Rachunkowość finansowa i podatkowa - ebook

Wstęp do wydania II zmienionego i rozszerzonego

Transformacja ustrojowa zapoczątkowana pod koniec lat osiemdziesiątych dokonała istotnych zmian i przeobrażeń funkcjonowania systemu państwa i prawa. Wraz z urynkowieniem gospodarki radykalnie zmieniła się rola pieniądza i finansów – zarówno publicznych, jak i prywatnych. Pojawiły się nowe wyzwania, zaczęto szukać odpowiedzi na pytania, jak zarządzać finansami, jak zarządzać majątkiem, jak spożytkować istniejące możliwości korzystania z własnych bądź obcych źródeł finansowania, jak optymalnie kształtować strukturę kapitału, jak działać, aby nie tylko utrzymać się na wolnym rynku, ale także zapewnić rentowność i zachować płynność.

W tych nowych warunkach przedsiębiorstwo z równym prawdopodobieństwem mogło osiągnąć sukces, jak i stać się bankrutem i ogłosić upadłość. Zmienione realia gospodarki spowodowały, że znaczenia nabrał specyficzny towar, jakim jest informacja, szczególnie gdy można jej zaufać, a więc gdy jest wiarygodna.

Jednym z najpełniejszych źródeł informacji finansowych jest rachunkowość, stąd jej rola niepomiernie wzrasta. Ponadto, co zasługuje na szczególne podkreślenie, zainteresowanie nią okazują decydenci z różnych szczebli zarządzania, oczekując informacji nie tylko wiarygodnej, ale i przydatnej. Poza tym, co szczególnie ważne, ewidencja księgowa jest bazą do ustalania zobowiązania podatkowego, do stwierdzania, czy prawidłowo ustalony został należny podatek od towarów i usług (VAT), a także czy możliwe jest odliczenie tego naliczonego podatku. W konsekwencji rośnie chęć poznania rachunkowości jako nauki, a także jej praktycznych zastosowań.

Wiedza i umiejętności, jakie należy posiąść, by z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, że jest się specjalistą z zakresu rachunkowości, są niezwykle szerokie. Niezbędna jest znajomość prawnych uregulowań prowadzenia działalności gospodarczej, reguł rządzących rachunkowością finansową, zasad i formuł opodatkowania, procedur kalkulacyjnych rachunku kosztów, rachunków decyzyjnych, założeń sprawozdawczości finansowej oraz narzędzi oceny kondycji firmy. Szczególnie ważna jest wiedza i umiejętność łączenia i stosowania wymagań prawa bilansowego i szeroko rozumianego prawa podatkowego. Kwalifikacje te są nieodzowne nie tylko współczesnemu księgowemu, ale także finansiście, inwestorowi i menedżerom firm.

Literatura na temat rachunkowości jest bogata. Zmienność prawa podatkowego powoduje, że opracowania z zakresu rachunkowości opierają się na wymogach ustawy o rachunkowości i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, wielekroć pomijając aspekty podatkowe.

Proponowane opracowanie wypełnia tę lukę. Nie zastępuje przy tym bardzo obszernej literatury przedmiotu. Nie pretenduje do roli jedynie słusznego kompendium wiedzy. Ma charakter przewodnika dla tych wszystkich, którzy znają podstawy rachunkowości i którym nieobce są podstawowe zasady systemu podatkowego. Książka ma pomóc w poszerzaniu wiedzy, jej uporządkowaniu, wyrobieniu umiejętności jej praktycznego wykorzystania, ma inspirować do pytań, poszukiwań i dyskusji.

Poszczególne rozdziały mają charakter autorski i zostały przygotowane przez pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu prowadzących na studiach magisterskich wykłady w zakresie rachunkowości i audytingu oraz na studiach podyplomowych w zakresie rachunkowości i kontroli finansowej oraz rachunkowości i podatków.

