Teatr na nieboskłonie - ebook

Dedykacja

gdybym mogła podarować

tak na własność

skrawek nieba

zapach kwiatów promyk słońca

piękno dnia i piękno nocy

sny w kolorze

tak na własność

podarować mogę słowa

dla córek Eli i Ani

wnuczki Michasi

„Słowami przemalować tęczę”*

Poezja Apolonii Lato pozostaje w tak ścisłej interakcji z życiem, że aż nie sposób powiedzieć, które z nich bardziej wkracza w granice drugiego. Wielka malarska wyobraźnia Autorki tworzy potężne, surrealistyczne pejzaże, pełne dynamicznego piękna.

_konie w amoku_

_grzywami dotykają raju_

_kopytami piekła_

_namalowana_

_przez Stwórcę doskonałość_

_milczący zachwyt_

W głębi duszy świadoma swojej ludzkiej słabości, bez trudu jednak przekracza granice miejsca i czasu, rozmawia z Bogiem śmiało, ale i z pokorą, z powodzeniem zapędza się w przestrzenie transcendentalne, to znów zatrzymuje nad cudem księżyca, kwiatu czy ognia. Z łatwością odczytuje mowę przedmiotów: tak książki, jak i np. kapliczki. Wspomniany powyżej czas odmienia się w jej wierszach na mnóstwo sposobów: przenika kolorowe obrazy pór roku, wyznacza ramy dorastania, ogranicza kruche chwile szczęścia, dotrzymuje kroku przemijaniu i jest przezwyciężany dzięki cykliczności procesów odradzania — wręcz odczuwamy jego specyficzny kształt!

_pokonuję czas po pokrętnych drogach_

_szukam początku_

_pamięci z nut fortepianu_

_wątków zaplecionych warkoczem_

_zamykam je w prostokącie_

Fascynacja ruchem, ba — nawet pędem, powraca w tym dziele niezwykle często. Zaryzykuję twierdzenie, że stanowi jego istotny element rozpoznawczy.

_gonitwa wiatru_

_raz czesze raz szarpie_

_rozrzucone włosy jak myśli_

_do nieba do piekła_

Dążność wypełnia przestworza, pozornie dzika i nieuporządkowana, aczkolwiek przy dokładniejszym spojrzeniu — zawsze celowa, a przynajmniej z poczuciem sensu.

Osobny wątek stanowi poszukiwanie w świecie godnego miejsca dla poezji. Poczucie jej siły i wartości, nie mniejszej niż w podziwianych: malarstwie, muzyce i tańcu, towarzyszy Autorce stale i daje słuszną nadzieję, że artystyczne opisanie rzeczywistości słowami wiersza jest równie ważne i piękne jak to, które dają inne dziedziny twórczości.

_nie dla mnie pędzel światło i cień_

_rysunek nut dźwięczny śpiew_

_nie zachwycę tańcem bioder i rąk_

_życie z poezją niewyczerpany dzban_

_ożywia pustynię asfaltową_

_patrzy dostrzega_

_w płótnie malarza barwę i ruch_

_w muzyce mistrzów dźwięki i słowa_

_przefiltrowaną rzeczywistość_

_rozsypaną po wersach metafor_

Poetka bez trudu przechodzi z zewnętrznego wymiaru makro do mikrokosmosu — własnego i innych ludzi. Pochyla się nad cierpieniami: lękiem, depresją, dramatem rozstania, zawiedzionymi nadziejami i niespełnieniem. Udaje się jej przy tym zachować bezpieczny dystans do samej siebie. Przekonująco podejmuje próby uporządkowania własnego wnętrza. Celnie wskazuje, jak wiele pomóc może poezja, w tym także: stworzyć szansę na miłość — nowe otwarcie, z możliwością szczęśliwego zakończenia…

_w źrenicach splecione ciała_

_nowy powiew we włosach_

_duch nocy nie usłyszy_

_twych hojnych ust_

_płonące oczy pieczęcią nowych dni_

_mów do mnie_

Od czasu do czasu pojawia się wiersz nieco wyraźniej dedykowany — przykładowo: tragicznym bohaterom, walczącym o niepodległość Polski, matce, żegnającej syna idącego na wojnę, rodzinnemu miastu, Sochaczewowi, celebrycie (tekst mocno krytyczny)

_nazwisko robiło furorę_

_mógł mieć wszystko_

_nawet świat_

_rozkoszował się nie rozwijał_

albo człowiekowi po prostu osobiście bliskiemu. Takie utwory pomagają nam poznać Autorkę dokładniej, budzą dodatkowy odruch sympatii dla niej.

Niewątpliwie cenne wydaje się również i to, że Poetka nie wpada nigdy w ton nadmiernie dydaktyczny — co byłoby nawet zrozumiałe (zdążyła przecież zebrać wiele doświadczeń) — raczej z zachwytem zapisuje wrażenia. Nie ma jednak mowy o ucieczce przynajmniej przed próbą opowiedzenia się po właściwej stronie, gdy sytuacja tego wymaga. Przykładem może tu być wskazany już wiersz o celebrycie czy ponurym bilansie wojny, nawet tzw. „sprawiedliwej”.

_ci co mieli szczęście_

_wracali w strzępach_

_na fundamentach cierpienia_

_wyrosła niepodległość_

_teraz kwiaty kwitną tak samo_

_przełamane na pół_

Szczególnie ujmuje na każdym kroku konsekwentna dbałość o porozumienie z odbiorcą, komunikatywność zastosowanego języka. Rzecz wydaje się oczywista, wiadomo jednak dobrze, jak źle z tym bywa u niektórych autorów — poetami nie odważę się ich nazwać — którzy ze słów pragną zbudować wokół siebie kryształowa kulę (a zupełnie niepotrzebnie — zresztą z reguły stać ich co najwyżej na bańkę mydlaną).

Tymczasem Apolonia Lato, niewątpliwie świadoma swojego talentu:

_to moje przemyślenia_

_dziś ja ustalam modę_

jawi nam się jednak jako osoba skromna — zasadniczo nie narzuca interpretacji opisywanych zjawisk, własnego ujęcia, chęci nazwania, prowadzącej przecież do ograniczenia pola dla naszych odkryć i dopowiedzeń. Wreszcie, zastanawiając się nad — tak bym to ujął — stanem swojej poetyckiej duszy, pyta z lekką obawą „może mam drzazgę w wyobraźni”*?

Pani Apolonio: nie drzazgę, lecz perłę — i dobrze się stało, że nareszcie możemy ją podziwiać!

_JERZY PARUSZEWSKI_

_Żyrardowskie Wieczory Literackie_

_Międzynarodowe Stowarzyszenie Pisarzy_

_Słowiańska Akademia Literacka i Artystyczna_

_* Cytat z wiersza „Telefon do przyjaciela”._

dekoruje je słońce goni wiatr

zmienia kolory i kształty

w cichej historii przyciągającej wzrok

Od Bałtyku do Tatr

z ostatnim łykiem kawy

łowię z przestrzeni dźwięki

by smutek i obawy

rozwiały duszy lęki

rozgonię blade troski

otworzę oczy na świat

wyłowię z myśli słowa

poczuję w skrzydłach wiatr

napiszę wiersz do rymu

przepłynie muza rzeką

musi ćwiczyć cierpliwość

i na przychylność czekać

nie włożę do szuflady

mam z duszą tekstu zgodę

to moje przemyślenia

dziś ja ustalam modę

dlatego ruszam po swoje

spojrzeć z zachwytem na świat

złapać na papier dźwięki

od fal Bałtyku do Tatr