Rak piersi. Między ryzykiem a szansą - ebook

Spis treści

Wstęp

I. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM

Leczenie i wiedza medyczna

Profilaktyczne badania mammograficzne

Badanie USG w profilaktyce

Samobadanie piersi

Czynniki ryzyka

Mutacje genowe

Pacjentki wysokiego ryzyka

II. ZARZEWIE KONFLIKTU

Co to jest rak i jak powstaje?

Rak przedinwazyjny DCIS i LCIS

III. OCENA PRZECIWNIKA

Objawy raka piersi

Badania obrazowe

Badania inwazyjne

Czy biopsja „rozsiewa” raka?

Diagnostyka raka

Nadekspresja receptora HER2 i nowe perspektywy

Diagnoza onkologiczna

IV. CZAS PRÓBY

Postawa wobec choroby

V. ZMAGANIA WOJENNE

Leczenie onkologiczne

Leczenie chirurgiczne – historia i współczesność

Leczenie oszczędzające i onkoplastyczne

Radioterapia

Czy operacja może przyspieszyć rozwój raka?

Węzły chłonne

Leczenie skojarzone

Jakość leczenia – rzeczywistość i możliwości

Chemioterapia

Rak piersi u kobiet ciężarnych

Świadoma zgoda na zabieg

VI. NASTĘPSTWA WALKI, ODBUDOWA I ROZEJM

Skutki leczenia onkologicznego

Chirurgia onkoplastyczna

Rodzaje rekonstrukcji

Rekonstrukcja za pomocą tkanek własnych

Rekonstrukcja za pomocą implantu

Przerost torebki łącznotkankowej

Rekonstrukcja za pomocą tłuszczu

Rehabilitacja

Profilaktyka obrzęku limfatycznego

Po skutecznym leczeniu onkologicznym

Pozytonowa tomografia emisyjna

Leczenie paliatywne

VII. INNI AGRESORZY I OSADNICY

Inne nowotwory złośliwe piersi

Nowotwory łagodne

Stany infekcyjne

Wady i defekty piersi

Choroby piersi u mężczyzn

VIII. POSTULATY MERYTORYCZNE I ORGANIZACYJNE

Rezolucja w sprawie raka piersi i idea breast unitów

Jak poprawić wyniki leczenia raka piersi w Polsce?

ZakończenieWstęp

Niniejsza książka nie jest samouczkiem ani informatorem o raku piersi. Czytelnik nie znajdzie w niej algorytmów postępowania czy klasyfikacji stadiów zaawansowania. Znajdzie natomiast wiedzę o prawdziwym świecie leczenia raka piersi, podaną w przystępnych słowach, odwołujących się do licznych porównań i przykładów z życia. Za ich pomocą chirurg onkolog z trzydziestoletnim doświadczeniem wtajemnicza czytelnika w problemy onkologiczne oraz blaski i cienie różnych metod leczenia. Pacjent nie jest dla autora anonimowym petentem korzystającym ze świadczeń zdrowotnych, lecz człowiekiem zasługującym na pomoc i szacunek, niepozbawionym swego emocjonalnego, intelektualnego i duchowego wymiaru. Autor przybliża najważniejsze zagadnienia związane z rakiem piersi, od profilaktyki i czynników ryzyka zachorowania, poprzez diagnostykę i leczenie, aż do metod rekonstrukcji. Dopełnieniem tej tematyki są inne nowotwory złośliwe, guzy łagodne, choroby infekcyjne, wady i defekty piersi.