Bogactwo poruszanych problemów, aktualność rozwiązań, nawiązywanie do prawa podatkowego, obszerne powoływanie literatury powoduje, że książka może być cennym źródłem wiedzy nie tylko dla studentów rachunkowości, ale także dla szerokiego gremium studentów szkół ekonomicznych innych specjalności, dla studiów podyplomowych oraz dla praktyków gospodarczych. Podręcznik adresowany jest do wszystkich, którzy chcą wzbogacić swą wiedzę w dziedzinie rachunkowości i podatków, posiąść umiejętność stosowania jej w praktyce gospodarczej i wykorzystania w zarządzaniu firmą.

Złożoność problemów, a jednocześnie ograniczona objętość opracowania powodują, że autorzy skoncentrowali się na problemach, których rozwiązanie może budzić wątpliwości; podając różne możliwości interpretacji, wskazują argumenty przemawiające za zaproponowanym stanowiskiem i ich skutki podatkowe. Zagadnienia bezsporne potraktowane są marginesowo. Bogata literatura na końcu każdego rozdziału wskazuje czytelnikowi możliwość uzupełnienia wiedzy.

Zgodnie z przyjętą koncepcją podręcznika podstawą rozważań jest rachunkowość, której prowadzenie jest obligatoryjne dla znacznej części podmiotów gospodarczych, a na którą „nałożono” rozwiązania występujące w licznych ustawach podatkowych. Takie rozwiązanie wynika z konieczności łączenia wymagań prawa bilansowego i podatkowego przy tworzeniu systemów rachunkowości w jednostkach gospodarczych. Bogactwo i wielka zmienność polskiego ustawodawstwa (szczególnie podatkowego) wpływającego na rozwiązania stosowane w rachunkowości powoduje, że w celu zabezpieczenia się przed dezaktualizacją w opracowaniu podano wykaz wykorzystanych aktów prawnych, a w poszczególnych rozdziałach autorzy nawiązują do określonych uregulowań podając artykuł, ustęp i punkt. Pozwoli to czytelnikowi na skonfrontowanie omawianych kwestii ze źródłem prawa.

Każdy rozdział poprzedza krótka informacja o tym, co jest jego celem i przedmiotem, a kończy wykaz literatury godnej, zdaniem autora, przestudiowania, a także zestaw pytań testowych sprawdzających wiedzę z jego zakresu. Odpowiedzi na pytania znajdują się na końcu książki.

Zaproponowane w poszczególnych rozdziałach rozwiązania ewidencyjne, dotyczące zarówno schematów księgowań, jak i przykładów liczbowych, opierają się na wykazie kont, który podano na początku podręcznika. W całym opracowaniu stosowane są te same konta, przy czym operuje się albo ich numerami i nazwami, albo tylko nazwami. Podany na początku wykaz kont pozwala, w tym drugim przypadku, na ich przyporządkowanie do zespołu kont, co jest szczególnie ważne w praktyce.

Całość opracowania została podzielona na siedem części. Część pierwsza ma charakter wprowadzenia w prawno-ekonomiczne otoczenie firmy. Omówiono w niej niezbędne do rozumienia transakcji elementy prawa cywilnego, wybrane zagadnienia prawa gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii zawartych w kodeksie spółek handlowych, oraz podstawy gospodarki finansowej podmiotu i zasady jego współpracy z bankiem.

Część druga, poświęcona prawnym i zawodowym normom rachunkowości, zawiera 7 rozdziałów komentujących praktyczne konsekwencje wymagań prawa bilansowego na tle uregulowań międzynarodowych. Trzy rozdziały (5, 6 i 7) stanowią tło dalszych rozważań, omówiono w nich bowiem zasady harmonizacji rachunkowości w świecie, istotę międzynarodowych i krajowych standardów rachunkowości oraz światowe tendencje do rozwoju rachunkowości. W rozdziale 8 przedstawiono polskie ustawodawstwo bilansowe i podatkowe i określono cechy dobrej organizacji rachunkowości, a w rozdziale 9 omówiono sposób rozwiązania kwestii uznawania za prawidłowe elektronicznych systemów finansowo-księgowych. W tej części ukazano też podstawowe kwestie rachunkowości jednostek nieprowadzących działalności gospodarczej (non profit), uwzględniając szczególnie ważny z podatkowego punktu widzenia problem jednostek pożytku publicznego. Tę część opracowania zamyka rozdział poświęcony polityce bilansowej, podejmujący kwestie prawnej dopuszczalności kreowania obrazu firmy w sprawozdaniu finansowym.

