- W empik go
Święta i Boska Liturgia Błogosławionego Ojca naszego Germana, biskupa paryskiego, zwana też gallikańską liturgią świętą - ebook
Święta i Boska Liturgia Błogosławionego Ojca naszego Germana, biskupa paryskiego, zwana też gallikańską liturgią świętą - ebook
Termin „ryt gallikański”, „liturgia gallikańska” oznacza obrzędy liturgii zachodniej, która była sprawowana na terenie Galii aż do IX wieku. Ryt ten zanikł po reformie Karola Wielkiego (ok. 742-814). Niektórzy badacze uważają, iż ryt gallikański strukturalnie powiązany był z liturgią wizygocką jaką niegdyś sprawowano w Hiszpanii i jest pokrewny rytowi mozarabskiemu. W przeciwieństwie do innych – nie rzymskich – rytów zachodnich, takich jak np. ambrozjański, mozarabski czy sarum obecnie w Kościele rzymskokatolickim nie sprawuje się liturgii w rycie gallikańskim. Późną formę liturgii gallikańskiej przypisuje się, żyjącemu w epoce Merowingów, św. Germanowi (496-576). Święty ten najpierw prowadził życie pustelnicze, później został wyświęcony na kapłana przez Agrupina, biskupa Autun, następnie piastował urząd opata w klasztorze św. Symforiusza i wreszcie – w roku 555 – po nominacji przez króla Childeberta I (496–558) został konsekrowany na biskupa. Mimo iż ryt gallikański nieco przypomina ryty wschodnie, to o jego zachodniości świadczy m.in. fakt iż występują w nim części zmienne Mszy św. przewidziane do odmawiania przez kapłana, a w tym przede wszystkim prefacje. Ciekawostką jest to, iż w rycie owym używa się o wiele więcej kolorów liturgicznych niż w innych rytach zachodnich. Są to: biały, czerwony, zielony, fioletowy, szary, czarny, żółty, pomarańczowy, złoty, niebieski i brązowy. Liturgię w obrządku gallikańskim, do której zostały dodane elementy rytu trydenckiego, sprawuje się obecnie w Kościele gallikańskim, niezależnym od Rzymu, którego prymasem od roku 1987 jest ks. Thierry Teyssot, biskup tytularny Akwitanii. Liturgię świętą w zrekonstruowanym obrządku gallikańskim – poczynając od dziewiętnastego wieku – sprawuje się niekiedy także w Cerkwi prawosławnej. Ryt gallikański na podstawie Missale Gothicum, Missale Gallicanum Vetus i tekstów Mszy św. według rytu mozarabskiego odtworzył ojciec René-Francois Guettée (1816-1892), znany francuski historyk i ksiądz katolicki, który doszedł do przekonania, że tylko Kościół prawosławny jest prawdziwym Kościołem i w 1860 roku przeszedł na prawosławie przyjmując imię ojca Władimira. Wydał on dzieło: Ancienne messe Gallicane, Paris 1872.
Kategoria: | Wiara i religia |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-64145-34-6 |
Rozmiar pliku: | 1,0 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Oddaję w ręce Czytelników „Świętą i Boską liturgię błogosławionego ojca naszego Germana, biskupa paryskiego, zwaną też gallikańską liturgią świętą”, w redakcji ihumena o. Sylwana (Tumanowa), którą przełożyłem z języka rosyjskiego. W tym miejscu składam o. Sylwanowi podziękowanie za wyrażenie zgody na wykorzystanie jego tekstu.
Termin „ryt gallikański”, „liturgia gallikańska” oznacza obrzędy liturgii zachodniej, która była sprawowana na terenie Galii aż do IX wieku. Ryt ten zanikł po reformie Karola Wielkiego (ok. 742-814). Niektórzy badacze uważają, iż ryt gallikański strukturalnie powiązany był z liturgią wizygocką jaką niegdyś sprawowano w Hiszpanii i jest pokrewny rytowi mozarabskiemu. W przeciwieństwie do innych – nie rzymskich – rytów zachodnich, takich jak np. ambrozjański, mozarabski czy sarum obecnie w Kościele rzymskokatolickim nie sprawuje się liturgii w rycie gallikańskim.
