Vicksburg 1862-1863 - ebook

OD AUTORA

OD AUTORA

------------------------------------------------------------------------

W sen­sie poli­tycz­nym i mili­tar­nym, do czasu ewen­tu­al­nej inwa­zji jed­nej ze stron na tery­to­rium dru­giej, front ame­ry­kań­skiej wojny sece­syj­nej prze­bie­gał wzdłuż tzw. linii Masona-Dixona (Mason-Dixon Line), sta­no­wią­cej linię roz­gra­ni­cze­nia sta­nów wol­nych i nie­wol­ni­czych. Bie­gła ona od rzeki Poto­mac do Ohio, potem do mia­sta Colum­bus nad Mis­si­sipi i dalej na zachód wzdłuż Mis­so­uri. Geo­gra­ficz­nie łań­cuch gór­ski Appa­la­chów, cią­gnący się z pół­nocy na połu­dnie, a także rzeka Mis­si­sipi roz­gra­ni­czały Połu­dnie na trzy teatry wojny: Wschodni (pomię­dzy górami a Atlan­ty­kiem), Zachodni (pomię­dzy górami i Mis­si­sipi), oraz Trans-Mis­si­sipijski (poło­żony na zachód od rzeki). Ten ostatni, nie miał więk­szego wpływu na rezul­tat cho­ciaż zacięte walki toczyły się tam przez całe cztery lata wojny. Decy­du­jące były fronty wschodni i zachodni.

Na Wscho­dzie głów­nym celem Unii było zapew­nie­nie bez­pie­czeń­stwa swo­jej sto­licy, znisz­cze­nie armii kon­fe­de­rac­kiej i zdo­by­cie sto­licy prze­ciw­nika. Począw­szy od wio­sny 1861 r., wszę­dzie na Pół­nocy sły­chać było okrzyk: „Na Rich­mond!”. Przez następne cztery lata kolejni dowódcy Unii podej­mo­wali despe­rac­kie wysiłki, aby wkro­czyć do Rich­mond i poło­żyć kres rebe­lii. Więk­szość tych usi­ło­wań upar­cie kie­ro­wano na wąski kory­tarz w cen­tral­nej Wir­gi­nii, zawzię­cie bro­niony przez nie­ustę­pli­wych obroń­ców z połu­dnia. Suk­cesy kon­fe­de­ra­tów w pierw­szych trzech latach wojny dawały im oka­zję do prze­nie­sie­nia dzia­łań wojen­nych na teren Pół­nocy, do Mary­landu i Pen­syl­wa­nii, a także zagro­że­nia samemu Waszyng­to­nowi. Obie strony za swój pierw­szy obo­wią­zek uwa­żały obronę wła­snej sto­licy i zgod­nie uzna­wały prawo nie­przy­ja­ciela do tego samego, toteż były prze­ko­nane, że klu­czem do zwy­cię­stwa jest znisz­cze­nie armii wroga. Kon­se­kwen­cją tej stra­te­gii były cztery lata walki na śmierć i życie, toczo­nej w więk­szo­ści na dość wąskim fron­cie wir­gi­nij­skim pomię­dzy Waszyng­to­nem i Rich­mond.

Na Zacho­dzie, oprócz fizycz­nego uni­ce­stwie­nia wroga, armie Unii wal­czyły o zapew­nie­nie sobie kon­troli nad głów­nymi magi­stra­lami wod­nymi, rze­kami Mis­si­sipi, Ten­nes­see, Cum­ber­land i Ohio oraz liniami kole­jo­wymi i por­tami nad Zatoką Mek­sy­kań­ską. O tym, jak wiel­kie zna­cze­nie dla dowódz­twa wojsk fede­ral­nych miały drogi wodne, może świad­czyć fakt, że wszyst­kie więk­sze armie Unii nosiły nazwy pocho­dzące od rzek. Tym­cza­sem wła­dze Kon­fe­de­ra­cji od początku nie doce­niały Zachodu i trak­to­wały go po maco­szemu, kon­cen­tru­jąc naj­lep­sze siły na wąskim odcinku frontu w Wir­gi­nii z zamia­rem odno­sze­nia spek­ta­ku­lar­nych zwy­cięstw, które dałyby im poli­tyczne i dyplo­ma­tyczne popar­cie państw euro­pej­skich.

