- W empik go
Tadeusz Ogiński, wojewoda trocki i jego pamiętnik - ebook
Tadeusz Ogiński, wojewoda trocki i jego pamiętnik - ebook
Klasyka na e-czytnik to kolekcja lektur szkolnych, klasyki literatury polskiej, europejskiej i amerykańskiej w formatach ePub i Mobi. Również miłośnicy filozofii, historii i literatury staropolskiej znajdą w niej wiele ciekawych tytułów.
Seria zawiera utwory najbardziej znanych pisarzy literatury polskiej i światowej, począwszy od Horacego, Balzaca, Dostojewskiego i Kafki, po Kiplinga, Jeffersona czy Prousta. Nie zabraknie w niej też pozycji mniej znanych, pióra pisarzy średniowiecznych oraz twórców z epoki renesansu i baroku.
Kategoria: | Klasyka |
Zabezpieczenie: | brak |
Rozmiar pliku: | 212 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Odbitka z „Przeglądu Historycznego”.
Warszawa
Skład główny w księgarni Gebethnera i Wolffa
1913.
Marcyan z Kozielska Ogiński, kasztelan a potem wojewoda witebski, starosta borysowski i przewalski, żenił się cztery czy pięć razy*).
Z pierwszej, czy też drugiej żony, Teresy Brzostowskiej, referendarzówny W. Ks. Lit… żyło za czasów Niesieckiego dziewięcioro jego dzieci, pięciu synów i cztery córki*) . Jednym z tych synów i trzecim z kolei według Niesieckiego, ósmym według Żychlińskiego) był Tadeusz Franciszek, autor umieszczonego poniżej pamiętnika, urodzony 26 sierpnia 1712 r.
Niewiele liznąwszy nauk, jak to sam opowiada, oddał się nasz kasztelanic służbie publicznej. Skończywszy zaledwie lat 20, został posłem witebskim na sejm extraordynaryjny dwuniedzielny warszawski, zaczęty 18 września 1732 r. Niebardzo się na nim popisał, bo był jednym z tych, co go zerwali. Kiedy Ożarowski, oboźny koronny, jako pierwszy in ordine poseł z województwa krakowskiego i „dyrektor laski”, chciał sejm zagaić, „zaszła kontradykcya Imciów panów litewskich”. Upierali się przy tem, że była kolej na sejm zwyczajny w Grodnie (alternata) i że posiadają instrukcye sejmików, aby „do żadnej nie przystępować materyi”. Jak sprzeciwiali się zagajeniu, tak oponowali i wyborowi marszałka. Napróżno im przekładano, iż jest necessitas dojścia obrad, że nieszczęśliwa Rzplita znajduje się bez rady, bez wojska. Napróżno „koronni” a nawet rozsądniejsi litwini, jak Mickiewicz, pisarz dekre- -
*) Niesiecki zna trzy jego żony, Wolff (Kniaziowie) i Jankowski (Powiat Oszmiański) cztery, a Żychliński pięć. Pierwsi trzej nie wiedzą nic o Chalęckiej, która według „Złotej księgi” miała być pierwszą żoną Marcyana.
*) Brzostowska wydała na świat 9 synów i cztery córki (Wolff).
tów asesorskich, poseł miński, wysuwali przeciw nim „najpoważniejsze racye” – nic nie pomogło. Niektórzy „contradicentes” opuścili sejm, inni pozostali, aby nie dopuścić do obrad. Ośm sesyi sejmowych strawiono na szermierce słów – „a condita Republica takich skandalów nie było". A w tej walce prym trzymali obaj posłowie witebscy Kazimierz Hurko i Tadeusz Ogiński – zwłaszcza ten drugi, choć mu zarzucano, że został nielegalnie wybrany, gdyż sejmik witebski „pod wartą” był odprawiony. W końcu liberum veto zwyciężyło – sejm zatamowano*).
I na następnym sejmie w styczniu 1733 r. Ogiński, już starosta przewalski (starostwo to odstąpił mu ojciec), tym razem poseł z powiatu braclawskiego, z Podbereskim, drugim posłem bracławskim, wystąpił znów z „instrukcyą”, znów „contradixerunt głosem in ordine do elekcyi marszałka"*). Ale już na drugiej secyi marszałka wybrano. Inna przyczyna zatamowała obrady sejmu: August II „poszedł w komput wieczności”.
I na sejmie konwokacyjnym tegoż roku, Ogiński nie porzucił swej roli „protestanta”. Zatamował czynności sejmu, aż do decyzyi w sprawie posłów dysydentów. Jeżeli od urzędów oddaliło ich prawo, (dowodził), nie powinni być i postami. Pozatem jednak Ogiński zachowywał się już spokojnie, a nawet kiedy podwojewodzi trocki chciał sejm zerwać, delegowany był do niego z prośbą od izby, aby zaniechał opozycyi, co się też udało *).
Nastąpiła walka o tron między Leszczyńskim a Augustem III. Ogiński stanął po stronie Leszczyńskiego, zaciągnął się do służby wojennej pod komendę Antoniego Pocieja, regimentarza województw litewskich, a jak się w tej „potrzebie” sprawował, sam szczegółowo nam opowie.
Po utrzymaniu się na tronie Augusta III, widzimy Ogińskiego posłem witebskim na sejm pacyfikacyjny 1736. Był na nim wybrany do Komisyi litewskiej, mającej obmyśleć środki do powiększenia siły zbrojnej Rzplitej. Wkrótce, po Antonim Przeździeckim został pisarzem wielkim litewskim (8 lipca 1737*).