Szeryf z miasta bezprawia. Wyatt Earp i inne legendy Dzikiego Zachodu - ebook

Wstęp

Dzie­więt­na­sto­wiecz­ne po­gra­ni­cze USA, le­żą­ce na za­chód od rze­ki Mis­si­si­pi, zna­ne jest wśród hi­sto­ry­ków zza Oce­anu jako Sta­ry Za­chód (Old West). W na­szym kra­ju okre­śla się je mia­nem Dzi­kie­go Za­cho­du. Ża­den okres nie urze­kał lu­dzi na ca­łym świe­cie tak, jak ta mi­nio­na epo­ka. Dzi­ki Za­chód, zie­mia krwi i bez­pra­wia, zie­mia obie­ca­na dla ty­się­cy nie­za­do­wo­lo­nych ze swe­go losu, miej­sce i źró­dło wie­lu tra­gicz­nych kon­flik­tów, spraw­dzian ludz­kich cha­rak­te­rów; za­gu­bio­ne wśród pre­rii drew­nia­ne mia­stecz­ka, kow­bo­je, re­wol­we­row­cy, In­dia­nie… Barw­na le­gen­da opa­no­wa­ła wy­obraź­nię lu­dzi na ca­łym świe­cie. Kry­je się za nią rów­nie barw­na rze­czy­wi­stość, choć nie za­wsze od­po­wia­da­ją­ca le­gen­dzie.

Sta­ry Za­chód od daw­na już zaj­mo­wał szcze­gól­ne miej­sce w zbio­ro­wej wy­obraź­ni Ame­ry­ka­nów, któ­ra ob­da­rzy­ła go ce­cha­mi sym­bo­licz­ny­mi i mi­tycz­ny­mi; wy­da­wał się być, jak to ujął Walt Whit­man – „praw­dzi­wą – rze­czy­wi­stą Ame­ry­ką”, re­gio­nem, któ­ry od­rzu­cił do­mi­nu­ją­ce na Wschod­nim Wy­brze­żu wpły­wy eu­ro­pej­skie i gdzie na­ro­do­we ide­ały de­mo­kra­cji i rów­no­ści mo­gły zo­stać naj­peł­niej zre­ali­zo­wa­ne. Wraz z po­su­wa­niem się osad­nic­twa na za­chód, wy­obra­że­nia te łą­czy­ły się po ko­lei z róż­ny­mi re­gio­na­mi geo­gra­ficz­ny­mi, lecz naj­więk­szy ła­du­nek emo­cjo­nal­ny mie­ścił się wła­śnie w po­ję­ciu Dzi­kie­go Za­cho­du. Opo­wie­ści o nim głę­bo­ko za­ko­rze­ni­ły się w mi­to­lo­gii i świa­do­mo­ści na­ro­do­wej oby­wa­te­li Sta­nów Zjed­no­czo­nych. W pew­nym sen­sie Old West to tyl­ko po­ję­cie umow­ne, a nie ści­słe geo­gra­ficz­ne okre­śle­nie. To te ob­sza­ry Ame­ry­ki Pół­noc­nej, gdzie czło­wiek mu­siał być od­waż­ny i wy­trwa­ły, aby sku­tecz­nie zma­gać się z ele­men­tar­ny­mi za­gro­że­nia­mi, ty­po­wy­mi dla mło­de­go, two­rzą­ce­go się kra­ju.

Za rze­ka­mi Mis­si­si­pi i Mis­so­uri, czy­li gra­nicz­ną li­nią ziem za­go­spo­da­ro­wa­nych, za­czy­nał się ob­szar nie­spe­ne­tro­wa­ny, nie­bez­piecz­ny, czę­ścio­wo pu­styn­ny, prze­gro­dzo­ny nie­prze­by­tym pa­smem Gór Ska­li­stych. Po­zna­wa­nie i zdo­by­wa­nie tego te­re­nu trwa­ło pra­wie przez cały wiek XIX. Naj­pierw z rzad­ka wy­ru­sza­ły tam wy­pra­wy ba­daw­cze, aby za­peł­nić bia­łe pla­my na ma­pie i zo­rien­to­wać się we wsze­la­kich moż­li­wo­ściach tych ziem. Po­tem, mniej wię­cej od lat trzy­dzie­stych, cią­gnę­ły na za­chód, nie­prze­rwa­nie już, ka­ra­wa­ny wiel­kich wo­zów kry­tych płót­nem, wio­zą­cych rze­sze ludz­kie urze­czo­ne my­ślą, że ży­znej zie­mi wy­star­czy dla wszyst­kich. Ta dro­ga przez mękę ty­się­cy i dzie­siąt­ków ty­się­cy, a po­tem ich pio­nier­ski trud po­śród puszcz i pre­rii, to nie tyl­ko te­mat póź­niej­szych we­ster­nów, ale przede wszyst­kim dra­ma­tycz­na i bo­ha­ter­ska kar­ta dzie­jów Ame­ry­ki.

Li­nia po­gra­ni­cza prze­su­wa­ła się sta­le na za­chód. W okre­sie re­wo­lu­cji ame­ry­kań­skiej (1775) prze­kro­czy­ła Ap­pal­la­chy, się­ga­jąc po Ohio, Ken­tuc­ky i Ten­nes­see. Oko­ło roku 1820 wchło­nę­ła już po­łu­dnio­wą In­dia­nę, Il­li­no­is, po­łu­dnio­wo-wschod­nią część Mis­so­uri i po­ło­wę Lu­izja­ny. Ol­brzy­mia rze­ka Mis­si­si­pi za­ha­mo­wa­ła tem­po owej wę­drów­ki tyl­ko na krót­ko; roz­wój że­glu­gi pa­ro­wej otwo­rzył nowy etap w za­sie­dla­niu Za­cho­du. Do po­ło­wy XIX wie­ku cy­wi­li­za­cja wy­dar­ła przy­ro­dzie wschod­nią część Tek­sa­su, Mis­so­uri, Ar­kan­sas, Iowę, Min­ne­so­tę i Wi­scon­sin. Osad­ni­cy do­tar­li do su­chych, pu­styn­nych te­re­nów Gre­at Pla­ine (Wiel­kich Rów­nin) i tam się za­trzy­ma­li. Przez ten nie­przy­ja­zny dla lu­dzi step pro­wa­dzi­ły wpraw­dzie szla­ki do San­ta Fe, Ka­li­for­nii, Ore­go­nu i Utah, pa­tro­lo­wa­ne przez żoł­nie­rzy z roz­sia­nych tu i ów­dzie for­tów, ale po­ła­ma­ne wozy, świe­że mo­gi­ły i ob­je­dzo­ne przez sępy ko­ści mu­łów – nie­me, ale wy­mow­ne świa­dec­two tra­gicz­nych lo­sów cią­gną­cych tędy na za­chód ka­ra­wan – od­stra­sza­ły ko­lej­nych śmiał­ków.

