Techniki położnicze i prowadzenie porodu - ebook
Wydawnictwo:
Data wydania:
6 maja 2022
Format ebooka:
EPUB
Format
EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie.
Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu
PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie
jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz
w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Format
MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników
e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i
tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji
znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu.
Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu.
Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji
multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka
i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej
Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego
tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na
karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją
multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire
dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy
wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede
wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach
PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną
aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego,
który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla
EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu
w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale
Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
Pobierz fragment w jednym z dostępnych formatów
Techniki położnicze i prowadzenie porodu - ebook
Nowa odsłona serii Biblioteka Położnej Bogato ilustrowane kompendium dla położnych, studentów kierunku położnictwo i ratowników medycznych. W książce szczegółowo i starannie opisano takie zagadnienia jak: opieka położnicza podczas porodu, anatomiczne i fizjologiczne podstawy porodu, badanie podmiotowe i przedmiotowe rodzącej, monitorowanie stanu płodu, poród prawidłowy, postępowanie z noworodkiem, powikłania przebiegu porodu, opieka nad rodzącą i dzieckiem podczas porodu w przypadku współistnienia chorób matki, standard organizacji opieki okołoporodowej w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych, zasady postępowania z ciężarną i rodzącą biorącą udział w katastrofie, czy wypadku komunikacyjnym. Treści są zgodnie z zaleceniami WHO, wytycznymi ICM, FIGO, PTGiP oraz zasadami opieki okołoporodowej opartej na dowodach naukowych czy też w ujęciu transkulturowym. „Techniki położnicze i prowadzenie porodu” to obowiązkowa lektura zarówno dla doświadczonych praktyków, jak i osób rozpoczynających kształcenie w dziedzinie położnictwa.
| Kategoria: | Medycyna |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-01-22380-9 |
| Rozmiar pliku: | 10 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
AUTORZY
Dr hab. n. o zdr. Agnieszka Bień, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Kierownik Zakładu Koordynowanej Opieki Położniczej w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Położnych, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie lubelskim, przewodnicząca oraz członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych oraz w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego.
Dr hab. n. o zdr. Grażyna Iwanowicz-Palus, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie zdrowia publicznego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego oraz w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Kierownik Katedry Rozwoju Położnictwa i Zakładu Opieki Specjalistycznej w Położnictwie na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego, członek Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkół Pielęgniarek i Położnych, ekspert Polskiej Komisji Akredytacyjnej, członek zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Położnych, przewodnicząca Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych oraz w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego.
Dr hab. n. o zdr. Beata Pięta, prof. UMP
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, menedżer opieki zdrowotnej. Kierownik Zakładu Praktycznej Nauki Położnictwa w Katedrze Zdrowia Matki i Dziecka na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, pełnomocnik dziekana WNoZ UMP ds. kierunku położnictwo, pełnomocnik dyrektora ds. szkoleń GPSK UM w Poznaniu, kierownik Szkoły Rodzenia „Medicada” oraz Szkoły Rodzenia przy GPSK UM w Poznaniu, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Położnych, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie wielkopolskim.
Dr hab. n. o zdr. Barbara Baranowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Kierownik Zakładu Położnictwa w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, prezes Fundacji na rzecz Wspierania Położnych oraz członek grupy sterującej w zakresie położnictwa Światowej Organizacji Zdrowia.
Dr hab. n. o zdr. Anna B. Pilewska-Kozak
Położna, pielęgniarka, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego oraz specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Członek Komisji Naukowej przy zarządzie głównym Stowarzyszenia Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, członek Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek i Położnych Neonatologicznych, Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, Polskiego Towarzystwa Położnych, Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Opieki Duchowej w Medycynie.
Dr hab. n. o zdr. Urszula Sioma-Markowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego oraz specjalista z zakresu edukacji zdrowotnej. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, kierownik Zakładu Pielęgniarstwa w Ginekologii i Położnictwie w Katedrze Zdrowia Kobiety na Wydziale Nauk o Zdrowiu w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Członek zarządu Sekcji Psychosomatycznej Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, redaktor tematyczny czasopisma „Ginekologia i Położnictwo” Medical Project.
Dr n. med. Dorota Ćwiek
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Położnictwa i Patologii Ciąży na Wydziale Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Międzynarodowy dyplomowany konsultant laktacyjny (IBCLC), konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie pomorskim, przewodnicząca i członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego i w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych.
Dr n. med. Katarzyna Kanadys, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego oraz specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Wiceprezes Komisji Naukowej przy Zarządzie Głównym Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Dr n. o zdr. Mariola Kicia, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Magdalena Korżyńska-Piętas
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Koordynowanej Opieki Położniczej w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Justyna Krysa, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. med. Bożena Kulesza-Brończyk
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych, edukator ds. laktacji. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Położnictwa, Ginekologii i Opieki Położniczo-Ginekologicznej na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Położnych.
Dr n. o zdr. Renata Madetko
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dr n. o zdr. Dorota Matuszyk
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, zastępca dyrektora Instytutu Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie małopolskim.
Dr n. med. Anna Michalik
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego Instytutu Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Stypendystka European Academy for Nursing Science.
Dr n. o zdr. Mariola Mróz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, instruktor masażu Shantala.
Dr n. hum. Kazimiera Płoch
Położna, pielęgniarka, mgr pedagogiki. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dr n. med. Monik Przestrzelska, prof. UMW
Położna, pielęgniarka, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, absolwentka studiów podyplomowych z seksuologii klinicznej. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, kierownik Zakładu Położnictwa i Pielęgniarstwa Ginekologiczno-Położniczego na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Dr n. o zdr. Agnieszka Skurzak, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego, specjalista oceny noworodka skalą NBAS. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. med. Grażyna Stadnicka, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Dominika Stobnicka, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Surdopedagog, absolwentka studiów podyplomowych z komunikacji językowej z niesłyszącymi i słabosłyszącymi.
