy­ka pol­skie­go. *

XV. W "Do­dat­kach" naj­roz­ma­it­sze nie upo­rząd­ko­wa­ne we­dług chro­no­lo­gii ani tre­ści za­byt­ki pi­śmien­nic­twa, szcze­gól­nie re­li­gij­ne­go: pa­cierz, dzie­się­cio­ro, ułam­ki ka­zań, pie­śni, le­gen­dy itp. W VI to­mie "Hi­sto­ryi pra­wo­dawstw sło­wiań­skich" wy­pi­sy z ksiąg są­do­wych, ze sta­tu­tów, z naj­star­szych dy­plo­ma­tów, z akt ziem­skich; głów­nie są tu tek­sty ła­ciń­skie z wy­ra­za­mi pol­skie­mi, a tak­że nie­co pol­skich za­pi­sek są­do­wych z XVI wie­ku.

Mniej­sze mają zna­cze­nie z wy­daw­nictw daw­niej­szych:

"Bi­blio­te­ka War­szaw­ska", gdzie zrzad­ka tra­fia­ją się tek­sty sta­ro­pol­skie, jak to w r. 1843. III; 1866, I; 1874, III; 1883, I. Tu tak­że ar­ty­ku­ły Brück­ne­ra o za­byt­kach sta­ro­pol­skich z wy­pi­sa­mi tek­stów n… p. 1893, III i t… d.

Wój­cic­kie­go: "Bi­blio­te­ka sta­ro­żyt­nych pi­sa­rzów pol­skich" 6 to­mów, War­sza­wa 1840, II wy­da­nie z r. 1854, za­wie­ra tyl­ko nie­wie­le i to póź­niej­szych tek­stów sta­ro­pol­skich.

Po­pliń­ski: "Nowe wy­pi­sy pol­skie" Część II, Lis­sa 1858. Umiesz­czo­no tu tek­sty z w. XIV i XV w bar­dzo ma­leń­kiej ilo­ści.

"Wy­pi­sy pol­skie dla użyt­ku klas wyż­szych w e… k… szko­łach gim­na­zy­al­nych" Tom I, Lwów 1857. Są tu tek­sty sta­ro­pol­skie w zmo­der­ni­zo­wa­nej pi­sow­ni, mię­dzy in­ne­mi "Wy­rok wo­je­wo­dy lwow­skie­go z r. 1400".

Kon­stan­ty Mał­kow­ski: "Prze­gląd naj­daw­niej­szych po­mni­ków ję­zy­ka pol­skie­go" War­sza­wa 1872. Tek­sty wy­dru­ko­wa­no tu z błę­da­mi, teo­re­tycz­ne zaś po­glą­dy Mał­kow­skie­go na prze­szłość ję­zy­ka pol­skie­go i wy­two­rze­nie się ję­zy­ka li­te­rac­kie­go nie wy­trzy­mu­ją kry­ty­ki na­uko­wej.

Wszyst­kie po­wyż­sze wy­daw­nic­twa mają wspól­ną wadę, że nie są w do­sta­tecz­nym stop­niu ści­słe i kry­tycz­ne. Mia­ły to być" wpraw­dzie dru­ko­wa­ne po naj­więk­szej czę­ści dy­plo­ma­tycz­ne ko­pie rę­ko­pi­sów z za­cho­wa­niem wszyst­kich wła­ści­wo­ści daw­nej pi­sow­ni, ale nie ro­bio­no dość uważ­nie ko­rek­ty, czę­sto źle rę­ko­pis czy­ta­no, nie za­zna­cza­no błę­dów sa­me­go ory­gi­na­łu, sło­wem dziś czę­sto nie­wia­do­mo, kto się w pew­nem miej­scu po­my­lił: pi­sarz śre­dnio­wiecz­ny czy no­wo­cze­sny wy­daw­ca, a gdy tra­fi się ja­kaś mniej zwy­kła for­ma ję­zy­ko­wa, za­wsze ro­dzi się po­dej­rze­nie, że nie­ści­śle zo­sta­ła od­czy­ta­na. Po czę­ści to samo moż­na po­wie­dzieć i o póź­niej­szych nie­któ­rych wy­daw­nic­twach, zwłasz­cza do­ko­ny­wa­nych przez nie­fi­lo­lo­gów.