Ma­so­wa świa­do­mość i wy­obra­że­nia o Dzi­kim Za­cho­dzie kształ­to­wa­ły się głów­nie pod wpły­wem sprze­da­wa­nych po dzie­sięć cen­tów po­wie­ści – tak zwa­nych „we­ster­nów” (we­stern dime no­vels) – któ­re od cza­su, gdy w 1860 roku za­czął je wy­da­wać Era­stus Be­adle, roz­cho­dzi­ły się w wiel­kich na­kła­dach. Po­wie­ści te spo­pu­la­ry­zo­wa­ły świat dy­li­żan­sów i prze­stęp­ców, go­rącz­ki zło­ta i prze­pę­dza­nia by­dła, stad bi­zo­nów i wspól­ne­go wy­pa­la­nia faj­ki po­ko­ju. Nie­mal w tym sa­mym stop­niu Za­chód roz­pro­pa­go­wa­ło ma­lar­stwo. Dwaj naj­bar­dziej zna­ni ar­ty­ści zaj­mu­ją­cy się te­ma­ty­ką Za­cho­du: Char­les M. Rus­sell – ar­ty­sta-kow­boj i Fre­de­ric Re­ming­ton, któ­re­go mi­strzow­skie i re­ali­stycz­ne ob­ra­zy oraz rzeź­by przed­sta­wia­ły In­dian, kow­bo­jów i tra­pe­rów, czer­pa­li z wła­snych do­świad­czeń, ja­kie stam­tąd wy­nie­śli. Wie­lu ar­ty­stów usi­ło­wa­ło jed­nak od­two­rzyć sce­ne­rię Za­cho­du, nie opusz­cza­jąc swych pra­cow­ni na Wschod­nim Wy­brze­żu. Tak wła­śnie było w przy­pad­ku nad­zwy­czaj po­pu­lar­nej se­rii li­to­gra­fii w wy­ko­na­niu Ive­sa Cur­rie­ra i Char­le­sa Ive­sa, któ­rzy utrwa­li­li ob­raz Old We­stu ist­nie­ją­cy w wy­obraź­ni ów­cze­snych Ame­ry­ka­nów. Ro­man­tycz­ne im­pre­sje ar­ty­stów nie za­wsze od­zwier­cie­dla­ły rze­czy­wi­stość, lecz za to glo­ry­fi­ko­wa­ły ta­kie ce­chy jak mę­stwo, in­dy­wi­du­alizm i nie­za­leż­ność, prze­kształ­ca­jąc Dzi­ki Za­chód w wy­ide­ali­zo­wa­ny i sym­bo­licz­ny ob­raz spo­łe­czeń­stwa ame­ry­kań­skie­go.

Wraz z po­wsta­niem i roz­wo­jem ki­ne­ma­to­gra­fii wi­ze­ru­nek Dzi­kie­go Za­cho­du pro­pa­go­wać za­czę­ły fil­my. Ale te wspa­nia­łe we­ster­ny nie przed­sta­wia­ły praw­dzi­we­go Old We­stu, w za­ło­że­niu mia­ły bo­wiem sta­no­wić roz­ryw­kę, a nie edu­ko­wać wi­dzów. Gra­ni­ca po­mię­dzy rze­czy­wi­sto­ścią a fik­cją była w nich moc­no za­tar­ta, cho­ciaż jed­no jest bez­spor­ne: hi­sto­ria nig­dy nie wi­dzia­ła cze­goś ta­kie­go wcze­śniej i nie zo­ba­czy ni­cze­go ta­kie­go po­now­nie. Oczy­wi­ście były w tych fil­mach i mi­łość, i wspa­nia­łe czy­ny, i bo­ha­te­ro­wie, i czar­ne cha­rak­te­ry, za­po­mi­na­no jed­nak naj­czę­ściej o tra­ge­diach, zła­ma­nych ser­cach i nie­spra­wie­dli­wo­ści.

Naj­go­rzej byli trak­to­wa­ni In­dia­nie. Przed­sta­wia­no ich zwy­kle jako żąd­nych krwi dzi­ku­sów, sto­ją­cych na dro­dze po­stę­pu. Opi­sy­wa­no sze­ro­ko do­ko­ny­wa­ne przez nich okru­cień­stwa, na­pa­dy i ma­sa­kry. Ani sło­wa o po­wo­dach tej nie­na­wi­ści, ani sło­wa praw­dy o lo­sie dum­ne­go ludu oszu­ki­wa­ne­go, de­mo­ra­li­zo­wa­ne­go, wy­rzy­na­ne­go jak kacz­ki, ska­za­ne­go na głód i spy­cha­ne­go na co­raz gor­sze, ja­ło­we pust­ko­wia.

W rze­czy­wi­sto­ści rdzen­ni miesz­kań­cy Ame­ry­ki byli od­waż­ny­mi i szla­chet­ny­mi ludź­mi, na­ro­dem o bo­ga­tej hi­sto­rii i kul­tu­rze. Ro­bi­li to, co na ich miej­scu zro­bił­by każ­dy – po pro­stu bro­ni­li się, gdy ich ży­cie było za­gro­żo­ne. Mimo wie­lu zwy­cięstw od­nie­sio­nych w wal­kach z bia­ły­mi, in­diań­ska kul­tu­ra, któ­ra kwi­tła przez ty­sią­ce lat, zni­kła w prze­cią­gu kil­ku dzie­się­cio­le­ci. Po­stać „szla­chet­ne­go czer­wo­no­skó­re­go” po­ja­wi­ła się w we­ster­nach o wie­le póź­niej, gdy reszt­ki In­dian, zdzie­siąt­ko­wa­nych i za­mknię­tych we wsza­wych re­zer­wa­tach, prze­sta­ły być po­stra­chem i prze­mie­ni­ły się w in­te­re­su­ją­cy re­likt.

Czy­ta­jąc mapę Sta­nów Zjed­no­czo­nych ma się uczu­cie, jak­by czy­ta­ło się sta­re in­diań­skie na­grob­ki: tu miesz­ka­li, tu po­ili ko­nie w rze­ce, tu ich wy­rżnię­to… od Ma­ine po Ha­wa­je i od Ala­ski po Flo­ry­dę – wszę­dzie eg­zo­tycz­ne, obco brzmią­ce na­zwy daw­ne­go kró­le­stwa, któ­re za­miesz­ki­wał ten wol­ny i męż­ny lud star­ty z po­wierzch­ni zie­mi przez bia­łych na­jeźdź­ców. Na gro­bach jego mi­tów, wie­rzeń i kul­tu­ry po­wsta­ła naj­bar­dziej ma­te­rial­na cy­wi­li­za­cja świa­ta, za­po­bie­gli­wa i re­ali­stycz­na, peł­na jed­nak do­tkli­wych nie­po­ko­jów wy­try­sku­ją­cych nie­ocze­ki­wa­nie spod sko­ru­py co­dzien­no­ści.