Dr n. med. Ewa Tobor
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego oraz w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Nauczyciel akademicki na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Opolskiego. Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie śląskim, członek Zespołu Położnych Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, ambasador Fundacji Spina działającej na rzecz pacjentów z rozszczepem kręgosłupa.
Dr n. o zdr. Marta Zarajczyk, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, praktykuje na Oddziale Położniczym z Oddziałem Patologii Ciąży w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim im. Jana Bożego w Lublinie. Przewodnicząca Oddziału Uniwersyteckiego Polskiego Towarzystwa Położnych.
Dr n. med. Barbara Zych
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Położniczo-Ginekologicznej w Instytucie Nauk o Zdrowiu w Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Położnych.
Mgr poł. Agnieszka Marcewicz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Mgr Maria Romanowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Prowadzi niezależną praktykę położniczą obejmującą opiekę przedkoncepcyjną i okołoporodową oraz prowadzenie ciąży. Członek Sekcji Położnych Niezależnych Stowarzyszenia Dobrze Urodzeni, współautorka i autorka stowarzyszeniowych standardów postępowania, procedur oraz dokumentacji porodów pozaszpitalnych.
Mgr Magdalena Witkiewicz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu Położnictwa Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego oraz Zakładu Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prowadzi niezależną praktykę położniczą obejmującą opiekę okołoporodową oraz praktykę w Centrum Medycznym „Żelazna” Szpital Specjalistyczny św. Zofii. Członek Sekcji Położnych Niezależnych Stowarzyszenia Dobrze Urodzeni.WSTĘP
Położnictwo jest dynamicznie rozwijającą się specjalizacją, o czym świadczą zmieniające się rekomendacje, standardy postępowania, powstające nowe procedury i wytyczne towarzystw naukowych, wszystko na podstawie evidence based medicine, co zostało uwzględnione przez autorów publikacji.
Książka Techniki położnicze i prowadzenie porodu jest pewnego rodzaju kompendium wiedzy obejmującej wybrane zagadnienia z zakresu opieki w okresie okołoporodowym, a w szczególności prowadzenia porodu, niezbędnej zarówno w praktyce położnej, jak i lekarza położnika czy też ratownika medycznego.
Inspiracją do przygotowania tej książki była chęć przedstawienia czytelnikom zarówno aktualnych informacji na temat opieki okołoporodowej, jak i współczesnych osiągnięć z zakresu położnictwa. Czytelnicy znajdą tutaj zagadnienia dotyczące zarówno ogólnych założeń opieki położniczej podczas porodu, jego anatomicznych i fizjologicznych podstaw, oceny sytuacji położniczej na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego rodzącej, śródporodowego monitorowania stanu płodu, postępowania zarówno w prawidłowo przebiegającym porodzie, jak i w przypadku wystąpienia powikłań ze strony matki lub dziecka. Omówione zostały też istotne aspekty praktyki położniczej, które w innych publikacjach występują w mniejszym zakresie, m.in.: zasady sprawowania opieki okołoporodowej zgodnie z zaleceniami WHO, z wytycznymi ICM, FIGO, PTGiP oraz zasady opieki okołoporodowej opartej na dowodach naukowych czy też realizowanej w ujęciu transkulturowym.
Publikacja zawiera bogaty materiał ilustracyjny służący jako graficzne przestawienie postępowania w trakcie porodu, w tym najważniejszych rękoczynów i zabiegów położniczych, co powinno ułatwić czytelnikom zrozumienie i przyswojenie poszczególnych zagadnień. W tekście rozdziałów wyróżniono także precyzyjnie sformułowane reguły położnicze i praktyczne wskazówki. Tę publikację o charakterze dydaktycznym uzupełniają pytania kontrolne z kluczem prawidłowych odpowiedzi.
Do współtworzenia podręcznika zostały zaproszone położne, specjalistki, profesjonalistki w swoich dziedzinach z prawie wszystkich ośrodków akademickich w kraju, które z cierpliwością i zrozumieniem właściwym położnym odpowiadały na krótkie terminy.
Odbiorcami tej publikacji mogą być studenci kierunku położnictwo – studiów I i II stopnia, ale także położne już praktykujące i poszerzające swoją wiedzę i umiejętności nie tylko w ramach samokształcenia, ale również korzystając z różnych form kształcenia podyplomowego (szkoleń specjalizacyjnych, kursów kwalifikacyjnych, specjalistycznych, dokształcających), studenci kierunku lekarskiego oraz innych kierunków medycznych, np. ratownictwa medycznego, zainteresowani prezentowaną problematyką.
Wyrażamy nadzieję, że Techniki położnicze i prowadzenie porodu będą swoistym przewodnikiem odzwierciedlającym aktualną wiedzę opartą na obowiązujących standardach i procedurach postępowania.
dr hab. Grażyna Iwanowicz-Palus, prof. UM
dr hab. Agnieszka Bień, prof. UMPRZYPISY
Wcielone z WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience.
Wcielone z WHO recommendations for prevention and treatment of maternal peripartum infection.
Wcielone z WHO recommendations for augmentation of labour.
Wcielone z WHO recommendations for the prevention and treatment of postpartum haemorrhage.
Wcielone z WHO Guideline: delayed cord clamping for improved maternal and infant health and nutrition outcomes.
Wcielone z WHO Guidelines on basic newborn resuscitation.
Wcielone z WHO recommendations for management of common childhood conditions: evidence for technical update of pocket book recommendations.
Wcielone z WHO recommendations on newborn health.
Wcielone z WHO recommendations on postnatal care of the mother and newborn.
Wcielone z WHO recommendations for the prevention and treatment of postpartum haemorrhage.
Wcielone z WHO recommendations for prevention and treatment of maternal peripartum infections.
Wcielone z WHO recommendations on postnatal care of the mother and newborn.
