Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji - ebook
Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji - ebook
Przedstawiamy nowoczesny i uaktualniony podręcznik poświęcony całokształtowi zagadnień związanych z wytwarzaniem leków recepturowych w aptece.
Książka charakteryzuje się nowoczesną formą i logicznym układem. Zawiera liczne przykłady i jest dostosowana do realiów pracy w aptece i obowiązujących aktualnie przepisów. Wiele danych zestawiono w niej w postaci tabel, które będą przydatne nie tylko do pracy dydaktycznej, lecz znajdą także zastosowanie praktyczne podczas przygotowywania leków recepturowych w aptece.
Podręcznik adresowany do studentów farmacji. Będzie również przydatny farmaceutom w codziennej praktyce zawodowej.
Spis treści
Przedmowa
I. Apteka jako placówka ochrony zdrowia publicznego Lucyna Bułaś
Wprowadzenie 3 Pomieszczenia apteki
Asortyment apteki
Ogólne zasady wydawania leków w aptece
Zasady wydawania produktów leczniczych i wyrobów medycznych z uwzględnieniem refundacji za leki
Lek recepturowy
Recepta jako dokument apteczny
Opis układu recepty
Taksacja recept
Dokumentacja leku aptecznego, recepturowego
Ewidencja sporządzanych w aptece leków
Kontrola formalno-merytoryczna recepty
Wykaz leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych
Podstawy prawne
II. Lek recepturowy i apteczny
1. Ogólne zasady sporządzania leku recepturowego i aptecznego Renata Jachowicz, Witold Jamróz
1.1. Pomieszczenia
1.2. Wyposażenie
1.3. Ważenie
1.4. Rozdrabnianie
1.5. Mieszanie
1.6. Dzielenie
1.7. Składniki leku recepturowego i aptecznego
1.7.1. Substancje
1.7.2. Rozpuszczalniki
1.8. Opakowanie leku recepturowego i aptecznego
1.9. Tok postępowania przy wykonywaniu leku recepturowego
1.9.1. Dawki
1.10. Pacjenci geriatryczni
1.11. Pacjenci pediatryczni
1.11.1. Dawki leków dla dzieci
1.12. Trwałość leków recepturowych
1.12.1. Oddziaływania fizyczne
1.12.2. Oddziaływania chemiczne
1.12.3. Oddziaływania mikrobiologiczne
1.12.4. Termin przydatności do użycia
1.13. Przykłady preparatów gotowych stosowanych do sporządzania leków recepturowych
2. Substancje pomocnicze Bożena Kluczykowska, Tomasz Stożek, Anna Czech
2.1. Rozpuszczalniki
2.2. Substancje zwiększające lepkość
2.2.1. Przepływ newtonowski i nienewtonowski
2.2.2. Tiksotropia
2.2.3. Rola lepkości w formułowaniu postaci leku
2.3. Substancje poprawiające smak, zapach i wygląd postaci leku
2.3.1. Substancje poprawiające smak
2.3.2. Substancje poprawiające zapach
2.4. Składniki podłoży maściowych
2.5. Środki konserwujące
2.6. Przeciwutleniacze
2.7. Związki chelatujące
3. Receptura płynnych postaci leku Renata Jachowicz, Anna Czech, Barbara Pandyra-Kowalska, Bożena Kluczykowska
3.1. Ogólna charakterystyka płynnych postaci leku – Renata Jachowicz
3.2. Roztwory – Renata Jachowicz, Anna Czech.
3.2.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci roztworów
3.2.2. Recepty – przykłady leków recepturowych
3.3. Krople – Barbara Pandyra-Kowalska
3.3.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci kropli
3.3.2. Recepty – przykłady leków recepturowych
3.4. Mieszanki – Barbara Pandyra-Kowalska
3.4.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci mieszanek
3.4.2. Recepty – przykłady leków recepturowych
3.4.3. Mieszanki zawierające wyciągi wodne z surowców roślinnych
3.5. Zawiesiny – Bożena Kluczykowska, Anna Czech
3.5.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci zawiesin
3.5.2. Recepty – przykłady leków recepturowych
3.6. Emulsje – Bożena Kluczykowska
3.6.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci emulsji
3.6.2. Recepty – przykłady leków recepturowych
4. Receptura półstałych postaci leku Renata Jachowicz, Bożena Kluczykowska, Anna Czech
4.1. Charakterystyka półstałych postaci leku
4.2. Systematyka i charakterystyka podłoży maściowych
4.3. Charakterystyka leków recepturowych w postaci maści
4.3.1. Zasady sporządzania maści
4.4. Recepty – przykłady leków recepturowych
5. Receptura stałych postaci leku Renata Jachowicz, Tomasz Stożek, Anna Czech, Aldona Maciejewska
5.1. Proszki – Tomasz Stożek, Anna Czech
5.1.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci proszków
5.1.2. Zasady sporządzania proszków
5.1.3. Niezgodności w proszkach
5.1.4. Recepty – przykłady leków recepturowych
