- W empik go
Synteza dwóch światów - ebook
Synteza dwóch światów - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 253 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
napisał
Henryk Struve z dodaniem dwóch urywków: i… Poezya, Religia i filozofia
2. przeszłość… przyszłość i teraźniejszość
WARSZAWA.
NAKŁADEM GEBETHNERA I WOLFFA
1876.
Äîçâîëåíî Öåíçóðîþ. Âàðøàâà, 13 ßíâàðÿ 1876 ð.
PAMIĘCI
JÓZEFA KREMERA
KAROLA LIBELTA
POŚWIĘCA TEN ZARYS
FILOZOFII SYNTETYCZNEJ
AUTOR.
Słówko do Czytelnika.
Jakiś tajemniczy związek łączy od wieków filozofią z poezyą. Najwymowniejszym i zarazem najwspanialszym wyrazem tego związku są dzieła Platona. W nich każda myśl przybiera złocistą szatę piękna, przemawia do uczucia; a każde uczucie promienieje w świetle myśli, łączy się z ogólnym na świat poglądem.
Postęp czasu rozerwał tę przyrodzoną jednię.
Dla stworzenia siedziby prawdy, piękna i dobra, tych najprzedniejszych warunków dobrobytu i szczęścia, ludzkość założyła wielki warsztat, w którym króluje praca.
Rozdzielono czynności między głównych pracowników.
Umysł poszedł na lewo, do ciemnej zakopconej kuźni, i zaczął wyrabiać sztaby żelazne, kółka, szruby i inne składowe części budynku. Wyroby te nazywają: pojęciami, ideami abstrakcyjnem, krytyką, nauką.
Serce natomiast zajęło prawą stronę warsztatu, ulepialo piękne modele, według których miano wznieść ów przybytek ludzkości. Modele te… przystrojone w najwspanialsze kształty, w formy plastyczne… – to są sztukipi:ccne, poezya.
Czy taki podział pracy jest ostatnim wyrazem działalności ludzkiej? Czy zawiera w sobie wystarczającą rękojmię urzeczywistnienia zamierzonego celu?
O nie! Dla zbudowania domu, rzemieślnik i budowniczy muszą sobie podać dłoń braterską; technik i konstruktor muszą zasiąść u jednego stołu, zrównoważyć swe myśli i dążności, sprowadzić je do wspólnego mianownika.
W warsztacie ducha jest to łączność iemy siu z sercem; nauki krytycznej, rozbiorowej; z plastyczną twórczością uczucia; filozofii z poezyą.
Podczas pracy codziennego życia, nie jesteśmy nigdy sobą, – ludźmi* W głowie naszej zasiada zwykle technik, pracujący nad szczegółami; sercem zaś zawłada konstruktor, ślęczący nad modelami przyszłości. Co więcćj, jedni żyją tylko głową, drudzy tylko sercem.
Nie myślę lekceważyć tego podziału pracy! Mam go za konieczny warunek postępu. Ale z tem wszystkiem, obok podziału, musi istnieć i łączność pracy: inaczej szczegóły marnieć będą w magazynie wiedzy, a model pozostanie na wieki modelem; zamierzony budynek nigdy do skutku nie przyjdzie; praca nie wyda owocu.
Niechże tedy, od czasu do czasu, choćby tylko w piękny dzień świąteczny, rzemieślnik i budowniczy, technik i konstruktor, na wspólnej drodze się spotkają; niech zapomną o różności swych zajęć? a uprzytomnia sobie jednolitość zadań i celów. Ożywi to jednego, pokrzepi drugiego. Rozszerzy widnokrąg technika, zatopionego w drobnostkach; objaśni konstruktora co do fundamentów zamierzonego budynku. Praca obydwom pójdzie składniej.
Szkic niniejszy pragnie być bezpośrednim wyrazem tej łączności; wyrazem nierozerwalnej jedności ducha ludzkiego, organicznej spójni jego dążności i potrzeb. Autor, kreśląc ten szkic, nie był ani abstrakcyjnym myślicielem, ani fantastycznym poeta, lecz był człowiekioji myślącym i czującym zarazem! Nie przedstawia zatem owocu mozolnej pracy dni powszednich; ani też nie rzuca kwieciem, na łanach wiecznej wiosny zebranym… teczndj: – oto treść i forma tego szkicu.
Kto poezyi nie lubi; nie szanuje twórczćj, budującej potęgi ducha; a natomiast, jak maszyna parowa, przez cały rok pracuje w mechanicznym warsztacie życia: – ten niech tej książki nie czyta, bo w niej dla siebie nie wiele znajdzie. Ale również nie jest przeznaczoną dla marzycieli, świętujących przez całe życie. Myśl–to praca! A bez myśli i najgłębsze uczucie wydobyć się nie może ze mgły nieokreślono – sci i ciemnoty!
Więc pragnę czytelników z umysłem świeżym, a sercem dążącem do światłości.
TREŚĆ.
Str.
I
Słówko do Czytelnika……………..VII
SYNTEZA DWÓCH ŚWIATÓW.
L Ludzkość na rozdrożu dwóch światów.
Dążności nowych czasów. A…………..1
Dwa światy; uczucia i myśli, wiary i wiedzy, poezyi i badania… 12 Przyczyna ich niejedności…………….18
II. Niebo i ziemia, duch i materyą, Bóg i świat
Czem jest niebo? czem ziemia?…………. 26
Idealizm i realizm………………. 29
Duch jako istota czująca, myśląca i działająca……… 31
Niemożność bezpośredniego określenia materyi…….. o2
Objawy świata, wykazujące jego myśl………… 34
Świat, jako ciało żywe…………….. 36
Istota materyi……………….. y
Bóg, materyą i świat………………
Panteizm………………….
Konieczność i wolność……………..
Stałość, niezmienność i porządek świata……….. 51
III. Rozivoj ludzkości-