Rynki, instrumenty i instytucje finansowe - ebook
Rynki, instrumenty i instytucje finansowe - ebook
Nowe wydanie cieszącego się od lat niesłabnącym zainteresowaniem podręcznika zawierającego kompletny wykład o rynku finansowym – jego mechanizmach, instrumentach, uczestnikach i ich wzajemnych relacjach.
Część pierwsza to syntetyczny obraz rynku finansowego, następnie autorzy przechodzą do przykładów, w ostatnich fragmentach podejmują – sprawiającą studentom największe trudności – problematykę wyceny instrumentów finansowych, od akcji i obligacji do instrumentów pochodnych.
Książka zawiera szczegółowe dane liczbowe dotyczące polskiego rynku finansowego, zarówno w przekroju rynków, instrumentów, jak i instytucji finansowych.
Na końcu każdego z rozdziałów zamieszczono wykaz najważniejszych terminów, pytania kontrolne i zadania.
Przejrzysta struktura i szczegółowy spis treści pozwalają na szybkie wyszukiwanie poszczególnych zagadnień w tekście, a prosty język i klarowność wykładu ułatwiają zrozumienie często bardzo skomplikowanych zagadnień.
Autorzy podręcznika to pracownicy naukowo-dydaktyczni Katedry Rynków Finansowych Akademii Ekonomicznej w Krakowie, której kierownikiem jest prof. dr hab. Jan Czekaj, redaktor naukowy podręcznika. Książkę współtworzą także: Karolina Czekaj, Elżbieta Kubińska, Janusz Raganiewicz, Marcin Czupryna, Andrzej Zyguła, Paweł Oleksy, Michał Grotowski, Anna Kosidłowska, Maciej Bolisęga, Remigiusz Lipiec.
Informacja o autorze/ redaktorze:
prof. dr hab. Jan Czekaj - ekonomista, kierownik Katedry Rynków Finansowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Były wiceminister przekształceń własnościowych oraz były wiceminister finansów i członek Rady Polityki Pieniężnej.
Zespół autorów tworzą: Jan Czekaj, Karolina Czekaj, Elżbieta Kubińska, Janusz Raganiewicz, Marcin Czupryna, Andrzej Zyguła, Paweł Oleksy, Michał Grotowski, Anna Kosidłowska, Maciej Bolisęga, Remigiusz Lipiec.
Kategoria: | Bankowość i Finanse |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-01-19531-1 |
Rozmiar pliku: | 6,4 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Rysunek 7.1. Papiery wartościowe zarejestrowane w KDPW w latach 2002−2014
Źródło: na podstawie danych KDPW.
Szczegółowe zestawienie danych dotyczących liczby wyemitowanych instrumentów według ich rodzajów w omawianym okresie zawiera tabela 7.2.
Tabela 7.2. Instrumenty finansowe zarejestrowane w KDPW w latach 2002−2014 (stan na koniec roku)
-------------------------------------- ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------
Wyszczególnienie 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014
I. Papiery wartościowe razem 656 738 754 934 1173 1718 2272
Akcje krajowe 459 466 457 575 690 947 994
Akcje zagraniczne 1 6 12 26 11 21 23
Akcje uprzywilejowane − − − − 57 54 53
Certyfikaty inwestycyjne 6 17 34 48 58 59 34
Certyfikaty strukturyzowane b.d. 0 0 36 7 7 242
Hipoteczne listy zastawne 0 2 6 14 17 25 34
Obligacje BGK − − − − 2 8 9
Obligacje EBI 2 8 9 5 4 2 1
Obligacje korporacyjne 5 44 31 19 57 282 442
Obligacje municypalne 3 7 9 9 28 31 61
Obligacje niepubliczne 1 1 0 1 4 36 76
Obligacje Skarbu Państwa 123 138 161 172 191 222 286
Obligacje zamienne 5 6 3 2 7 7 3
Obligacje z prawem pierwszeństwa 0 3 1 0 1 1 1
Jednostkowe prawa poboru 5 5 12 10 11 10 8
Prawa do akcji 2 3 18 16 28 6 5
Pozostałe papiery wartościowe 44 32 1 1 0 0 0
II. Inne instrumenty finansowe razem 71 119 439 403 422 574 2077
Opcje 0 48 390 362 360 476 1936
Kontrakty terminowe 70 70 48 40 61 97 141
Indeksowane jednostki udziałowe 1 1 1 1 1 1 −
Ogółem 727 857 1193 1337 1595 2292 4349
-------------------------------------- ------ ------ ------ ------ ------ ------ ------
Źródło: na podstawie danych KDPW.
Łączna liczba emisji papierów wartościowych zarejestrowanych w KDPW wzrosła w analizowanym okresie ponad trzykrotnie. Postępował jednocześnie szybki proces urozmaicania rynku – do obrotu wprowadzono wiele nowych papierów wartościowych. Z biegiem lat struktura papierów wartościowych ulegała istotnym zmianom. Na szczególne podkreślenie zasługują m.in. takie wydarzenia, jak wprowadzenie w 2002 r. do rejestru papierów wartościowych i obrotu na polskim rynku regulowanym akcji spółek zagranicznych, co jest wyrazem docenienia przez emitentów zagranicznych jakości polskich rozwiązań prawnych, regulujących obrót papierami wartościowymi, oraz przejawem dobrej oceny perspektyw rozwoju polskiego rynku finansowego. Wydaje się, że w analizowanym okresie szczególne znaczenie miała przeprowadzona pod koniec lat 90. ubiegłego wieku reforma systemu emerytalnego, w wyniku której utworzony został kapitałowy filar ubezpieczeń emerytalnych, zapewniający systematyczny dopływ na rynki finansowe znacznych funduszy. Niemniej jednak w obliczu istotnych zmian w tejże reformie w latach 2011−2014 dopływ nowych środków na rynek finansowy został dramatycznie ograniczony. W 2001 r. pojawiły się w Polsce obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), a liczba emisji papierów tego emitenta, zarejestrowanych w KDPW, wzrosła do dziewięciu w 2006 r., a następnie spadła do poziomu jednej emisji na koniec 2014 r.
Spośród innych zmian wart odnotowania jest przyrost liczby emisji obligacji korporacyjnych. W 2002 r. w KDPW zarejestrowanych było tylko pięć emisji tych istotnych instrumentów finansowania przedsiębiorstw, natomiast w 2014 r. liczba emisji wzrosła do 442. Warto zwrócić uwagę, że wśród emitentów obligacji korporacyjnych pojawiły się również podmioty zagraniczne. W analizowanym okresie liczba emisji obligacji Skarbu Państwa (wzrost ze 123 w roku 2002 do 286 w roku 2014) wzrosła ponad dwukrotnie. Obligacje skarbowe stanowiły trzecią pod względem liczby emisji, po akcjach krajowych oraz obligacjach korporacyjnych, grupę papierów wartościowych. Liczba spółek krajowych, których akcje są zarejestrowane w KDPW, podwoiła się (wzrost z 459 na początku analizowanego okresu do ponad 900 w latach 2012−2014).Rozdział 8 Rynek pieniężny i walutowy Remigiusz Lipiec
8.1. Rynek bonów skarbowych
Tabela 8.2. Struktura terminowa emisji bonów skarbowych w latach 2002−2014^(a) (w %)
--------------------------------------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- -------
Bon 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
02D 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 4,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
01T 0,0% 0,0% 0,0% 4,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
03T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 6,9% 0,0% 3,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
05T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 7,6% 0,0% 1,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
06T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 22,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
10T 0,0% 6,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
13T 3,9% 4,9% 3,3% 6,0% 0,7% 5,9% 21,4% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
20T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 63,4%
25T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,3% 0,0% 0,0% 0,0% 36,6%
26T 5,0% 6,1% 1,2% 0,0% 3,4% 0,0% 14,7% 10,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
27T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 5,3% 0,0% 0,0%
28T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,9% 0,0% 5,3% 0,0% 0,0%
30T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 17,1% 0,0%
31T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 11,4% 0,0%
39T 1,7% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,6% 3,8% 0,9% 3,3% 0,0% 0,0% 0,0%
44T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3,7% 0,0% 0,0%
45T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3,8% 0,0% 0,0%
46T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3,2% 0,0% 0,0%
48T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 3,9% 5,5% 0,0% 0,0%
49T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,8% 0,0% 19,7% 19,1% 0,0%
50T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 14,2% 0,0% 0,0%
51T 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 13,7% 0,0% 0,0%
52T 89,4% 82,9% 95,5% 89,1% 81,4% 68,6% 51,7% 83,7% 92,8% 25,6% 52,4% 0,0%
Średni okres do wykupu (w tygodniach) 48,9 45,9 50,4 47,2 43,9 38,8 35,1 48,3 51,4 47,4 45,3 21,8
--------------------------------------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- ------- -------
^(a) W 2014 r. nie odbył się żaden przetarg bonów skarbowych.
Źródło: na podstawie danych Ministerstwa Finansów (D oznacza dni, T – tygodnie).
Struktura emitowanych bonów skarbowych uległa w analizowanym okresie istotnym zmianom. Polegały one głównie na wzroście udziału bonów o dłuższych terminach zapadalności. Zmiany te były wyrazem przemodelowania strategii zarządzania długiem publicznym, która ma za zadanie nie tylko zapewnienie płynności budżetowi państwa, lecz także minimalizowanie kosztów obsługi długu. W nowej wersji strategii potrzeby pożyczkowe były zaspokajane w większym stopniu środkami, które pozyskiwano z emisji krajowych obligacji skarbowych.
W 2009 r. zapoczątkowano stopniowe ograniczanie roli bonów skarbowych w finansowaniu potrzeb Skarbu Państwa (zob. rys. 8.1). W maju 2012 r. Ministerstwo Finansów poinformowało, że nie planuje emisji bonów skarbowych, przy czym w przypadku dużych zawirowań na rynkach finansowych nie wykluczono ich emisji. W efekcie od kwietnia 2013 r. do końca 2014 r. bony skarbowe nie były oferowane w sprzedaży.
Rysunek 8.1. Udział bonów skarbowych w krajowym zadłużeniu Skarbu Państwa z tytułu skarbowych papierów wartościowych w latach 2002–2014^(a)
^(a )W 2014 r. nie odbył się żaden przetarg bonów skarbowych.
Źródło: na podstawie danych Ministerstwa Finansów.Rozdział 12 Pozostałe instytucje obrotu instrumentami finansowymi Jan Czekaj, Janusz Raganiewicz, Andrzej Zyguła
Krajowe podmioty prowadzące działalność maklerską w Polsce można podzielić na domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską. Na początku lat 90. XX wieku na polskim rynku kapitałowym dominowały banki prowadzące działalność maklerską, jednak ich liczba od połowy lat 90. zmniejszyła się. Na koniec 2014 r. dominującymi podmiotami na rynku były domy maklerskie (zob. rys. 12.2).
Rysunek 12.2. Krajowe podmioty prowadzące działalność maklerską w latach 2002−2014
Źródło: na podstawie danych KNF.
W latach 2002−2014 liczba podmiotów prowadzących działalność maklerską wahała się w granicach od 36 do 71. Początkowo, w latach 2002−2003, liczba tych podmiotów zmniejszała się, a następnie w sposób nieprzerwany rosła aż do 2013 r. (71 podmiotów) − w 2014 r. było ich 66. Proporcje udziału domów maklerskich oraz banków prowadzących działalność maklerską były ustabilizowane i w całym okresie oscylowały wokół 80%.
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej domy maklerskie z Europejskiego Obszaru Gospodarczego uzyskały prawo prowadzenia działalności maklerskiej w Polsce. Jedynym warunkiem jest przesłanie zawiadomienia o podjęciu działalności do organu nadzoru − Komisji Nadzoru Finansowego.
Do końca czerwca 2015 r. notyfikowanych, czyli dopuszczonych do działania na rynku polskim, było 2214 firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych (z czego 9 zostało wycofanych), w tym:
• 1768 to firmy inwestycyjne działające bez otwierania oddziału;
• 402 to instytucje kredytowe działające bez otwierania oddziału;
• 15 to firmy inwestycyjne prowadzące działalność w formie oddziału (z czego sześć nie rozpoczęło działalności);
• 29 to instytucje kredytowe prowadzące działalność w formie oddziału.
Większość instytucji, które notyfikowały rozpoczęcie działalności w Polsce, pochodzi z Wielkiej Brytanii (około 67%).
Rynek usług maklerskich jest silnie skoncentrowany. W 2014 r. ponad 55% obrotu akcjami na GPW w Warszawie generowało osiem firm maklerskich (zob. rys. 12.3). Największy udział w obrotach miały: Dom Maklerski Banku Handlowego (13%), PKO BP (9%), oraz IPOPEMA (7%).
Rysunek 12.3. Udziały największych instytucji prowadzących działalność maklerską w obrotach akcjami na GPW w Warszawie w 2014 r.
^(a) Wood&Company Financial Services A.S.
^(b) Credit Suisse Securities (Europe) Limited.
Źródło: na podstawie danych GPW.