Książka roztacza przed czytelnikiem intrygujący, szeroki horyzont poznawczy. Łączy w całość zagadnienia medyczne, moralne i egzystencjalne. Jednym z jej głównych motywów jest perspektywa etyczna przeżywania choroby, a ściślej – przetransponowanie trudu i cierpienia na wartość pozytywną. Autor doradza, jak przygotować się do batalii z rakiem, żeby zwycięsko przejść poszczególne bitwy i powrócić z tarczą. Zaleca potraktowanie tej wojny jako cennego doświadczenia, które może w pozytywny sposób oddziaływać na dalsze życie. Kluczowa w pokonaniu choroby okazuje się postawa mająca w sobie coś z heroizmu, determinacji i niezłomności. Sugestywny sposób narracji powoduje, że – paradoksalnie – można nawet zatęsknić za taką godziną próby i porzuceniem na jakiś czas swojego zwyczajnego, monotonnego, a czasem nazbyt wygodnego życia. W końcu nie przed każdym los stawia wielkie wyzwania, nie każdy ma więc okazję poznać swoje najprawdziwsze oblicze.

„Tu nie ma miejsca na depresję. Nie widzimy możliwości klęski. Taka możliwość nie istnieje” – trawestację słów Winstona Churchilla autor traktuje jako swoje motto. Od siebie i swoich pacjentów wymaga zaangażowania wszystkich sił do walki z chorobą i przekonania o sukcesie, gdyż taka postawa ma moc sprawczą.

Jednym z priorytetów autora w jego misji lekarskiej jest skuteczność, tym bardziej że wyniki leczenia raka piersi w Polsce nie są dobre (odstajemy od średniej europejskiej). Oprócz wyleczalności również jakość leczenia pozostawia wiele do życzenia. Osoby dotknięte chorobą nowotworową często podejmują emocjonalne decyzje i nie korzystają ze swoich praw, zadowalając się najprostszymi rozwiązaniami. W tym kontekście książkę można traktować jako drogowskaz i apel o dokonywanie rozważnych, odpowiedzialnych wyborów.

Tekst ukazuje indywidualne spojrzenie na proces leczenia onkologicznego i zachęca do refleksji nad tą szczególną, dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny. Jej specyfika polega na wielości stosowanych metod leczniczych i możliwości rozwiązania tego samego problemu na różne sposoby, a także na dopasowaniu leczenia do potrzeb konkretnego pacjenta.

Autor przedstawia onkologię jako niełatwą i niekończącą się drogę, której kierunek w przeszłości nie zawsze był właściwy. Zdarzały się kręte ścieżki, bezdroża i ślepe zaułki. W ostatnich dekadach dokonał się olbrzymi postęp. Dzięki nowym i bardziej skutecznym terapiom zmagania z rakiem stały się bardziej efektywne, a leczenie – mniej okaleczające i bezpieczniejsze.

Publikacja jest rezultatem szczęśliwego zbiegu okoliczności. Jest również dowodem na to, że pozornie niepomyślne doświadczenia zdrowotne mogą okazać się pożyteczne i konstruktywne. Stało się to możliwe dzięki lekarzowi, który nie jest takim zwyczajnym chirurgiem onkologiem. Sprawy leczenia angażują go bez reszty. Łączy w sobie analityczny i twórczy sposób myślenia, dociekliwość, otwartość na zmiany i postęp.

Tekst powstawał w nietypowy sposób. Jego genezą były wypowiedzi ustne autora, zarejestrowane in extenso, przetranskrybowane, opracowane redakcyjnie i poddane autoryzacji.

Celem publikacji jest wzrost świadomości społecznej w zakresie raka piersi. Książka dostarcza rzetelnej wiedzy medycznej weryfikowanej w toku wielu lat pracy i rozmów z pacjentami. Niektóre kwestie mają wymiar uniwersalny i mogą być pomocne w codziennym życiu, oddziałując na sposób rozumienia różnych problemów związanych ze zdrowiem, chorobą czy zarządzaniem ryzykiem.

dr n. hum. Ewa SławińskaII

ZARZEWIE KONFLIKTU

Rozdział II przypomina, że życie to nieustający, dynamiczny proces, u którego podstawy leży stały podział komórek. Od jednej zmutowanej komórki rozpoczyna się cała seria niezliczonych, pechowych zdarzeń, toczących się latami poza kontrolą organizmu. Człowiek jest znakomicie „zaprogramowaną” machiną, wyposażoną w mechanizmy zabezpieczające przed różnymi zagrożeniami, jednak rak potrafi je ominąć.