Części trzecia i czwarta koncentrują się na zagadnieniach rachunkowości finansowej w podziale bilansowym, stąd tytuły części: rachunkowość aktywów i rachunkowość pasywów. Dwie pozycje: rozrachunki i rozliczenia międzyokresowe, które są ujmowane – zależnie od charakteru – w aktywach lub pasywach, umownie przypisano do części trzeciej poświęconej aktywom. We wszystkich rozdziałach tych dwu części konfrontuje się rozwiązania dopuszczalne przez prawo bilansowe i podatkowe z nawiązaniem do MSR/MSSF.

Część trzecia, zatytułowana „Rachunkowość aktywów”, zawiera 7 rozdziałów, w których omówiono problemy klasyfikowania, wyceny i ewidencji poszczególnych pozycji aktywów, poczynając od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, a na rozliczeniach miedzyokresowych kończąc. W każdym rozdziale przedstawiona jest definicja omawianej kategorii bilansowej, zasady jej pomiaru, wyceny bieżącej i bilansowej, schematy ewidencji oraz przykłady. Złożoność kategorii inwestycji spowodowała nietypowy podział na dwa rozdziały: 13. Inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe i 14. Instrumenty finansowe.

Część czwarta nosi tytuł „Rachunkowość pasywów”, jako że poświęcona jest składnikom pasywów. Omówiono w niej nie tylko kapitały i rezerwy na zobowiązania, ale także procedury ustalania wyniku finansowego i dwa specyficzne, nowe zagadnienia – problemy ujmowania kosztów i przychodów związanych z kontraktami długoterminowymi oraz odroczonego podatku dochodowego.

Część piąta obejmuje rachunkowość zarządczą i controlling. Punktem wyjścia rozważań tej części jest rozdział 24, poświęcony rachunkowi kosztów, procedurom kalkulacyjnym, modelom rachunku kosztów zmiennych oraz kalkulacji kosztów działań. Rozdział 25 rozszerza problemy rachunku kosztów, akcentując jego aspekty informacyjno-decyzyjne. Identyfikuje istotę rachunkowości zarządczej oraz jej umiejscowienie w systemie rachunkowości. Omawia kwestie analizy progu rentowności, problemy decyzji cenowych oraz budżetowania działalności. Część piątą zamyka rozdział poświęcony controllingowi.

Część szósta dotyczy rachunkowości zdarzeń nietypowych, za które uznano procesy łączenia i podziału spółek oraz problemy pomiaru, wyceny i ewidencji firm w trakcie postępowania układowego, upadłościowego i likwidacyjnego.

Część siódma jest poświęcona sprawozdawczości i analizie finansowej. Składa się na nią rozdział 29 poświęcony omówieniu istoty sprawozdań finansowych, ich klasyfikacji, cech jakościowych, konstrukcji i pojemności informacyjnej, a także procedurom związanym z zamknięciem roku obrotowego. Przedmiotem rozdziału 30 jest metodyka „czytania” sprawozdań finansowych oraz instrumentarium oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

W książce opieramy się na stanie prawnym na dzień 30 kwietnia 2010 r. Zamieszczony na początku książki wykaz aktów prawnych z pełnym opisem bibliograficznym pozwala na śledzenie zmian w przepisach. Umieszczone na końcu odpowiedzi na pytania pozwalają na samoweryfikację wiedzy.

Jako autorzy mamy nadzieję, że książka nie tylko posłuży wzbogaceniu wiedzy, ale także będzie inspiracją do dalszych pytań i dyskusji oraz do samodzielnego kontynuowania badań na podstawie powoływanej literatury.