Wię­cej od­po­wia­da­ją wy­ma­ga­niom fi­lo­lo­gicz­nym tek­sty, ogło­szo­ne w na­stę­pu­ją­cych wy­daw­nic­twach:

Roz­pra­wy wy­dzia­łu fi­lo­lo­gicz­ne­go Aka­de­mii Umie­jęt­no­ści w Kra­ko­wie; Tomy: I Szuj­ski: "Trzy za­byt­ki ję­zy­ka pol­skie­go", Klu­czyc­ki: "Epi­sto­ła św. Ber­nar­da", III Ce­li­chow­ski: "Dwa nie­zna­ne za­byt­ki", IV Wi­słoc­ki: "Le­gen­da o św. Alek­sym", VII Ka­li­na: "Ar­ty­ku­ły pra­wa mag­de­bur­skie­go", X Wi­słoc­ki: "Pieśń ber­nar­dyń­ska", XI Ha­nusz: "O książ­ce do na­bo­żeń­stwa Zyg­mun­ta I", XIII Ma­li­now­ski: "Tekst pol­ski 8a­lve Re­gi­na", Bruch­nal­ski: "Pieśń: pro­za o umar­łych", Men­cik: "Pieśń ko­ściel­na" ( do Du­cha św.), XVI, XXII i XXIIL Brück­ner: "Śre­dnio­wiecz­na po­ezya ła­ciń­ska w Pol­sce". Mnó­stwo glos pol­skich wzbo­ga­ca­ją­cych zna­ko­mi­cie słow­nik śre­dnio­wiecz­nej pol­sz­czy­zny. XIX Bo­bow­ski: "Pol­skie pie­śni ka­to­lic­kie od naj­daw­niej­szych cza­sów do koń­ca XVI w. ". Więk­szość pie­śni śre­dnio­wiecz­nych już była wcze­śniej ogło­szo­na dru­kiem. XXII Ma­li­now­ski: "Ewan­ge­lia św. Ma­te­usza. Ka­za­nie na dzień wszech świę­tych". Ma­li­now­ski: "Glo­sy pol­skie w kil­ku rę­ko­pi­sach… w Pra­dze". Ma­li­now­ski: "Glo­sy pol­skie w rp…. Osso­liń­skich". XXIII Krćek: "Mo­dli­twa przed przy­ję­ciem Cia­ła bo­że­go". XXIV i XXV Brück­ner: "Ka­za­nia śre­dnio­wiecz­ne". Ze­bra­ny tu ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy jest tak samo waż­ny, jak w "Po­ezyi ła­ciń­skiej ". XXV Neh­ring: "Ka­za­nia Gnieź­nień­skie". " Brück­ner: "Drob­ne za­byt­ki ję­zy­ka pol­skie­go". Część II te­goż sa­me­go w t. XXXIII. " XXVIII Ma­li­now­ski: "Za­by­tek ję­zy­ka pol­skie­go z pocz… w. XVI". Ksią­żecz­ka do spo­wie­dzi Ja­dwi­gi cór­ki Zyg­mun­ta I. Brück­ner: "Apo­kry­fy śre­dnio­wiecz­ne" I. Część II w to­mie XL, gdzie są wy­jąt­ki z "Roz­my­śla­nia" prze­my­skie­go, wy­da­ne­go po­tem w ca­ło­ści w Bi­blio­te­ce pi­sa­rzów pol­skich Nr. 54, oraz ze "Spra­wy Chę­do­giej" i "Roz­my­śla­nia o bo­żym umę­cze­niu"; tak­że Mo­dli­twa i glo­sy. XXXIV Brück­ner: "Ezo­py pol­skie". Wy­jąt­ki z "Ezo­pa" Ber­nar­da Lu­bel­czy­ka. Za­by­tek ten w ca­ło­ści wy­dał Ign. Chrza­now­ski w Bpp. Nr. 55. XXXVIII Brück­ner: "Przy­czyn­ki do słow­nic­twa pol­skie­go". XLVII Brück­ner: "Przy­czyn­ki do dzie­jów ję­zy­ka pol­skie­go.