1 Brown H.C., Smith H.J.: Giving women their own case notes to carry during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2004, (2): CD002856., 2) Dowswell T., Carroli G., Duley L., et al.: Alternative versus standard packages of antenatal care for low-risk pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev., 2015, 16: CD000934.
Ickovics J.R., Kershaw T.S., Westdahl C., et al.: Group prenatal care and perinatal outcomes: a randomized controlled trial. Obstetrical and Gynecological Survey 2007, 110: 330-339.
1. Aune D., Saugstad O.D., Henriksen T., et al.: Maternal body mass index and the risk of fetal death, stillbirth, and infant death: a systematic review and meta-analysis. JAMA 2014, 311 (15): 1536-46. 2. Ota E., Hori H., Mori R., et al.: Antenatal dietary education and supplementation to increase energy and protein intake. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015, 6: CD000032. 3. Polanska K., Kaluzny P., Aubert A.M., et al.: Dietary Quality and Dietary Inflammatory Potential During Pregnancy and Offspring Emotional and Behavioral Symptoms in Childhood: An Individual Participant Data Meta-analysis of Four European Cohorts. Biol Psychiatry. 2021 Mar 15, 89(6): 550–559.
1. Daley A.J., Foster L., Long G., et al.: The effectiveness of exercise for the prevention and treatment of antenatal depression: Systematic review with meta-analysis. BJOG, 2015, 122: 57-62., 2. Di Mascio D., Magro-Malosso E.R., Saccone G., et al.: Exercise during pregnancy in normal-weight women and risk of preterm birth: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trias. Am J Obstet Gynecol. 2016, 215(5): 561-571. 3. Melzer K., Schutz Y., Boulvain M., Kayser B: Physical activity and pregnancy: cardiovascular adaptations, recommendations and pregnancy outcomes. Sports Med. 2010 Jun 1;40(6):493-507., 4. Poyatos-León R., García-Hermoso A., Sanabria-Martínez G, et al.: Effects of exercise during pregnancy on mode of delivery: a meta-analysis. Acta Obstet Gynecol Scand. 2015, 94(10): 1039-1047., 5. Wiebe H.W., Boulé N.G., Chari R., Davenport M.H.: The effect of supervised prenatal exercise on fetal growth: a meta-analysis. Obstet Gynecol. 2015, 125(5): 1185–1194.
1. De-Regil L.M., Fernández-Gaxiola A.C., Dowswell T., Peña-Rosas J.P.: Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev. 2015, 12,: CD007950., 2. De-Regil L.M., Peña-Rosas J., Fernández-Gaxiola A.C., Rayco-Solon P.: Folic acid supplements before conception and in early pregnancy (up to 12 weeks) for the prevention of birth defects. Cochrane Database Syst. Rev.2015, Issue 12. Art. No.: CD007950. 3. Lumley J., Watson L., Watson M.C., Bower C.: Periconceptional supplementation with folate and/or multivitamins for preventing neural tube defects. Cochrane Database Syst Rev. 2005, (3).
Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 69.
1. Nabhan A.F., Faris M.A.: High feedback versus low feedback of prenatal ultrasound for reducing maternal anxiety and improving maternal health behaviour in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2010, 14;(4):CD007208., 2. Reddy U.M., Abuhamad A.Z., Levine D., Saade G.R.: Imaging. J. Ultrasound Med., 2014; 33: 745-757., 3. Whitworth M., Bricker L., Mullan C.: Ultrasound for fetal assessment in early pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, No. 7, p. CD007058., 4. Torloni M.R., Vedmedovska N., Merialdi M., et al.: Safety of ultrasonography in pregnancy: WHO systematic review of the literature and meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009 May, 33(5): 599-608.
1. Dowswell T., Carroli G., Duley L., et al.: Alternative versus standard packages of antenatal care for low-risk pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2010, (10): CD000934., 2. Maimburg R.D., Vaeth M., Dürr J., Hvidman L., Olsen J.: Randomised trial of structured antenatal training sessions to improve the birth process. BJOG. 2010, 117(8): 921–928.
Author information The Impact of Perceived Social Support During Pregnancy on Postpartum Infant-Focused Anxieties: A Prospective Cohort Study of Mothers in Northern Jordan. International Journal of Women’s Health, 21 Oct 2021, 13: 973-989., Hodnett E.D., Fredericks S., Weston L.: Support during pregnancy for women at increased risk of low birthweight babies. Cochrane Database Syst. Rev., 2010, (6): CD000198.
Chamberlain C., O’Mara-Eves A., Porter J., et. al.: Psychosocial interventions for supporting women to stop smoking in pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev. 2017, 14, 2(2):CD001055.
1. Dennis C.L., Dowswell T.: Psychosocial and psychological interventions for preventing postpartum depression. Cochrane Database Syst Rev. 2013, 28, (2): CD001134., 2. Hildingsson I., Nilsson J., Merio E., Larsson B.: Anxiety and depressive symptoms in women with fear of birth: A longitudinal cohort study. Eur J Midwifery. 2021, 5: 32.
1. Haroon S., Das J.K., Salam R.A., et al.: Breastfeeding promotion interventions and breastfeeding practices: a systematic review. BMC Public Health. 2013, 13: S20., 2. Lassi Z.S., Haider B.A., Bhutta Z.A.: Community-based intervention packages for reducing maternal and neonatal morbidity and mortality and improving neonatal outcomes. Cochrane Database Syst. Rev., 2010, (11): CD007754., 3. McFadden A., Gavine A., Renfrew M.J., et al.: Support for healthy breastfeeding mothers with healthy term babies. Cochrane Database Syst. Rev. 2017, 2: CD001141.
Downe S., Finlayson K., Oladapo O.T., Bonet M., Gülmezoglu A.M.: What matters to women during childbirth: a systematic qualitative review. PLoS One. 2018, 13(4): e0194906.