Późną formę liturgii gallikańskiej przypisuje się, żyjącemu w epoce Merowingów, św. Germanowi (496-576). Święty ten najpierw prowadził życie pustelnicze, później został wyświęcony na kapłana przez Agrupina, biskupa Autun, następnie piastował urząd opata w klasztorze św. Symforiusza i wreszcie – w roku 555 – po nominacji przez króla Childeberta I (496–558) został konsekrowany na biskupa.
Mimo iż ryt gallikański nieco przypomina ryty wschodnie, to o jego zachodniości świadczy m.in. fakt iż występują w nim części zmienne Mszy św. przewidziane do odmawiania przez kapłana, a w tym przede wszystkim prefacje. Ciekawostką jest to, iż w rycie owym używa się o wiele więcej kolorów liturgicznych niż w innych rytach zachodnich. Są to: biały, czerwony, zielony, fioletowy, szary, czarny, żółty, pomarańczowy, złoty, niebieski i brązowy.
Liturgię w obrządku gallikańskim, do której zostały dodane elementy rytu trydenckiego, sprawuje się obecnie w Kościele gallikańskim, niezależnym od Rzymu, którego prymasem od roku 1987 jest ks. Thierry Teyssot, biskup tytularny Akwitanii.
Liturgię świętą w zrekonstruowanym obrządku gallikańskim – poczynając od dziewiętnastego wieku – sprawuje się niekiedy także w Cerkwi prawosławnej. Ryt gallikański na podstawie Missale Gothicum, Missale Gallicanum Vetus i tekstów Mszy św. według rytu mozarabskiego odtworzył ojciec René-Francois Guettée (1816-1892), znany francuski historyk i ksiądz katolicki, który doszedł do przekonania, że tylko Kościół prawosławny jest prawdziwym Kościołem i w 1860 roku przeszedł na prawosławie przyjmując imię ojca Władimira. Wydał on dzieło: Ancienne messe Gallicane, Paris 1872.
Andrzej SarwaPrzygotowanie i liturgia słowa¹
Przyoblókłszy się w szaty liturgiczne, kapłan przygotowuje na żertwienniku² kielich, diskos³ z asteriksem⁴ , dwa małe pokrowce⁵, jedną dużą prosforę⁶ i wino z wodą.
Przy śpiewie doksologii kapłan i (albo) diakon, niosący Ewangelię, poprzedzani przez asystujących, którzy niosą świece i trybularz⁷ wychodzą wrotami północnymi⁸ na amwon⁹ .
Chór śpiewa tropar¹⁰ święta, po którym kapłan (diakon) błogosławi Ewangelią święte wrota¹¹ z słowami:
Mądrości najwyższa przebacz.
Duchowni przystępują do ołtarza. Kapłan celebruje małe okadzanie przy śpiewie chóru proroczej pieśni Zachariasza:
„Błogosławiony Pan, Bóg Izraelski: iż nawiedził i uczynił odkupienie ludu swego.
I podniósł róg zbawienia nam, w domu Dawida, służebnika swego.
Jako mówił przez usta świętych, którzy od wieku są, proroków swoich.
Wybawienie od nieprzyjaciół naszych, i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą.
Aby uczynił miłosierdzie z ojcy naszymi i wspamiętał na testament swój święty,
Przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu,
Że nam dać miał, iżbyśmy, wybawieni z ręki nieprzyjaciół naszych, bez bojaźni mu służyli,
W świętobliwości i w sprawiedliwości przed nim, po wszystkie dni nasze.
A ty dzieciątko! prorokiem Najwyższego będziesz nazwane; bo uprzedzisz przed oblicznością Pańską, abyś gotował drogi jego.
Iżbyś dał naukę zbawienia ludowi jego, na odpuszczenie grzechów ich.
