Rok w Monarze - ebook

OD AUTORA

Chciał­bym od­po­wie­dzieć na dwa py­ta­nia: dla­cze­go na­pi­sa­łem tę książ­kę i dla­cze­go po­je­cha­łem do Gło­sko­wa. Poza tym przy­da się nie­co ob­ja­śnień do­ty­czą­cych tek­stu.

W Gło­sko­wie zna­la­złem się nie po to, by co­kol­wiek pi­sać, ale żeby wal­czyć o ży­cie. By­łem prze­ko­na­ny, że wy­star­czy je­dy­nie od­sta­wić nar­ko­ty­ki i wszyst­ko bę­dzie w po­rząd­ku. Z cza­sem prze­ko­ny­wa­łem się jed­nak, że to je­dy­nie po­czą­tek dro­gi. Żeby jak naj­wię­cej zy­skać na swo­im po­by­cie, mu­sia­łem ca­łym sobą wejść w kurs prze­wi­dzia­ny przez Uni­wer­sy­tet Ży­cia, nie było więc mowy, aby ro­bić ja­kie­kol­wiek no­tat­ki, pro­wa­dzić pa­mięt­nik. Dla­te­go za­pew­ne wie­le rze­czy za­tar­ło się w nie­do­sko­na­łej pa­mię­ci.

Gło­sków jest po­ło­żo­ny oko­ło sie­dem­dzie­się­ciu ki­lo­me­trów na po­łu­dnio­wy wschód od War­sza­wy, opo­dal Gar­wo­li­na. Jest tam spo­re, po­nad­pięt­na­sto­hek­ta­ro­we go­spo­dar­stwo rol­ne. Rytm ży­cia wy­zna­cza­ją w nim pory roku i w pe­wien spo­sób wpły­wa to tak­że na pra­cę te­ra­peu­tycz­ną. Są też oczy­wi­ście inne wiej­skie atrak­cje: staw, w któ­rym moż­na się ką­pać – zimą zmie­nia się on w lo­do­wi­sko – ro­we­ry, roz­le­głe te­re­ny, któ­re aż pro­szą, żeby się po nich prze­spa­ce­ro­wać. Jest dwo­rek, w któ­rym czu­łem at­mos­fe­rę wal­ki przez po­nad ćwierć­wie­cze pro­wa­dzo­nej przez mo­ich po­przed­ni­ków. Zresz­tą wszyst­kie bu­dyn­ki są w dość do­brym sta­nie, ale głów­nie dla­te­go, że bar­dzo wie­le wy­sił­ku w ich re­mon­ty wkła­da­ją pa­cjen­ci Gło­sko­wa.

At­mos­fe­ra w Ośrod­ku z za­ło­że­nia po­win­na przy­po­mi­nać dom, a nie ko­sza­ro­wo-wię­zien­ne kli­ma­ty, ja­kie więk­szo­ści lu­dzi ko­ja­rzą się z na­zwą Mo­nar. Dla­te­go nie uży­wa się tam ksy­wek, tyl­ko imion, wal­czy się z prze­ja­wa­mi ję­zy­ka wię­zien­ne­go i po­dob­nych za­cho­wań. Oczy­wi­ście nikt nie użył­by w Gło­sko­wie pod­czas spo­łecz­no­ści ksyw­ki, ale żeby unik­nąć kło­po­tów, imio­na albo za­stą­pi­łem ta­ki­mi wła­śnie okre­śle­nia­mi, albo in­ny­mi imio­na­mi. Dla wie­lu osób po­byt w Mo­na­rze jest na tyle styg­ma­ty­zu­ją­cy, że wolą za­ta­ić to przed swo­im oto­cze­niem. Gdy je­cha­łem do Gło­sko­wa, sam sta­ra­łem się to ukryć.

Dla­cze­go za­bra­łem się do pi­sa­nia książ­ki Rok w Mo­na­rze? Przede wszyst­kim po to, by choć w taki spo­sób spła­cić część dłu­gu, któ­ry tam za­cią­gną­łem. Rów­nież dla­te­go, żeby po­za­my­kać nie­któ­re z roz­po­czę­tych tam pro­ce­sów. Nie­zwy­kle waż­ne dla mnie jest tak­że po­ka­za­nie praw­dy o Ośrod­ku. Wie­le razy sły­sza­łem bar­dzo róż­ne opi­nie na te­mat Mo­na­ru, a tak­że o sa­mym Gło­sko­wie. I gdy­bym tam nie był, może bym w to uwie­rzył – że pra­cu­je się tam do pół­no­cy, że gnę­bi się lu­dzi, że są set­ki ab­sur­dal­nych do­cią­żeń. Nie wiem, jak jest w in­nych ośrod­kach, w Gło­sko­wie tego nie wi­dzia­łem. Je­śli ktoś opo­wia­da ta­kie rze­czy, to naj­praw­do­po­dob­niej albo uciekł przed trud­no­ścia­mi, albo cze­ka, aż ktoś wy­le­czy go z nar­ko­ma­nii, a z nar­ko­ma­nii moż­na wyjść tyl­ko dzię­ki wła­sne­mu wy­sił­ko­wi.

Chcia­łem też wresz­cie zna­leźć spo­sób, dzię­ki któ­re­mu nie będę mu­siał opo­wia­dać o tym, co dzia­ło się ze mną przez ostat­nich kil­ka lat.

Sło­wa po­dzię­ko­wa­nia na­le­żą się oso­bom, bez któ­rych ta książ­ka po­wsta­wa­ła­by znacz­nie wol­niej: moim naj­bliż­szym – żo­nie i ma­mie, któ­re wspie­ra­ły mnie w wy­sił­kach i po­ma­ga­ły wy­chwy­ty­wać błę­dy, mo­je­mu wy­daw­cy, dzię­ki któ­re­mu zdo­by­łem się na pe­wien dy­stans do te­ma­tu, oraz kie­row­com pry­wat­nych li­nii au­to­bu­so­wych na tra­sie Oku­niew-War­sza­wa, w któ­rych mo­głem w spo­ko­ju pra­co­wać nad go­to­wym tek­stem.WSTĘP

Kiedy przy­je­cha­łem do Gło­sko­wa, nie­wie­le osób wie­rzy­ło w moje szan­se. Ja sam nie bar­dzo li­czy­łem na to, że może stać się ze mną jesz­cze coś do­bre­go. Cza­sem przy­po­mi­na­ło mi się, co Jean Coc­te­au na­pi­sał w Opium: „Cier­pli­wość maku. Kto pa­lił, zno­wu bę­dzie pa­lił”. Wciąż tłu­kło mi się po gło­wie, że na pew­no się nie uda, więc może szko­da wy­sił­ku. Póź­niej za­czą­łem jed­nak wie­rzyć w to, cze­go uczy­łem się w Gło­sko­wie – w war­to­ści. Jed­ną z pierw­szych rze­czy, ja­kie czy­ta się po przy­je­cha­niu do Gło­sko­wa, jest Na­sza Wi­zja i War­to­ści – to czte­ry zda­nia, któ­re opi­su­ją, co i dla­cze­go jest ta­kie waż­ne w Gło­sko­wie.

1. NIE CHCE­MY KO­LEJ­NEJ UCIECZ­KI, PRA­GNIE­MY CAŁ­KO­WI­TEJ NIE­ZA­LEŻ­NO­ŚCI

Ży­cie jest war­to­ścio­we wte­dy, gdy opie­ra się na za­sa­dach, na war­to­ściach, kie­dy ist­nie­ją w nim waż­ne re­la­cje z ludź­mi. Nie da się tego za­stą­pić żad­nym z ro­dza­jów ad­re­na­li­ny, czy­li udo­wad­nia­niem so­bie wła­snej war­to­ści. Je­śli ktoś na­uczy się do­brze, go­dzi­wie żyć oraz czer­pać sa­tys­fak­cję z ma­łych, po­zor­nie nic nie­zna­czą­cych rze­czy, z cza­sem za­czną przy­cho­dzić do nie­go te waż­niej­sze. Moż­na za­stę­po­wać nar­ko­ty­ki al­ko­ho­lem, sek­sem, uciecz­ką w pra­cę albo w ja­kieś hob­by, ale je­dy­nie zmie­nia­jąc pod­sta­wy swo­je­go ży­cia, moż­na dojść do cze­goś war­to­ścio­we­go.

2. WIE­RZY­MY W NIE­ZBĘD­NOŚĆ ZA­SAD DO ŻY­CIA W GRU­PIE

Ży­cia, re­la­cji z ludź­mi nie da się bu­do­wać w pu­st­ce, bez pod­sta­wy, jaką są za­sa­dy. Je­śli ktoś kła­mie, nie wie­rzę po­tem w to, co mówi. Je­śli je­stem dla lu­dzi iry­tu­ją­cy, nie dzi­wię się, że są na mnie wku­rze­ni. Za­sa­dy rzą­dzą­ce re­la­cja­mi mię­dzy­ludz­ki­mi są tak samo waż­ne i nie­zmien­ne, jak za­sa­dy rzą­dzą­ce fi­zy­ką. Każ­dy, kto przy­jeż­dża do Gło­sko­wa, musi prze­strze­gać obo­wią­zu­ją­cych tam re­guł – to on po­wi­nien się do nich do­sto­so­wać. Oczy­wi­ście może ro­bić wszyst­ko, ale pod wa­run­kiem, że jest go­to­wy po­nieść kon­se­kwen­cje. Tyl­ko w taki spo­sób moż­na na­uczyć się żyć w zgo­dzie z za­sa­da­mi i w grun­cie rze­czy ze sobą.

3. SIŁĄ NA­SZYCH PRAW JEST DO­BRO­WOL­NOŚĆ UCZEST­NIC­TWA W TRE­NIN­GU I ŚWIA­DO­MOŚĆ, KOGO I CO MAJĄ ONE CHRO­NIĆ

Je­śli ktoś nie przy­jeż­dża do Gło­sko­wa z wła­sne­go wy­bo­ru i nie po­tra­fi z cza­sem za­ufać temu, co się w Ośrod­ku dzie­je, a tak­że nie jest w sta­nie uwie­rzyć w Gło­sków, nie­wie­le z po­by­tu w nim sko­rzy­sta. Nie wol­no kur­czo­wo trzy­mać się sta­rych na­wy­ków. Je­śli ktoś jest w Ośrod­ku tyl­ko cia­łem i nie umie sam z sie­bie czy­nić wy­sił­ku, zmie­niać się, ni­cze­go w so­bie nie prze­bu­du­je. Sam po­byt w Gło­sko­wie, na­wet bar­dzo dłu­gi, do ni­cze­go nie do­pro­wa­dzi, a w każ­dym ra­zie do ni­cze­go kon­struk­tyw­ne­go – może je­dy­nie po­gor­szyć za­ist­nia­łą sy­tu­ację.

4. OŚRO­DEK SŁU­ŻY WY­ŁĄCZ­NIE JED­NO­ST­CE I DO­TĄD MUSI NA­DĄ­ŻAĆ ZA JEJ ROZ­WO­JEM, AŻ W KOŃ­CU PRZE­STA­JE BYĆ JEJ PO­TRZEB­NY

W cza­sie po­by­tu w Gło­sko­wie bar­dzo dużo się zmie­nia. Z cza­sem każ­dy, kto jest tam na­praw­dę, za­czy­na in­a­czej pa­trzeć na świat, in­a­czej funk­cjo­no­wać. Dla­te­go po pew­nym cza­sie przed każ­dym sta­wia się co­raz wyż­sze wy­ma­ga­nia, co­raz trud­niej­sze za­da­nia. Ośro­dek zo­stał stwo­rzo­ny po to, żeby lu­dzie uzy­ski­wa­li w nim peł­ną nie­za­leż­ność, by po za­koń­cze­niu te­ra­pii po­tra­fi­li za­cząć bu­do­wać swo­je ży­cie. Jego za­da­niem nie jest uza­leż­nia­nie ich od sie­bie lub od in­nej for­my wspar­cia. Każ­dy, kto opusz­cza go jako ab­sol­went, po­wi­nien po­tra­fić zna­leźć w so­bie siłę do sa­mo­dziel­ne­go ży­cia.

Ta­kie są naj­waż­niej­sze war­to­ści Gło­sko­wa. Tuż po przy­jeź­dzie do Ośrod­ka czy­ta się tak­że Cre­do:

„Gło­sków to en­kla­wa sen­su i spo­ko­ju we współ­cze­snym świe­cie. Do­ceń więc, że się tu­taj zna­la­złeś, ciesz się – nie trak­tuj tego jako kary. Przy­jeż­dżasz do Gło­sko­wa dla Sie­bie, le­czysz się dla Sie­bie, nie dla nas czy ro­dzi­ny. Je­śli nie chcesz pod­jąć wy­zwa­nia i zmie­rzyć się ze Sobą – nikt Cię nie za­trzy­mu­je.

Gło­sków to nie tyl­ko miej­sce do od­sta­wie­nia nar­ko­ty­ków. To du­cho­wa szko­ła. Je­ste­śmy w niej ucznia­mi, a nie pa­cjen­ta­mi czy więź­nia­mi. Chce­my się do­sko­na­lić. Choć każ­dy z nas jest inny, to jed­nak łą­czy nas wspól­ny cel – chce­my wy­eli­mi­no­wać z sie­bie przy­czy­ny bra­nia nar­ko­ty­ków. Nie oglą­daj się więc na in­nych, po­zwól im po­peł­niać błę­dy. Gdy­by ich nie ro­bi­li, nie by­ło­by ich tu­taj. Rób swo­je tak do­brze, jak Ty po­tra­fisz, nie po­rów­nuj się z ni­kim. W każ­dą pra­cę za­an­ga­żuj się ca­łym ser­cem nie­za­leż­nie od tego, na czym ona po­le­ga. Kon­cen­truj się na tym, co jest te­raz i tu­taj. Nie snuj pla­nów, nie roz­pa­mię­tuj prze­szło­ści. Wy­ko­nuj ko­lej­ne za­da­nia po­wie­rzo­ne Ci przez spo­łecz­ność. Za­ufaj sys­te­mo­wi, uwierz, że do­cią­że­nia i ćwi­cze­nia mają Ci po­móc, są DLA Cie­bie, a nie PRZE­CIW­KO To­bie.

Myśl po­zy­tyw­nie i nie szu­kaj dziu­ry w ca­łym. Spró­buj po­znać lu­dzi, wczuć się w at­mos­fe­rę miej­sca. Nie myśl o tym, co stra­ci­łeś, myśl o tym, co mo­żesz zy­skać. Na kon­tak­ty ze świa­tem ze­wnętrz­nym przyj­dzie pora.

Pa­mię­taj, że Gło­sków to ro­dzaj obo­zu tre­nin­go­we­go, któ­ry przy­go­to­wu­je do zdro­we­go funk­cjo­no­wa­nia w nor­mal­nym ży­ciu. Po wyj­ściu stąd bę­dzie jesz­cze trud­niej, więc daj z sie­bie wszyst­ko. Im go­rzej Ci bę­dzie, tym le­piej dla Cie­bie. Im wię­cej znie­siesz tu­taj, tym ła­twiej Ci bę­dzie po­tem. Wy­ma­gaj od sie­bie co­raz wię­cej, nie od­pusz­czaj.

Ucz się jak naj­wię­cej no­wych rze­czy. Naj­więk­szą war­tość ma to, cze­go jesz­cze nig­dy nie ro­bi­łeś. Naj­waż­niej­sze są te chwi­le, kie­dy prze­ła­mu­jesz się do tego, cze­go nie lu­bisz i co Cię de­ner­wu­je.

Nie po­wie­laj sta­rych sche­ma­tów my­śle­nia. Nie spraw­dzi­ły się, sko­ro bra­łeś nar­ko­ty­ki. Za­cznij wszyst­ko od nowa.

Gło­sków to czas zrzu­ca­nia sta­rej skó­ry, ćwi­cze­nie du­cho­we, pierw­szy krok na dro­dze ku do­sko­na­ło­ści. Słu­ży oczysz­cze­niu, akli­ma­ty­za­cji, uczy wy­rze­cze­nia, asce­zy i po­ko­ry. To czas cięż­kiej pra­cy po­zwa­la­ją­cej za­po­mnieć o prze­szło­ści. Obo­wiąz­ków nie trak­tuj więc jako kary, bądź dum­ny, że je wy­ko­nu­jesz. Ciesz się ich pro­sto­tą, bądź ci­chy i uśmiech­nię­ty. Przy­go­tuj się na zmia­ny. Bądź od­waż­ny.

Na trwa­łe suk­ce­sy w ży­ciu trze­ba so­lid­nie za­pra­co­wać. Nie­dzie­la jest tyl­ko jed­na w ty­go­dniu, trze­ba więc na­uczyć się po­wsze­dniej, zwy­kłej pra­cy. Wte­dy na­uczysz się do­ce­niać świę­ta.

Nie myśl za dużo o swo­ich pro­ble­mach, bo nic no­we­go nie wy­my­ślisz. Le­piej po­móż in­nym w pra­cy, a zo­ba­czysz, że i To­bie zro­bi się lżej. Nie ocze­kuj jed­nak po­dzię­ko­wań, na­gród i okla­sków. Bądź skrom­ny, bo naj­wię­cej war­te są te uczyn­ki, o któ­rych nikt nic nie wie. Praw­dę o so­bie po­zna­je­my, kie­dy inni nas nie oce­nia­ją, kie­dy je­ste­śmy sami. Pa­mię­taj, że sie­bie sa­me­go nie oszu­kasz.

Bądź na TAK, nie ne­guj wszyst­kie­go. To naj­lep­szy po­czą­tek. Je­śli do­strze­gasz wady Gło­sko­wa, nie kon­cen­truj się na nich. Ośro­dek jest mi­kro­ko­smo­sem – od­bi­ciem rze­czy­wi­sto­ści. Tak jak lu­dzie ma wady. Mo­żesz je wy­tknąć na spo­łecz­no­ści, ale nie za­tru­waj nimi ży­cia co­dzien­ne­go. Do­ceń, jak bar­dzo dba­my o sie­bie na­wza­jem.

Pa­mię­taj, że po­byt w Gło­sko­wie jest PRZY­WI­LE­JEM. Ciesz się, że za­czy­nasz nowe ży­cie. To na­praw­dę rzad­ko się zda­rza”.

W Ośrod­ku czy­ta się jesz­cze De­si­de­ra­tę, a poza tym chło­nie się spo­koj­ną at­mos­fe­rę tego miej­sca. Jest w niej coś nie­wia­ry­god­ne­go, ja­kaś głę­bo­ka du­cho­wość. Niby nie dzie­je się nic nad­zwy­czaj­ne­go – lu­dzie pra­cu­ją w polu, go­tu­ją po­sił­ki i sprzą­ta­ją, ale to, jak i dla­cze­go to ro­bią, po­zo­sta­wia w nich ślad na całe ży­cie. Uczą się, że żeby żyć szczę­śli­wie, nie trze­ba wie­le wię­cej. Wy­star­czy ro­bić pro­ste rze­czy, je­śli się wie, po co i z kim trze­ba je ro­bić, je­śli za­uwa­ża się, że na ja­kość ży­cia wpły­wa tak­że to, że pa­mię­ta się (lub nie) o spłu­ka­niu wan­ny po ką­pie­li i zmy­ciu na­czyń. Wła­śnie dzię­ki wy­ko­ny­wa­niu ta­kich czyn­no­ści wi­dać nasz sza­cu­nek dla in­nych.

A prze­cież taka umie­jęt­ność cie­sze­nia się, czer­pa­nia sa­tys­fak­cji z tego, co małe, nie za­bi­ja moż­li­wo­ści osią­ga­nia rze­czy wspa­nia­łych. Żeby bie­gać ma­ra­ton, naj­pierw trze­ba wyjść na kil­ku­ki­lo­me­tro­wą prze­bież­kę – zresz­tą znacz­nie trud­niej wy­cho­dzić na ta­kie prze­bież­ki niż zmu­sić się do jed­no­ra­zo­we­go, ład­nie sprze­da­ją­ce­go się wy­czy­nu.

W Gło­sko­wie jest czy­sto, spo­koj­nie, nie śmier­dzi pa­pie­ro­sa­mi, choć w chlew­ni nie pach­nie oczy­wi­ście kon­wa­lią. Rzad­ko zda­rza się, że ktoś jest dla in­nych opry­skli­wy. To jed­na z rze­czy, na któ­re zwra­ca­ją uwa­gę lu­dzie, któ­rzy przy­jeż­dża­ją do Ośrod­ka. Nie ma po­śpie­chu, nie wi­dać wza­jem­nej kon­ku­ren­cji. To wszyst­ko spra­wia wra­że­nie idyl­li. Z całą pew­no­ścią nie jest to miej­sce, w któ­ry zmu­sza się lu­dzi do ka­torż­ni­czej pra­cy i ła­mie się ich cha­rak­te­ry.

Na­uczy­łem się tak­że, że w pe­wien spo­sób Coc­te­au miał ra­cję – je­śli ktoś się nie zmie­nia, je­śli wciąż po­zo­sta­je taki sam, to na­wet je­że­li nie bę­dzie brał, z całą pew­no­ścią znaj­dzie ja­kąś inną dro­gę uciecz­ki. Gdy jed­nak uda się mu w ja­kiś spo­sób zmie­nić swo­je ży­cie, to ma ogrom­ne szan­se – tym więk­sze, im dłu­żej i głę­biej bę­dzie się zmie­niał. Gło­sków jest zna­ko­mi­tym miej­scem, by roz­po­cząć ta­kie prze­mia­ny.

Żeby jed­nak zro­zu­mieć to, co dzie­je się w Gło­sko­wie, trze­ba znać obo­wią­zu­ją­ce tam za­sa­dy, zwy­cza­je, wie­dzieć tro­chę o tym, jak wy­glą­da dro­ga pa­cjen­ta Ośrod­ka.

Pro­ces te­ra­peu­tycz­ny skła­da się z kil­ku eta­pów. Tuż po przy­jeź­dzie czło­wiek sta­je się no­wi­cju­szem. Nie ma peł­ne­go za­ufa­nia spo­łecz­no­ści, z cza­sem bę­dzie mu­siał na nie za­pra­co­wać. Nie może ro­bić wie­lu rze­czy. W za­sa­dzie przez cały czas jest w to­wa­rzy­stwie ja­kie­goś do­mow­ni­ka. Nie wol­no mu pić kawy, her­ba­ty sy­pa­nej, nie oglą­da sam te­le­wi­zji, nie słu­cha mu­zy­ki. Nie roz­ma­wia z ni­kim przez te­le­fon, a ko­re­spon­do­wać może je­dy­nie z naj­bliż­szą ro­dzi­ną. Pod­sta­wo­wy­mi za­sa­da­mi no­wi­cja­tu są po­ko­ra, wy­ci­sze­nie i wy­rze­cze­nie.

No­wi­cjusz ma za za­da­nie swo­ją po­sta­wą wy­ka­zać, że za­słu­gu­je na mia­no peł­no­praw­ne­go człon­ka spo­łecz­no­ści, poza tym musi wy­ko­ny­wać pro­ste pra­ce po­rząd­ko­we w dwor­ku i w jego oto­cze­niu, czy­li tak zwa­ne dy­żur­ki.

No­wi­cjat jest cza­sem, w któ­rym po­win­no się od­ciąć od swo­jej prze­szło­ści, oczy­ścić. Przez cały jego okres obo­wią­zu­ją­cym stro­jem są dre­li­chy – jest to je­den ze spo­so­bów na zrzu­ce­nie sta­rej skó­ry. Bar­dzo czę­sto ubra­nie jest waż­ną czę­ścią sta­rej oso­bo­wo­ści.

Dre­lich jest w Gło­sko­wie bar­dzo waż­nym sym­bo­lem – sym­bo­lem chę­ci zmian. Zo­bo­wią­zu­je on do szcze­gól­nie wy­tę­żo­ne­go wy­sił­ku, jest czymś tro­chę po­dob­nym do ha­bi­tu mni­cha.

No­wi­cjat trwa mi­ni­mum trzy mie­sią­ce i koń­czy się oce­ną. Gdy jest ne­ga­tyw­na, prze­dłu­ża się go o ko­lej­ny mie­siąc, po któ­rym na­stę­pu­je ko­lej­na oce­na, cza­sem jesz­cze jed­na i tak da­lej.

Oce­ny są jed­ną z pod­staw pra­cy te­ra­peu­tycz­nej w Gło­sko­wie, po­dob­nie jak roz­mo­wy na te­mat po­szcze­gól­nych osób, po­tocz­nie okre­śla­ne jako spra­wy. Po za­koń­cze­niu ko­lej­ne­go eta­pu lub na ko­niec peł­nie­nia ja­kiejś funk­cji na­stę­pu­je oce­na. Jest to oka­zja do roz­mo­wy na te­mat po­staw, sto­sun­ku do za­sad, war­to­ści. Pod­czas oce­ny wy­po­wie­dzieć się po­win­no jak naj­wię­cej osób, sta­ra­jąc się przy tym po­ka­zać wady i za­le­ty oce­nia­ne­go pa­cjen­ta. In­for­ma­cje po­da­ne pod­czas spo­łecz­no­ści, czy­li spo­tka­nia miesz­kań­ców Ośrod­ka, mają słu­żyć roz­wo­jo­wi jed­nost­ki, dla­te­go wy­ra­ża­nie nie­przy­chyl­nych opi­nii nie jest spo­so­bem na do­wa­le­nie, ale po­mo­cą. Człon­ko­wie spo­łecz­no­ści są dla sie­bie jak­by lu­strem, cza­sem krzy­wym zwier­cia­dłem, rzad­ko czło­wiek zda­je so­bie spra­wę z tego, jak po­strze­ga­ją go inni. Pod­czas ocen moż­na prze­ko­nać się o tym, co w kon­tak­tach z ludź­mi spra­wia nam trud­ność, w jaki spo­sób mo­że­my po­pra­wić swo­je funk­cjo­no­wa­nie. Wy­ko­ny­wa­nie za­le­ceń spo­łecz­no­ści jest je­dy­nym spo­so­bem, dzię­ki któ­re­mu moż­na do­ko­ny­wać po­stę­pów pod­czas po­by­tu w Ośrod­ku.

Z za­sa­dy pod­czas te­ra­pii w Gło­sko­wie pa­cjent naj­pierw musi na­uczyć się słu­chać uwag spo­łecz­no­ści i wcie­lać je w ży­cie. Z cza­sem jed­nak trze­ba unie­za­leż­nić się od gło­su opi­nii pu­blicz­nej, mieć wła­sne po­glą­dy i zda­nie. Bar­dzo czę­sto bez­po­śred­nio po oce­nie na­stę­pu­je we­wnętrz­ny bunt. Nie­zwy­kle trud­no jest się go­dzić z bar­dzo czę­sto su­ro­wą opi­nią spo­łecz­no­ści. Jed­nak im bar­dziej kry­tycz­ne są oce­ny, tym więk­sza moż­li­wość zmian i zysk z po­by­tu w Gło­sko­wie.

Po po­zy­tyw­nej oce­nie z no­wi­cja­tu moż­na zo­stać do­mow­ni­kiem, a więc go­spo­da­rzem Ośrod­ka, czy ra­czej domu w Gło­sko­wie. Od tego mo­men­tu czło­wiek ma znacz­nie wię­cej praw i po­no­si znacz­nie więk­szą od­po­wie­dzial­ność. Z cza­sem za­czy­na tak­że peł­nić okre­ślo­ne funk­cje. Cały dom i go­spo­dar­stwo w Gło­sko­wie są bo­wiem pro­wa­dzo­ne przez oso­by pod­da­wa­ne te­ra­pii. Funk­cje, któ­re temu słu­żą, to: kon­ser­wa­tor – do­ko­nu­je bie­żą­ce na­pra­wy; ko­tło­wy – zaj­mu­je się ko­tłow­nią, ogrze­wa­niem dwor­ku i po­zo­sta­łych bu­dyn­ków; chlew­nio­wy – opie­ku­je się zwie­rzę­ta­mi, to zna­czy kro­wa­mi i świ­nia­mi, ale tak­że przy­gar­nię­ty­mi do Ośrod­ka ko­ta­mi i psem. Go­spo­darz zaj­mu­je się dwor­kiem i jego oto­cze­niem. Nie­co inna jest rola eg­ze­ku­to­ra – jest od­po­wie­dzial­ny za wy­ko­ny­wa­nie do­cią­żeń. Te funk­cje po­ka­zu­ją, w jaki spo­sób czło­wiek wy­wią­zu­je się ze zo­bo­wią­zań. Ko­lej­ne funk­cje umoż­li­wia­ją spraw­dze­nie, w jaki spo­sób bu­du­je się re­la­cje z ludź­mi. Są to: re­le­wi­sta, czy­li szef kuch­ni – z po­mo­cą trzech kuch­ci­ków przy­go­to­wu­je po­sił­ki dla spo­łecz­no­ści; kie­row­nik pra­cy – dba o wy­ko­ny­wa­nie nie­zbęd­nych dla Ośrod­ka prac; kie­row­nik Służ­by Ochro­ny Mo­na­ru (SOM) – wraz z trze­ma człon­ka­mi SOM-u musi dbać o prze­strze­ga­nie za­sad, a tak­że opie­ko­wać się no­wi­cju­sza­mi. Wresz­cie pre­zes – po­wi­nien mieć pie­czę nad całą spo­łecz­no­ścią, być po­śred­ni­kiem po­mię­dzy ka­drą a spo­łecz­no­ścią. Peł­nie­nie każ­dej funk­cji koń­czy się oce­ną. Wszyst­kie funk­cje są oka­zją do ćwi­cze­nia pew­nych umie­jęt­no­ści, i to za­rów­no tech­nicz­nych, jak i oso­bo­wo­ścio­wych. Pod­czas przy­dzie­la­nia funk­cji bie­rze się pod uwa­gę kil­ka aspek­tów – to, czy za­da­nie nie bę­dzie dla funk­cyj­ne­go zbyt trud­ne oraz czy po­mo­że mu w roz­wo­ju.

O przy­dzia­le funk­cji de­cy­du­je spo­łecz­ność.

In­nym waż­nym ćwi­cze­niem są róż­ne­go ro­dza­ju do­cią­że­nia. War­to pod­kre­ślić, że do­cią­że­nie nie jest swe­go ro­dza­ju karą. Je­śli ktoś ma kło­po­ty z wy­peł­nia­niem za­le­ceń ka­dry i spo­łecz­no­ści, je­śli ja­kiś ele­ment funk­cjo­no­wa­nia w gru­pie spra­wia mu trud­ność, do­cią­że­nie ma mu po­móc w zmia­nie ta­kich za­cho­wań. Naj­bar­dziej pod­sta­wo­wy­mi do­cią­że­nia­mi są go­dzin­ka – go­dzi­na pra­cy po­nad stan­dard – i za­da­niów­ka – wy­ko­na­nie okre­ślo­ne­go za­da­nia. Inne, czę­ściej sto­so­wa­ne do­cią­że­nia to: her­bat­ki – obo­wią­zek prze­pro­wa­dze­nia co­dzien­nie roz­mo­wy z in­nym człon­kiem spo­łecz­no­ści, lo­kaj – obo­wią­zek wy­peł­nia­nia wszyst­kich po­le­ceń współ­miesz­kań­ców, na przy­kład zro­bie­nia her­ba­ty, umy­cia kub­ka, od­ku­rze­nia po­ko­ju i tym po­dob­ne. Do­cią­że­nia­mi są tak­że: do­dat­ko­wy no­wi­cjat i obo­wią­zek cho­dze­nia w dre­li­chu, bu­dze­nie rano lu­dzi czy pro­wa­dze­nie roz­grzew­ki. Do­cią­że­nie jest do­bie­ra­ne do kon­kret­nej oso­by i cza­sem spe­cjal­nie dla niej wy­my­śla­ne.

Ostat­nim eta­pem po­by­tu w Gło­sko­wie może być aspi­ran­tu­ra. Aspi­ran­tem moż­na zo­stać za zgo­dą spo­łecz­no­ści. Z za­sa­dy przy oka­zji proś­by o aspi­ran­tu­rę roz­ma­wia się o ca­łej dro­dze, któ­rą dana oso­ba prze­szła w Ośrod­ku. Aspi­ran­tu­ra jest jak­by świa­do­mym no­wi­cja­tem – aspi­rant też ubie­ra się w dre­lich. Swo­ją po­sta­wą, za­cho­wa­nia­mi, sto­sun­kiem do lu­dzi ma prze­ko­nać spo­łecz­ność, że jest już go­to­wy do nor­mal­ne­go ży­cia poza Gło­sko­wem. Po po­zy­tyw­nej oce­nie z aspi­ran­tu­ry zo­sta­je się mo­na­row­cem i moż­na opu­ścić Ośro­dek. Wie­le osób jesz­cze na ja­kiś czas po­zo­sta­je jed­nak w Gło­sko­wie i sta­ra się po­wo­li bu­do­wać na ze­wnątrz wa­run­ki do bez­piecz­ne­go po­wro­tu, po­ma­ga­jąc jed­no­cze­śnie w pra­cach w Ośrod­ku. Peł­nią w tym cza­sie rolę po­śred­nią po­mię­dzy ka­drą a star­szy­mi do­mow­ni­ka­mi.

W Gło­sko­wie pa­nu­je peł­na abs­ty­nen­cja – nie wol­no pić al­ko­ho­lu, tak jest w więk­szo­ści ośrod­ków, ani pa­lić – i pod tym wzglę­dem jest to rzad­kość. Wy­ni­ka to z za­ło­że­nia, że je­śli ktoś nie jest w sta­nie od­sta­wić pa­pie­ro­sów, tym bar­dziej nie po­ra­dzi so­bie z od­sta­wie­niem nar­ko­ty­ków. Ale przede wszyst­kim jest kon­se­kwen­cją za­ło­że­nia, że lu­dzie opusz­cza­ją­cy Gło­sków mają być cał­ko­wi­cie wol­ni, nie­za­leż­ni. Z nie­co in­nych prze­sła­nek wy­ni­ka wpro­wa­dze­nie abs­ty­nen­cji sek­su­al­nej (AS) – je­śli ktoś wcho­dzi w bli­ski, in­tym­ny zwią­zek w Ośrod­ku, nie­ja­ko od­su­wa się od resz­ty spo­łecz­no­ści, bo więk­szość swo­jej ener­gii kie­ru­je na bu­do­wa­nie tego związ­ku i jego we­wnętrz­ne prze­mia­ny koń­czą się. Nor­ma peł­nej abs­ty­nen­cji obo­wią­zu­je przez dwa lata po opusz­cze­niu Ośrod­ka (z wy­jąt­kiem AS). Po tym cza­sie czło­wiek po­wi­nien być na tyle doj­rza­ły, by sa­mo­dziel­nie okre­ślić, czy pa­le­nie lub pi­cie al­ko­ho­lu może być dla nie­go groź­ne.

Gło­sków nie był­by tym, czym jest, bez ka­dry – do­świad­czo­nej, sta­bil­nej, spój­nej i peł­nej cha­ry­zmy. Jej trzon sta­no­wią czte­ry oso­by:

Ela Zie­liń­ska – oso­ba kon­kret­na i zde­cy­do­wa­na, poza Ośrod­kiem pra­cu­ją­ca jako me­ne­dżer. Ma zna­ko­mi­te wy­czu­cie tego, co jest nor­mal­ne, bar­dzo do­brze wy­chwy­tu­je na­stro­je po­szcze­gól­nych osób i ca­łej spo­łecz­no­ści. Szcze­gól­ną uwa­gę zwra­ca na po­zor­nie nie­istot­ne szcze­gó­ły.

An­drzej Zie­liń­ski – głów­ny ide­olog, li­der Ośrod­ka. Po­tra­fi w pro­stych, nie­rzad­ko ostrych sło­wach mó­wić o rze­czach waż­nych. Jest straż­ni­kiem war­to­ści i tra­dy­cji Gło­sko­wa.

Woj­ciech Ko­eh­ne – oso­ba skrom­na i po­zor­nie mało atrak­cyj­na. Ma jed­nak bar­dzo dużo cie­pła i ogrom­ne skłon­no­ści do cel­nych szy­derstw.

Ja­nusz Iz­deb­ski – sta­ra się sty­mu­lo­wać roz­wój in­te­lek­tu­al­ny i pro­sto­wać spo­sób my­śle­nia więk­szo­ści lu­dzi. Daje bar­dzo dużo cie­pła i oka­zu­je pra­wie bez­gra­nicz­ną cier­pli­wość.

Pierw­sza trój­ka za­czy­na­ła pra­ce w Gło­sko­wie jesz­cze w 1978 roku ra­zem z Mar­kiem Ko­tań­skim, Ja­nusz jest zwią­za­ny z Ośrod­kiem od kil­ku­na­stu lat. Mimo swo­jej od­mien­no­ści po­tra­fią two­rzyć bar­dzo zgra­ny, zna­ko­mi­cie uzu­peł­nia­ją­cy się ze­spół, ze swo­ich róż­nic czy­niąc atut. Kie­dy Ela wy­ła­pie czy­jeś błę­dy, An­drzej za­grzmi na ich te­mat ide­olo­gicz­nie, Woj­tek wy­szy­dzi, a na ko­niec Jaś po­cie­szy. Cza­sem te role nie­co się zmie­nia­ją.

Nie­wąt­pli­wą siłą ka­dry jest fakt, że wszy­scy pra­cu­ją poza Ośrod­kiem z ludź­mi nie­ma­ją­cy­mi nic wspól­ne­go z nar­ko­ma­nią. Gdy­by kon­tak­to­wa­li się na płasz­czyź­nie za­wo­do­wej wy­łącz­nie z uza­leż­nio­ny­mi, z cza­sem mo­gli­by zo­bo­jęt­nieć na róż­ne­go ro­dza­ju nie­nor­mal­ne, ty­po­wo nar­ko­mań­skie za­cho­wa­nia.I

Kolej­ny raz, dru­gi, może trze­ci, usły­sza­łem: „wsta­je­my, bie­ga­my”. Nie mia­łem naj­mniej­szych wąt­pli­wo­ści, gdzie je­stem ani co się dzie­je. By­łem w Mo­na­rze i mu­sia­łem szyb­ko ubrać się w dres i iść na roz­grzew­kę. Przed dwor­kiem po­wo­li zbie­ra­ło się kil­ka­na­ście osób. Dwie­ście, może tro­chę wię­cej me­trów, któ­re bie­gli­śmy pod chlew­nię, kosz­to­wa­ło mnie spo­ro wy­sił­ku – mię­śnie mia­łem sztyw­ne po wczo­raj­szej pra­cy. Ro­biąc skło­ny i wy­ma­chy, czu­łem, że mój or­ga­nizm od­zwy­cza­ił się od wy­sił­ku. W koń­cu wczo­raj nie pra­co­wa­łem spe­cjal­nie cięż­ko, a mia­łem pro­ble­my z prze­bie­gnię­ciem się pod chlew­nię i z po­wro­tem. Bie­ga­nie sta­wa­ło się dla mnie jesz­cze jed­nym po­wo­dem nie­za­do­wo­le­nia z sie­bie. Kie­dyś swo­bod­nie prze­bie­ga­łem ma­ra­ton – na tyle, na ile sze­re­go­wy tu­pacz może swo­bod­nie po­ko­nać taki dy­stans. Te­raz na­wet kil­ka­set me­trów sta­wa­ło się pro­ble­mem. Bie­ga­nie było dla mnie jed­nym ze spo­so­bów do­świad­cza­nia wol­no­ści. Kie­dy w mia­rę wy­bie­ga­ny, do­brze roz­grza­ny cie­szy­łem się prze­wi­ja­ją­cą się dro­gą – ob­ra­zem lasu, śpie­wem pta­ków, wte­dy wła­śnie czu­łem się wol­ny. Te­raz czu­łem złość na sie­bie – za swo­ją sła­bość, bez­rad­ność. Nie było mi szko­da pie­nię­dzy wy­da­nych na bra­nie, by­łem zły za stra­co­ny czas i zdro­wie. No i o to, co zro­bi­łem swo­im bli­skim.

Kil­ka mi­nut póź­niej prze­bra­ny w dre­lich cze­ka­łem w ko­min­ko­wej na od­pra­wę. Ko­min­ko­wa, bo jest tam ko­mi­nek, to po­miesz­cze­nie, przez któ­re trze­ba przejść, wcho­dząc i wy­cho­dząc z dwor­ku, jest dość duże, by zmie­ści­ła się w nim cała spo­łecz­ność Ośrod­ka. Wie­czo­ra­mi sie­dzie­li tam wszy­scy poza ama­to­ra­mi te­le­wi­zji. Kie­dy przed wej­ściem ode­zwał się dzwon, uci­chły roz­mo­wy – od­pra­wa roz­po­czy­na­ła ko­lej­ny dzień. Dla nie­któ­rych set­ny czy pięć­set­ny w Gło­sko­wie, dla mnie dru­gi peł­ny dzień. Kie­row­nik pra­cy po­wie­dział, kto co bę­dzie ro­bił, póź­niej za­czę­ła się li­ta­nia zgła­sza­nych prze­wi­nień i roz­li­cza­ją­cych się z nich funk­cyj­nych:

– Nie spraw­dzi­łem się.

– Pa­mię­taj, żeby się spraw­dzić.

– Nie po­sprzą­ta­łem po pra­cy.

– Go­dzin­ka.

– Nie zga­si­łem świa­tła.

– Go­dzin­ka.

Słu­cha­łem tego z lek­kim za­in­te­re­so­wa­niem, tro­chę za­sta­na­wia­jąc się, jak tu prze­trwam. Nie zna­łem tu­taj jesz­cze ni­ko­go, ale wie­dzia­łem, że będę przez kil­ka mie­się­cy ska­za­ny na ICH to­wa­rzy­stwo. Przy­je­cha­łem na góra pół roku. Co praw­da te­ra­peu­ta po­wie­dział, że peł­ny cykl trwa rok, ale ja prze­cież wie­dzia­łem le­piej, ile jest mi po­trzeb­ne. Niby by­łem świa­do­my, na czym po­le­ga to, co dzie­je się w Ośrod­ku, ale być pod­da­nym ta­kie­mu ry­go­ro­wi, to zu­peł­nie inna sy­tu­acja.

Pa­trzy­łem na lu­dzi, za­sta­na­wia­jąc się, co tak na­praw­dę o mnie są­dzą, tro­chę też my­śla­łem o tym, jacy są w rze­czy­wi­sto­ści. Pierw­sze­go dnia przez chwi­lę roz­ma­wia­łem z Tur­kiem, poza tym spo­ro roz­ma­wia­ło się przy pra­cy. W Gło­sko­wie uczy­łem się przede wszyst­kim słu­chać. Nie było to ła­twe dla ko­goś, kto za­ra­biał, głów­nie mó­wiąc.

Je­dze­nie było nie­złe, a ja ja­dłem ogrom­ne ilo­ści i ty­łem w oczach. Przez całe do­ro­słe ży­cie wa­ży­łem po­ni­żej sie­dem­dzie­się­ciu ki­lo­gra­mów. Naj­pierw ba­wi­łem się w sport – bie­ga­łem, a to nie sprzy­ja po­wsta­wa­niu nad­wa­gi. W re­kor­do­wym mo­men­cie wa­ży­łem sześć­dzie­siąt trzy ki­lo­gra­my. Póź­niej już bie­ga­łem po mie­ście za to­wa­rem. Trud­no po­wie­dzieć, czy bar­dziej dzię­ki bie­ga­niu, czy to­wa­ro­wi, ale trzy­ma­łem li­nię – wa­ży­łem sześć­dzie­siąt kil­ka ki­lo­gra­mów. Od pierw­sze­go dnia sły­sza­łem, że z całą pew­no­ścią przy­bio­rę na wa­dze, bo pierw­sze po­stę­py w le­cze­niu ob­ja­wia­ją się wła­śnie ty­ciem. Z upo­rem po­wta­rza­łem, że nie chcę tyć, i ja­dłem, bar­dzo szyb­ko i bar­dzo dużo. Na śnia­da­nie od dzie­się­ciu do pięt­na­stu kro­mek chle­ba z tym, co było – z se­rem, wę­dli­ną, mar­mo­la­dą i wszyst­kim, co mo­głem zna­leźć na sto­le.

Pra­ca – taka jak za­wsze, nie­spe­cjal­nie cięż­ka, ale gdy­by wy­ko­ny­wać ją w sa­mot­no­ści, oka­za­ła­by się bar­dzo mo­no­ton­na, na przy­kład prze­bie­ra­nie ziem­nia­ków – fi­zycz­nie nie jest to ża­den wy­si­łek, tyle że cza­sem trze­ba prze­sy­pać kar­to­fle do wor­ka i po­prze­sta­wiać wor­ki, ale ro­bie­nie tego przez pół dnia by­ło­by kosz­mar­nie nud­ne. Do chlew­ni cho­dzi­ło jed­nak kil­ka, może dzie­sięć osób i przy oka­zji prze­rzu­ca­nia ziem­nia­ków moż­na było spo­ro roz­ma­wiać. Wcze­śniej, roz­ma­wia­jąc z ludź­mi, przede wszyst­kim mó­wi­łem. Tu­taj mu­sia­łem przede wszyst­kim słu­chać, słu­chać lu­dzi nie­raz dwa razy młod­szych od sie­bie i uczyć się tego, co sta­ra­li się mi prze­ka­zać. Przy ziem­nia­kach było nas kil­ko­ro no­wi­cju­szy, w tym dwo­je zu­peł­nie świe­żych – ja i Ewa, dziew­czy­na, któ­ra przy­je­cha­ła do Gło­sko­wa trzy ty­go­dnie przede mną.

Cały czas, przy wszyst­kich moż­li­wych oka­zjach, sły­sza­łem o za­ło­że­niach no­wi­cja­tu i obo­wiąz­kach no­wi­cju­szy. Te­raz też sie­dzą­cy obok mnie chło­pak, któ­ry miesz­kał ze mną, za­czął mi tłu­ma­czyć, ja­kie są za­ło­że­nia no­wi­cja­tu – po­ko­ra, wy­rze­cze­nie i wy­ci­sze­nie. Wła­ści­wie wy­glą­da­ło to jak w za­ko­nie – naj­pierw no­wi­cjat, czas, kie­dy prak­tycz­nie aspi­ru­je się tyl­ko do by­cia praw­dzi­wym go­spo­da­rzem i nie ma się zbyt wie­lu praw. I na­uka go­dze­nia się z tym, co nas spo­ty­ka. Słu­cha­łem o tym, że do­mow­nik ma za­wsze ra­cję i je­śli każe mi gra­bić li­ście dru­gim koń­cem gra­bi, to wi­docz­nie tak jest le­piej, że nie po­wi­nie­nem za­cho­wy­wać się gło­śno, że w no­wi­cja­cie nie wy­pa­da mi się śmiać, śpie­wać, tań­czyć. Mia­łem być jak mnich spo­koj­ny, wy­co­fa­ny, re­zy­gnu­ją­cy ze wszyst­kie­go, co nie jest mi nie­zbęd­ne. Słu­cha­łem. Z więk­szo­ścią rze­czy się zga­dza­łem, wąt­pli­wo­ści zo­sta­wia­łem dla sie­bie. Przez cały czas mar­z­łem – zbyt mała ilość tłusz­czu. Jed­ną z cnót no­wi­cju­sza jest uni­ka­nie próśb – nie wy­pa­da pro­sić, żeby po­zwo­lo­no ci wło­żyć blu­zę pod dre­lich. Inna spra­wa, że Buba, któ­ra była z ra­cji funk­cji opie­kun­ką no­wi­cju­szy, szyb­ko zo­rien­to­wa­ła się, że może być nam za zim­no, i za­py­ta­ła, czy nie po­trze­bu­je­my bluz.

Po dru­gim śnia­da­niu tro­chę się prze­tar­ło – ru­szy­li­śmy w pole zbie­rać to, co zo­sta­ło jesz­cze po wy­kop­kach. Za­wsze trze­ba spraw­dzić, jak wie­le za­sta­ło na polu, szcze­gól­nie dla­te­go, że Ośro­dek nie ma kom­ple­tu ma­szyn rol­ni­czych. Za­czę­ło się mo­zol­ne wy­grze­by­wa­nie resz­tek ziem­nia­ków z bruzd i zno­sze­nie ich do wor­ków, i ko­lej­ne roz­mo­wy. Wła­ści­wie z tego cza­su naj­le­piej pa­mię­tam bunt, któ­ry we mnie wzbu­dza­ła ko­niecz­ność przy­zna­nia się przed sobą, że wszyst­ko, co do tej pory ro­bi­łem w ży­ciu, było złe, bo gdy­by było in­a­czej, nie brał­bym. A prze­cież mia­łem wie­le rze­czy, z któ­rych mógł­bym być dum­ny, któ­re ro­bi­łem dla in­nych. Jak ktoś może za­kła­dać coś ta­kie­go? Te­raz, z per­spek­ty­wy cza­su, wiem, że była to praw­da – wte­dy mu­sia­łem od­rzu­cić całe swo­je ży­cie; do­pie­ro cał­kiem otrzeź­wiaw­szy, mo­głem za­cząć się za­sta­na­wiać, co jest dla mnie do­bre, a z cze­go le­piej by­ło­by zre­zy­gno­wać.

Tro­chę rzu­ca­ły mną wor­ki peł­ne ziem­nia­ków. Spo­ro mi jesz­cze bra­ko­wa­ło do stwier­dze­nia, że jest już ze mną cał­kiem w po­rząd­ku. Mimo za­pew­nień na przy­ję­ciów­ce nie by­łem cał­kiem od­tru­ty i to też mnie tro­chę kosz­to­wa­ło. Poza tym przez sze­reg lat nie pra­co­wa­łem fi­zycz­nie, nie ćwi­czy­łem. Cza­sy, kie­dy zaj­mo­wa­łem się spor­tem, zo­sta­ły da­le­ko za mną. Po no­wi­cja­cie, kie­dy nie peł­ni­łem funk­cji zwią­za­nej w ja­kiś spo­sób z pra­cą, nie by­łem chlew­nio­wym czy go­spo­chem, z za­sa­dy mia­łem do wy­ko­na­nia może nie naj­cięż­szą, ale naj­bar­dziej nie­wdzięcz­ną pra­cę. I to był je­den z czyn­ni­ków, któ­re dały mi bar­dzo dużo sił.

Po obie­dzie tak dla re­lak­su po­gra­bi­li­śmy so­bie jesz­cze tro­chę – może z pół­to­rej go­dzin­ki. Dwo­rek jest po­ło­żo­ny w ma­łym par­ku i je­sie­nią jest tam co gra­bić – w Ośrod­ku za­wsze dba się o za­ję­cie dla lu­dzi. Po pra­cy no­wi­cju­sze ro­bią dy­żur­ki, a kie­dy mają już to za sobą, dzie­je się coś in­ne­go – ja­kiś spa­cer, ping-pong, pił­ka, siat­ków­ka, ro­we­ry, zimą ho­kej i łyż­wy.

Dy­żur­ki tro­chę mnie iry­to­wa­ły – za­miast wziąć od­ku­rzacz, zmiot­ką sprzą­ta­łem wy­kła­dzi­ny. Za­sta­na­wia­łem się, jaki to ma sens. Z dru­giej stro­ny był to dla mnie czas, kie­dy przez chwi­lę mo­głem po­być cał­kiem sam. W pra­cy, na spa­ce­rze, na­wet sie­dząc w ko­min­ko­wej, je­śli choć­by na chwi­lę od­da­li­łem się, ktoś bły­ska­wicz­nie zwra­cał mi uwa­gę – nie idź sam, nie za­wie­szaj się, nie ga­daj sam z in­nym no­wi­cju­szem.

Ro­bi­łem dy­żu­rek i my­śla­łem nad sen­sem tego wszyst­kie­go. Po co mam tu sie­dzieć i mo­zol­nie, metr po me­trze za­mia­tać zmiot­ką ko­ry­ta­rze? Z ko­min­ko­wej sły­sza­łem Dżem i za­sta­na­wia­łem się, ilu z mo­ich ko­le­gów ma­ją­cych nie mniej­szy pro­blem ode mnie prze­trwa­ło­by to. W dre­li­chu, na ko­la­nach szu­ka­łem sen­su w tym, co ro­bić mu­sia­łem.