Targ Nicejski - ebook

Watykan a Polska

WAŻNIEJSZE A MNIEJ ZNANE FAKTY ZE STOSUNKÓW MIĘDZY NARODEM I PAŃSTWEM POLSKIM A KOŚCIOŁEM KATOLICKIM I STOLICĄ APOSTOLSKĄ DO ROKU 2000.

966.04.14 (Wielka Sobota) chrzest Mieszka I i jego dworu. Lud biernie opierał się misjonarzom jeszcze przez wiele lat. Protesty i powstania zbrojne przeciwko nowej religii trwały ponad 200 lat.

991 Mieszko I oddaje swe państwo Watykanowi (_precaria oblata_). Opis nadania zachował się w streszczeniu znanym jako „_Dagome iudex”._ Od tej chwili właścicielem ziemi jest Rzym, a książę tylko użytkownikiem. W zamian za „opiekę” i prawo użytkowania tej własności, Watykanowi „należą się” określone świadczenia.

996 Wobec nieposłuszeństwa wiernych w Pradze, biskup Wojciech ucieka na dwór Bolesława Chrobrego.

997 Chrobry wykupuje od Prusów ciało Wojciecha (wkrótce święty) płacąc tyle złota ile ono ważyło i umieszcza w Gnieźnie. Papież tworzy tu metropolię arcybiskupią obejmującą całe państwo polskie.

1003 W pierwszym na ziemiach polskich zgromadzeniu zakonnym (Międzyrzecz) zamordowani zostali bracia eremici. Polsce przybyło 5 świętych.

1022 Niepokoje społeczno-religijne, powstanie antykatolickie w kraju Bolesława Chrobrego.

1034 W kraju panuje 5-letni zamęt spowodowany tzw „reakcją pogańską” — antykatolickie powstanie ludowe. W całym kraju likwidowano krzyże i inne oznaki obcej religii. Katedra we Wrocławiu stała się znów gontyną „pogańską”. Kazimierz Odnowiciel mieczem przywrócił jednak ponownie nową religię. Znów umieszczano krzyże, jednak poza jego mocą pozostawało Mazowsze księcia Masława, na którym panowały jak twierdzą kronikarze „spokój, dobrobyt i pogaństwo”. Do roku 1047, kiedy to w bitwie na skarpie wiślanej w Płocku Kazimierz starł Masława i „ochrzcił” go w wodach Wisły. Na miejscu ich świątyni wzniesiono katedrę płocką. Pogaństwo uciekło w lasy i pola. Dotrwało jednak do dziś jako tzw. tradycja i kultura ludowa, czyli zwyczaje, obyczaje, wierzenia, przesądy, zabobony i praktyki, magia, obrzędy, rytuały.

1038 Książę czeski Brzetysław napada Kazimierza Odnowiciela (i ponownie na rozkaz papieża Benedykta IX w 1044r) i kradnie relikwie 5 świętych z Gniezna. Ogromne zniszczenia kraju. Sprowadzono zakon Benedyktynów.

1039 Bunt biskupa krakowskiego Stanisława (w 1253r kanonizowany) przeciwko władzy królewskiej. Sąd królewski Bolesława Szczodrego (Śmiałego) i abpa gnieźnieńskiego Bogumiła skazuje go na śmierć. Rozruchy w całym kraju, ucieczka króla potępionego przez papieża Paschalisa II.

Pierwsza próba uniezależnienia się Kościoła od władzy państwowej. Na razie nieskuteczna.

1073—85 Papież Grzegorz VII wprowadził w Kościele celibat.

Ponowna próba ustanowienia dominacji władzy duchownej nad świecką.

1079 Za Władysława Hermana faktyczną władzę sprawuje palatyn Sieciech.

1113 Zagrożony klątwą papieską Bolesław Krzywousty (za brak ustępstw wobec żądnych władzy biskupów) odbywa pielgrzymki pokutne na Węgry do grobów św. Idziego i Stefana, oraz do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie. Wszędzie składa bogate przebłagalne dary.

1128 Druga wyprawa misyjna biskupa Ottona przeciwko Pomorzanom, którzy odeszli od niedawno narzuconej im wiary katolickiej.