Dla wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, przez które nawiedził nas Wschód z wysokości,
Aby zaświecił tym, którzy w ciemności i w cieniu śmierci siedzą, ku wyprostowaniu nóg naszych na drogę pokoju.”¹²
Diakon: Pokłońcie się w milczeniu.
Kapłan:
*¹³ O, Słońce Prawdy, Chrystusie Jezusie, Wieczny Boże, Któryś zstąpił z niebios dla naszego zbawienia! Modlimy się do Ciebie: objaw się, Miłosierny, duszom naszym w komunii Ciała i Krwi Twojej, świętej i bezkrwawej ofiary! Zgromadź w Kościół Twój święty, lud Twój, zbierający się w ten dzień pamięci (imię świętego albo nazwa święta) w tym błogosławionym przybytku, abyśmy odrzuciwszy wszelki grzech i brud, wznosili ku Tobie błagania i dziękczynienie, krocząc właściwą ścieżką pokoju i miłości! O Zbawicielu świata, żyjący, panujący i królujący jako Bóg, z Ojcem i Duchem Świętym na wieki wieków!
Chór: Amen, i Trisagion¹⁴ .
Diakon: W pokoju do Pana módlmy się!
Chór: Kyrie eleison! (po każdej prośbie)
Diakon: O pokój całego świata, o dobro i zjednoczenie świętych Kościołów Bożych, do Pana módlmy się!
Za Najwyższego Zwierzchnika i naszego świątobliwego Ojca Patriarchę¹⁵ NN i za naszego Zwierzchnika czcigodnego Arcybiskupa NN, za naszego Pasterza czcigodnego Biskupa NN, za pasterzy Kościoła, biskupów, kapłanów, diakonów, (za zwierzchników, nauczających i uczących się), za cały kler i lud chrześcijański do Pana módlmy się!
Za władze naszego kraju¹⁶ , aby sprawowały rządy swoje wyłącznie w Chrystusowej prawdzie i miłości, do Pana módlmy się!
Prośmy Pana, niechaj nas obdaruje dobrą pogodą i obfitością plonów!
Módlmy się o zbawienie dla podróżujących, chorych, pałających nienawiścią, wziętych do niewoli i wszystkich cierpiących!
O pokój wśród narodów wszystkiej ziemi do Pana módlmy się!
O wybawienie każdego z nas od zła duchowego i fizycznego do Pana módlmy się!
Módlmy się do Pana i o przebaczenie grzechów naszych, tak aby Bóg pozwolił nam żyć święcie abyśmy mogli odziedziczyć życie wieczne!
Kapłan: *Wysłuchaj, o Panie, ludu Swojego, dzięki dobroci Twego serca obchodzącego w dniu dzisiejszym (święto albo pamiątkę NN). Daruj jeńcom wolność, niewidomym odzyskanie wzroku, grzesznym wybaczanie – albowiem przyszedłeś aby uratować nas wszystkich. Z Twego niebieskiego przybytku spójrz na nas i oświeć Twój lud, który z całej duszy wierzy w Ciebie, o Zbawicielu świata, który żyjesz i królujesz z Ojcem i Duchem Świętym na wieki wieków!
Chór: Amen.
Lektor: Czytanie z Księgi Proroka NN¹⁷ .
Następnie lektor czyta paremię¹⁸ .
Kapłan: Pan niech będzie z wami.
Chór: I z duchem twoim.
Lektor: Czytanie z listu świętego Apostoła NN do NN¹⁹ :
Podczas czytania diakon kadzi.
Po odczytaniu chór śpiewa Trisagion.
Diakon: Czytanie świętej Ewangelii według św. NN.
Chór: Chwała Tobie, Panie!
Następuje czytanie Ewangelii. Chór śpiewa Trisagion.1 Nazwy części Mszy św. zostały dodane przez tłumacza.