1. Pattinson R.C., Cuthbert A., Vannevel V.: Pelvimetry for fetal cephalic presentations at or near term for deciding on mode of delivery. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 30, 3(3): CD000161., 2. Saisto T., Salmela-Aro K., Nurmi J.E. et. al.: A randomized controlled trial of intervention in fear of childbirth. Obstet. Gynecol., 2001, 98 (5): 820–826.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Basevi V., Lavender T.: Routine perineal shaving on admission in Latour. Cochrane Database Syst Rev. 2014, 14, 2014(11): CD001236., 2. Reveiz L., Gaitán H.G., Cuervo L.G.: Enemas during Latour. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31, (5): CD000330., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Dharni N., Essex H., Bryant M.J., et. al.: The key components of a successful model of midwifery-led continuity of carer, without continuity at birth: findings from a qualitative implementation evaluation. BMC Pregnancy and Childbirth 2021, 21: 205. 2. Hildingsson I., Karlström A., Larsson B.: Childbirth experience in women participating in a continuity of midwifery care Project. Women and Birth 2021, 34, 3: 255-261., 3. Sandall J., Soltani H., Gates S., Shennan A, Devane D.: Midwife-led continuity models versus other models of care forchildbearing women (Review). Cochrane Database Syst. Rev., 2016, (9): CD004667., 4. Sandall J., Soltani H., Gates S., et. al.: Midwife-led versus other models of care for childbearing women. Cochrane Database Syst. Rev., 2015, (9): CD004667., 5. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization, 2018.
1. Kobayashi S., Hanada N., Matsuzaki M., et al.: Assessment and support during early labour for improving birth outcomes. Cochrane Database Syst Rev. 2017, (4): CD011516., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
Bohren M.A., Hofmeyr G.J., Sakala C., Fukuzawa R.K., Cuthbert A.: Continuous support for women during childbirth. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 6;7(7): CD003766.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna, Warszawa 2019, s. 160. 2. Cluett E.R., Burns E.: Immersion in water in labour and birth. Cochrane Database Syst Rev. 2018., 3. Smith C.A., Levett K.M., Collins C.T., et. al.: Massage, reflexology and other manual methods for pain management in labour. Cochrane Database Syst Rev. 2018, (3): CD009290., 4. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Shea-Lewis A.: An Investigation into the Safety of Oral Intake During Labor. American Journal of Nursing 2018, 118, 3: 24-31., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
23 1. Abdelhakim A.M., Eldesouky E., Elmagd I.A., et.al.: Antenatal perineal massage benefits in reducing perineal trauma and postpartum morbidities: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trias. International Urogynecology Journal 2020, 31, 1735–1745., 2. Aasheim V., Nilsen A.B.V., Reinar L.M., Lukasse M.: Perineal techniques during the second stage of labour for reducing perineal trauma. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 13 (6): CD006672., 3. Bayraktar E., Başer M.: Effect of perineum massage with olive oil on perineum integrity and duration of second period of delivery. Journal of Human Sciences, 2021, Vol. 18 No. 2., 4. Beckmann M.M, Stock O.M.: Antenatal perineal massage for reducing perineal trauma. Cochrane Database Syst Rev. 2013, 30 (4): CD005123., 5. Labrecque M., Eason E., Marcoux S., et al.: Randomized controlled trial of prevention of perineal trauma by perineal massage during pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1999, 180: 593-600., 6. Rekomendacje Zespołu Ekspertów PTG dotyczące zapobiegania śródporodowym urazom kanału rodnego oraz struktur dna miednicy. Ginekol Pol. 2011, 82, 390-39.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 122., 2. Brown H.C., Paranjothy S., Dowswell T., Thomas J.: Package of care for active management in labour for reducing caesarean section rates in low-risk women. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Sep 16, (9): CD004907., 3. Lawrence A., Lewis L., Hofmeyr G.J.: Maternal positions and mobility during first stage Latour. Cochrane Database Syst Re. 2009 Apr 15, (2): CD003934., 4. Sadler L.C., Davison T., McCowan L.M.: A randomised controlled trial and meta-analysis of active management of Latour. BJOG. 2000 Jul, 107 (7): 909-915., 5. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 124-125. 2. Gupta J.K, Sood A., Hofmeyr G.J., Vogel J.P.: Position in the second stage of labour for women without epidural anaesthesia. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 25, 5(5): CD002006., 3. Prins M., Boxem J., Lucas C., Hutton E.: Effect of spontaneous pushing versus Valsalva pushing in the second stage of labour on mother and fetus: a systematic review of randomised trias. BJOG. 201, 118(6): 662-670., 4. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Carroli G., Carroli J.M.: Episiotomy for vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev. 2014: CD000081., 2. Jiang H., Qian X., Carroli G., Garner P.: Selective versus routine use of episiotomy for vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev 2017., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Bonet M., Ota E., Chibueze C.E., Oladapo O.T.: Antibiotic prophylaxis for episiotomy repair following vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev 2017, 11. CD012136., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
Smaill F.M., Grivell R.M: Antibiotic prophylaxis versus no prophylaxis for preventing infection after cesarean section. Cochrane Database Syst Rev. 2014, (10): CD007482.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Rabe H., Diaz-Rossello J.L., Duley L., Dowswell T.: Effect of timing of umbilical cord clamping and other strategies to influence placental transfusion at preterm birth on maternal and infant outcomes. Cochrane Database Syst Rev. 2012, 15, (8): CD003248. 2. Rabe H., Gyte G.M.L., Díaz-Rossello J.L., Duley L.: Effect of timing of umbilical cord clamping and other strategies to influence placental transfusion at preterm birth on maternal and infant outcomes. Cochrane Database Syst Rev 2019, 17, 9(9): CD003248., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Kahalon R., Preis H., Benyamini Y.: Who benefits most from skin-to-skin mother-infant contact after birth? Survey findings on skin-to-skin and birth satisfaction by mode of birth. Midwifery, 2021, 92., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 408., 2. Nehring-Gugulska M., Pietkiewicz a., Żukowska-Rubik M.: Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Medycyna Praktyczna 2021, s. 102.