Przedstawiając proces kancerogenezy, autor wyjaśnia najważniejsze kwestie – czym jest mutacja, co to jest rak, jak powstaje i jak się rozwija, czym różni się nowotwór złośliwy od łagodnego i dlaczego pokonanie raka nie jest takie proste.

Rozdział obejmuje również problem raka przedinwazyjnego – przewodowego i zrazikowego, a także profilaktykę i możliwości leczenia stanów przedinwazyjnych. Co ciekawe, rak zrazikowy in situ (w miejscu) w rzeczywistości nie jest rakiem, tylko czynnikiem ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy, a jego nazwa wywołuje u chorych niepokój niewspółmierny do skali problemu.

Temat raka przedinwazyjnego jest jednym z tych, które budzą wątpliwości natury poznawczej – czy nadmiar wiedzy nie jest czasami szkodliwy? Autor sugeruje, by każdy rozważył przydatność tego rodzaju wiedzy, w zależności od swojej sytuacji, oczekiwań i potrzeb.

Co to jest rak i jak powstaje?

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._III

OCENA PRZECIWNIKA

Od symptomów raka piersi, poprzez badania diagnostyczne, do uzys­kania potwierdzonej diagnozy – to zakres głównych tematów rozdziału III. Autor ukazuje wady i zalety poszczególnych metod diagnostycznych, zarówno obrazowych (mammografia, USG, rezonans magnetyczny), jak też inwazyjnych (biopsja gruboigłowa, biopsja cienkoigłowa oraz biopsja gruboigłowa wspomagana próżnią). Mammografia i USG zostały omówione w rozdziale I wyłącznie w odniesieniu do badań profilaktycznych (w sytuacji braku objawów). Tym razem metody te zostają przedstawione w kontekście ich przydatności do diagnozowania raka. Autor omawia również rodzaje biopsji pod kątem danych, jakich dostarcza wynik badania pobranego materiału. Informacje te ułatwiają zrozumienie procedur diagnostycznych.

Szczególnie ciekawym tematem jest stosowanie immunoterapii u pacjentek z nadekspresją receptora HER2, prowadzące nierzadko do całkowitej remisji nowotworu. Autor nie wyklucza, że tego rodzaju terapia otworzy nowy rozdział w leczeniu niektórych typów raka piersi, wypierając leczenie chirurgiczne, które dotychczas uznawane było za nieodzowne. Kontynuację tego wątku zawiera rozdział V. Decyzje lecznicze, w tym blokowanie receptora HER2, wymagają starannej analizy i terapii dostosowanej do potrzeb konkretnego pacjenta.

Autor przestrzega przed metodami niekonwencjonalnymi, których skuteczność nie została udowodniona naukowo. Pacjentki sięgają po nie głównie z obawy przed leczeniem onkologicznym, jednak rezultaty ich decyzji okazują się zwykle niekorzystne nie tylko dla portfela, ale przede wszystkim dla zdrowia, zwłaszcza jeśli stosowanie tych metod powoduje zaniechanie lub opóźnienie właściwej terapii onkologicznej.

Końcowy fragment rozdziału wypełniają rozważania nad postawami pacjentek, które pod wpływem negatywnych emocji działają niekiedy zbyt pochopnie i wybierają najprostsze, radykalne rozwiązania (amputację), choć na wybór opcji leczniczej mają aż kilka tygodni. Czasem ciężar choroby okazuje się za duży do udźwignięcia i dopiero po zakończeniu leczenia dochodzi do głosu spokojna refleksja.