Ame­ry­ka jest jed­nym wiel­kim cmen­ta­rzy­skiem, po któ­rym krą­żą do dzi­siaj in­diań­skie wid­ma. Jej po­czu­cie winy wo­bec wy­tę­pio­ne­go ludu jest tak wiel­kie, że nie pró­bu­je na­wet wy­na­gro­dzić tym, któ­rzy jesz­cze zo­sta­li, strasz­li­wych krzywd po­peł­nio­nych we wca­le nie tak da­le­kiej jesz­cze prze­szło­ści. Co ro­bić z hi­sto­rycz­ny­mi trak­ta­ta­mi, wy­cią­ga­ny­mi od cza­su do cza­su przez czer­wo­no­skó­rych, w któ­rych bia­li obie­cy­wa­li im za­cho­wa­nie gra­nic, gwał­co­nych na­za­jutrz? Czy ja­ka­kol­wiek cena może zresz­tą opła­cić speł­nio­ną zbrod­nię?

I po­my­śleć, że to nikt inny jak wła­śnie In­dia­nie na­uczy­li gru­pę pierw­szych piel­grzy­mów jak upra­wiać słod­kie bul­wy i ku­ku­ry­dzę. Ni­ko­go z przy­by­łych nie za­in­te­re­so­wa­ły ich wie­rze­nia i mity, ich du­cho­wa, głę­bo­ko roz­bu­do­wa­na stro­na bytu; nic z niej nie prze­szło do kul­tu­ry zdo­byw­ców. Spi­sa­ne przez gru­pę ba­da­czy i en­tu­zja­stów ob­rzę­dy we­szły je­dy­nie do ksią­żek sta­no­wią­cych już tyl­ko mar­twy przy­czy­nek do mi­nio­nej hi­sto­rii.

Na­wia­sem mó­wiąc In­dia­nie wca­le nie są czer­wo­no­skó­rzy. Ich skó­ra ma ko­lor bru­nat­ny, i to w naj­róż­niej­szych od­cie­niach – od śnia­de­go, jak Cy­ga­nie, do in­ten­syw­nie bru­nat­ne­go. Okre­śle­nie „czer­wo­no­skó­rzy” wzię­ło się od czer­wo­nej far­by, któ­rą pew­ne szcze­py In­dian – głów­nie tych znad oce­anu – ma­lo­wa­ły swo­je cia­ło, kie­dy wkra­cza­ły na wo­jen­ną ścież­kę. Na­zy­wa­nie In­dian czer­wo­no­skó­ry­mi na­le­ży więc do przy­ję­te­go tra­dy­cyj­nie lap­sus lin­gu­ae, po­dob­nie jak sama na­zwa In­dia­nin wy­ni­kła z omył­ki Ko­lum­ba, któ­ry wziął wy­brze­ża Ame­ry­ki za In­die.

We­ster­ny po­ka­za­ły jed­nak wie­le mi­tów i le­gend Za­cho­du i dla­te­go za­wsze epo­ka ta bę­dzie po­strze­ga­na jako pe­łen chwa­ły i ro­man­ty­zmu okres ame­ry­kań­skiej hi­sto­rii. Pod wie­lo­ma wzglę­da­mi rze­czy­wi­ście taki był. W tym okre­sie ko­bie­ty i męż­czyź­ni o wiel­kim har­cie du­cha i de­ter­mi­na­cji stwo­rzy­li wspa­nia­ły na­ród. Ich czy­ny wy­war­ły wiel­ki wpływ na Ame­ry­kę.

Tak na­praw­dę ży­cie na Za­cho­dzie było mało ro­man­tycz­ne i bar­dzo cięż­kie. Wie­lu lu­dzi za­pła­ci­ło wy­so­ką cenę za ujarz­mie­nie Dzi­kie­go Za­cho­du. Jed­nak wciąż po­dą­ża­li w te stro­ny, nie zwa­ża­jąc na nie­bez­pie­czeń­stwa. Wie­rzy­li bo­wiem, że za na­stęp­ną górą, do­li­ną, czy rze­ką, tych, któ­rzy od­wa­ży­li się wy­ru­szyć w po­dróż, cze­ka lep­sze ży­cie.

Okres zwa­ny jako Dzi­ki Za­chód był w rze­czy­wi­sto­ści bar­dzo krót­ki. Era re­wol­we­row­ców ame­ry­kań­skie­go po­gra­ni­cza trwa­ła oko­ło 35 lat, po­czy­na­jąc od za­koń­cze­nia woj­ny se­ce­syj­nej, do pierw­szych lat XX wie­ku. Old West był tyl­ko przej­ścio­wym fe­no­me­nem i - jak na iro­nię – moda na nie­go przy­szła w mo­men­cie, gdy zo­stał już ujarz­mio­ny. Fala osad­nic­twa ob­ję­ła jego ogrom­ny ob­szar w cią­gu nie­ca­łe­go po­ko­le­nia. Do koń­ca XIX stu­le­cia znacz­na część Za­cho­du zna­la­zła się w za­się­gu gwizd­ka lo­ko­mo­ty­wy; In­dia­nie z Wiel­kich Rów­nin zo­sta­li po­ko­na­ni, a ich ło­wi­ska prze­kształ­co­ne w ko­pal­nie, pa­stwi­ska, ran­cza i far­my. Jed­nak żad­na inna epo­ka w dzie­jach ludz­ko­ści nie była tak bo­ga­ta w le­gen­dy i mity. Hi­sto­ria ame­ry­kań­skie­go Za­cho­du jest peł­na od­waż­nych i chwa­leb­nych czy­nów oraz przed­sta­wi­cie­li pra­wa, ban­dy­tów, re­wol­we­row­ców, wiel­kich ho­dow­ców by­dła i mia­ste­czek, w któ­rych pa­no­wa­ło bez­pra­wie.

*

Pod ko­niec lat sześć­dzie­sią­tych XIX wie­ku, w wy­ni­ku za­koń­cze­nia woj­ny do­mo­wej prze­stęp­czość na Dzi­kim Za­cho­dzie wzro­sła w stop­niu nie­by­wa­łym. Set­ki ty­się­cy by­łych już żoł­nie­rzy po­zo­sta­ło z dnia na dzień bez środ­ków do ży­cia. Wie­lu far­me­rów, któ­rych po­sia­dło­ści ule­gły pod­czas woj­ny de­wa­sta­cji, zre­zy­gno­wa­ło z po­wro­tu do domu i pro­wa­dze­nia osia­dłe­go try­bu ży­cia. Za­chód za­ro­ił się od po­szu­ku­ją­cych ja­kie­go­kol­wiek źró­dła utrzy­ma­nia włó­czę­gów, prze­mie­rza­ny był wzdłuż i wszerz przez całe wa­ta­hy zło­dziei, ban­dy­tów i in­nych wy­ko­le­jeń­ców. Ten wzmo­żo­ny na­pływ ele­men­tu prze­stęp­cze­go nie szedł nie­ste­ty w pa­rze z tro­ską pań­stwa o za­pew­nie­nie oby­wa­te­lom bez­pie­czeń­stwa. Czę­sto było to zresz­tą po pro­stu nie­moż­li­we. W po­roz­rzu­ca­nych na od­lu­dziu osa­dach, z dala od miast i in­nych ośrod­ków ad­mi­ni­stra­cji, pra­wo było za­iste rzad­kim go­ściem, a w mia­stach bez­pra­wia nikt nie przej­mo­wał się tru­pa­mi le­żą­cy­mi na uli­cy i je­śli tyl­ko kula we­szła w cia­ło od przo­du, to na­wet nie szu­ka­no za­bój­cy.