Yonemoto N., Dowswell T., Nagai S., Mori R.: Schedules for home visits in the early postpartum period. Cochrane Database Syst Rev 2017 Aug 2, 8(8): CD009326.
Wykonujący świadczenia na podstawie uprawnień wynikających z Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 1997 r. nr 28, poz. 152; t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 790, 1559, 2232).
Wykonujące świadczenia na podstawie uprawnień wynikających z Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2011 r. nr 174, poz. 1039; t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 479, 1559).
Dr hab. n. o zdr. Agnieszka Bień, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Kierownik Zakładu Koordynowanej Opieki Położniczej w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Położnych, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie lubelskim, przewodnicząca oraz członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych oraz w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego.
Dr hab. n. o zdr. Grażyna Iwanowicz-Palus, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie zdrowia publicznego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego oraz w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Kierownik Katedry Rozwoju Położnictwa i Zakładu Opieki Specjalistycznej w Położnictwie na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego, członek Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkół Pielęgniarek i Położnych, ekspert Polskiej Komisji Akredytacyjnej, członek zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Położnych, przewodnicząca Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych oraz w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego.
Dr hab. n. o zdr. Beata Pięta, prof. UMP
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, menedżer opieki zdrowotnej. Kierownik Zakładu Praktycznej Nauki Położnictwa w Katedrze Zdrowia Matki i Dziecka na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, pełnomocnik dziekana WNoZ UMP ds. kierunku położnictwo, pełnomocnik dyrektora ds. szkoleń GPSK UM w Poznaniu, kierownik Szkoły Rodzenia „Medicada” oraz Szkoły Rodzenia przy GPSK UM w Poznaniu, prezes zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Położnych, konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie wielkopolskim.
Dr hab. n. o zdr. Barbara Baranowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Kierownik Zakładu Położnictwa w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, prezes Fundacji na rzecz Wspierania Położnych oraz członek grupy sterującej w zakresie położnictwa Światowej Organizacji Zdrowia.
Dr hab. n. o zdr. Anna B. Pilewska-Kozak
Położna, pielęgniarka, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego oraz specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Członek Komisji Naukowej przy zarządzie głównym Stowarzyszenia Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, członek Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek i Położnych Neonatologicznych, Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, Polskiego Towarzystwa Położnych, Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Opieki Duchowej w Medycynie.
Dr hab. n. o zdr. Urszula Sioma-Markowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego oraz specjalista z zakresu edukacji zdrowotnej. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, kierownik Zakładu Pielęgniarstwa w Ginekologii i Położnictwie w Katedrze Zdrowia Kobiety na Wydziale Nauk o Zdrowiu w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Członek zarządu Sekcji Psychosomatycznej Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, redaktor tematyczny czasopisma „Ginekologia i Położnictwo” Medical Project.
Dr n. med. Dorota Ćwiek
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Położnictwa i Patologii Ciąży na Wydziale Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Międzynarodowy dyplomowany konsultant laktacyjny (IBCLC), konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie pomorskim, przewodnicząca i członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego i w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych.
Dr n. med. Katarzyna Kanadys, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego oraz specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Wiceprezes Komisji Naukowej przy Zarządzie Głównym Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Dr n. o zdr. Mariola Kicia, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Magdalena Korżyńska-Piętas
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Koordynowanej Opieki Położniczej w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Justyna Krysa, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. med. Bożena Kulesza-Brończyk
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych, edukator ds. laktacji. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Położnictwa, Ginekologii i Opieki Położniczo-Ginekologicznej na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Położnych.
Dr n. o zdr. Renata Madetko
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dr n. o zdr. Dorota Matuszyk
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, zastępca dyrektora Instytutu Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie małopolskim.
Dr n. med. Anna Michalik
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego Instytutu Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Stypendystka European Academy for Nursing Science.
Dr n. o zdr. Mariola Mróz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego, instruktor masażu Shantala.
Dr n. hum. Kazimiera Płoch
Położna, pielęgniarka, mgr pedagogiki. Nauczyciel akademicki w Pracowni Podstaw Opieki Położniczej w Instytucie Pielęgniarstwa i Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dr n. med. Monik Przestrzelska, prof. UMW
Położna, pielęgniarka, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego, absolwentka studiów podyplomowych z seksuologii klinicznej. Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, kierownik Zakładu Położnictwa i Pielęgniarstwa Ginekologiczno-Położniczego na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Dr n. o zdr. Agnieszka Skurzak, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego, specjalista oceny noworodka skalą NBAS. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. med. Grażyna Stadnicka, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego w Katedrze Położnictwa i Ginekologii na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Dr n. o zdr. Dominika Stobnicka, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Surdopedagog, absolwentka studiów podyplomowych z komunikacji językowej z niesłyszącymi i słabosłyszącymi.
Dr n. med. Ewa Tobor
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego oraz w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla położnych. Nauczyciel akademicki na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Opolskiego. Konsultant wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego w województwie śląskim, członek Zespołu Położnych Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Katowicach, ambasador Fundacji Spina działającej na rzecz pacjentów z rozszczepem kręgosłupa.
Dr n. o zdr. Marta Zarajczyk, prof. UM
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, praktykuje na Oddziale Położniczym z Oddziałem Patologii Ciąży w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim im. Jana Bożego w Lublinie. Przewodnicząca Oddziału Uniwersyteckiego Polskiego Towarzystwa Położnych.
Dr n. med. Barbara Zych
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Położniczo-Ginekologicznej w Instytucie Nauk o Zdrowiu w Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Położnych.
Mgr poł. Agnieszka Marcewicz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Nauczyciel akademicki w Zakładzie Opieki Specjalistycznej w Położnictwie w Katedrze Rozwoju Położnictwa na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Mgr Maria Romanowska
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Prowadzi niezależną praktykę położniczą obejmującą opiekę przedkoncepcyjną i okołoporodową oraz prowadzenie ciąży. Członek Sekcji Położnych Niezależnych Stowarzyszenia Dobrze Urodzeni, współautorka i autorka stowarzyszeniowych standardów postępowania, procedur oraz dokumentacji porodów pozaszpitalnych.