Objawy raka piersi

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._IV

CZAS PRÓBY

Autor proponuje, by potraktować raka jako wyzwanie, przeszkodę do pokonania i okazję do rozwinięcia pełni swoich możliwości. Przejście tego sprawdzianu powoduje niewątpliwe straty, ale jednocześnie przynosi coś bardzo ważnego – oprócz nadziei na „drugie życie”, daje szansę na wewnętrzną przemianę i przeformułowanie własnej hierarchii wartości. Wielkie wyzwania gruntownie zmieniają ludzi, odciągając ich od komfortowego i zwyczajnego życia. Konfrontacja z potencjalnie śmiertelną chorobą jest jednocześnie spotkaniem z samym sobą i włas­nymi słabościami – pozwala poznać swoje prawdziwe „ja”.

Rozdział IV porusza kwestie uniwersalne i ponadczasowe, dotyczące odpowiedzialności i godności oraz postawy człowieka wobec życia i śmierci, walki i rozejmu. Kluczem do zwycięstwa jest – zdaniem autora – motywacja, która daje siłę do działania i niezłomną wiarę w osiągnięcie zamierzonych celów, wyzwalając przy tym pokłady olbrzymiej wewnętrznej energii, na co dzień uśpionej.

„Czas próby” w szczególny sposób może stać się sprzymierzeńcem każdego z nas i pomóc nam w pracy nad samodyscypliną i hartem ducha – nie tylko w ciężkiej chorobie, ale również w innych, ekstremalnych sytuacjach życiowych.

Postawa wobec choroby

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._V

ZMAGANIA WOJENNE

Podstawą leczenia raka piersi było i jest leczenie chirurgiczne, dlatego w rozdziale dotyczącym leczenia najwięcej miejsca zajmuje właśnie ta metoda. Autor kreśli rys historyczny, omawiając kolejno: leczenie amputacyjne, oszczędzające i onkoplastyczne.

Historia pokazuje, jak często ścieżki onkologii wiodły na manowce i jak wielki postęp dokonał się w leczeniu raka piersi w ciągu ostatnich dekad. Do XIX wieku włącznie polegano jedynie na radykalnym leczeniu chirurgicznym (amputacyjnym), a stosowane metody były drastyczne i nieskuteczne. Postęp w leczeniu chirurgicznym raka piersi polegał na stopniowym zmniejszaniu rozległości zabiegu i uwzględnianiu w coraz większym zakresie aspektów estetycznych. Było to możliwe dzięki rozwojowi badań onkologicznych i wprowadzeniu innych metod leczenia takich jak: radioterapia, chemioterapia, hormonoterapia oraz immunoterapia, zwana leczeniem biologicznym.

Wątek leczenia chirurgicznego łączy się z problemem biopsji węzła wartowniczego i usuwania pachowych węzłów chłonnych. Autor omawia meandry przemian w podejściu do tej kwestii.

Przedstawione ogólnoustrojowe metody leczenia raka piersi (zwane leczeniem systemowym) – adjuwantowe i neoadjuwantowe, odzwierciedlają kierunki zmian i rozwoju onkologii. Wielość terapii i środków leczniczych to potężna broń, z której należy jednak korzystać z rozwagą, gdyż bywa ona obosieczna.

Sporo uwagi poświęca autor jakości leczenia. Apeluje do pacjentek, by były świadome swoich praw, domagały się ich respektowania i uczestniczyły w podejmowaniu decyzji dotyczących poszczególnych etapów leczenia.