Miesz­kań­cy Dzi­kie­go Za­cho­du, zwłasz­cza ci, któ­rzy pa­mię­ta­li jesz­cze su­ro­we cza­sy pio­nier­skie, przy­wy­kli do sa­mo­dziel­ne­go wy­mie­rza­nia spra­wie­dli­wo­ści i ka­ra­nia win­nych. Nic w tym dziw­ne­go, je­śli weź­mie się pod uwa­gę fakt, jak dłu­go byli zda­ni sami na sie­bie. Był to czas, gdy pra­wo nie się­ga­ło tych pu­styn­nych ob­sza­rów; urzęd­nik po­li­cji czy władz na­le­żał tam do rzad­ko­ści, był przed­sta­wi­cie­lem stro­ny słab­szej, bar­dzo sła­bej i bar­dzo nie­po­rad­nej.

Sa­mo­wo­la w wy­mie­rza­niu spra­wie­dli­wo­ści utrzy­my­wa­ła się na­wet tam, gdzie za­czę­ły funk­cjo­no­wać urzę­dy sę­dzie­go i sze­ry­fa. Brak wy­mia­ru spra­wie­dli­wo­ści na co dzień i scep­ty­cyzm wo­bec nie­go przy­czy­ni­ły się do tego, że wy­stę­pu­ją­cy w imie­niu pra­wa urzęd­ni­cy nie mo­gli li­czyć ani na po­słu­szeń­stwo ze stro­ny sza­rych oby­wa­te­li, ani na spo­łecz­ną apro­ba­tę. „Na za­chód od Kan­sas City nie znaj­dzie­cie pra­wa, a na za­chód od For­tu Scot­ta nie znaj­dzie­cie na­wet Boga” – mó­wi­ło sta­re ame­ry­kań­skie przy­sło­wie. Naj­sku­tecz­niej­szym le­kar­stwem na wszel­kie bo­lącz­ki była broń pal­na. Słyn­ny sze­ryf i re­wol­we­ro­wiec tam­tych cza­sów, „Wild Bill” Hic­kok po­wie­dział kie­dyś z bru­tal­ną szcze­ro­ścią: „Naj­pierw strze­lam, po­tem za­da­ję py­ta­nia”.

Nie­uchron­nie wzma­ga­ją­cy się ban­dy­tyzm, zu­chwa­łe na­pa­dy na dy­li­żan­se, ob­ra­bo­wy­wa­nie ban­ków i po­cią­gów oraz wal­ka z tymi zja­wi­ska­mi wy­two­rzy­ły swo­je spe­cy­ficz­ne, su­ro­we pra­wa, ko­niecz­ne tam, gdzie nor­mal­ny wy­miar spra­wie­dli­wo­ści nie do­cie­rał i nie mógł wy­star­czyć. Sy­tu­ację po­gar­szał jesz­cze brak kwa­li­fi­ka­cji ze stro­ny przed­sta­wi­cie­li pra­wa. Sta­no­wi­sko sę­dzie­go pia­sto­wa­li dość czę­sto lu­dzie nie ma­ją­cy na­wet ele­men­tar­nej wie­dzy o pra­wo­daw­stwie. Z bra­ku lep­szych kan­dy­da­tów funk­cję sze­ry­fa po­wie­rza­no nie­jed­no­krot­nie zwy­kłym awan­tur­ni­kom i re­wol­we­row­com, zmę­czo­nym swo­im do­tych­cza­so­wym ży­ciem. Wy­ma­ga­no od nich zwy­kle tyl­ko jed­ne­go – aby cel­nie i szyb­ko strze­la­li. Obroń­ca pra­wa na Dzi­kim Za­cho­dzie mu­siał mieć zim­ną krew i za­cho­wy­wać się rów­nie twar­do jak ban­dy­ci. Nie­trud­no zgad­nąć, ja­kich środ­ków uży­wa­li ci osob­ni­cy o dwu­znacz­nej mo­ral­no­ści w celu za­pro­wa­dze­nia po­rząd­ku.

Chcąc ochro­nić swój do­by­tek, a nie­raz i ży­cie, oby­wa­te­le mu­sie­li bądź sami chwy­tać za broń, bądź też wy­naj­mo­wać do tego celu spe­cja­li­stów. Wie­le miast szcze­gól­nie za­gro­żo­nych prze­stęp­czo­ścią wy­naj­mo­wa­ło do ochro­ny za­wo­dow­ców, lu­dzi o usta­lo­nej re­pu­ta­cji. Do ich za­dań na­le­ża­ło przede wszyst­kim trzy­ma­nie w ry­zach czę­ści mia­sta przy­spa­rza­ją­cej kło­po­tów, ale przy oka­zji rów­nież du­żych do­cho­dów. Spra­wo­wa­li swój urząd nie­ja­ko obok sze­ry­fa miej­skie­go, wy­ko­nu­ją­ce­go głów­nie czyn­no­ści ru­ty­no­we. Za­peł­nia­li szyn­ki i ta­wer­ny, drew­nia­ne uli­ce mia­ste­czek drża­ły pod ko­py­ta­mi ich koni, na od­głos wy­strza­łów za­trza­ski­wa­ły się pa­nicz­nie drzwi i okien­ni­ce. Byli wśród nich lu­dzie szla­chet­ni, to praw­da, jed­nak szla­chet­ność taka wię­cej przy­no­si­ła nie­win­nych, ni­czym nie za­słu­żo­nych śmier­ci, niż do­bra i po­żyt­ku.

Mo­ral­ność da­ją­ca okre­ślić się ha­słem: „kto pierw­szy, ten lep­szy” przy­świe­ca­ła tam­tej epo­ce. Nie­je­den sze­ryf i urzęd­nik po­zo­sta­wał na pen­sji zło­dziei by­dła i „wo­ło­wych ba­ro­nów”, a jed­no­cze­śnie wie­lu ba­ni­tów i sa­mo­zwań­czych obroń­ców po­rząd­ku przy­się­ga­ło uro­czy­ście „bro­nić pra­wa za wszel­ką cenę”. W dzie­jach Dzi­kie­go Za­cho­du, ga­le­ria Do­brych Złych Lu­dzi i Złych Do­brych Lu­dzi – nie­uczci­wych sze­ry­fów i szla­chet­nych de­spe­ra­dos – cią­gnie się w nie­skoń­czo­ność. Zna­leźć w niej moż­na wszel­kie moż­li­we kom­bi­na­cje do­bra i zła.