Mgr Magdalena Witkiewicz
Położna, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Pracownik naukowo-dydaktyczny Zakładu Położnictwa Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego oraz Zakładu Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prowadzi niezależną praktykę położniczą obejmującą opiekę okołoporodową oraz praktykę w Centrum Medycznym „Żelazna” Szpital Specjalistyczny św. Zofii. Członek Sekcji Położnych Niezależnych Stowarzyszenia Dobrze Urodzeni.WSTĘP
Położnictwo jest dynamicznie rozwijającą się specjalizacją, o czym świadczą zmieniające się rekomendacje, standardy postępowania, powstające nowe procedury i wytyczne towarzystw naukowych, wszystko na podstawie evidence based medicine, co zostało uwzględnione przez autorów publikacji.
Książka Techniki położnicze i prowadzenie porodu jest pewnego rodzaju kompendium wiedzy obejmującej wybrane zagadnienia z zakresu opieki w okresie okołoporodowym, a w szczególności prowadzenia porodu, niezbędnej zarówno w praktyce położnej, jak i lekarza położnika czy też ratownika medycznego.
Inspiracją do przygotowania tej książki była chęć przedstawienia czytelnikom zarówno aktualnych informacji na temat opieki okołoporodowej, jak i współczesnych osiągnięć z zakresu położnictwa. Czytelnicy znajdą tutaj zagadnienia dotyczące zarówno ogólnych założeń opieki położniczej podczas porodu, jego anatomicznych i fizjologicznych podstaw, oceny sytuacji położniczej na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego rodzącej, śródporodowego monitorowania stanu płodu, postępowania zarówno w prawidłowo przebiegającym porodzie, jak i w przypadku wystąpienia powikłań ze strony matki lub dziecka. Omówione zostały też istotne aspekty praktyki położniczej, które w innych publikacjach występują w mniejszym zakresie, m.in.: zasady sprawowania opieki okołoporodowej zgodnie z zaleceniami WHO, z wytycznymi ICM, FIGO, PTGiP oraz zasady opieki okołoporodowej opartej na dowodach naukowych czy też realizowanej w ujęciu transkulturowym.
Publikacja zawiera bogaty materiał ilustracyjny służący jako graficzne przestawienie postępowania w trakcie porodu, w tym najważniejszych rękoczynów i zabiegów położniczych, co powinno ułatwić czytelnikom zrozumienie i przyswojenie poszczególnych zagadnień. W tekście rozdziałów wyróżniono także precyzyjnie sformułowane reguły położnicze i praktyczne wskazówki. Tę publikację o charakterze dydaktycznym uzupełniają pytania kontrolne z kluczem prawidłowych odpowiedzi.
Do współtworzenia podręcznika zostały zaproszone położne, specjalistki, profesjonalistki w swoich dziedzinach z prawie wszystkich ośrodków akademickich w kraju, które z cierpliwością i zrozumieniem właściwym położnym odpowiadały na krótkie terminy.
Odbiorcami tej publikacji mogą być studenci kierunku położnictwo – studiów I i II stopnia, ale także położne już praktykujące i poszerzające swoją wiedzę i umiejętności nie tylko w ramach samokształcenia, ale również korzystając z różnych form kształcenia podyplomowego (szkoleń specjalizacyjnych, kursów kwalifikacyjnych, specjalistycznych, dokształcających), studenci kierunku lekarskiego oraz innych kierunków medycznych, np. ratownictwa medycznego, zainteresowani prezentowaną problematyką.
Wyrażamy nadzieję, że Techniki położnicze i prowadzenie porodu będą swoistym przewodnikiem odzwierciedlającym aktualną wiedzę opartą na obowiązujących standardach i procedurach postępowania.
dr hab. Grażyna Iwanowicz-Palus, prof. UM
dr hab. Agnieszka Bień, prof. UMPRZYPISY
Wcielone z WHO recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience.
Wcielone z WHO recommendations for prevention and treatment of maternal peripartum infection.
Wcielone z WHO recommendations for augmentation of labour.
Wcielone z WHO recommendations for the prevention and treatment of postpartum haemorrhage.
Wcielone z WHO Guideline: delayed cord clamping for improved maternal and infant health and nutrition outcomes.
Wcielone z WHO Guidelines on basic newborn resuscitation.
Wcielone z WHO recommendations for management of common childhood conditions: evidence for technical update of pocket book recommendations.
Wcielone z WHO recommendations on newborn health.
Wcielone z WHO recommendations on postnatal care of the mother and newborn.
Wcielone z WHO recommendations for the prevention and treatment of postpartum haemorrhage.
Wcielone z WHO recommendations for prevention and treatment of maternal peripartum infections.
Wcielone z WHO recommendations on postnatal care of the mother and newborn.
1 Brown H.C., Smith H.J.: Giving women their own case notes to carry during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2004, (2): CD002856., 2) Dowswell T., Carroli G., Duley L., et al.: Alternative versus standard packages of antenatal care for low-risk pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev., 2015, 16: CD000934.
Ickovics J.R., Kershaw T.S., Westdahl C., et al.: Group prenatal care and perinatal outcomes: a randomized controlled trial. Obstetrical and Gynecological Survey 2007, 110: 330-339.
1. Aune D., Saugstad O.D., Henriksen T., et al.: Maternal body mass index and the risk of fetal death, stillbirth, and infant death: a systematic review and meta-analysis. JAMA 2014, 311 (15): 1536-46. 2. Ota E., Hori H., Mori R., et al.: Antenatal dietary education and supplementation to increase energy and protein intake. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015, 6: CD000032. 3. Polanska K., Kaluzny P., Aubert A.M., et al.: Dietary Quality and Dietary Inflammatory Potential During Pregnancy and Offspring Emotional and Behavioral Symptoms in Childhood: An Individual Participant Data Meta-analysis of Four European Cohorts. Biol Psychiatry. 2021 Mar 15, 89(6): 550–559.