W in­nych wy­daw­nic­twach Aka­de­mii Umie­jęt­no­ści:

Ar­chi­wum ko­mi­syi hi­sto­rycz­nej: T. III pra­ce: Po­tkań­skie­go, Ula­now­skie­go, Bier­nac­kie­go; IV Ula­now­skie­ge: "Do­ku­men­ty ku­jaw­skie"; V Ula­now­skie­go: "Prak­ty­ka są­do­wa w spra­wach mał­żeń­skich". VI Ula­now­skie­go: "Akta ka­pi­tuł", ogła­sza­ne na­stęp­nie tak­że w in­nych wy­daw­nic­twach Aka­de­mii ( p… ni­żej). Nie­któ­re też drob­ne tek­sty w ar­ty­ku­le Blu­men­sto­ka. W to­mie VIII glo­sy pol­skie w tek­stach ogło­szo­nych przez Le­wic­kie­go i Pie­ko­siń­skie­go.

Ar­chi­wum ko­mi­syi praw­ni­czej: Tom I wy­peł­nio­ny pra­ca­mi Ula­now­skie­go za­wie­ra dość licz­ne glo­sy pol­skie. Tom III obej­mu­je tłu­ma­cze­nia pol­skie sta­tu­tów ziem­skich we­dług 6 rę­ko­pi­sów wy­da­ne przez Pie­ko­siń­skie­go. W to­mie V zno­wu glo­sy w tek­stach ła­ciń­skich ogło­szo­nych przez Ula­now­skie­go i Bal­ze­ra. W VII póź­ny, bo z koń­ca w. XVI ale pod wzglę­dem ję­zy­ko­wym cie­ka­wy Sta­tut li­tew­ski ogło­szo­ny przez Pie­ko­siń­skie­go. W czę­ści I tomu VIII znaj­du­ją się wy­da­ne przez Pie­ko­siń­skie­go: Tłu­ma­cze­nie pol­skie sta­tu­tów Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go i Sta­tu­tu wa­rec­kie­go z rę­ko­pi­su Szcza­wiń­skie­go. Wa­rec­kie roty przy­siąg oraz ła­ciń­skie z glo­sa­mi pol­skie­mi san­do­mier­skie za­pi­ski są­do­we. W to­mie IX wy­ra­zy pol­skie w ak­tach ła­ciń­skich XV i XVI w. wy­da­nych i opra­co­wa­nych przez Ku­trze­bę.

"Mo­nu­men­ta me­dii aevi hi­sto­ri­ca, res ge­stas Po­lo­niae il­lu­stran­tia" wyd. przez Aka­de­mię Umie­jęt­no­ści: T. I i VIII. Ko­deks dy­plo­ma­tycz­ny Ka­te­dry kra­kow­skiej wyd. Pie­ko­siń­ski; tom

II ko­deks li­stów z XV w. wyd. So­ko­łow­ski i Szuj­ski; t. XII i XIV toż wyd. Le­wic­ki; t. III, IX, X i XVII Ko­deks Ma­ło­pol­ski wyd. Pie­ko­siń­ski; t. IV Naj­star­sze Księ­gi mia­sta Kra­ko­wa, wyd. Pie­ko­siń­ski i Szuj­ski. T. V i VII Ko­deks dy­plo­ma­tycz­ny mia­sta Kra­ko­wa, wyd. Pie­ko­siń­ski. T. XIII, XVI i XVIII Akta ka­pi­tuł i są­dów bi­sku­pich wyd. Ula­now­ski; t. XV Ra­chun­ki dwo­ru kró­la Wła­dy­sła­wa Ja­gieł­ły i kró­lo­wej Ja­dwi­gi, wyd. Pie­ko­siń­ski. W księ­dze cie­ka­we glo­sy, sta­no­wią­ce waż­ny ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy.

Mniej­sze mają zna­cze­nie "Akta hi­sto­rycz­ne" po­nie­waż w nich za­wie­ra­ją się tek­sty nie star­sze nad rok 1508. Je­dy­nie nie­co cie­kaw­szy ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy w po­sta­ci glos znaj­du­je się w to­mie XIII, gdzie Ula­now­ski ogło­sił I Część akt ka­pi­tuł z w. XVI ( od r. 1519).

Bar­dzo waż­ne są wy­daw­nic­twa, ogło­szo­ne w "Spra­woz­da­niach ko­mi­syi ję­zy­ko­wej" a mia­no­wi­cie w t. I pra­ce: Wi­słoc­kie­go, Cho­men­tow­skie­go. Se­re­dyń­skie­go i Ma­li­now­skie­go; w t.

