Sprawcy przestępstw seksualnych przeciw dzieciom - ebook

PODZIĘKOWANIA

Oddawana w ręce czytelników książka jest owocem mojej wieloletniej pracy. Miałam to szczęście, że towarzyszyło mi w niej wiele życzliwych osób, od których otrzymywałam różnorodną pomoc. Szczególne miejsce zajmuje wśród nich prof. dr hab. Maria Beisert, osoba przy której od wielu lat mam okazję się rozwijać, korzystając z opieki i nauki, możliwości dzielenia się pytaniami, polemizowania, a także – współpracy. Czerpanie z tej relacji to dla mnie zaszczyt i powód stałej wdzięczności. Dziękuję także władzom Wydziału Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, szczególnie dziekanowi – prof. UAM dr. hab. Mariuszowi Urbańskiemu za możliwość pracy w warunkach stabilnych i zapewniających swobodę myśli, niezależnie od zewnętrznych zawirowań. Dziękuję także osobom ze mną pracującym naukowo i w praktyce klinicznej, w szczególny sposób: Agnieszce Izdebskiej, Marcie Szymańskiej-Pytlińskiej, Jowicie Wycisk i Oldze Sakson-Obadzie, a także Aleksandrze Chodeckiej, Katarzynie Pilarczyk-Parchanowicz, Oldze Węglerskiej, Filipowi Szumskiemu, Annie Roszyk i Dominice Bartoszak. Rozmowy z Wami do dla mnie źródło wsparcia merytorycznego, a w wielu chwilach także osobistego. Podziękowanie kieruję również do recenzenta książki, prof. CMKP dr. hab. Michała Lwa-Starowicza oraz do sprawującej opiekę wydawniczą p. Aleksandry Małek. Słowa wdzięczności kieruję wreszcie (choć wcale nie na ostatnim miejscu) do moich bliskich – rodziny i przyjaciół – dobrze móc przy Was wytchnąć, by potem wzmocniona móc wrócić do pracy.PRZYPISY

Uwagi zawarte w kilku kolejnych akapitach korespondują z prowadzonymi przeze mnie wspólnie z Jowitą Wycisk analizami zagadnienia posługiwania się kategoriami płci i rodzaju w badaniach psychologicznych. Były one przedstawiane przez nas w referacie pt. Kategoria gender i stereotypy płciowe w procesie badania naukowego, wygłoszonym na XXXV Zjeździe Naukowym Polskiego Towarzystwa Psychologicznego „Psychologia w zmieniającym się świecie” w Bydgoszczy, w dniach 18–21.09.2014, a następnie opublikowane (Wycisk i Zielona-Jenek, 2017).

Warto w tym miejscu dodać, że kontrowersje, jakie wzbudziła powieść, związane były m.in. właśnie ze złożonością opisu postaci głównego bohatera, profesora Humberta. Ten mężczyzna w średnim wieku przedstawiony został z jednej strony jako zafascynowany erotycznie nimfetkami (dziewczętami u progu okresu dojrzewania, które miały być podobne do jego niespełnionej miłości z okresu młodzieńczego), a z drugiej – jako będącego pod wpływem niemożliwej do oparcia się sile uroku 12-letniej Dolores. Narracja powieści prowadzona jest z perspektywy głównego bohatera i nie podejmuje próby opisu przeżyć tytułowej Lolity, która jest przy tym opisywana jako aktywna wobec Humberta.

Obecność tego rodzaju dyskusji odzwierciedlona została m.in. w kinematografii. Za przykłady posłużyć tu mogą takie filmy, jak Zły dotyk (The Woodsman) w reżyserii Nicole Kassell z 2004 roku czy Polowanie (Jagten) w reżyserii Thomasa Vinterberga z 2012 roku, podnoszące właśnie kwestię funkcjonowania społecznego oskarżonych i skazanych za przestępstwa seksualne wobec dzieci.

W tym miejscu można nadmienić, że w ubiegłych dekadach miały miejsce co najmniej trzy próby powołania czasopisma naukowego poświęconego eksploracji zagadnienia kontaktów seksualnych z dziećmi z perspektywy definiowanej jako opozycyjna do paradygmatu wiktymologicznego. Były to: International Journal of Greek Love (2 numery wydane w latach 1965–1966), KALOS. On Greek Love (jeden numer wydany wiosną 1976) oraz najbardziej chyba znane Paidika: The Journal of Paedophilia (12 numerów w latach 1987–1995). Obecnie, zgodnie z wiedzą autorki, nie są wydawane żadne inne czasopisma naukowe, których rada prezentowałaby się jako stronnicy podobnego, co w przypadku wymienionych czasopism paradygmatu. Natomiast systematycznie wydawanych jest szereg takich pism naukowych, które definiują kontakty seksualne dorosłych z dziećmi w kategoriach wykorzystania seksualnego (np. Journal of Child Sexual Abuse, Child Abuse and Neglect, Sexual Abuse: Journal of Research and Treatment). Artykuły krytyczne wobec tez paradygmatu wiktymologicznego odnaleźć można natomiast na łamach czasopism o szerszym zakresie tematycznym, takich jak: Sexuality & Culture (por. Riegel, 2005); Journal of Homosexuality (Bauserman, 1991; Brongersma, 1991); Journal of Sex Research (Sandfort, 1984); Psychological Bulletin (Rind i in., 1998); Achives of Sexual Behavior (Rind, 2020; 2022). Wskazane dane potwierdzają sygnalizowaną dysproporcję w dyskursie naukowym, jeśli idzie o przyjmowane sposoby opisywania nielegalnych kontaktów seksualnych dorosłych z dziećmi, natomiast trudno się zgodzić w ich świetle z tezą o ekstremalnie trudnym dostępie do badań prowadzonych w sposób inny niż skoncentrowany na negatywnym charakterze takich kontaktów.