Etos Za­rad­ne­go Zdo­byw­cy ozna­czał go­to­wość uży­cia bro­ni, by po­mścić przy­ja­cie­la, bro­nić wła­sne­go by­dła lub uzy­skać ma­ją­tek. Była to epo­ka przy­jaź­ni do gro­bo­wej de­ski, ser­decz­ne­go ko­le­żeń­stwa, ale tak­że bez­par­do­no­we­go tę­pie­nia śmier­tel­nych wro­gów. Znacz­nie ła­twiej było od­róż­nić przy­ja­cie­la od wro­ga i do­brą ofer­tę od złej, niż stwier­dzić, czy po­zo­sta­je się w zgo­dzie z pra­wem. Zy­cie ludz­kie było wte­dy ta­nie, bar­dzo ta­nie. Da­le­ko bar­dziej niż ży­cie ce­ni­ło się ku­glar­ską szyb­kość w do­by­wa­niu re­wol­we­ru i strze­la­niu z bio­dra. Wszech­obec­ność bro­ni pal­nej oraz sza­cu­nek dla tych, któ­rzy mie­li do­bry re­fleks, spra­wia­ły, że za praw­dzi­we­go męż­czy­znę uwa­ża­no tyl­ko wy­bo­ro­we­go strzel­ca. Broń pal­na była w Ame­ry­ce po­tocz­nym sprzę­tem do­mo­wym od naj­daw­niej­szych cza­sów ko­lo­nial­nych, gdy osad­ni­kom do­ku­cza­ła dzi­ka przy­ro­da i groź­ba ata­ku In­dian. Pra­wo do jej po­sia­da­nia zo­sta­ło usank­cjo­no­wa­ne przez kon­sty­tu­cję.

Unie­śmier­tel­nio­ny dzię­ki gło­śne­mu Mia­stu Bez­pra­wia (ory­gi­nal­ny ty­tuł My dar­ling Cle­men­ti­ne) Joh­na For­da, z Hen­ry Fon­dą w roli głów­nej, oraz kil­ku­dzie­się­ciu in­nym we­ster­nom, Wy­att Earp był w la­tach sie­dem­dzie­sią­tych i osiem­dzie­sią­tych XIX stu­le­cia naj­bar­dziej zna­nym sze­ry­fem na Środ­ko­wym Za­cho­dzie. Uka­zy­wa­ny zwy­kle jako nie­prze­jed­na­ny obroń­ca pra­wa, był w rze­czy­wi­sto­ści po­sta­cią de­li­kat­nie mó­wiąc kon­tro­wer­syj­ną.

Bu­dził gniew, ale tak­że sza­cu­nek. Miał za­rów­no od­da­nych przy­ja­ciół, jak i za­przy­się­żo­nych wro­gów. Wy­star­czy­ło wy­mie­nić jego na­zwi­sko w Kan­sas w la­tach sie­dem­dzie­sią­tych i moż­na było ocze­ki­wać ostrej re­ak­cji z jed­nej albo z dru­giej stro­ny. Nie­wy­klu­czo­ne, że wię­cej lu­dzi zgi­nę­ło w awan­tu­rach z jego po­wo­du, niż on sam po­słał do gro­bu.

Za­po­mnij­cie to, co wi­dzie­li­ście w fil­mo­wych we­ster­nach. Praw­dzi­wa hi­sto­ria Wy­at­ta Ear­pa jest jesz­cze bar­dziej in­te­re­su­ją­ca niż jego le­gen­da.ROZ­DZIAŁ II

• Zło­dziej koni? • Pra­ca my­śli­we­go • Awan­tu­ry w bur­de­lach • „Dzi­ki Bill” Hic­kok • Ca­la­mi­ty Jane • Wi­chi­ta • Szlak Chi­shol­ma • Wy­na­la­zek pana Straus­sa • Bój­ka w ba­rze • Spe­cjal­ny kon­stabl • Po­wo­jen­na sy­tu­acja Dzi­kie­go Za­chodu • Spór o pia­ni­no • Spo­tka­nie na mo­ście • Od­zy­ska­nie dłu­gu • Aresz­to­wa­nie ko­nio­kra­da • Brud­na kam­pa­nia • Zma­ce­ro­wa­na twarz Bil­la Smi­tha • Wy­jazd z mia­sta

Wraz z po­cząt­kiem roku 1871 w ży­ciu Wy­at­ta Ear­pa wy­da­rzy­ło się coś nie­ocze­ki­wa­ne­go – coś, cze­go sta­ry Ni­cho­las spo­dzie­wał­by się mniej niż opa­no­wa­nia Bia­łe­go Domu przez Chiń­czy­ków. Coś, co przez dłu­gie lata od­bi­ja­ło się kwa­śną czkaw­ką kil­ku po­ko­le­niom ame­ry­kań­skich ba­da­czy hi­sto­rii Dzi­kie­go Za­cho­du, usi­łu­ją­cych od­po­wie­dzieć na py­ta­nie, czy rze­czy­wi­ście nie­złom­ny obroń­ca pra­wa był w mło­do­ści ko­nio­kra­dem.

Sta­re do­ku­men­ty do­wo­dzą jed­nak nie­zbi­cie, że trzech męż­czyzn: Wy­att S. Earp, Edward Ken­ne­dy i John Shown zo­sta­ło oskar­żo­nych o kra­dzież dwóch koni bę­dą­cych wła­sno­ścią far­me­ra na­zwi­skiem Wil­liam Keys. Wy­da­rze­nie mia­ło miej­sce 28 mar­ca tego roku w For­cie Gib­son, na tak zwa­nym Te­ry­to­rium In­diań­skim – roz­le­głych ob­sza­rach na­le­żą­cych dziś do sta­nów Okla­ho­ma, Kan­sas i Ne­bra­ska. Do­wo­dzą rów­nież, że Earp i Ken­ne­dy zo­sta­li wy­pusz­cze­ni na wol­ność po uisz­cze­niu przez każ­de­go z nich do kasy sądu fe­de­ral­ne­go sumy 500 do­la­rów.

Zgod­nie z ze­zna­niem zło­żo­nym przez Annę Shown, żonę jed­ne­go z oskar­żo­nych, Earp oraz Ken­ne­dy naj­pierw upi­li jej męża, a na­stęp­nie po­le­ci­li mu ukraść wspo­mnia­ne wierz­chow­ce i prze­trans­por­to­wać je 50 mil na pół­noc od For­tu Gib­son, w kie­run­ku Kan­sas City, gdzie mia­ły zo­stać sprze­da­ne.

– Po­je­cha­łam z tymi dwo­ma męż­czy­zna­mi – twier­dzi­ła pani Shown – i po ja­kimś cza­sie do­łą­czył do nas mój mąż, ja­dąc na jed­nym ze skra­dzio­nych koni, dru­gie­go zaś pro­wa­dząc lu­zem. Przez na­stęp­ne pra­wie trzy noce je­cha­li­śmy ra­zem do Kan­sas, ukry­wa­jąc się w cza­sie dnia. Tej trze­ciej nocy do­pę­dził nas brat Wil­lia­ma Key­sa, Jim, wraz z kil­ku­na­sto­ma ludź­mi. Wy­att Earp i Edward Ken­ne­dy ucie­kli, ja zaś, i mój mąż zo­sta­li­śmy aresz­to­wa­ni. (…) Earp i Ken­ne­dy po­wie­dzie­li póź­niej, że to mój mąż ukradł ko­nie. Po­wie­dzie­li rów­nież, że je­śli on zmie­ni w tej spra­wie ze­zna­nia, to oni go za­bi­ją.

8 czerw­ca od­by­ła się roz­pra­wa są­do­wa. Nie­ste­ty więk­szość znaj­du­ją­cych się w ak­tach do­ku­men­tów ule­gła bądź to znisz­cze­niu, bądź też zo­sta­ła za­gu­bio­na. Z lek­tu­ry oca­la­łych pro­to­ko­łów wia­do­mo, że Edward Ken­ne­dy zo­stał unie­win­nio­ny od za­rzu­tu kra­dzie­ży. Na­zwi­ska Earp i Shown w ogó­le nie są wy­mie­nio­ne. Tak więc do­pó­ki nie od­naj­dą się ja­kieś inne źró­dła, py­ta­nie, czy Wy­att Earp był zło­dzie­jem koni, czy też zo­stał w całą spra­wę wro­bio­ny, po­zo­sta­nie nie­roz­strzy­gnię­te. Je­że­li na­wet zo­stał ska­za­ny, to chy­ba je­dy­nie na grzyw­nę, po­nie­waż już la­tem tego roku za­trud­nił się jako my­śli­wy w eks­pe­dy­cji geo­me­trów, ma­ją­cej prze­pro­wa­dzać po­mia­ry Te­ry­to­rium In­diań­skie­go. Re­la­cje nie­któ­rych au­to­rów o śmia­łej uciecz­ce Ear­pa z wię­zie­nia zde­cy­do­wa­nie na­le­ży wło­żyć mię­dzy baj­ki. Zgod­nie z ów­cze­snym pra­wem, za ucie­ki­nie­rem na­tych­miast zo­stał­by wy­da­ny list goń­czy, a żad­ne do­stęp­ne do­ku­men­ty nie dają pod­staw do twier­dze­nia, że Wy­att Earp był w tym cza­sie ści­ga­ny przez wy­miar spra­wie­dli­wo­ści.

Po­sa­da my­śli­we­go była bar­dzo in­trat­na: 25 do­la­rów mie­sięcz­nie plus 20 cen­tów za każ­dy ki­lo­gram upo­lo­wa­ne­go ba­wo­łu, je­den do­lar za ki­lo­gram je­le­nia lub an­ty­lo­py oraz pół­to­ra do­la­ra za dzi­kie­go in­dy­ka. Kie­dy w 1871 roku nasz bo­ha­ter po­brał wy­na­gro­dze­nie za mi­nio­ny okres, ka­sjer wy­pła­cił mu cie­płą rącz­ką sumę 3000 do­la­rów. Mniej wię­cej w tym sa­mym okre­sie Wy­att po­znał rów­nież i za­przy­jaź­nił się z nie­ja­kim Wil­lia­mem Barc­lay­em Ma­ster­so­nem, zwa­nym Ba­tem, bądź też „Czar­nym Ba­tem”. Ze swo­ją pulch­ną, jo­wial­ną twa­rzą o pro­sto­li­nij­nym wy­ra­zie i oczach błę­kit­nych jak u dziec­ka, Bat przy­po­mi­nał pa­sto­ra, a wła­ści­wie bi­sku­pa ubra­ne­go po cy­wil­ne­mu. W rze­czy­wi­sto­ści był bu­dzą­cym po­wszech­ny re­spekt re­wol­we­row­cem. Po­ja­wi się jesz­cze – i to nie raz – na kar­tach tej opo­wie­ści.

Coś wy­raź­nie nie­do­bre­go dzia­ło się jed­nak z Wy­at­tem Ear­pem w po­cząt­kach siód­mej de­ka­dy XIX stu­le­cia. Jak in­for­mu­je „Pe­oria Da­ily Trans­cript” z 27 lu­te­go 1872 roku w dzia­le Po­li­ce News (Wia­do­mo­ści po­li­cyj­ne):

„Geo­r­ge Ran­dall, Wy­att Earp oraz Mor­gan Earp zo­sta­li w dniu wczo­raj­szym aresz­to­wa­ni za wy­wo­ła­nie awan­tu­ry w domu pu­blicz­nym przy Ha­mil­ton Stre­et, na­le­żą­cym do nie­ja­kiej Min­nie Ran­dall. (…) Wy­mie­nie­ni trzej osob­ni­cy zo­sta­li wy­pusz­cze­ni na wol­ność po wpła­ce­niu przez każ­de­go z nich grzyw­ny w wy­so­ko­ści 20 do­la­rów”.

Ten sam dzien­nik, uka­zu­ją­cy się w miej­sco­wo­ści Pe­oria, Il­li­no­is, tym ra­zem z 10 wrze­śnia, do­no­sił swo­im czy­tel­ni­kom:

„Miej­sco­wi stró­że po­rząd­ku mie­li wczo­raj z oka­zji od­by­wa­ją­cej się w mie­ście gali peł­ne ręce ro­bo­ty. (…) Przed ob­li­cze sę­dzie­go zo­stał do­pro­wa­dzo­ny mię­dzy in­ny­mi nie­ja­ki Wy­att Earp, któ­ry wy­wo­łał bój­kę na uli­cy przed do­mem pu­blicz­nym przy Bear Stre­et. (…) Wy­att Earp zo­stał ska­za­ny na uisz­cze­nie grzyw­ny pie­nięż­nej w wy­so­ko­ści 44 $”.

W cza­sie wol­nym od pra­cy, my­śli­wi jeź­dzi­li za­ba­wić się do któ­re­goś z naj­bliż­szych miast. W jed­nym z nich Earp ze­tknął się po raz pierw­szy z za­wo­do­wym pię­ściar­stwem. Fa­cet na­zwi­skiem Mike Do­no­van zma­sa­kro­wał fa­tal­nie swe­go ry­wa­la, Joh­na Shans­sey’a, tego sa­me­go, któ­ry kil­ka lat póź­niej zo­stał bur­mi­strzem mia­sta Yuma w Ari­zo­nie. Wy­att wziął udział w kil­ku wal­kach, wy­ka­zu­jąc przy tym spo­ry ta­lent do bok­su, ale pro­fe­sjo­nal­na ka­rie­ra w ogó­le go nie in­te­re­so­wa­ła. Ów­cze­sne po­je­dyn­ki to­czy­ły się we­dług tak zwa­nych Lon­don Pri­ze Ring Ru­les, czy­li – mó­wiąc w skró­cie – na gołe pię­ści. Ilość rund nie była li­mi­to­wa­na, koń­czo­no je w mo­men­cie, w któ­rym je­den z za­wod­ni­ków wa­lił się na zie­mię. Se­kun­dan­ci mie­li w ta­kim wy­pad­ku pół mi­nu­ty na do­pro­wa­dze­nie swe­go pod­opiecz­ne­go do sta­nu uży­wal­no­ści. Je­śli za­bie­gi nie przy­nio­sły re­zul­ta­tu, ogła­sza­no wy­gra­ną ry­wa­la przez knoc­ko­ut (no­kaut). In­ne­go roz­strzy­gnię­cia wła­ści­wie nie zna­no.

*

Kan­sas City, gdzie Mis­so­uri robi wiel­ki za­kręt, za­nim po­pły­nie do Sa­int Lo­uis, leży wła­ści­wie na gra­ni­cy dwóch sta­nów – Mis­so­uri i Kan­sas. W la­tach trzy­dzie­stych XIX stu­le­cia mia­sto było bar­dzo po­pu­lar­nym miej­scem po­sto­ju cią­gną­cych na Za­chód osad­ni­ków, któ­rzy po­zo­sta­wia­li za sobą sze­ro­ki szlak koń­skie­go łaj­na, znisz­czo­nej odzie­ży, ogry­zio­nych ko­ści i po­pio­łów licz­nych ognisk. W okre­sie po­prze­dza­ją­cym woj­nę do­mo­wą na te­re­nie ca­łe­go sta­nu do­cho­dzi­ło do gwał­tow­nych starć zwo­len­ni­ków i prze­ciw­ni­ków nie­wol­nic­twa, co zna­la­zło od­zwier­cie­dle­nie w po­pu­lar­nym okre­śle­niu Ble­eding Kan­sas (Krwa­wią­cy Kan­sas).

Roz­kwit Kan­sas City – i le­gen­da peł­ne­go zgieł­ku mia­sta grze­chu – zo­stał za­ha­mo­wa­ny przez wy­buch woj­ny se­ce­syj­nej. Los znów od­mie­nił się w la­tach sie­dem­dzie­sią­tych, gdy po­wsta­nie ko­lei umoż­li­wi­ło szyb­ki roz­wój prze­my­słu mię­sne­go. Po­wsta­ło wte­dy wie­le ogrom­nych tar­gów zwie­rzę­cych, któ­re zli­kwi­do­wa­no do­pie­ro w roku 1992.

Był cie­pły maj 1872 roku, kie­dy Wy­att wy­szedł wraz z kil­ko­ma ko­le­ga­mi my­śli­wy­mi na głów­ną uli­cę Kan­sas City. Za­bu­do­wa­nia wo­kół nie były ani pięk­ne, ani wiel­kie, po pro­stu zwar­te li­nie dom­ków po­sta­wio­nych z obu stron sze­ro­kiej dro­gi. Jed­ne z nich wy­po­sa­żo­no w we­ran­dy, inne – nie, a we wszyst­kich oknach wi­sia­ły ża­lu­zje. Po­wie­trze było ja­sne i osza­ła­mia­ją­ce jak szam­pan i na­wet gdy słoń­ce sta­ło w ze­ni­cie, po­zo­sta­wa­ło lek­kie i krze­pią­ce. W opi­sy­wa­nej oko­li­cy jest ono tak su­che, że mar­twe zwie­rzę­ta nie roz­kła­da­ją się, lecz schną, a po paru mie­sią­cach po­zo­sta­je je­dy­nie skó­ra, wy­peł­nio­na sa­mym pro­chem.

Te­raz, w nie­dziel­ne po­łu­dnie, dro­ga-uli­ca, roz­jeż­dżo­na ko­ła­mi po­jaz­dów, roz­dep­ta­na ko­py­ta­mi koni i ra­ci­ca­mi by­dła, peł­na była pie­szych i jeźdź­ców. W jed­ną i dru­gą stro­nę to­czy­ły się wozy na­kry­te bu­da­mi lub otwar­te plat­for­my, na któ­rych sta­ły becz­ki, skrzy­nie i na­rzę­dzia rol­ni­cze. Ścią­gnę­li tu far­me­rzy i kow­bo­je, a prócz nich lu­dzie róż­nych za­wo­dów, przy­błę­dy z koń­ca świa­ta, obi­bo­ki i wiecz­ne włó­czę­gi oraz tram­py, co to nie po­tra­fią nig­dzie dłu­go za­grzać miej­sca. Obok nich znaj­do­wa­li się tacy, któ­rych wo­jen­na fala wy­rzu­ci­ła ze sta­rych sie­dzib, ze spa­lo­nych osad i mia­ste­czek, lub któ­rzy tak za­sma­ko­wa­li w wo­jen­nym rze­mio­śle, że prze­sta­ła im od­po­wia­dać wszel­ka inna pra­ca. Wśród róż­no­ko­lo­ro­wych ubio­rów moż­na było za­uwa­żyć sta­lo­wo­sza­re, moc­no spło­wia­łe kur­ty zde­mo­bi­li­zo­wa­nych żoł­nie­rzy po­bi­tych wojsk kon­fe­de­rac­kich. Z po­bli­skie­go baru do­bie­ga­ły dźwię­ki mu­zy­ki. Ktoś okrop­nie fał­szo­wał na pia­ni­nie sta­rą me­lo­dię My dar­ling Cle­men­ti­ne.

– Wej­dzie­my na jed­ne­go? – rzu­cił do po­zo­sta­łych je­den z to­wa­rzy­szy Wy­at­ta.

– Chodź­my naj­pierw do skle­pu – za­pro­te­sto­wał Earp.

– Wy­glą­da­my jak ban­da włó­czę­gów, a nie my­śli­wi pra­cu­ją­cy dla po­waż­nej fir­my.

Rze­czy­wi­ście, odzie­nie, za któ­re za­pła­cił 80 do­la­rów przed od­jaz­dem z La­mar, po­dar­ło się na strzę­py, zaś obu­wie zbli­ża­ło się do kre­su swo­jej eg­zy­sten­cji. Pra­wy but już daw­no za­po­mniał o ob­ca­sie, przy le­wym za­cho­wa­ła się jesz­cze po­ło­wa tej ozdo­by. Nie le­piej pre­zen­to­wał się ka­pe­lusz. W szczę­śliw­szych cza­sach zwa­ny som­bre­ro, to zna­czy cie­ni­sty, zre­zy­gno­wał te­raz zu­peł­nie ze swe­go za­szczyt­ne­go ty­tu­łu. Jego sze­ro­ka kre­sa zni­ka­ła co­raz bar­dziej, a to, co tkwi­ło jesz­cze na gło­wie Wy­at­ta jako wier­na po­zo­sta­łość na­kry­cia gło­wy, mia­ło kształt mniej wię­cej tu­rec­kie­go fezu i nada­wa­ło­by się wy­śmie­ni­cie do ce­dze­nia atra­men­tu.

Po go­dzi­nie my­śli­wi wró­ci­li wy­stro­je­ni w nowe ciu­chy. Z baru do­bie­gał je­dy­nie oży­wio­ny gwar gło­sów, znę­ca­ją­cy się nad pia­ni­nem ucichł. Praw­do­po­dob­nie go za­bi­to. Kie­dy we­szli do środ­ka, pierw­szym, któ­ry rzu­cił się Ear­po­wi w oczy, był sie­dzą­cy przy jed­nym ze sto­li­ków wy­so­ki, smu­kły czło­wiek z dłu­gi­mi ja­sny­mi wło­sa­mi. Miał na so­bie pięk­ną ko­szu­lę do ko­lan z mięk­kiej je­le­niej skó­ry, ob­szy­tą fu­trem przy szyi i man­kie­tach, z czte­ro­ca­lo­wy­mi frędz­la­mi na dole. W pa­sie był prze­wią­za­ny czer­wo­ną je­dwab­ną szar­fą z ozdob­ny­mi ku­ta­si­ka­mi. Za nią, po obu stro­nach miał za­tknię­te kol­ba­mi do przo­du sze­ścio­strza­ło­we re­wol­we­ry, o kol­bach wy­kła­da­nych masą per­ło­wą. Opo­wia­dał z prze­ję­ciem zgro­ma­dzo­nym wo­kół słu­cha­czom o po­lo­wa­niu na bi­zo­ny.

– Jesz­cze szklan­kę whi­sky, je­śli ła­ska – krzyk­nął w stro­nę bar­ma­na. – Ale tym ra­zem bez wody. Wodę to­le­ru­ję tyl­ko w łaź­ni.

– A cóż to za cu­dak? – za­py­tał Wy­att jed­ne­go ze swych ko­le­gów.

– Ci­szej, na mi­łość bo­ską! – syk­nął za­gad­nię­ty. – Nie wiesz, kto to jest? Gdzieś ty się chło­pie cho­wał?

– Jak­bym wie­dział, to bym cię nie py­tał – od­parł lo­gicz­nie Earp. – A cho­wa­łem się w róż­nych miej­scach. Oj­ciec bez prze­rwy prze­pro­wa­dzał się z jed­ne­go sta­nu do dru­gie­go.

– Więc wbij so­bie do tej two­jej za­ku­tej pały – wy­ja­śnił my­śli­wy – że to słyn­ny re­wol­we­ro­wiec, Dzi­ki Bill Hic­kok. Nie sły­sza­łeś, jak za­ła­twił ban­dę McCan­le­sa dzie­sięć lat temu na sta­cji Rock Cre­ek w okrę­gu Jef­fer­son? Było ich sze­ściu. Za­ata­ko­wa­li Dzi­kie­go Bil­la, a on za­strze­lił trzech, dwóch po­ło­żył no­żem, a ostat­nie­go za­tłukł kol­bą.

– Żar­tu­jesz – skrzy­wił się Wy­att. – Nie wy­glą­da na czło­wie­ka, któ­ry z dwu­dzie­stu kro­ków tra­fi w dzie­się­cio­cen­tów­kę. Poza tym od wie­lu lat żyję na po­gra­ni­czu i wiem co nie­co na te­mat walk. Kie­dy sły­szysz, że było wię­cej niż trzech na jed­ne­go i ten je­den wy­grał, to zna­czy, że usły­sza­łeś łgar­stwo. (W tym przy­pad­ku Wy­att miał ra­cję. Dzi­ki Bill za­bił „tyl­ko” McCan­le­sa i jego dwóch wspól­ni­ków).

– To naj­szyb­szy i naj­od­waż­niej­szy czło­wiek na ca­łym Za­cho­dzie – wtrą­cił się ja­kiś sto­ją­cy obok gość. – Le­piej nie wcho­dzić mu w dro­gę.

– Ni­ko­mu nie za­mie­rzam wcho­dzić w dro­gę – wy­ja­śnił z god­no­ścią Earp. – A mieć od­wa­gę, nie za­wsze zna­czy mieć ra­cję.

Dzi­ki Bill tym­cza­sem wy­pił jed­nym hau­stem swo­ją whi­sky, za­pa­lił wiel­kie śmier­dzą­ce cy­ga­ro i przy­stą­pił do kon­ty­nu­owa­nia opo­wie­ści:

– Przy tego ro­dza­ju po­lo­wa­niach nie uży­wa się koni – po­wie­dział, wy­pusz­cza­jąc z ust wiel­ki kłąb dymu. – Pod­cho­dzi się pie­szo jak naj­bli­żej do jed­nej z gro­ma­dek, na ja­kie dzie­li się zwy­kle sta­do, roz­sta­wia się pod­pór­kę ze skrzy­żo­wa­nych ki­jów, opie­ra na niej dłu­gą lufę Sharp­sa i wy­bie­ra jed­no za dru­gim zwie­rzę­ta na obrze­żu.

– To prze­cież żad­na sztu­ka – rzekł Wy­att do ko­le­gi. – Taką za­ba­wę moż­na cią­gnąć w nie­skoń­czo­ność, za­nim bi­zo­ny zo­rien­tu­ją się, co jest gra­ne, bo nie zwra­ca­ją naj­mniej­szej uwa­gi na od­głos strza­łów ani nie przej­mu­ją się zbyt­nio, kie­dy wo­kół pa­da­ją ich to­wa­rzy­sze.

Wy­so­ki męż­czy­zna z dłu­gi­mi ja­sny­mi wło­sa­mi ob­da­rzył go prze­lot­nym spoj­rze­niem swo­ich zim­nych nie­bie­skich oczu.

– Mu­sisz, przy­ja­cie­lu, być do­praw­dy zna­ko­mi­tym strzel­cem, sko­ro ośmie­lasz się prze­ry­wać Dzi­kie­mu Bil­lo­wi – po­wie­dział, ce­dząc po­wo­li sło­wa, i pod­niósł się ze swe­go stoł­ka. Był mniej wię­cej tego wzro­stu co Wy­att i po­dob­nej bu­do­wy. (We­dług źró­deł hi­sto­rycz­nych Earp miał 6 stóp oraz oko­ło 180 fun­tów, co w prze­li­cze­niu na obo­wią­zu­ją­ce u nas jed­nost­ki miar i wag daje 182,88 cm i 81,65 kg – 1 sto­pa = 30,48 cm, a 1 funt 453,59 g).

Wo­kół Wy­at­ta zro­bi­ło się na­gle pu­sto, jak w kie­sze­ni przed wy­pła­tą. Ko­le­dzy my­śli­wi od­su­nę­li się o dwa kro­ki, oka­zu­jąc wy­raź­nie swym za­cho­wa­niem, że są z zu­peł­nie in­nej wy­ciecz­ki. Po­wszech­nie wia­do­mo było, że Hic­ko­ko­wi za­pro­po­no­wa­no wła­śnie po­sa­dę sze­ry­fa w Abi­le­ne, jed­nym z owych mia­ste­czek przy ko­lei, do któ­rych Tek­sań­czy­cy pę­dzi­li by­dło prze­zna­czo­ne do dal­szej wy­sył­ki na wschód. Zaj­mu­ją­cy się zwie­rzę­ta­mi kow­bo­je do­sta­wa­li wy­pła­tę i sza­le­li, póki nie spłu­ka­li się do su­chej nit­ki, pi­jąc, łaj­da­cząc się i urzą­dza­jąc strze­la­ni­ny, a nie­daw­no za­bi­li tam­tej­sze­go sze­ry­fa, Toma Smi­tha. W ca­łym ba­rze za­pa­dła ci­sza, ni­czym w po­cze­kal­ni u den­ty­sty.