W imieniu autorów

Teresa Cebrowska

Wrocław, maj 2010Wykaz aktów prawnych i zastosowanych skrótów

Wykaz obejmuje wszystkie akty prawne wykorzystane w podręczniku. Sporządzony został w porządku chronologicznym w podziale na ustawy, rozporządzenia, zarządzenia i inne regulacje. W wykazie podane zostały źródła prawa z zachowaniem ich kolejnych zmian. W przypadku istnienia tekstu jednolitego podany jest dziennik ustaw, w którym tekst ten opublikowano. Powoływane w rozdziałach akty prawne oraz ich zapis bibliograficzny są zgodne z wykazem.

Ustawy

Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. – prawo czekowe, Dz.U. 1936, nr 37, poz. 283; z późniejszymi zmianami Dz.U. 1977, nr 88, poz. 554.

Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. – prawo wekslowe, Dz.U. 1936, nr 37, poz. 282.

Ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, Dz.U. 1951, nr 4, poz. 28 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 1990, nr 28, poz. 159 i 160.

Ustawa z 25 lutego 1964 r. – kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. 1964, nr 9, poz. 59 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2008, nr 220, poz. 1431.

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny, Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 131, poz. 1075.

Ustawa z 17 listopada 1964 r. – kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. 1964, nr 43, poz. 296 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 24, poz. 125.

Ustawa z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; tekst jednolity Dz.U. 2000, nr 9, poz. 88 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2004, nr 210, poz. 2135.

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – kodeks pracy, Dz.U. 1998, nr 21, poz. 94 z późniejszymi zmianami; ostatnie zmiany Dz.U. 2009, nr 219, poz. 1704.

Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. – tekst jednolity Dz.U. 1997, nr 45, poz. 286.

Ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, tekst jednolity Dz.U. 2001, nr 124, poz. 1361, późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2008, nr 116, poz. 731.

Ustawa z 16 września 1982 r. – prawo spółdzielcze, tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 188, poz. 1848.z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 77, poz. 649.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, tekst jednolity Dz.U. 1991 r. nr 46, poz. 203 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2005, nr 175, poz. 1462).

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach, tekst jednolity Dz.U. 2001, nr 79, poz. 855 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2007, nr 112, poz. 766).

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, tekst jednolity Dz.U. 2010, nr 51, poz. 307.

Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz.U. 2000, nr 54, poz. 654 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 215, poz. 1664.

Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, Dz.U. 2000, nr 80, poz. 903 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2004, nr 141, poz. 1492.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009 nr 161, poz. 1279.

Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości, tekst jednolity Dz.U. 2009, nr 152 , poz. 1223, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 47, poz. 278.

Ustawa z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach, Dz.U. 1995, nr 83, poz. 420 z póź-niejszymi zmianami.

Ustawa z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym, Dz.U. 2002, poz. 86 z póź-niejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 47, poz. 278.

Ustawa z 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Dz.U. 1996, nr 149, poz. 703 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 215b, poz. 1663.

Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. 2001, nr 17, poz 209 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami; tekst jednolity Dz.U. 2004, nr 261, poz. 2603, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 47, poz. 278.

Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o publicznym obrocie papierami wartościowymi; tekst jednolity Dz.U. 2002, nr 49, poz. 447 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – ordynacja podatkowa, tekst jednolity Dz.U. 2005, nr 8, poz. 60 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 216, poz. 1676.

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – prawo bankowe, Dz.U. 1997, nr 140, poz. 939; Dz.U. 2009, nr 18, poz. 97 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 13 października 1998 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw; tekst jednolity Dz.U. 2009, nr 205, poz. 1585 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, Dz.U. 1998, nr 144, poz. 930 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 201, poz. 1541.

Ustawa z 19 listopada 1999 r. – prawo działalności gospodarczej, Dz.U. 1999, nr 101, poz. 1178, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009 nr 18, poz. 97.

Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, Dz.U. 2000, nr 86, poz. 959 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 44, poz. 251.

Ustawa z 15 września 2000 r. – kodeks spółek handlowych, Dz.U. 2000, nr 94, poz. 1037 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 104, poz. 860.

Ustawa z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu, Dz.U. 2000, nr 116, poz. 1216; ostatnia zmiana. Dz.U. 2009 nr 166, poz. 1317.

Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 119, poz. 1116 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 223, poz. 1779.

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami, Dz.U.2001 nr 123, poz. 1351.

Ustawa z 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym, Dz.U. 2001, nr 130, poz. 1450 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 18, poz. 97.

Ustawa z 27 lipca 2002 r. – prawo dewizowe, Dz.U. 2002, nr 141 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych, Dz.U. 2002, nr 169, poz. 1385 z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 28 lutego 2003 r. – prawo upadłościowe i naprawcze, Dz.U. 2003, nr 60, poz. 535. z późniejszymi zmianami.

Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, Dz.U. 2003, nr 96, poz. 873.

Ustawa z 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Dz.U. 2003, nr 129, poz. 1443 z późniejszymi zmianami , ostatnia zmiana Dz.U. 2009, nr 157, poz. 1241.

Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – prawo zamówień publicznych, tekst jednolity Dz.U. 2007 , nr 223, poz. 1655, późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U 2009, nr 223, poz. 1778.

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz.U. 2004, nr 54, poz. 535, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 215, poz. 166.

Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawie dotyczącej pomocy publicznej, Dz.U. nr 123, poz. 1291, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2008, nr 93, poz. 585.

Ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej, tekst jednolity Dz.U. 2007, nr 155, poz. 1095 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U 2010, nr 47, poz. 278.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym ; tekst jednolity Dz.U. 2009, nr 3, poz. 11, nr 98, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2010, nr 21, poz. 104.

Ustawa z dnia 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz.U. nr 69, poz. 587.

Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania oraz publicznym nadzorze, Dz.U. 2009, nr 77, poz. 649.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009, nr 157, poz. 1240.

Rozporządzenia

Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Śródków Trwałych (KŚT), Dz.U. 1999, nr 112, poz. 1317; z poźniejszymi zmianami. Dz.U. 2002, nr 18, poz. 169; Dz.U. 2004, nr 260, poz. 2589.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji, Dz.U. 2001 nr 50, poz. 529.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 października 2001 r. w sprawie warunków, jakim powinien odpowiadać prospekt emisyjny oraz skrót prospektu, Dz.U. 2001, nr 139, poz. 1569 z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej, Dz.U. 2001, nr 137, poz. 1539 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2003, nr 11, poz. 117.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 listopada 2001 r. w sprawie zakresu działania i sposobu organizacji Komitetu Standardów Rachunkowości, Dz.U. 2001, nr 140, poz. 1580 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana 2006, nr 211, poz. 1566.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych, Dz.U. 2001, nr 149, poz. 1674; z późniejszymi zmianami, ostatnia zmiana 2008, nr 228, poz. 1508.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia kart przychodów, Dz.U. 2002, nr 219, poz. 1839 (dotyczy karty podatkowej i ryczałtu ewidencjonowanego).

Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji zatrudnienia, Dz.U. 2002, nr 219, poz. 1838 (dotyczy karty podatkowej).

Rozporządzenie Ministrów Finansów z 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, Dz.U. 2002, nr 219, poz. 1836 z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana 2007, nr 34, poz. 211.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 kwietnia 2003 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości partii politycznych, Dz.U. nr 96, poz. 873.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, Dz.U. 2003, nr 152, poz. 1475; ostatnia zmiana 2007, nr 140, poz. 988.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, Dz.U. nr 207, poz. 2109, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana, Dz.U. 2005 nr 196, poz. 1628.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2004 w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego, Dz.U. nr 285, poz. 2852.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, dokonywania zaokrągleń oraz zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach, Dz.U. 2005, nr 165, poz. 1373.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych w organach podatkowych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. Dz.U. 2006, nr 17, poz. 134, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana Dz.U. 2008, nr 214, poz. 1351.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planu kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych, Dz.U. 2006, nr 142, poz. 1020.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, Dz.U. nr 212, poz. 1337, z późniejszymi zmianami; ostatnia zmiana, Dz.U. 2009, nr 222 poz. 1760.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorców wykonujących działalność z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, Dz.U. nr 234, poz. 1576.

Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1274/2008 z dnia 17 grudnia 2008 zmieniające rozporządzenie (WE) NR 1126/2008 przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) NR 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do Międzynarodowego Standardu Rachunkowości (MSR 1) (Dz.Urz. UE L.339/6).

Rozporządzenie Rady Ministrów z 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżącej i okresowej przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych (Dz.U.2009, nr 33, poz. 259) oraz w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinno odpowiadać memorandum informacyjne, o którym mowa w art. 39, ust.1 oraz art. 42, ust.2 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. 2008, nr 132, poz. 96 ze zmianami).

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, Dz.U. 2009, nr 62, poz. 508.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie obowiązków sprawozdawczych w zakresie obrotu papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa, Dz.U. 2009, nr 204, poz.157.

Uchwały

Uchwała 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z 30 czerwca 1998 r. w sprawie trybu postępowania banków w przypadku prania pieniędzy oraz ustalania wysokości kwoty i warunków prowadzenia rejestru wpłat gotówkowych powyżej określonej kwoty oraz danych o osobach dokonujących wpłaty i na rzecz których wpłata została dokonana, Dz.Urz. NBP 1998, nr 18, poz. 40.

Uchwała 4/2001 Komisji Nadzoru Bankowego z 6 sierpnia 2001 r. w sprawie postępowania Komisji Nadzoru Bankowego jako jednostki współpracujących z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej, Dz.Urz. NBP 2001, nr 11, poz. 24.

Uchwała 5/03 Komitetu Standardów Rachunkowości z 22 lipca 2003 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 1 „Rachunek przepływów pieniężnych”, Dz.Urz. M.F. 2003, nr 12, poz. 69.

Uchwała 5/04 Komitetu Standardów Rachunkowości z 14 września 2004 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy”, Dz.Urz. M.F. 2004, nr 13, poz. 132.

Uchwała nr 6/05 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie przyjęcia stanowiska w sprawie księgowego ujęcia praw (uprawnień) do emisji zanieczyszczeń do powietrza, Dz. Urz. MF nr 15, poz. 134.

Uchwała Nr 9/06 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 18 września 2006 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”, Dz.Urz. MF nr 13, poz. 93 oraz

Uchwała Nr 9/09 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 26 października 2009 r. w sprawie przyjęcia znowelizowanego krajowego standardu rachunkowości nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”, Dz.Urz. MF nr 16, poz. 88.

Uchwała nr 1/07 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 16 stycznia 2007 r. w sprawie przyjęcia stanowiska w sprawie ustalania kosztu wytworzenia dla celów bilansowej wyceny zapasów, Dz.Urz. MF nr 2, poz. 11.

Uchwała nr 6/07 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 4 „Utrata wartości aktywów”, Dz.Urz. MF nr 8, poz. 46.

Uchwała nr 7/07 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie przyjęcia stanowiska w sprawie księgowego ujęcia praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii wytworzonej w odnawialnych źródłach energii, Dz.Urz. MF nr 8, poz. 47.

Uchwała nr 2/08 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie przyjęcia krajowego standardu rachunkowości nr 5 „Leasing, najem i dzierżawa”, Dz.Urz. MF nr 4, poz. 35.

Uchwała nr 1608n/38/2010 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 16 lutego 2010 w sprawie Krajowych Standardów Rewizji Finansowej; strona internetowa „www.kibr.org.pl”.

Zarządzenie Prezesa NBP z 29 maja 1998 r. w sprawie form i trybu przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków, Monitor Polski 1998, nr 21, poz. 320.Wykaz stosowanych kont