1131 Papież Innocenty II wydaje bullę nadającą zwierzchność nad diecezją poznańską wrogiemu Polakom biskupowi magdeburskiemu Norbertowi (później święty).

1133 Ten sam papież na podstawie sfałszowanych dokumentów ustanawia zwierzchnictwo tegoż biskupa nad całym Kościołem polskim. Osobista interwencja Krzywoustego u papieża. Wyrok papieski nie wszedł w życie bo biskup zmarł.

1147 Papież Eugeniusz III zwalnia Polskę i Saksonię z obowiązku uczestnictwa w II krucjacie, ale w zamian za uderzenie na pogańskich jeszcze Słowian Połabskich. Za poparcie przez część kleru nieposłusznego Watykanowi księcia Władysława II Wygnańca syna Bolesława Krzywoustego, legat papieski Guido di Crema rzuca na Polskę interdykt (zakaz odprawiania obrzędów religijnych), zdjęty dopiero przez następnego papieża.

1148 Papież nałożył klątwę na Bolesława Kędzierzawego i Mieszka Starego oraz obłożył cały kraj interdyktem za wypędzenie Władysława II Wygnańca.

1155 Z drugiej wyprawy krzyżowej powraca książę Henryk Sandomierski gdzie ponad rok walczył przeciw Saracenom próbując zdobyć wieniec męczeństwa, stracił większość rycerstwa, ale sprowadził do kraju zakon Joannitów i nadał im zamek Zagość.

1164 Z inicjatywy Bolesława IV rusza pierwsza polska krucjata przeciw Prusom. Odbywała się zgodnie z zasadą św. Bernarda. Kronikarz Wincenty Kadłubek pisze że w pierwszym szeregu szedł książę Henryk, a Bolesław ogłosił edykt: „Kto znamię religii chrześcijańskiej przyjmie, ten nie dozna żadnego uszczerbku życia ni mienia. Kto by zaś nie chciał porzucić bluźnierczego obrzędu, ten bezzwłocznie zostanie ukarany śmiercią”. Dalej kronikarz ze smutkiem komentuje: „Wiara Prusów w chrześcijańskiego Boga okazywała się jak zwiewny dym i to tym bardziej krótkotrwała, im bardziej na nich wymuszona”.

Naród Prusów wyginął całkowicie i nie ma dziś po nim śladu.

Zwyczaj świętego (do dziś) Bernarda — w jednym ręku krzyż a w drugim miecz, stosowano później do „nawracania” innych ludów: Bałtów, Litwinów, Jaćwingów, Indian amerykańskich, Murzynów w Afryce itd.

1166 W kolejnej wyprawie krzyżowej tym razem przeciw Sasinom w ziemi chełmińskiej, ginie w bitwie pod Wąbrzeźnem książę Henryk Sandomierski.

1177 Biskup Gedko popiera bunt Mieszka Starego przeciwko prawowitemu władcy krakowskiemu Kazimierzowi Sprawiedliwemu.

1208 Klątwa Polski przez papieża Innocentego III za działania Władysława Laskonogiego który pozbawił kler majątków, sądów i urzędów. Klątwa zdjęta w 1210 roku na skutek ustępstwa Władysława.

1215 Na zjeździe książąt dzielnicowych w Wolborzu nadano duchowieństwu prawo sądzenia ludności w dobrach kościelnych.

1242 Klątwa legata papieskiego Wilhelma z Modeny rzucona na księcia gdańskiego Świętopełka za poparcie powstania Prusów przeciw okrutnym Krzyżakom.

1252 Biskupstwo krakowskie otrzymuje ogromne przywileje od Bolesława Wstydliwego (m.in. prawa i wolności a także _privilegium fori —_ niezależne sądownictwo).

1256 Spór o dziesięcinę. Książę legnicki Bolesław Rogatka uwięził biskupa wrocławskiego Tomasza. Po nałożeniu na niego klątwy przez abpa gnieźnieńskiego Pełki i zarządzeniu przez papieża Aleksandra IV krucjaty przeciwko niemu, ustąpił, uwolnił biskupa i dokonał znacznych nadań majątków na rzecz Kościoła.