Leczenie onkologiczne

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._VI

NASTĘPSTWA WALKI, ODBUDOWA I ROZEJM

Rozdział VI rozpoczyna się refleksją nad długofalowymi skutkami leczenia onkologicznego, które powinny być dodatkowym impulsem do rozważnego podejmowania decyzji leczniczych. Zwykle skupiamy się na wyglądzie zewnętrznym, nie zdając sobie sprawy z tego, co dzieje się wewnątrz organizmu. Dla większości kobiet głównym problemem jest utrata włosów i piersi, równoznaczna w ich ocenie z utratą kobiecości. Jednak po leczeniu włosy odrastają, a piersi można zrekonstruować. Przedstawione sposoby ich odtworzenia – za pomocą implantów, tkanek własnych (płatów skórno-mięśniowych, tłuszczu), z użyciem biomateriałów lub bez, ukazują całe spektrum możliwości. W charakterystyczny dla siebie sposób autor przedstawia plusy i minusy każdej z tych metod – zarówno w odniesieniu do rekonstrukcji natychmiastowej (podczas operacji onkologicznej), jak i odroczonej (przeprowadzonej w późniejszym terminie). Pierwszoplanowe są kwestie zdrowotne, czyli wyleczenie, ale nie ulega wątpliwości, że odtworzenie piersi pomaga kobietom odzyskać równowagę psychiczną, przywrócić im akceptację własnego ciała i pozbyć się niskiej samooceny.

Autor podejmuje również temat rehabilitacji po operacji onkologicznej, który sprowadza się głównie do problemu ruchomości barku. Często występujący przykurcz może bowiem utrudnić codzienne funkcjonowanie i skomplikować dalsze leczenie (radioterapię).

Jednym z następstw leczenia chirurgicznego, obejmującego usunięcie węzłów chłonnych, jest ryzyko wystąpienia trwałego obrzęku limfatycznego. Tekst zawiera wiele wskazówek dotyczących jego profilaktyki i leczenia. Problem ten, choć nie jest częsty, potrafi być uciążliwy, a metody leczenia obrzęku nie gwarantują pełnej skuteczności.

Powrót do równowagi po leczeniu raka piersi stanowi dla wielu pacjentek niemałe wyzwanie, gdyż wielomiesięczna terapia onkologiczna całkowicie zmienia rytm wcześniejszego życia. Wbrew zaleceniom promowanym w internecie, autor odradza częste kontrole i aktywne badania w celu poszukiwania przerzutów. Zaleca natomiast troskę o zdrowy styl życia.

Końcowy fragment rozdziału poświęcony jest rozsianej chorobie nowotworowej i opiece paliatywnej. Obfituje w informacje praktyczne, dotyczące leczenia wspomagającego w tym szczególnym etapie życia, którego jakość i długość w dużej mierze zależy od pacjenta.

Skutki leczenia onkologicznego

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._VII

INNI AGRESORZY I OSADNICY

Przedostatni rozdział obejmuje inne nowotwory złośliwe piersi (mięsaki, chłoniaki, złośliwe guzy liściaste), a także nowotwory łagodne, stany infekcyjne, powikłania po zabiegach estetycznych, wady i defekty piersi oraz choroby piersi u mężczyzn.

Po raz kolejny pojawiają się mało popularne poglądy, zwłaszcza w odniesieniu do nowotworów łagodnych i zmian ogniskowych. Autor przekonuje, że zmiany ogniskowe (BIRADS 2–3), które nie rosną i nie dają żadnych objawów, nie wymagają dodatkowej diagnostyki ani interwencji leczniczej, a ich dokładne rozpoznanie nie ma większego znaczenia. Zupełnie niepotrzebnie budzą aż tak wielki niepokój pacjentek, zajmując czas lekarzy i radiologów. Gruczolakowłókniaki, tłuszczaki, torbiele, hamartomy występują powszechnie i nie zwiększają ryzyka zachorowania na raka piersi, a usuwanie tego typu zmian niesie ze sobą potencjalne zagrożenia.

Odrębnym tematem są problemy estetyczne wynikające z wad i defektów piersi u kobiet oraz chorób piersi u mężczyzn (ginekomastia). Autor przedstawia chirurgiczne metody ich niwelowania. Natura jest nieskończenie bogata w odstępstwach od normy, a współczesna medycyna ma szerokie możliwości w poprawianiu biologii, dążeniu do doskonałości i cofaniu skutków upływu czasu.