ZESPÓŁ 0

010 Środki trwałe

020 Wartości niematerialne i prawne

030 Inwestycje długoterminowe rzeczowe i prawne lub

031 Nieruchomości będące inwestycjami długoterminowymi

032 Wartości niematerialne i prawne będące inwestycjami długoterminowymi

033 Korekta wyceny inwestycji długoterminowych rzeczowych i prawnych

040 Długoterminowe aktywa finansowe lub

041 Udzielone pożyczki i należności własne

042 Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności

043 Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

050 Korekta wartości długoterminowych aktywów finansowych lub

051 Korekta wartości udzielonych pożyczek i należności własnych

052 Korekta wartości aktywów finansowych utrzymanych do terminu wymagalności

053 Korekta wartości aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży

071 Umorzenie środków trwałych

076 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych

078 Utrata wartości niefinansowych aktywów trwałych

080 Środki trwałe w budowie

081 Maszyny i urządzenia do montażu

084 Rozliczenie budowy środków trwałych

Pozabilansowe:

090 Środki trwałe w likwidacji

095 Obce środki trwałe

099 Środki trwałe o niskiej wartości

ZESPÓŁ 1

101 Kasa

131 Rachunek bankowy (bieżący)

132 Kredyt bankowy

135 Rachunek walutowy

139 Inne rachunki bankowe

140 Inne środki pieniężne lub

141 Czeki obce

142 Weksle obce

143 Środki pieniężne w drodze

150 Inne niż środki pieniężne krótkoterminowe aktywa finansowe lub

151 Udzielone pożyczki i należności własne

152 Aktywa finansowe utrzymane do terminu wymagalności

153 Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

154 Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu

160 Korekta wartości innych niż środki pieniężne krótkoterminowych aktywów finansowych lub

161 Korekta wartości udzielonych pożyczek i należności własnych

162 Korekta wartości aktywów finansowych utrzymanych do terminu wymagalności

163 Korekta wartości aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży

164 Korekta wartości aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu

170 Inwestycje krótkoterminowe – rzeczowe

171 Korekta wyceny inwestycji rzeczowych – krótkoterminowych

180 Inne aktywa pieniężne

ZESPÓŁ 2

200 Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami lub

201 Rozrachunki z odbiorcami

202 Rozrachunki z dostawcami

203 Zobowiązania wekslowe

204 Rozrachunki dotyczące niefinansowych aktywów trwałych

205 Roszczenia sporne

206 Rozrachunki z komitentem

220 Rozrachunki publicznoprawne lub

221 VAT naliczony i jego rozliczenie

222 VAT należny i jego rozliczenie

223 Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT

224 Rozrachunki z budżetem z tytułu podatków

225 Rozrachunki z ZUS

226 Pozostałe rozrachunki publicznoprawne

231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

232 Inne rozrachunki z pracownikami

241 Rozliczenie niedoborów i szkód

242 Rozliczenie nadwyżek

243 Rozrachunki leasingowe

250 Rozrachunki z właścicielami lub

251 Rozrachunki z udziałowcami

252 Rozrachunki z akcjonariuszami

260 Pozostałe rozrachunki

281 Odpisy aktualizujące należności

Pozabilansowe:

291 Należności warunkowe

292 Zobowiązania warunkowe

293 Zobowiązania zabezpieczone na majątku jednostki

294 Weksle obce dyskontowane lub indosowane

ZESPÓŁ 3

300 Rozliczenie zakupu lub

301 Rozliczenie zakupu materiałów

302 Rozliczenie zakupu towarów

303 Rozliczenie zakupu usług i robót

304 Rozliczenie zakupu środków trwałych

305 Rozliczenie zakupu inwestycji

310 Materiały na składzie

311 Materiały w przerobie

320 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

330 Towary lub

331 Towary w hurcie

332 Towary w detalu

333 Towary w magazynie

334 Towary w kuchni

335 Towary w bufecie

340 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży

341 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT

350 Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości zapasów lub

351 Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości materiałów

352 Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości towarów

360 Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych

Pozabilansowe:

391 Zapasy obce

392 Towary w komisie

ZESPÓŁ 4

400 Amortyzacja

401 Zużycie materiałów i energii

402 Usługi obce

403 Podatki i opłaty

404 Wynagrodzenia

405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

406 Pozostałe koszty rodzajowe

420 Koszty realizacji zadań statutowych

490 Rozliczenie kosztów

ZESPÓŁ 5

500 Koszty działalności lub

501 Koszty produkcji

502 Koszty świadczenia usług

503 Koszty działalności handlowej (handlowe)

504 Koszty realizacji zadań statutowych

520 Koszty wydziałowe

521 Koszty zakupu

527 Koszty sprzedaży

530 Koszty produkcji pomocniczej

550 Koszty ogólnego zarządu

580 Rozliczenie kosztów działalności (produkcji)

ZESPÓŁ 6

600 Produkty gotowe

620 Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych

630 Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości wyrobów gotowych

640 Rozliczenia międzyokresowe kosztów operacyjnych lub

641 Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne

642 Rozliczenia międzyokresowe kosztów bierne

643 Rozliczenia usług długoterminowych

644 Wynik usług długoterminowych

650 Rozliczenia międzyokresowe kosztów finansowych

660 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

ZESPÓŁ 7

700 Przychody ze sprzedaży wyrobów

701 Przychody ze sprzedaży usług

702 Przychody ze sprzedaży usług długoterminowych – korekta

710 Koszty wytworzenia sprzedanych produktów

711 Koszty wytworzenia sprzedanych usług

712 Koszty wytworzenia sprzedanych usług długoterminowych – korekta

720 Przychody z działalności statutowej

730 Przychody ze sprzedaży towarów

731 Przychody ze sprzedanych towarów w gastronomii

735 Wartość sprzedanych towarów w cenie nabycia (zakupu)

736 Wartość sprzedanych towarów w gastronomii

740 Przychody ze sprzedaży materiałów

745 Wartość sprzedanych materiałów w cenie nabycia (zakupu)

750 Przychody finansowe

755 Koszty finansowe

760 Pozostałe przychody operacyjne

765 Pozostałe koszty operacyjne

766 Wynik ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

770 Zyski nadzwyczajne

771 Straty nadzwyczajne

790 Obroty wewnętrzne

791 Koszty wytworzenia świadczeń na potrzeby własne jednostki

ZESPÓŁ 8

800 Kapitały (fundusze) podstawowe

801 Kapitał zakładowy spółki akcyjnej

802 Kapitał zakładowy spółki z o.o.

803 Fundusz założycielski w przedsiębiorstwach państwowych (i samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej)

804 Kapitał zapasowy

805 Kapitał rezerwowy z dopłat

810 Kapitał (Fundusz) z aktualizacji wyceny lub

811 Kapitał (Fundusz) z aktualizacji wyceny – aktualizacja wartości środków trwałych

812 Kapitał (Fundusz) z aktualizacji wyceny – wycena finansowych aktywów trwałych

815 Kapitał (Fundusz) z aktualizacji wyceny – rezerwa na odroczony podatek dochodowy

816 Kapitał (Fundusz) z aktualizacji wyceny – aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

819 Pozostałe kapitały rezerwowe

820 Rozliczenie wyniku finansowego lub

821 Wynik lat ubiegłych – koszty i przychody lat ubiegłych

822 Wynik lat ubiegłych – podatek dochodowy lat ubiegłych

825 Wynik lat ubiegłych – rezerwa na odroczony podatek dochodowy

826 Wynik lat ubiegłych – aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

830 Rezerwa na przewidywane straty

840 Rezerwa na odroczony podatek dochodowy

841 Rezerwy na zobowiązania

842 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

843 Rezerwa na restrukturyzację

845 Rozliczenia międzyokresowe przychodów

850 Fundusze specjalne

851 Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

860 Wynik finansowy

870 Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego lub

871 Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego – bieżący podatek dochodowy

872 Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego – rezerwa na odroczony podatek dochodowy

873 Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego – aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

ZESPÓŁ 9. Pozabilansowa ewidencja podatkowa

901 Środki trwałe – wartość podatkowa

902 Wartości niematerialne i prawne – wartość podatkowa

906 Podatkowe umorzenie środków trwałych

907 Podatkowe umorzenie wartości niematerialnych i prawnych

940 Koszty podatkowe nieujęte jako koszty księgowe – doliczane statystycznie

970 Przychody podatkowe nieujęte jako przychody księgowe – doliczane statystycznie