1257 Papież „bierze w opiekę” dotychczas polską Ziemię Chełmińską i nadaje ją Zakonowi Krzyżackiemu po wieczne czasy. Trzy lata później bierze w opiekę całe terytorium Zakonu.

1257 Papież wydaje zgodę Bolesławowi Wstydliwemu na utworzenie biskupstwa w Łukowie obejmującego Litwinów i Jaćwingów. Po kilku miesiącach wszystko wycofuje, a wszelkie koncesje sprzedaje Krzyżakom.

1261 Na Śląsku, w Wielkopolsce i Małopolsce pojawili się biczownicy, franciszkański wzorzec pobożności.

1267 Synod wrocławski. Papież wprowadza urząd oficjała w każdej diecezji. Osoby duchowne odtąd podlegają tylko sądom kościelnym. Powstaje stan duchowny w Polsce. Tworzy się sojusz tronu i ołtarza (korony i kropidła).

1279 Legat papieski Filip wprowadził w Polsce przymus parafialny (obowiązek uczestnictwa w nabożeństwach i sakramentach we własnej parafii). Głównie chodzi o spowiedź.

1282 Leszek Czarny uwięził biskupa krakowskiego Pawła za mieszanie się w sprawy majątkowe państwa. Uwolnił go po ostrej interwencji papieża Marcina IV.

1295 Papież Bonifacy VIII łaskawie zezwolił na koronację Przemysła II na króla Polski.

1296 Papież Bonifacy VIII ogłosił bullę _Clericis laicos_ zabraniającą opodatkowywania dóbr kościelnych bez zgody Rzymu.

1306 Abp gnieźnieński Jakub Świnka wszczął proces przeciwko biskupowi krakowskiemu Janowi Muskacie o uzyskanie godności biskupiej pod naciskiem władzy świeckiej, dopuszczenie się rabunków, morderstwa i użycie siły zbrojnej przeciwko Władysławowi Łokietkowi. Biskup Muskata prowadził regularną wojnę z Łokietkiem, zajął m.in. Tyniec.

1317 Abp gnieźnieński w Awinionie stara się bezskutecznie o audiencję u papieża Jana XXII w sprawie zezwolenia na koronację Władysława Łokietka.

1318 Suplika (błaganie) wszystkich ziem polskich do papieża o zgodę na koronację Łokietka. Zgoda papieża jest, ale w zamian za zmianę sposobu opłacania świętopietrza (podymne zastąpiono korzystniejszym dla Watykanu pogłównym).

1318 Na mocy bulli papieskiej powołano na ziemiach polskich inkwizycję.

1341 Papież Benedykt XII nie zatwierdził wyroku Sądu Warszawskiego z dnia 15.09.1339 r. przeciw Krzyżakom.

1343 Biskup krakowski Jan Grot obłożył diecezję krakowską interdyktem, a na króla Kazimierza Wielkiego rzucił klątwę za „nadmierne” obciążanie podatkami dóbr biskupich.

1345 Papież Klemens VI popiera Krzyżaków w sporze z Polską i nie zatwierdza pokoju kaliskiego z 1343 r.

1386 Chrzest Litwy pod osobistym nadzorem króla Władysława Jagiełły.

1407 Duchowieństwo katolickie zawiązało konfederację w obronie przywilejów i dochodów Kościoła.

1418.01.05. Sobór w Konstancji zakończył obrady, nie uznał skargi Polski i nie potępił łamiących traktaty pokojowe po Grunwaldzie Krzyżaków, ani paszkwilu na Jagiełłę czyli tzw. satyry Falkenberga z 1416 r.

1419 Próba wyprawy odwetowej przeciw Krzyżakom podjęta przez Jagiełłę została powstrzymana przez legata papieskiego A. Zeno.

1422 Król Jagiełło wyraża zgodę, aby na bicie monety wpływ mieli dostojnicy duchowni.

1424 Edykt Wieluński. Na skutek nacisków papieża i biskupa Z. Oleśnickiego utożsamiono herezję religijną ze zbrodnią zdrady stanu.