5.2. Czopki – Tomasz Stożek, Anna Czech, Aldona Maciejewska, Renata Jachowicz
5.2.1. Charakterystyka leków recepturowych w postaci czopków
5.2.2. Metody sporządzania czopków
5.2.3. Kontrola jakości czopków
5.2.4. Recepty – przykłady leków recepturowych w postaci czopków
5.2.5. Recepty – przykłady leków recepturowych w postaci globulek i pręcików
6. Receptura aseptyczna Renata Jachowicz, Anna Czech, Joanna Jackowska-Janda, Anna Giżycka, Stanisława Krystynowicz, Teresa Pociecha, Krystyna Chmal-Jagiełło
6.1. Charakterystyka zasad sporządzania jałowego leku recepturowego – Renata Jachowicz, Anna Czech
6.1.1. Boksy i loże aseptyczne
6.1.2. Przygotowanie stanowiska do pracy aseptycznej
6.1.3. Przygotowanie pracownika do pracy w warunkach aseptycznych
6.1.4. Substancje do celów farmaceutycznych
6.1.5. Aparatura pomocnicza
6.1.6. Opakowania
6.2. Receptura leków do oczu – Renata Jachowicz, Anna Czech
6.2.1. Krople do oczu – Guttae ophthalmicae
6.2.2. Płyny do oczu – Solutiones ophthalmicae
6.2.3. Maści do oczu – Unguenta ophthalmicae
6.2.4. Sposób aplikowania leków do oczu
6.3. Receptura antybiotyków – Renata Jachowicz, Anna Czech
6.3.1. Preparaty do oczu z antybiotykami
6.4. Mieszaniny do żywienia pozajelitowego – Joanna Jackowska-Janda, Anna Giżycka, Stanisława Krystynowicz
6.4.1. Tok postępowania przy wykonywaniu mieszanin do żywienia pozajelitowego
6.5. Receptura preparatów cytotoksycznych – Teresa Pociecha, Krystyna Chmal-Jagiełło
6.5.1. Personel
6.5.2. Pomieszczenia i ich wyposażenie
6.5.3. Segregacja i utylizacja odpadów
6.5.4. Kontrola
6.5.5. Tok postępowania przy przygotowaniu preparatów cytotoksycznych
6.5.6. Dokumentacja
6.5.7. Przykłady sporządzania preparatów
6.5.8. Procedury postępowania przy przygotowywaniu preparatów cytotoksycznych
7. Receptura pediatryczna Renata Jachowicz, Aldona Maciejewska, Arkadiusz Litwin, Maria Dziedzic,Barbara Pandyra-Kowalska
7.1. Wprowadzenie
7.2. Charakterystyka fizjologiczna okresu rozwojowego dzieci i młodzieży
7.2.1. Dawki leków dla dzieci
7.2.2. Przykłady obliczania dawek leku dla dzieci
7.3. Charakterystyka leków recepturowych w terapii pediatrycznej
7.4. Recepty – przykłady leków recepturowych
7.4.1. Płynne leki recepturowe
7.4.2. Półstałe leki recepturowe
7.4.3. Stałe leki recepturowe
Synonimy – Aleksander Mendyk
Słownik terminów – Renata Jachowicz
Tabele pomocnicze i nomogramy – Renata Jachowicz
Piśmiennictwo
Skorowidz
| Kategoria: | Inne |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-200-4699-1 |
| Rozmiar pliku: | 2,7 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Dr n. farm. Lucyna Bułaś
Katedra Farmacji Stosowanej
Śląski Uniwersytet Medyczny
Dr n. farm. Krystyna Chmal-Jagiełło
Apteka Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie
Dr n. farm. Anna Czech
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Mgr Maria Dziedzic
Apteka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie
Mgr Anna Giżycka
Apteka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie
Prof. dr hab. n. farm. Renata Jachowicz
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Mgr Joanna Jackowska-Janda
Apteka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie
Dr n. farm. Witold Jamróz
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Dr n. farm. Bożena Kluczykowska
Emerytowany pracownik Katedry Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Mgr Stanisława Krystynowicz
Mgr Arkadiusz Litwin
Apteka Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie
Dr n. farm. Aldona Maciejewska
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Dr n. farm. Aleksander Mendyk
Katedra Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum
Mgr Barbara Pandyra-Kowalska
Apteka Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie
Mgr Teresa Pociecha
Apteka Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie
Dr n. farm. Tomasz Stożek
Emerytowany pracownik Katedry Technologii Postaci Leku i Biofarmacji
Uniwersytet Jagielloński Collegium MedicumPrzedmowa
Wiedza – drugim słońcem dla ludzi
Platon
Rozwój receptury aptecznej wiąże się z rosnącym zainteresowaniem stosowania zindywidualizowanej terapii, a także z nowymi możliwościami technologicznymi oraz pojawiającymi się nowymi surowcami przydatnymi w recepturze.