III Wierz­bow­skie­go, Wi­słoc­kie­go, Ula­now­skie­go i Po­lkow­skie­go; w IV Jung­fe­ra ( słow­ni­czek do kro­ni­ki Chwal­czew­skie­go); w V Lu­bi­cza ( Ło­pa­ciń­skie­go) i By stro­nią.

W "Ma­te­ry­ałach i pra­cach ko­mi­syi ję­zy­ko­wej" w to­mie I znaj­du­je­my śre­dnio­wiecz­ny ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy, ogło­szo­ny przez Ce­li­chow­skie­go i Roz­wa­dow­skie­go; w to­mie II Bau­do­uina de Co­ur­te­nay, Czay­kow­skie­go i Ło­sia; w t. V Roz­wa­dow­skie­go: Bul­la r. 1136; t. VI Ło­sia Mam­mo­trekt 1471 r. i dwa tek­sty sta­ro­pol­skie.

Wresz­cie zrzad­ka tra­fia się ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy w "Spra­woz­da­niach ko­mi­syi do ba­da­nia hi­sto­ryi sztu­ki w Pol­sce", a mia­no­wi­cie T. III zesz. II ( J. Za­krzew­ski), tom IV zesz. II ( Pie­ko­siń­ski) tom VIII zesz. I i II, szpal­ta CLV – CLXI ( My­ciel­ski).

Pra­ce Fi­lo­lo­gicz­ne wy­da­wa­ne przez J. Bau­do­uina de

Co­ur­te­nay, J. Kar­ło­wi­cza, A. A. Kryń­skie­go i L. "Ma­li­now­skie­go w War­sza­wie od… r. 18. 85, I. Kryń­ski: "Po­wieść o pa­pie­żu Urba­nie". Przy­bo­row­ski: "Ury­wek ka­zań dla mło­dzie­ży". By­stroń: "Roz­biór po­rów­naw­czy… naj­daw­niej­szych tek­stów Mo­dli­twy Pań­skiej itd. " Ma­li­now­ski: "Za­byt­ki ję­zy­ka pol., w rp. Jag. Nr. 2503". Kar­lo­wicz: "Ła­ciń­sko-pol­ski słow­ni­czek ro­ślin­ny"" II. Neh­ring: "Ośm kar­tek z nie­zna­nej książ­ki do na­bo­żeń­stwa". Ka­li­na: "Ko­me­dya o mię­so­pu­ście". III. Przy­bo­row­ski: "For­mu­lae col­lo­qu­io­rum". Kryń­ski: "Ży­wot św. Eu­frak­syi". Brük­ner: "Glo­sy wro­cław­skie". Ka­li­na: "Pro­stych lu­dzi w wie­rze na­uka". Brück­ner: "Ka­za­nia świę­to­krzy­skie". IV. Wierz­bow­ski: "Nie­zna­ny frag­ment Bi­blii Kró­lo­wej Zo­fii". Brück­ner: "Ka­za­nia hu­sy­ty pol­skie­go". Lu­bicz ( Ło­pa­ciń­ski): "Kil­ka za­byt­ków"; toż i w V t. Ma­li­now­ski: "Spis rze­czy z XV w. ". Ło­pa­ciń­ski: "Re­gu­ła trze­cie­go za­ko­nu św. Fran­cisz­ka". V. Brück­ner: "Śre­dnio­wiecz­ne słow­nic­two pol­skie". Wierz­bow­ski: "Pieśń o św. An­nie". Ma­li­now­ski: "Ży­wot św. Bła­że­ja". Brück­ner: "Po­wie­ści pol­skie". Ło­pa­ciń­ski: "Naj­daw­niej­sze słow­ni­ki pol­skie dru­ko­wa­ne". VI.. Brück­ner: "Daw­ne po­wie­ści lu­do­we". Do­brzyc­ki: "Ora­tiun­cu­lae va­riae". VII. Do­brzyc­ki: "Hi­sto­rya o św. Jó­ze­fie". Śla­ski: "Przy­wi­le­je ce­chu ry­bac­kie­go".