Inne nowotwory złośliwe piersi

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._VIII

POSTULATY MERYTORYCZNE I ORGANIZACYJNE

Rozważania nad specyfiką współczesnego świata, systemem opieki zdrowotnej i wynikami leczenia raka piersi w Polsce to główne tematy ostatniego rozdziału. Autor omówił w nim również rezolucję w sprawie raka piersi w rozszerzonej Unii Europejskiej (2006) oraz ideę breast unitów Europejskiego Towarzystwa Specjalistów ds. Raka Piersi (1998), którą można traktować jako modelowy przykład diagnostyki i leczenia raka piersi.

Namysł nad bieżącą sytuacją w Polsce prowadzi do negatywnych wniosków na temat jakości diagnostyki, metod leczenia i organizacji systemu ochrony zdrowia. Dodatkowo, na fali panującej mody, kampanie prozdrowotne zachęcają do (niepotrzebnych) badań i wizyt lekarskich. Lektura rozdziału może skłonić do przemyśleń i zmobilizować do podejmowania odpowiedzialnych decyzji.

Na zakończenie autor zostawił refleksję nad „biologią raka”, czyli nad tym, na co lekarze nie mają wpływu. Patrząc z tej perspektywy, możliwości człowieka są bardzo ograniczone. Jednocześnie jednak w naturze ludzkiej drzemie nieprzerwane dążenie do pokonywania trudności, poszerzania granic poznania i imperatyw nieustającego rozwoju. Być może te cechy zaprowadzą badaczy w nieznane dotychczas rejony wiedzy i pozwolą wyjaśnić wszystkie tajemnice biologii?

Rezolucja w sprawie raka piersi i idea breast unitów

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_Tekst dostępny w pełnej wersji książki._Zakończenie

Onkologia jest nauką, która bardzo szybko się zmienia. Już dawno oduczyłem się wierzyć w jakiekolwiek reguły i dogmaty. Jeśli robiłem coś w określony sposób, z użyciem pewnych metod, a okazuje się, że obecnie można zastosować lepsze rozwiązania, wtedy odrzucam dotychczasowe przyzwyczajenia i korzystam ze skuteczniejszych, bardziej nowoczesnych narzędzi. Właściwością mojego charakteru jest analizowanie i próba poznania całokształtu zagadnienia. Lubię się uczyć, ciągle przyswajam nową wiedzę i staram się z niej korzystać.

Gdyby jednak jakiś myśliciel, na przykład Sokrates, zapytał mnie, co sądzę o swoim rzemiośle, o leczeniu, to bym powiedział: „Sokratesie, działam na podstawie tego, czego się nauczyłem, co przeczytałem. Wykorzystuję to, co umiem, najlepiej jak umiem, żeby leczyć pacjentki, które los do mnie przywieje. Czy to jest dobre? Uważam, że tak, bo nie mam nic lepszego”. Być może za pięćdziesiąt lat, jeśli świat będzie istniał w takiej formie, w jakiej go znamy, leczenie raka piersi będzie zupełnie inne. Zasady leczenia onkologicznego znanego nam w obecnej formie są być może ślepym zaułkiem. Co to za leczenie, skoro usuwa się cały narząd, jeszcze z przyległościami? Gdybym powiedział Sokratesowi, że leczę, on by mnie zapytał: „Ty leczysz? Poświęcasz mnóstwo sił i pieniędzy po to, żeby uratować tylko pewien procent ludzi, poddając ich uciążliwym terapiom i zabiegom, które powodują niemałe uszkodzenia. Czy jesteś z tego dumny? Ty powinieneś rwać szaty i posypywać głowę popiołem, że nie wiesz, jak leczyć”. Taka jest prawda. Bardzo mało wiemy o nowotworach. Jednak wiemy coraz więcej… Już nie stosujemy leczenia, które w sposób oczywisty powoduje olbrzymie kalectwo, bo nauczyliśmy się, że rozległe leczenie chirurgiczne w raku piersi nie zawsze jest skuteczniejsze od mniej rozległego. Potrafimy bardziej precyzyjnie stosować lecznicze działanie promieniowania jonizującego. Mamy coraz więcej leków skutecznych w leczeniu nowotworów, coraz więcej wiemy o ich mechanizmie działania, przez to łatwiej jest nam dobrać leczenie do konkretnego typu nowotworu. Wiemy też, w jakich sytuacjach dany typ leczenia nie będzie skuteczny i nie narażamy pacjenta na niepotrzebną terapię. Coraz bardziej potrafimy korzystać z wiedzy, która staje się łatwiej dostępna. Myślę też, że w coraz większym stopniu zdajemy sobie sprawę z naszych ograniczeń.

