Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii - ebook

Podziękowania

Pisanie książki o doświadczeniu i jednoczesne doświadczanie pisania tej książki było dla mnie kilkuletnim, niełatwym procesem. W tym czasie wsparcie różnych osób, instytucji, ale też w dużej mierze przyrody – Lasu Bielańskiego, tarchomińskiego kawałka Wisły czy okołopruszkowskich opłotków – stanowiło mój transcendentalny warunek możliwości. Trudno wymienić wszystkich, których obecność pomogła mi w trudnym momencie pracy, dodała otuchy czy inspiracji. Składam im swoje
podziękowania.

Niezmiernie wdzięczna jestem pierwszym czytelniczkom manuskryptu: Monice Murawskiej, Monice Rogowskiej-Stangret i Aleksandrze Derrze, których cenne uwagi pozwoliły mi wiele kwestii przemyśleć i dopracować. Oli dziękuję ponadto za jej wieloletnią przyjaźń dającą mi poczucie siły siostrzeństwa, tak potrzebnej w meandrach życia akademickiego. Za przyjaźń, życzliwą pomoc naukową na każdym etapie mojej filozoficznej podróży oraz uważną lekturę i inspirujące komentarze do pierwszej wersji tekstu wdzięczna jestem Jackowi Migasińskiemu. Dziękuję również jemu i Markowi Pokropskiemu za zaproszenie mnie do udziału w czteroletnim grancie dotyczącym problemów współczesnej fenomenologii, co dało mi możliwość przeprowadzenia badań do tej książki. Punktem zwrotnym owych badań okazała się kwerenda na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Oregońskiego w Eugene. Miałam tam szczęście poznać Bonnie Mann, jedną z założycielek The Society for Interdisciplinary Feminist
Phenomenology, której wdzięczna jestem nie tylko za inspiracje filozoficzne, ale także – jej i Erin Bucklew – za przyjaźń i gościnę w ich niezwykłym domu. Oregon pozostanie dla mnie miejscem wyjątkowym, gdzie w pracy towarzyszyły mi głęboki oddech oceanu, zapach daglezji i wrzawa dobiegająca z przydomowej zagrody dla kur i kaczek, z których jedna nosiła imię Leonora. Miejscem, gdzie po raz pierwszy zobaczyłam wieloryby.

Przy długiej i intensywnej pracy nad książką niezwykle ważna okazuje się codzienność, możliwość odpoczynku wśród „swoich ludzi”, złapania oddechu. Zwłaszcza w tak trudnych ostatnio okolicznościach z powodu pandemii Covid-19 czy wojny w Ukrainie. Bezcenne były więc dla mnie spotkania i rozmowy, także online, wspólne bycie w codzienności. Dziękuję za to Agacie Wdowik, Agnieszce Brejwo, Natalii Żukowskiej, Zofii Król, Tomkowi Słupskiemu, Karolinie Muszyńskiej, Tatianie Grydziuszko i Marcie Glińskiej. Tatianie ponadto za fachową pomoc językową przy szczególnie zawiłych zdaniach, a Marcie za wspaniałe zdjęcie na okładce, które dobrze oddaje atmosferę Husserlowskiej metafory dotykających się dłoni. Dziękuję również rodzinie za wiarę we mnie i za to, że nie przy każdej kolacji padało pytanie „jak tam książka?”.

Szczególne zaś podziękowania kieruję do dwóch najbliższych mi w tym czasie osób: Ewy Jachimowskiej, której przyjaźń jest moim prawdziwym skarbem, światłem w mroku i tricksterskim sojuszem, oraz Macieja Boenischa – za nieustającą chęć do rozmów filozoficznych, opowiadanie mi książek, których nie miałam czasu przeczytać, godziny wędrówek po łęgach i olsach w poszukiwaniu różnorodności świata, za cierpliwość.

Na koniec chciałabym wyrazić także wdzięczność Polskiemu Towarzystwu Fenomenologicznemu, które przez ostatnich kilka lat stało się dla mnie przestrzenią wielu inspirujących, wprowadzających w arkana fenomenologii dyskusji, a samo z kolei otworzyło się na feministyczne perspektywy; Instytutowi Filozofii i Socjologii PAN za zaufanie i dofinansowanie wydania tej książki oraz całemu zespołowi Wydawnictwa Universitas pracującemu nad jej publikacją, a zwłaszcza prof. Małgorzacie Sugierze za wiele redakcyjnych, niezwykle pomocnych uwag i komentarzy.Spis treści

PODZIĘKOWANIA

DOŚWIADCZENIA UKOBIECANEGO PODMIOTU

CZĘŚĆ I. JA MÓWI MY. DYSKURS W AFEKCIE

1. Problemy z oczywistością doświadczenia

Poszukiwanie jedności a pułapki uogólnień

Odwołanie do świadectwa tożsamości

Oczywistość tego, co widziane

Spojrzenie twarzy spod maski

Afekt przed dyskursem

2. Doświadczenie jako nośnik transgresji

Doświadczenia ludzkich stworzeń

Pośród cieni Cogito

Przeżycie granicy i transgresja

Dyskurs i metafizyka

3. Splatanie poststrukturalizmu z fenomenologią

CZĘŚĆ II. JA WBREW SOBIE. PODŻEGANIE DO NIEPEWNOŚCI

1. Metodologiczne ujarzmianie naiwności

Odmowa wyjaśniania

Zawieszenie czy zawierzenie oczywistości

Epoché a redukcja do pre-pozycji

Zawracanie myślenia ku współ-prezentacji

Feministyczne sytuowanie transcendentalizmu

2. Zmagania z dualizmem a struktura doświadczenia

Teoria jako doświadczenie afektywne

Ja pęknięte, lecz własne

Przeżycie przed życiem

Sens między ciałem a dyskursem

3. Mieszanie empirycznego z transcendentalnym

CZĘŚĆ III. JA SIĘ ZMIENIA. CZAS OPORU

1. Płeć w konkretnej sytuacji

Płeć własna w ciele (nie)obecna

Oczyszczanie historii z empirii

Przywłaszczanie usytuowania

Umężczyźnianie Schneidera

Intencjonalność załamana

2. Siła i styl ukobiecanej intencji

Płeć w ruchu

Ja spętane i wycofane z ekspresji

Kwestia stylu

Płeć jako nawyk

3. Fantazje o transgresji czasu i przestrzeni

PRZEKSZTAŁCAJĄC FENOMENOLOGIĘ FEMINIZMEM

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK