Siedem głazów przeznaczenia - ebook

WSTĘP

Wstęp

Chro­no­lo­gia serii Obca

Jeśli chwy­ci­li­ście tę książkę z błęd­nym prze­ko­na­niem, że to dzie­wiąta część serii _Obca_, to prze­pra­szam.

Zatem, czym ta książka w zasa­dzie jest? Cóż, to zbiór sied­miu… hmm… form lite­rac­kich, róż­nią­cych się dłu­go­ścią i tre­ścią, ale wszyst­kie mają zwią­zek z serią _Obca_. Co do tytułu: redak­torce nie spodo­bał się zapro­po­no­wany przeze mnie _Sal­ma­gundi_¹, a gdy pochy­li­łam się nad jej argu­men­ta­cją… W każ­dym razie, za pośred­nic­twem mojego agenta zosta­łam popro­szona o coś bar­dziej „rezo­nu­ją­cego i poetyc­kiego”, na modłę ksią­żek z głów­nej serii.

Nie wcho­dząc zbyt głę­boko w towa­rzy­szący mi pro­ces myślowy (w pew­nym momen­cie do głowy przy­cho­dziły mi stwier­dze­nia pokroju „sma­że­nie kieł­ba­sek” i „szli­fo­wa­nie kamieni”), chcia­łam zna­leźć tytuł, który przy­naj­mniej zasu­ge­ro­wałby zbiór ele­men­tów (stąd „sie­dem”), więc _Sie­dem gła­zów_ poja­wiło się natu­ral­nie i dobrze się wpa­so­wy­wało („głaz” to zawsze słowo wiel­kiej wagi), ale nie była to jesz­cze kom­pletna myśl poetycka. Zasta­na­wia­łam się wciąż i w końcu wymy­śli­łam „prze­zna­cze­nie”, które brzmi poważ­nie.

Póź­niej musia­łam prze­ana­li­zo­wać nowy tytuł, żeby wymy­ślić, co ma, u licha, zna­czyć. Kiedy sie­dzi się nad czymś dość długo, to można we wszyst­kim dostrzec sens. W tym przy­padku „prze­zna­cze­nie” odnosi się do ludzi, któ­rzy muszą radzić sobie z żalem i prze­ciw­no­ściami losu. Mia­no­wi­cie, jeśli nie zgi­ną­łeś od razu, masz wybór, jak poto­czy się reszta two­jego życia: możesz stać pro­sto mimo ran i ponu­rych doświad­czeń, słu­żąc jako pod­pora i dro­go­wskaz dla innych, lub upaść i pozwo­lić, by pochło­nęła cię zie­mia, ustę­pu­jąc tym, któ­rzy przyjdą po tobie.

* * *

Ale do rze­czy. W środku znaj­dzie­cie (jak pod­po­wiada okładka) zbiór sied­miu nowel (forma krót­sza od powie­ści, ale dłuż­sza niż krót­kie opo­wia­da­nie), a każda z nich jest czę­ścią świata _Obcej_ i bez­po­śred­nio łączy się z serią.

Pięć z nich napi­sa­łam dla róż­nych anto­lo­gii poja­wia­ją­cych się w ostat­nich latach, a dwie są cał­ko­wi­cie nowe i ni­gdy wcze­śniej nie­pu­bli­ko­wane. To _Ulotna zie­leń_ oraz _Oblę­że­nie_.

Bio­rąc pod uwagę róż­nicę pomię­dzy wydaw­nic­twami w poszcze­gól­nych kra­jach, nie­które z wcze­śniej zna­nych nowel mogły zostać opu­bli­ko­wane w for­mie zbio­ro­wej (Wielka Bry­ta­nia, Niemcy) lub jako poje­dyn­cze ebo­oki (Stany Zjed­no­czone). _Sie­dem gła­zów prze­zna­cze­nia_ to kom­pletna, dru­ko­wana kolek­cja dla tych czy­tel­ni­ków, któ­rzy lubią czuć książkę w dłoni, zawie­ra­jąca dwa nie­pu­bli­ko­wane wcze­śniej opo­wia­da­nia.

Ponie­waż nowele wpi­sują się w różne punkty głów­nej histo­rii (podob­nie jak boha­te­ro­wie), poni­żej znaj­duje się chro­no­lo­gia ksią­żek z serii _Obca_, by wyja­śnić wszyst­kim kto, co i kiedy.

Seria _Obca_ jest napi­sana w trzech róż­nych for­ma­tach:

Ogromne księgi głów­nej serii, które nie wpi­sują się w żaden gatu­nek lite­racki (albo zawie­rają je wszyst­kie).

Krót­sze, łatwiej­sze do wpi­sa­nia w ramy opo­wia­da­nia są w więk­szym lub mniej­szym stop­niu kry­mi­na­łami histo­rycz­nymi (cho­ciaż podej­mo­wany jest w nich także temat wojen, węgo­rzy i róż­no­ra­kich prak­tyk sek­su­al­nych).

Oraz

Nowelki – krót­kie formy lite­rac­kie, które wypeł­niają histo­rie znane z głów­nej serii, tak jak ofiara wypeł­nia pusty żołą­dek ogrom­nego węża. Sku­piają się głów­nie (ale nie jedy­nie) na pobocz­nych boha­te­rach, poprze­dzają wyda­rze­nia lub dzieją się po wyda­rze­niach z głów­nej serii i/lub zapeł­niają luki w fabule.

Duże księgi opo­wia­dają histo­rię Cla­ire i Jamesa Fra­se­rów. Opo­wia­da­nia sku­piają się na przy­go­dach lorda Johna Greya, ale ich fabuła łączy się z tą przed­sta­wioną w głów­nej serii (na przy­kład _The Scot­tish Pri­so­ner_ to łączona histo­ria lorda Johna i Jamiego Fra­sera). W nowel­kach poja­wiają się boha­te­ro­wie dużych ksiąg, włącz­nie z Jamiem i Cla­ire. Opis poni­żej wyja­śnia, któ­rych boha­te­rów spo­tka­cie w poszcze­gól­nych opo­wia­da­niach.

Więk­szość opo­wia­dań i noweli któ­rych głów­nych boha­te­rem jest lord John, wypeł­nia wielką lukę w latach 1756–1761, powstałą w powie­ści _Podróż­niczka._ Część pozo­sta­łych nowe­lek rów­nież wpa­so­wuje się w ten okres.

Dla wygody czy­tel­ni­ków zamiesz­czona tu lista przed­sta­wia sekwen­cję waż­niej­szych wyda­rzeń. Cho­ciaż warto wspo­mnieć, że krót­sze formy lite­rac­kie są napi­sane w taki spo­sób, żeby można było je czy­tać oddziel­nie_,_ nie zna­jąc fabuły głów­nej serii. Cza­sem ma się ochotę na lite­racką prze­ką­skę, a nie dzie­wię­cio­da­niowy posi­łek z dobrym winem i zakoń­czony dese­rem.

(Dla jesz­cze więk­szej wygody opis każ­dej histo­rii zawiera ramy cza­sowe – jeśli w róż­nych kra­jach książki będą wyda­wane w innej kolej­no­ści, daty i ory­gi­nalne tytuły publi­ka­cji rów­nież są zawarte poni­żej. Ta infor­ma­cja będzie naj­bar­dziej doce­niona przez kolek­cjo­ne­rów i zago­rza­łych biblio­fi­lów. Pró­bu­jemy zado­wo­lić jak naj­wię­cej ludzi).

_Vir­gins_ (nowela), wyda­nie pol­skie _Dzie­wice_ – rok 1740, Fran­cja. Jamie Fra­ser (lat dzie­więt­na­ście) i jego przy­ja­ciel Ian Mur­ray (lat dwa­dzie­ścia) zostają mło­dymi najem­ni­kami. .

_Outlan­der_, wyda­nie pol­skie _Obca_ (powieść) – swoją przy­godę z serią pro­po­nuję zacząć w tym miej­scu. Jeśli nie jeste­ście prze­ko­nani, otwórz­cie książkę na jakim­kol­wiek frag­men­cie i prze­czy­taj­cie trzy strony. Zapłacę dolara, jeśli po tym odło­ży­cie ją na dobre (1946/1743).

_Dra­gon­fly in Amber_, wyda­nie pol­skie _Uwię­ziona w bursz­ty­nie_ (powieść) – histo­ria nie zaczyna się tam, gdzie myślisz i koń­czy też w nie­spo­dzie­wa­nym miej­scu. Po pro­stu czy­taj; będzie dobrze (1968/1744–1746).

_A Fugi­tive Green_, wyda­nie pol­skie _Ulotna zie­leń_ (nowela) – akcja roz­grywa się w latach 1744–1745 w Paryżu, Lon­dy­nie i Amster­da­mie. Głów­nymi boha­te­rami noweli są star­szy brat lorda Johna, Hal (Harold, hra­bia Mel­don i książę Par­dloe) oraz jego (przy­szła) żona Min­nie – w tam­tym momen­cie sie­dem­na­sto­let­nia han­dlarka rzad­kimi księ­gami, dora­bia­jąca sobie na boku fał­szo­wa­niem papie­rów, szan­ta­żem i kra­dzie­żami. W noweli poja­wia się rów­nież Jamie Fra­ser.

_Voy­ager_, wyda­nie pol­skie _Podróż­niczka_ (powieść) – zdo­była nagrodę maga­zynu „EW” za „naj­lep­sze otwar­cie”. (Żeby zaosz­czę­dzić wam czasu na poszu­ki­wa­niu egzem­pla­rza, brzmiało ono tak: „Nie żył. W nosie czuł jed­nak bole­sne pul­so­wa­nie. Uznał to za bar­dzo dziwne.”). Jeśli czy­tasz serię w kolej­no­ści, a nie wyryw­kowo, naj­le­piej będzie prze­czy­tać tę powieść przed zabra­niem się do nowel (1968/1746–1767).

_Lord John and the Hand of Devils_: _Lord John and the Hel­l­fire Club_ (krót­kie opo­wia­da­nie) – żeby jesz­cze bar­dziej skom­pli­ko­wać sprawę, _Lord John and the Hand of Devils_ to zbiór skła­da­jący się z trzech nowel. Akcja pierw­szej _Lord John and the Hel­l­fire Club_ roz­grywa się w Lon­dy­nie w 1756 roku. Męż­czy­zna o rudych wło­sach błaga lorda Johna Greya o pomoc, po czym umiera na jego oczach. .

_Lord John and the Pri­vate Mat­ter_, wyda­nie pol­skie _Lord John i sprawa oso­bi­sta_ (powieść) – Lon­dyn, 1757 rok. Kry­mi­nał histo­ryczny prze­siąk­nięty krwią i innymi jesz­cze bar­dziej maka­brycz­nymi sub­stan­cjami. W skró­cie, lord John poznaje lokaja, zdrajcę, apte­ka­rza twier­dzą­cego, że ma spraw­dzony lek na syfi­lis, prze­mą­drza­łego Niemca i nie­ma­ją­cego skru­pu­łów magnata han­dlo­wego.

_Lord John and the Hand of Devils: Lord John and the Suc­cu­bus_ (nowela) – w dru­giej noweli z serii _Hand of Devils_ spo­ty­kamy lorda Johna w Niem­czech w 1757 roku. Boha­ter ma nie­po­ko­jące sny o Jamiem Fra­se­rze, prze­żywa dość dziwne spo­tka­nia z sak­soń­skimi księż­nicz­kami, noc­nymi wiedź­mami oraz czeka go bar­dzo spe­cy­ficzne zetknię­cie z dużym blond hra­bią hano­wer­skim. .

_Lord John and the Bro­ther­hood of the Blade_, wyda­nie pol­skie _Lord John i Brac­two Ostrza_ (powieść) – druga powieść o przy­go­dach lorda Johna (poja­wia się w niej rów­nież Jamie Fra­ser), któ­rej akcja roz­grywa się w 1758 roku i trak­tuje o trwa­ją­cym od dwu­dzie­stu lat rodzin­nym skan­dalu. Lord John zali­cza bli­skie spo­tka­nie z armatą i musi sobie radzić z burz­li­wymi uczu­ciami.

_Lord John and the Hand of Devils: Lord John and the Haun­ted Sol­dier_ (nowela) – trze­cia nowela z tej serii. Rok 1758, Lon­dyn, Royal Arse­nal w Wool­wich. Lord John musi zmie­rzyć się z komi­sją śled­czą w spra­wie wybu­chu armaty i uświa­da­mia sobie, że na świe­cie ist­nieją bar­dziej śmier­cio­no­śne rze­czy niż proch strzel­ni­czy.

_The Custom of the Army_, wyda­nie pol­skie _Zwy­czaje armii_ (nowela) – rok 1759. Jego lor­dow­ska mość mel­duje się na przy­ję­ciu w Lon­dy­nie, któ­rego główną atrak­cją jest węgorz elek­tryczny, a osta­tecz­nie bie­rze udział w bitwie na Rów­ni­nie Abra­hama. Po pro­stu taki z niego typ czło­wieka. .

_The Scot­tish Pri­so­ner_ (powieść) – akcja tej powie­ści roz­grywa się w 1760 roku w Kra­inie Jezior, Lon­dy­nie oraz Irlan­dii. Jest to swego rodzaju „powieść hybry­dowa” roz­dzie­lona po równo mię­dzy dwóch boha­te­rów – lorda Johna i Jamiego Fra­sera – i przed­sta­wia­jąca ich prze­my­śle­nia na temat poli­tyki, korup­cji, mor­derstw, snów po zaży­ciu opium, koni oraz nie­ślub­nych synów.

_A Pla­gue of Zom­bies_, wyda­nie pol­skie _Plaga zom­bie_ (nowela) – rok 1761, Jamajka, gdzie lord John zostaje wysłany, żeby prze­jąć dowo­dze­nie nad bata­lio­nem mają­cym stłu­mić bunt nie­wol­ni­ków, a przy oka­zji odkrywa w sobie upodo­ba­nie do węży, kara­lu­chów i żywych tru­pów. .

_Drums of Autumn_, wyda­nie pol­skie _Jesienne wer­ble_ (powieść) – czwarta powieść głów­nej serii, któ­rej akcja roz­po­czyna się w 1767 roku w Nowym Świe­cie, gdzie Jamie i Cla­ire osie­dlają się Karo­li­nie Pół­noc­nej, a ich córka Brianna dowia­duje się wielu nie­spo­dzie­wa­nych rze­czy, gdy za sprawą wycinka z gazety rusza na poszu­ki­wa­nia rodzi­ców (1969–1970/1767–1770).

_The Fiery Cross_, wyda­nie pol­skie _Ogni­sty krzyż_ (powieść) – tłem histo­rycz­nym dla pią­tej powie­ści głów­nej serii jest wojna regu­la­cyjna na tere­nach Karo­liny Pół­noc­nej (1767–1771), czyli w mniej­szym lub więk­szym stop­niu próba gene­ralna przed nad­cho­dzącą rewo­lu­cją. Jamie Fra­ser staje się – choć nie bez oporu – rebe­lian­tem, jego żona Cla­ire wybiera drogę lekarki, a ich wnuk Jere­miah upija się cherry bounce. Ponadto coś bar­dzo złego przy­tra­fia się mężowi Brianny, Roge­rowi, ale nie powiem co. Powieść zdo­była kilka nagród za „naj­lep­sze zamknię­cie”. Tym razem go tu nie umiesz­czę (1770–1772).

_A Bre­ath of Snow and Ashes_, wyda­nie pol­skie _Tchnie­nie śniegu i popiołu_ (powieść) – szó­sta powieść głów­nej serii, które zdo­była w 2006 roku nagrodę lite­racką Corine w kate­go­rii bele­try­styka oraz Quill Award (poko­nu­jąc powie­ści autor­stwa Geo­rge’a R.R. Mar­tina i Ste­phena Kinga, co jest dla mnie nie lada gratką. W końcu jak czę­sto można się pochwa­lić takim wyróż­nie­niem?). Wszyst­kie książki jawią mi się jako obrazy, kiedy nad nimi pra­cuję. Ta wyglą­dała jak drze­wo­ryt Hoku­saia, noszący tytuł _Wielka fala w Kana­ga­wie_. Cho­ciaż, może bar­dziej jak tsu­nami. Albo dwa.