1. Daley A.J., Foster L., Long G., et al.: The effectiveness of exercise for the prevention and treatment of antenatal depression: Systematic review with meta-analysis. BJOG, 2015, 122: 57-62., 2. Di Mascio D., Magro-Malosso E.R., Saccone G., et al.: Exercise during pregnancy in normal-weight women and risk of preterm birth: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trias. Am J Obstet Gynecol. 2016, 215(5): 561-571. 3. Melzer K., Schutz Y., Boulvain M., Kayser B: Physical activity and pregnancy: cardiovascular adaptations, recommendations and pregnancy outcomes. Sports Med. 2010 Jun 1;40(6):493-507., 4. Poyatos-León R., García-Hermoso A., Sanabria-Martínez G, et al.: Effects of exercise during pregnancy on mode of delivery: a meta-analysis. Acta Obstet Gynecol Scand. 2015, 94(10): 1039-1047., 5. Wiebe H.W., Boulé N.G., Chari R., Davenport M.H.: The effect of supervised prenatal exercise on fetal growth: a meta-analysis. Obstet Gynecol. 2015, 125(5): 1185–1194.
1. De-Regil L.M., Fernández-Gaxiola A.C., Dowswell T., Peña-Rosas J.P.: Effects and safety of periconceptional folate supplementation for preventing birth defects. Cochrane Database Syst Rev. 2015, 12,: CD007950., 2. De-Regil L.M., Peña-Rosas J., Fernández-Gaxiola A.C., Rayco-Solon P.: Folic acid supplements before conception and in early pregnancy (up to 12 weeks) for the prevention of birth defects. Cochrane Database Syst. Rev.2015, Issue 12. Art. No.: CD007950. 3. Lumley J., Watson L., Watson M.C., Bower C.: Periconceptional supplementation with folate and/or multivitamins for preventing neural tube defects. Cochrane Database Syst Rev. 2005, (3).
Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 69.
1. Nabhan A.F., Faris M.A.: High feedback versus low feedback of prenatal ultrasound for reducing maternal anxiety and improving maternal health behaviour in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2010, 14;(4):CD007208., 2. Reddy U.M., Abuhamad A.Z., Levine D., Saade G.R.: Imaging. J. Ultrasound Med., 2014; 33: 745-757., 3. Whitworth M., Bricker L., Mullan C.: Ultrasound for fetal assessment in early pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, No. 7, p. CD007058., 4. Torloni M.R., Vedmedovska N., Merialdi M., et al.: Safety of ultrasonography in pregnancy: WHO systematic review of the literature and meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009 May, 33(5): 599-608.
1. Dowswell T., Carroli G., Duley L., et al.: Alternative versus standard packages of antenatal care for low-risk pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2010, (10): CD000934., 2. Maimburg R.D., Vaeth M., Dürr J., Hvidman L., Olsen J.: Randomised trial of structured antenatal training sessions to improve the birth process. BJOG. 2010, 117(8): 921–928.
Author information The Impact of Perceived Social Support During Pregnancy on Postpartum Infant-Focused Anxieties: A Prospective Cohort Study of Mothers in Northern Jordan. International Journal of Women’s Health, 21 Oct 2021, 13: 973-989., Hodnett E.D., Fredericks S., Weston L.: Support during pregnancy for women at increased risk of low birthweight babies. Cochrane Database Syst. Rev., 2010, (6): CD000198.
Chamberlain C., O’Mara-Eves A., Porter J., et. al.: Psychosocial interventions for supporting women to stop smoking in pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev. 2017, 14, 2(2):CD001055.
1. Dennis C.L., Dowswell T.: Psychosocial and psychological interventions for preventing postpartum depression. Cochrane Database Syst Rev. 2013, 28, (2): CD001134., 2. Hildingsson I., Nilsson J., Merio E., Larsson B.: Anxiety and depressive symptoms in women with fear of birth: A longitudinal cohort study. Eur J Midwifery. 2021, 5: 32.
1. Haroon S., Das J.K., Salam R.A., et al.: Breastfeeding promotion interventions and breastfeeding practices: a systematic review. BMC Public Health. 2013, 13: S20., 2. Lassi Z.S., Haider B.A., Bhutta Z.A.: Community-based intervention packages for reducing maternal and neonatal morbidity and mortality and improving neonatal outcomes. Cochrane Database Syst. Rev., 2010, (11): CD007754., 3. McFadden A., Gavine A., Renfrew M.J., et al.: Support for healthy breastfeeding mothers with healthy term babies. Cochrane Database Syst. Rev. 2017, 2: CD001141.
Downe S., Finlayson K., Oladapo O.T., Bonet M., Gülmezoglu A.M.: What matters to women during childbirth: a systematic qualitative review. PLoS One. 2018, 13(4): e0194906.
1. Pattinson R.C., Cuthbert A., Vannevel V.: Pelvimetry for fetal cephalic presentations at or near term for deciding on mode of delivery. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 30, 3(3): CD000161., 2. Saisto T., Salmela-Aro K., Nurmi J.E. et. al.: A randomized controlled trial of intervention in fear of childbirth. Obstet. Gynecol., 2001, 98 (5): 820–826.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Basevi V., Lavender T.: Routine perineal shaving on admission in Latour. Cochrane Database Syst Rev. 2014, 14, 2014(11): CD001236., 2. Reveiz L., Gaitán H.G., Cuervo L.G.: Enemas during Latour. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31, (5): CD000330., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Dharni N., Essex H., Bryant M.J., et. al.: The key components of a successful model of midwifery-led continuity of carer, without continuity at birth: findings from a qualitative implementation evaluation. BMC Pregnancy and Childbirth 2021, 21: 205. 2. Hildingsson I., Karlström A., Larsson B.: Childbirth experience in women participating in a continuity of midwifery care Project. Women and Birth 2021, 34, 3: 255-261., 3. Sandall J., Soltani H., Gates S., Shennan A, Devane D.: Midwife-led continuity models versus other models of care forchildbearing women (Review). Cochrane Database Syst. Rev., 2016, (9): CD004667., 4. Sandall J., Soltani H., Gates S., et. al.: Midwife-led versus other models of care for childbearing women. Cochrane Database Syst. Rev., 2015, (9): CD004667., 5. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization, 2018.