2 Stół ofiarny (żertwiennik) – umiejscowiony jest po lewej (północnej) stronie ołtarza.
3 Patena – okrągły metalowy talerzyk, na którym umieszcza się chleb eucharystyczny.
4 Asteriks, zwiezdica, gr. Ἀστερίσκος to dwa, połączone ze sobą na krzyż, metalowe pałąki. Zwiezdicę ustawia się na patenie i okrywa się pokrowcem – welonem.
5 Pokrowce (покровцы, покровa) – płaty materiału, którymi odzielnie okrywa się diskos i kielich podczas św. Liturgii.
6 Prosfora (ros. просфорa, gr. προσφορά «ofiara») – chleb eucharystyczny wypiekany zakwasie w formie małych bułeczek, którego używa się w św. Liturgii, w Kościele Zachodnim jego odpowiednikiem jest hostia.
7 Trybularz – kadzielnica.
8 Część ołtarzowa (ałtar) w świątyni odzielona jest od nawy ikonostasem, w którym znajduje się troje drzwi – środkowe i największe z nich to carskie wrota, po ich obydwu stronach, oddzielone od nich ikonami znajdują się – po lewej – wrota północne zwane także diakońskimi a po prawej wrota południowe.
9 „Półokrągłe miejsce naprzeciw królewskich drzwi wystające zwie się „amwona” od gr. ambon, anabajno tzn. wchodzę. Oznacza miejsce podwyższone, podwyższenie. Z tego to podwyższenia czyta się Pismo Św., śpiewa się psalmy i odmawia niektóre modlitwy”. – Symbolizm poszczególnych części świątyni wschodniej oraz szat i naczyń liturgicznych, Liturgia.pl – http://www.liturgia.pl/node/6211
10 „Tropar (troparion) – jedna z form muzycznych w obrządku bizantyjskim, będącym w użyciu w Kościołach prawosławnych oraz w Katolickich Kościołach Wschodnich tradycji bizantyjskiej. To termin określający liturgiczny śpiew poetycki o prostej strukturze i rytmicznej kadencji – który przybliża nam historię i znaczenie soteriologiczne danego święta, wydarzenia lub świętego”, Tropar, Wikipedia, wolna encyklopedia – http://pl.wikipedia.org/wiki/Tropar .
11 Chodzi o carskie wrota.
12 Łk 1, 68–79, cyt wg: Nowy Pana naszego Jezusa Chrystusa Testament na język polski przełożony przez Ks. Jakuba Wujka, Wydanie nowe stereotypowe Jana Nep. Bobrowicza, Trzeci oddruk, Lipsk 1854.
13 Modlitwy tak oznaczone mogą zamieniać się zależnie od święta.
14 Trisagion (gr. triságios – trzykroć święty) – hymn pochwalny na cześć Trójcy Świętej: Święty Boże, Święty mocny, Święty nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami! (trzykrotnie) / Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, jak była na początku, i teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen. / Święty nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami! – Trisagion, Wikipedia, wolna encyklopedia – http://pl.wikipedia.org/wiki/Trisagion .
15 W redakcji zachodniej winno być „Papieża”. W redakcji ihumena Sylwana (Tumanowa) jest tutaj wymienione imię patriarchy Wszechrusi Aleksego.
16 W redakcji ihumena Sylwana (Tumanowa) to wzezwanie ma brzmienie: О властях державы нашей Российской, да совершат они правление свое по правде и любви, Господу помолимся.
17 Lub – prawdopodobnie – z lub innej starotestamentowej księgi.
18 Paremia (łac. paroemia, z gr. paroimía od pará ‘przy’ + oímos ‘droga, ścieżka’) daw. przysłowie, maksyma, sentencja. Jest to zwięzłe lecz treściwe pouczenie, które przekazuje wiadomość, zachęcającą do intelektualnej i moralnej refleksji. W św. Liturgii paremie zaczerpnięte są z ksiąg Pisma Świętego.
19 Lub – prawdopodobnie – z dziejów Apostolskich czy z Objawienia św. Jana.