1444 Na skutek nacisków legata papieskiego J. Cesariniego i obietnicę wielkiej pomocy wojskowej papiestwa, młody król Władysław Jagiellończyk zrywa korzystny rozejm z Turkami (mieli zwrócić wszystkie zagarnięte ziemie i wypłacili już papieżowi Eugeniuszowi IV 100 tys. florenów). Klęska pod Warną, ginie król i m.in. syn Zawiszy Czarnego.

1446 Na zjeździe w Piotrkowie biskup Oleśnicki wysuwa kandydaturę margrabiego brandenburskiego Fryderyka II na króla Polski.

1451 Na zjeździe w Piotrkowie toczy się zażarty spór o pierwszeństwo w radzie królewskiej między kardynałem Oleśnickim, a arcybiskupem gnieźnieńskim. Postanowiono, że dostojnicy nie będą uczestniczyli na posiedzeniach rady jednocześnie, ale na zmianę, tak aby się nie spotkali.

1455.09.24 Papież Kalikst III rzuca klątwę na przeciwników Zakonu NMP. Ułatwiło to bardzo propagandową akcję krzyżacką i wzmocniło Zakon.

1460.06.03 Papież Pius II ogłosił ekskomunikę króla polskiego oraz zbuntowanych poddanych Zakonu NMP.

1466 Papież próbuje uratować zakon krzyżacki przed zwycięską Polską. Mediacje prowadzi legat papieski Rudolf z Ruedelsheimu. Zawarcie pokoju toruńskiego kończy wojnę 13-letnią.

1468 Kazimierz Jagiellończyk próbuje naciskać papiestwo, aby ratyfikowało wreszcie pokój toruński. W tym celu popiera roszczenia króla Węgier Korwina do tronu czeskiego.

1523 Spór o biskupstwo płockie. Papież Hadrian VI mianował brata wielkiego mistrza krzyżackiego margrabiego brandenburskiego Jana Albrechta. W akcie sprzeciwu Zygmunt I mianuje Rafała Leszczyńskiego. Rację królowi polskiemu przyznał dopiero po śmierci swego poprzednika papież Klemens VII.

1524 Sejm w Piotrkowie postanawia nie podejmować rozmów z Zakonem Krzyżackim, ale usunąć go z ziem polskich siłą. W tym celu postanowiono podjąć reformę skarbu państwa, a m.in. oszacowanie nieruchomości ziemskich, w tym również Kościoła Katolickiego.

1534 Sejm w Piotrkowie podczas burzliwych obrad rozpatruje wiele postulatów pod adresem duchowieństwa. Chce skłonić go do udziału w pokrywaniu wydatków państwowych, ograniczyć ingerencję sądów kościelnych w prawo państwowe, wprowadzić zakaz nabywania całych sołectw przez duchowieństwo, opodatkowania na cele wojskowe dóbr ziemskich, urealnienia taks — dotąd Kościół płaci dobrowolną ofiarę (_subsidium charitativum_), opodatkowania dziesięcin. Kościół utrącił wszystkie te propozycje — nie uchwalono nic.

1536 Sejm w Krakowie ponownie podejmuje sprawę stosunku Państwa do Kościoła. Żądano m.in. ograniczenia jurysdykcji duchownej, obrócenia opłat składanych do Rzymu na obronę państwa, zrównania duchowieństwa ze szlachtą w ponoszeniu ciężarów wojennych i poddania dóbr duchownych przepisom prawa świeckiego. Kościół znów się obronił. Żadnej z tych kwestii nie uchwalono.

1543 Dzieło Mikołaja Kopernika „_O obrotach sfer niebieskich_” zakazane przez papieża.

1543 Sejm Rzeczypospolitej sprawy o czary oddaje w ręce duchowieństwa — jest tak do roku 1776. Spalono na stosach lub utopiono według różnych szacunków od 10 do 15 tysięcy czarownic (w całej Europie 10 razy więcej). Ostatnie procesy odbyły się w 1775 r. w Wieluniu (kilkanaście kobiet poddano próbie wody i spalono) i w Żywcu, a ostatnią czarownicę w Europie spalono w 1793 r. Trwa epoka Oświecenia.

1549 Zamieszki studenckie w Krakowie na tle antykościelnym (tzw. bunt żaków).