1. Kobayashi S., Hanada N., Matsuzaki M., et al.: Assessment and support during early labour for improving birth outcomes. Cochrane Database Syst Rev. 2017, (4): CD011516., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
Bohren M.A., Hofmeyr G.J., Sakala C., Fukuzawa R.K., Cuthbert A.: Continuous support for women during childbirth. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 6;7(7): CD003766.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna, Warszawa 2019, s. 160. 2. Cluett E.R., Burns E.: Immersion in water in labour and birth. Cochrane Database Syst Rev. 2018., 3. Smith C.A., Levett K.M., Collins C.T., et. al.: Massage, reflexology and other manual methods for pain management in labour. Cochrane Database Syst Rev. 2018, (3): CD009290., 4. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Shea-Lewis A.: An Investigation into the Safety of Oral Intake During Labor. American Journal of Nursing 2018, 118, 3: 24-31., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
23 1. Abdelhakim A.M., Eldesouky E., Elmagd I.A., et.al.: Antenatal perineal massage benefits in reducing perineal trauma and postpartum morbidities: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trias. International Urogynecology Journal 2020, 31, 1735–1745., 2. Aasheim V., Nilsen A.B.V., Reinar L.M., Lukasse M.: Perineal techniques during the second stage of labour for reducing perineal trauma. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 13 (6): CD006672., 3. Bayraktar E., Başer M.: Effect of perineum massage with olive oil on perineum integrity and duration of second period of delivery. Journal of Human Sciences, 2021, Vol. 18 No. 2., 4. Beckmann M.M, Stock O.M.: Antenatal perineal massage for reducing perineal trauma. Cochrane Database Syst Rev. 2013, 30 (4): CD005123., 5. Labrecque M., Eason E., Marcoux S., et al.: Randomized controlled trial of prevention of perineal trauma by perineal massage during pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1999, 180: 593-600., 6. Rekomendacje Zespołu Ekspertów PTG dotyczące zapobiegania śródporodowym urazom kanału rodnego oraz struktur dna miednicy. Ginekol Pol. 2011, 82, 390-39.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 122., 2. Brown H.C., Paranjothy S., Dowswell T., Thomas J.: Package of care for active management in labour for reducing caesarean section rates in low-risk women. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Sep 16, (9): CD004907., 3. Lawrence A., Lewis L., Hofmeyr G.J.: Maternal positions and mobility during first stage Latour. Cochrane Database Syst Re. 2009 Apr 15, (2): CD003934., 4. Sadler L.C., Davison T., McCowan L.M.: A randomised controlled trial and meta-analysis of active management of Latour. BJOG. 2000 Jul, 107 (7): 909-915., 5. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 124-125. 2. Gupta J.K, Sood A., Hofmeyr G.J., Vogel J.P.: Position in the second stage of labour for women without epidural anaesthesia. Cochrane Database Syst Rev. 2017, 25, 5(5): CD002006., 3. Prins M., Boxem J., Lucas C., Hutton E.: Effect of spontaneous pushing versus Valsalva pushing in the second stage of labour on mother and fetus: a systematic review of randomised trias. BJOG. 201, 118(6): 662-670., 4. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Carroli G., Carroli J.M.: Episiotomy for vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev. 2014: CD000081., 2. Jiang H., Qian X., Carroli G., Garner P.: Selective versus routine use of episiotomy for vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev 2017., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Bonet M., Ota E., Chibueze C.E., Oladapo O.T.: Antibiotic prophylaxis for episiotomy repair following vaginal birth. Cochrane Database Syst Rev 2017, 11. CD012136., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
Smaill F.M., Grivell R.M: Antibiotic prophylaxis versus no prophylaxis for preventing infection after cesarean section. Cochrane Database Syst Rev. 2014, (10): CD007482.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Rabe H., Diaz-Rossello J.L., Duley L., Dowswell T.: Effect of timing of umbilical cord clamping and other strategies to influence placental transfusion at preterm birth on maternal and infant outcomes. Cochrane Database Syst Rev. 2012, 15, (8): CD003248. 2. Rabe H., Gyte G.M.L., Díaz-Rossello J.L., Duley L.: Effect of timing of umbilical cord clamping and other strategies to influence placental transfusion at preterm birth on maternal and infant outcomes. Cochrane Database Syst Rev 2019, 17, 9(9): CD003248., 3. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Kahalon R., Preis H., Benyamini Y.: Who benefits most from skin-to-skin mother-infant contact after birth? Survey findings on skin-to-skin and birth satisfaction by mode of birth. Midwifery, 2021, 92., 2. WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
WHO recommendations: Intrapartum care for a positive childbirth experience. Geneva: World Health Organization 2018.
1. Berghella V. (red. wyd. pol. Wielgoś M.): Położnictwo według zasad EBM. Medycyna Praktyczna 2019, s. 408., 2. Nehring-Gugulska M., Pietkiewicz a., Żukowska-Rubik M.: Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Medycyna Praktyczna 2021, s. 102.
Yonemoto N., Dowswell T., Nagai S., Mori R.: Schedules for home visits in the early postpartum period. Cochrane Database Syst Rev 2017 Aug 2, 8(8): CD009326.
Wykonujący świadczenia na podstawie uprawnień wynikających z Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 1997 r. nr 28, poz. 152; t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 790, 1559, 2232).
Wykonujące świadczenia na podstawie uprawnień wynikających z Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2011 r. nr 174, poz. 1039; t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 479, 1559).
więcej..