Przedmiotem bieżących rozważań w świetle współczesnej receptury jest zapewnienie pacjentowi leku w odpowiedniej formie, dostosowanej do indywidualnych celów terapeutycznych, oraz w dawkach dobranych do wieku i stanu pacjenta. Postać leku powinna także być dogodna do przyjęcia przez pacjenta. Farmaceuta powinien zatem mieć szeroką wiedzę, aby na podstawie przepisanego na recepcie składu leku recepturowego móc uwzględnić wszystkie czynniki warunkujące właściwe jego sporządzenie oraz jakość, w tym istotne cechy zapewniające stabilność leku w okresie terapii.
Zagadnienia te znalazły odbicie w treści książki „Receptura apteczna”. Nowe, trzecie już jej wydanie zostało w znacznym stopniu zmienione. W książce uwzględniono zapisy zawarte w Farmakopei Polskiej X, której publikacja zbiega się z wydaniem niniejszego podręcznika, a także obowiązujące obecnie wymagania i uregulowania formalno-prawne.
Zachowano dotychczasowy układ rozdziałów, poszerzając książkę o nowy rozdział „Receptura pediatryczna” oraz o „Słownik terminów”. Pozostałe rozdziały zmodyfikowano, uaktualniono i wzbogacono o nowe treści. Dokonano również zmian w zestawie recept, wykorzystując własny zbiór recept zespołu pracowników Katedry Technologii Postaci Leku i Biofarmacji UJ CM, stworzony po kontroli praktyk wakacyjnych i zawodowych, a także recepty otrzymane z aptek województwa małopolskiego, śląskiego, nowosądeckiego, podkarpackiego, mazowieckiego i podlaskiego.
W świetle wytycznych europejskich, Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz narodowych szczególne znaczenie ma dbałość o właściwy przebieg procesu sporządzania leku – jego jakość musi bowiem zapewniać skuteczność i pełne bezpieczeństwo działania. Przejrzystość takiego postępowania zapewnia wprowadzenie odpowiednich procedur. W książce zaproponowano wzorce formularzy dokumentujących wykonanie leku w aptece, zarówno metodami tradycyjnymi, jak i z użyciem odpowiednich dla określonej postaci leku aparatów.
Niniejsza publikacja została opracowana w taki sposób, aby miała charakter materiału edukacyjnego. Przedstawiono w niej zasady sporządzania leków lege artis, tj. według najlepszej sztuki aptekarskiej. Do wielu przykładów recept dołączono opisy poprawnego wykonania leku, zwracając uwagę na możliwość sporządzania go również w inny sposób. Ze względu na szybki postęp technologiczny w zakresie aparatury i materiałów opakowaniowych wskazówki te mają służyć rozwojowi praktycznych umiejętności farmaceutów.
Książka „Receptura apteczna” jest adresowana zarówno do studentów wydziałów farmaceutycznych, jak i farmaceutów realizujących program kształcenia specjalizacyjnego oraz ustawicznego.
Mamy nadzieję, że trzecie wydanie podręcznika służyć będzie studentom w nauce zawodu, a farmaceutom w ich codziennej praktyce zawodowej, i że zawarte w nim treści będą zachętą do poszerzania wiedzy i samokształcenia.
Prof. dr hab. n. farm. Renata Jachowicz