"Ar­chiv für sla­vi­sche Phi­lo­lo­gie" wy­da­wa­ny przez Ja­gić'a w Ber­li­nie od r. 1876. Tu­taj ogło­si­li: T. I. Neh­ring: "Pa­cierz śre­dnio­wiecz­ny". III. Ka­li­na: "Spra­wa chę­do­ga o męce pana Chry­stu­so­wej i spo­wie­dzi po­wszech­ne". IV. Col­litz: Glo­sy pol­skie z XV w. " Neh­ring: "Za­pi­ski są­do­we z XIV w. ". Neh­ring: "Pa­cierz i spo­wiedź z r. 1375". VI. Ka­li­na: "Za­pi­ski są­do­we". VI i VII. Brück­ner: "Wy­pi­sy z or­ty­lów mag­de­bur­skich".

VII. Neh­ring: "Wi­gi­lie za umar­łe lu­dzie". X i XII. Brück­ner: "Star­sze tek­sty pol­skie". XIV. Brück­ner: Glo­sy pol­skie i róż­ne drob­ne za­byt­ki w dwu ar­ty­ku­łach: "Mi­scel­len" i "Neue Qu­el­len". XV. Neh­ring: Kil­ka pie­śni i in­nych utwo­rów wier­szo­wa­nych. Brück­ner w dwu ar­ty­ku­łach glo­sy pol­skie i ten­że przy­sło­wia pol­skie z XV w. XXVI. Ka­łuż­niac­ki: "Słow­ni­czek praw­ni­czy".

Drob­ne tek­sty i od­dziel­ne wy­ra­zy w ka­ta­lo­gach: Bi­blio­te­ki Ja­giel­loń­skiej – Wi­słoc­kie­go i Bi­blio­te­ki Za­kła­du Na­ro­do­we­go im. Osso­liń­skich we Lwo­wie – Kę­trzyń­skie­go; tak­że w ka­ta­lo­gu rę­ko­pi­sów Bi­blio­te­ki Ka­pi­tul­nej w Kra­ko­wie – Po­lkow­skie­go ( Ar­chi­wum do dzie­jów li­te­ra­tu­ry i oświa­ty T. III wyd. Akad… urn.), w ka­ta­lo­gu Se­mi­na­ry­um w Gnieź­nie, I ( do r. 1725) Po­znań 1909, str. 80 ( por. Prze­gląd kość. 1909), u Wi­słoc­kie­go: "In­cu­na­bu­la ty­po­gra­phi­ca bi­blio­te­cae Uni­ver­si­ta­tis Ja­giel­lo­ni­cae Cra­co­vien­sis. usque ad a. 1500".

Licz­ne za­byt­ki zo­sta­ły wy­da­ne od­dziel­nie; tak tych, jako i po­przed­nich prze­gląd szcze­gó­ło­wy znaj­dzie się po­ni­żej.