Zawód lekarza powinna cechować otwartość na zmiany. Historia uczy nas, że zamknięcie się w sztywnych regułach może mieć katastrofalne skutki. Jako przykład mogą posłużyć losy Ignaza Semmelweisa – XIX-wiecznego lekarza. W historii medycyny to jedno z ważniejszych nazwisk. Działał jeszcze przed Louisem Pasteurem, który stwierdził, że istnieją bakterie jako czynnik wywołujący choroby. W czasach Semmelweisa to jeszcze nie było wiadome. Zaobserwował jednak, że kobiety, które rodzą w szpitalu, często umierają na infekcje, natomiast te, które rodzą w domu, umierają znacznie rzadziej. Organizacja zajęć w tym szpitalu była taka, że rano młodzi adepci medycyny pracowali w prosektorium – zajmowali się zwłokami, a potem bezpośrednio szli na oddział położnictwa i odbierali porody. Semmelweis mówił: „Słuchajcie! Z tych zwłok coś jest przenoszone na te kobiety, co powoduje, że one umierają. Musimy to zmienić”. Zalecił studentom i personelowi mycie rąk roztworem podchlorynu wapnia przed wejściem na salę porodową, a potem także przed przystąpieniem do każdego badania, i mycie przyrządów medycznych. Został skrytykowany. Nie chciano zaakceptować jego teorii. Śmiano się z niego. Uznano go za szaleńca. Skończył zresztą w szpitalu psychiatrycznym w Wiedniu. Jego prace zostały docenione dopiero pośmiertnie. Potrzeba było wiele czasu, żeby uwierzyć Ignazowi Semmelweisowi i wielu innym. Ludzie postępowi, którzy próbują iść pod prąd, są często traktowani jak dziwacy albo osoby niepożądane. Dla większości ludzi ważny jest mainstream. Najłatwiej jest powtarzać stereotypy: „Badaj się – nie zwlekaj!” albo „Mamy słabe wyniki, bo kobiety za późno zgłaszają się na badania”. Niestety tak nie jest. Przynajmniej nie w raku piersi.

Wszystko można znaleźć w ogólnodostępnym internecie. Tylko że to, co można tam znaleźć, a to, co ja chciałem przekazać, to są dwie zupełnie różne rzeczywistości. Nasze życie, szczególnie w mass mediach, jest całkowicie stabloidyzowane i bardzo często to, co krąży w przestrzeni publicznej, nie jest prawdą. Oczywiście również w internecie można znaleźć informacje bardzo cenne, ale trzeba wiedzieć, gdzie szukać, i trzeba zadać sobie trochę trudu, żeby dotrzeć do czegoś wiarygodnego. Niemniej jednak sposób przekazania wiedzy w opracowaniach naukowych jest trudny do przyswojenia dla przeciętego czytelnika. Są wprawdzie narzędzia, żeby odróżnić ziarno od plew, ale najłatwiej skorzystać z pomocy doświadczonego lekarza.