_An Echo in the Bone_, wyda­nie pol­skie _Kość z kości_ (powieść) – akcja siód­mej powie­ści głów­nej serii roz­grywa się w Ame­ryce, Lon­dy­nie, Kana­dzie i Szko­cji. Ilu­stra­cja na anglo­ję­zycz­nej okładce dosko­nale oddaje kształt powie­ści: a wid­nieje na niej kol­czatka. Stara woj­skowa broń, która wygląda jak bączek z naostrzo­nymi koń­cami. Rzy­mia­nie uży­wali ich do odstra­sza­nia słoni, a patrole na auto­stra­dach wciąż zatrzy­mują za pomocą tego wyna­lazku pędzą­cych prze­stęp­ców. W tej książce znaj­dzie­cie cztery główne wątki: Jamiego i Cla­ire, Rogera i Brianny (oraz ich rodziny), lorda Johna i Wil­liama oraz mło­dego Iana, prze­ci­na­jące się w cza­sie rewo­lu­cji ame­ry­kań­skiej. Każdy z wąt­ków ma ostre końce (1776–1778/1980).

_Writ­ten in My Own Heart’s Blood_, wyda­nie pol­skie _Spi­sane wła­sną krwią_ (powieść) – ósma powieść głów­nej serii zaczyna się w momen­cie, w któ­rym skoń­czyła się akcja poprzed­niej: w lecie 1778 roku (oraz na jesieni 1980). Rewo­lu­cja ame­ry­kań­ska roz­krę­ciła się na dobre, a w 1980 roku w Szko­cji rów­nież roz­gry­wają się dość prze­ra­ża­jące wyda­rze­nia.

_A Leaf on the Winds of All Hal­lows_, wyda­nie pol­skie _Liść na zadusz­ko­wym wie­trze_ (krótka opo­wieść – naprawdę) – akcja roz­grywa się (głów­nie) w latach 1941–1943. Dowia­du­jemy się, co naprawdę stało się z rodzi­cami Rogera Mac­Ken­ziego. .

_The Space Between_, wyda­nie pol­skie _Prze­strzeń pomię­dzy cza­sami_ (nowela) – rok 1778, głów­nie Paryż. Fabuła kręci się wokół Micha­ela Mur­raya (star­szego brata mło­dego Iana), Joan Mac­Kim­mie (młod­szej sio­stry Mar­sali), hra­biego St. Ger­main (który jed­nak żyje), matki Hil­de­gardy i kilku innych osób zamie­sza­nych w sprawę. Nasuwa się pyta­nie, prze­strzeń pomię­dzy czym? To zależy z czy­jej per­spek­tywy. .

_Besie­ged_, wyda­nie pol­skie _Oblę­że­nie_ (nowela) – akcja noweli roz­grywa się w 1762 roku na Jamajce i w Hawa­nie. Lord John, peł­niący funk­cję tym­cza­so­wego guber­na­tora woj­sko­wego Jamajki i mający wkrótce opu­ścić swój dotych­cza­sowy poste­ru­nek, dowia­duje się, że jego matka prze­bywa w Hawa­nie. Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie fakt, że bry­tyj­ska mary­narka pla­nuje oblę­że­nie mia­sta. W towa­rzy­stwie swo­jego lokaja Toma Byrda, byłego żywego trupa imie­niem Rodrigo i jego wybit­nie pokrę­co­nej żony Azeel lord John wyru­sza na ratu­nek nie­gdy­siej­szej księż­nej Par­dloe, zanim statki dotrą na miej­sce.

Pamię­taj­cie…

Opo­wia­da­nia i nowele może­cie czy­tać poje­dyn­czo i w dowol­nej kolej­no­ści, ale do dużych ksiąg pro­po­nuję brać się w dobrej kolej­no­ści. Mam nadzieję, że wam się spodo­bają!

Przeł. Szy­mon Koło­dziej­skiWstęp

Wstęp

Jedną z naj­więk­szych przy­jem­no­ści przy pisa­niu powie­ści histo­rycz­nej jest to, że naj­lep­sze frag­menty nie są zmy­ślone. Na pomysł tego opo­wia­da­nia wpa­dłam po prze­czy­ta­niu dosko­na­łej bio­gra­fii dok­tora Johna Hun­tera pod tytu­łem _Chi­rurg_, popeł­nio­nej przez Wendy Moore – przy oka­zji czy­ta­jąc rów­no­cze­śnie krótką książkę wydaną przez ame­ry­kań­ską Służbę Par­ków Naro­do­wych, w któ­rej zawarte były regu­la­cje doty­czące armii bry­tyj­skiej pod­czas wojny o nie­pod­le­głość.

W żad­nej z tych ksią­żek nie szu­ka­łam niczego szcze­gól­nego. Czy­ta­łam je dla kon­tek­stu histo­rycz­nego i ogól­nych infor­ma­cji o tam­tym okre­sie, z nadzieją, że natra­fię na coś wybit­nie fascy­nu­ją­cego, jak lon­dyń­skie przy­ję­cia z udzia­łem węgo­rzy elek­trycz­nych³ (przy­ję­cia i postać dok­tora Hun­tera – który zali­cza krótki epi­zod w opo­wia­da­niu – to fakty histo­ryczne).

Wra­ca­jąc do regu­la­cji dla bry­tyj­skiej armii, nie­wiele z nich tra­fiło do opo­wia­da­nia. Jako autorka musia­łam powstrzy­my­wać się od zarzu­ca­nia czy­tel­ni­ków suchymi fak­tami, cho­ciaż w książce jest ich kilka, na przy­kład infor­ma­cja, że słowo „bomba” było powszech­nie uży­wane w osiem­na­stym wieku i odno­siło się (oczy­wi­ście oprócz stan­dar­do­wego zna­cze­nia) do pro­wi­zo­rycz­nych poci­sków zala­nych smołą i wypeł­nio­nych odłam­kami, któ­rymi strze­lało się z armaty (cho­ciaż nie można sto­so­wać słowa „szrap­nel”, bo to wzięło się od nazwi­ska porucz­nika bry­tyj­skiej arty­le­rii Henry’ego Shrap­nela, który ulep­szył ory­gi­nalny kon­cept „bomby” i stwo­rzył pocisk wypeł­niony odłam­kami i pro­chem strzel­ni­czym wybu­cha­jący już w powie­trzu. Nie­stety doko­nał tego dopiero w 1784 roku, a miło by było móc go uży­wać, pisząc opo­wia­da­nie wojenne).

Jeśli cho­dzi o inne cie­ka­wostki, to zasko­czył mnie krótki opis jed­nej z pro­ce­dur dla sądów wojen­nych: „Zwy­cza­jem armii jest, aby sąd wojenny pro­wa­dził star­szy ofi­cer, przy udziale takiej liczby innych ofi­cerów, która może dzia­łać jako rada, co zazwy­czaj ozna­cza czte­rech człon­ków lub wię­cej, ale nie mniej niż trzech… Oskar­żona osoba musi mieć prawo do wezwa­nia świadka w swo­jej obro­nie, a rada powinna prze­słu­chać go i inne osoby według uzna­nia i usta­lić moż­liwe fakty, a jeśli doj­dzie do ska­za­nia, nało­żyć karę”.

I to tyle. Żad­nych szcze­gó­ło­wych pro­ce­dur, żeby zna­leźć dowody, żad­nych wytycz­nych doty­czą­cych kar, żad­nych reguł, za co można być ska­za­nym ani dyrek­tyw, kto może stać się „rad­nym” w sądzie wojen­nym – liczą się tylko „zwy­czaje armii”. To dla­tego ta fraza tak mocno wryła mi się w głowę.Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

1.

Sal­ma­gundi:
1) zbiór nie­po­wią­za­nych ze sobą ele­men­tów,
2) danie skła­da­jące się z mięsa, owo­ców, warzyw i/lub innych pro­duk­tów, które kucharz miał pod ręką; zazwy­czaj poda­wane jako doda­tek do innego posiłku (przy­pis autorki).

2.

_Cho­dząc nędz­nymi uli­cami_, przekł. Marta Dziu­rosz, wyd. Rebis. (Wszyst­kie przy­pisy, jeśli nie podano ina­czej, pocho­dzą od tłu­ma­czy).

3.

Wła­ściwa nazwa to strę­twa; zwy­cza­jowa nazwa węgorz elek­tryczny nawią­zuje do kształtu ciała ryby i do obec­no­ści narzą­dów elek­trycznych.

4.

Mt 5,6. Biblia Tysiąc­le­cia, Pal­lot­ti­num, Poznań 2003.

5.

_Stubby_ (ang.) – krępy, przy­sa­dzi­sty.

6.

Tho­mas Gray, _Elegy writ­ten in a Coun­try Chur­chy­ard,_ prze­ło­żył Sta­ni­sław Barań­czak.

7.

Ibi­dem.