Sam ten po­bież­ny prze­gląd bi­blio­gra­ficz­ny wy­daw­nictw zbio­ro­wych za­po­zna­je nas z imio­na­mi tych, któ­rzy naj­bar­dziej się za­słu­ży­li w ogła­sza­niu naj­star­szych źró­deł do ba­da­nia ję­zy­ka i po­cząt­ków pi­śmien­nic­twa pol­skie­go. Ma­cie­jow­ski, Bie­low­ski, Hel­cel, Hube, Wisz­niew­ski dali im­puls do po­szu­ki­wań i prac w tym kie­run­ku, za nimi po­szli i praw­ni­cy jak Li­ske, Pie­ko­siń­ski, Ula­now­ski, Bo­brzyń­ski i ba­da­cze li­te­ra­tu­ry, hi­sto­ryi lub ję­zy­ka jak: Wi­słoc­ki, Kę­trzyń­ski, Se­me­no­wicz, Ka­łuż­niac­ki, Ło­pa­ciń­ski, Ma­łec­ki – wy­daw­ca Bi­blii Zo­fii, jak zwłasz­cza Ma­li­now­ski, Neh­ring i Brück­ner. Pierw­szy z tych trzech ogło­sił: "Mo­dli­twy Wa­cła­wa" w. XV i wie­le in­nych drob­niej­szych za­byt­ków. Neh­rin­go­wi za­wdzię­cza­my prócz wy­da­nia "Ka­zań Gnieź­nień­skich" nad­wy­czaj su­mien­ne wy­da­nie "Psał­te­rza Flo­ry­ań­skie­go". Brück­ner jest nie­zmor­do­wa­nym pra­cow­ni­kiem na­tem polu. Nie­ma dziś a może i nig­dy w Pol­sce nie było tak zna­ko­mi­te­go znaw­cy rę­ko­pi­sów daw­nych; bez prze­sa­dy po­wie­dzieć moż­na, że ty­sią­ce ich prze­szły przez jego ręce, a z se­tek po­wy­cią­gał ma­te­ry­ał ję­zy­ko­wy lub li­te­rac­ki pierw­szo­rzęd­nej wagi. On zna­lazł naj­daw­niej­szy więk­szy za­by­tek pol­ski: "Ka­za­nia Świę­to­krzy­skie", on naj­bar­dziej wzbo­ga­cił ma­te­ry­ały do słow­ni­ka sta­ro­pol­skie­go, on pierw­szy przedarł się przez gąszcz ła­ciń­skich ka­zań śre­dnio­wiecz­nych, aby z nich po­wy­cią­gać co cie­kaw­sze glo­sy pol­skie i wszyst­ko to, co ma ja­ką­kol­wiek war­tość dla hi­sto­ryi umy­sło­wej kul­tu­ry śre­dnio­wiecz­ne­go spo­łe­czeń­stwa pol­skie­go; on po­uczył nas, ja­kie po­ezye ła­ciń­skie ura­bia­ły u nas nie­gdyś smak es­te­tycz­ny; on pierw­szy po­ło­żył po nie­kry­tycz­nym Ma­cie­jow­skim kry­tycz­ne pod­wa­li­ny dzie­jów śre­dnio­wiecz­nej li­te­ra­tu­ry pol­skiej czy to w trzy­to­mo­wem "Śre­dnio­wiecz­nem pi­śmien­nic­twie re­li­gij­nem" czy w licz­nych ar­ty­ku­łach, o tym przed­mio­cie ogła­sza­nych w Ar­chiv für slav. Phil., w Bi­blio­te­ce War­szaw­skiej, Pra­cach Fi­lo­lo­gicz­nych i t… d. Jest to pra­cow­nik nie­spo­ży­tej siły i pil­no­ści, a o ile na jego wy­daw­nic­twach opie­rać się moż­na, do­wo­dzi choć­by wy­da­nie "Ka­zań świę­to­krzy­skich". Brück­ner zna­lazł ten za­by­tek w ostat­nich dniach swe­go po­by­tu w Pe­ters­bur­gu, gdzie przez dłuż­szy czas prze­by­wał, ro­biąc po­szu­ki­wa­nia w rę­ko­pi­sach tam­tej­szej Bi­blio­te­ki pu­blicz­nej. Za­by­tek ten pi­sa­ny jest na wąz­kich i znisz­czo­nych skraw­kach per­ga­mi­nu, cha­rak­te­rem ogrom­nie nie­czy­tel­nym z licz­ne­mi skró­ce­nia­mi wy­ra­zów. Po­mi­mo tego, że bra­kło mu cza­su na wczy­ta­nie się w ory­gi­nał, wy­dał Ka­za­nia pod każ­dym wzglę­dem wzo­ro­wo. Sam nie bar­dzo so­bie do­wie­rza­jąc, pi­sze w przed­mo­wie: "Gdy­bym miał i dziś jesz­cze owe skraw­ki przed oczy­ma, mo­że­bym jed­no le­piej od­czy­tał, a dru­gie – za­miast przy­pusz­cze­nia – jako pew­ne po­dał". Otóż oka­zu­je się po szcze­gó­ło­wem po­rów­na­niu lek­cyi Brück­ne­ra z fo­to­gra­fią za­byt­ku, że tych miejsc, któ­re moż­na było le­piej od­czy­tać, jest bar­dzo nie­wie­le. Osob­no też wspo­mnieć się go­dzi o za­słu­gach Bi­blio­te­ki Kór­nic­kiej, któ­rej za­wdzię­cza­my kil­ka więk­szych i waż­nych wy­daw­nictw ho­mo­gra­ficz­nych, przed­sta­wia­ją­cych ści­słe ko­pie za­byt­ków XV w., jak Psał­te­rza Pu­ław­skie­go i Sta­tu­tów.