Główną prze­szkodą na dro­dze Unii do zapew­nie­nia sobie kon­troli nad naj­waż­niej­szą magi­stralą wodną Sta­nów Zjed­no­czo­nych, rzeką Mis­si­sipi, była potężna twier­dza kon­fe­de­ra­tów w Vicks­burgu. Nie­wielu ludzi na Pół­nocy dostrze­gało począt­kowo jej fun­da­men­talne zna­cze­nie, podob­nie jak nie­wielu doce­niało zna­cze­nie rezul­ta­tów walk na zachod­nim odcinku frontu, który w kon­se­kwen­cji oka­zał się decy­du­jący dla wyniku całej wojny.

Bitwa o Vicks­burg była długą kam­pa­nią, trwa­jącą całe dzie­więć mie­sięcy. Jak żadna inna kam­pa­nia wojny sece­syj­nej, łączyła w sobie wszyst­kie spo­soby pro­wa­dze­nia nowo­cze­snej wojny z uży­ciem wszyst­kich rodza­jów broni (cią­głe prze­mar­sze wojsk, dzia­ła­nia floty, ope­ra­cje desan­towe, akcje dywer­syjne, cięż­kie prace inży­nie­ryjne przy budo­wie kana­łów, dróg i mostów, gwał­towne boje spo­tka­niowe i bitwy lądowe, a na koniec upo­rczywe, kil­ku­ty­go­dniowe oblę­że­nie wygło­dzo­nego mia­sta). Cha­rak­te­ry­zo­wał ją umiar­ko­wany roz­lew krwi, ale rów­nież mnó­stwo zmar­no­wa­nego wysiłku ludzi, zaś z punktu widze­nia Pół­nocy – wiele chwil zwąt­pie­nia i roz­cza­ro­wań. Kiedy jed­nak osią­gnięto osta­teczny suk­ces, miał on decy­du­jące zna­cze­nie dla dal­szych losów wojny.

W Pol­sce szcze­góły ope­ra­cji prze­ciwko Vicks­bur­gowi są nie­mal zupeł­nie nie­znane. W Małej Ency­klo­pe­dii Woj­sko­wej nie ma nawet hasła Vicks­burg¹, a naj­peł­niej opi­su­jąca przy­czyny i prze­bieg wojny sece­syj­nej książka Leona Koru­sie­wi­cza Wojna sece­syjna 1860–1865 dzia­ła­niom prze­ciwko Vicks­bur­gowi poświęca zale­d­wie kilka stron². A to prze­cież pod Vicks­bur­giem Unia odnio­sła swoje naj­więk­sze stra­te­giczne zwy­cię­stwo i prze­trą­ciła krę­go­słup Kon­fe­de­ra­cji. W kam­pa­niach na Zacho­dzie ujaw­nił się także w pełni woj­skowy talent i deter­mi­na­cja dru­go­pla­no­wych do tej pory postaci kon­fliktu: Granta, Sher­mana, Tho­masa i She­ri­dana. To oni, a nie fawo­ry­zo­wani gene­ra­ło­wie ze Wschodu, w koń­co­wej fazie wojny ode­grali główne role w armii fede­ral­nej i zwy­cię­sko dopro­wa­dzili do końca czte­ro­let­nie zma­ga­nia wojenne, docho­dząc w rezul­ta­cie do naj­wyż­szych sta­no­wisk w armii, a w przy­padku Granta – pozy­cji pierw­szej osoby w pań­stwie.

Podej­mu­jąc trud przy­bli­że­nia czy­tel­ni­kowi serii „Histo­ryczne Bitwy” prze­biegu walk o Vicks­burg, posta­no­wi­łem nie ogra­ni­czać się do opisu samej kam­pa­nii, ale nakre­ślić także tło wyda­rzeń spo­łecz­nych, gospo­dar­czych i poli­tycz­nych, które dopro­wa­dziły do wybu­chu wojny oraz opi­sać na tyle dokład­nie, na ile pozwo­liły mi umie­jęt­no­ści i ramy niniej­szej książki, prze­bieg dzia­łań na zachod­nim odcinku frontu w latach 1861–1863. Ich kon­se­kwen­cją było wiel­kie zwy­cię­stwo Granta pod Vicks­burgiem. Moim celem było omó­wie­nie tematu Vicks­burga nie jako wycinka wiel­kiego wyda­rze­nia histo­rycz­nego (takim była wojna sece­syjna), ale przed­sta­wie­nie czy­tel­ni­kowi w miarę peł­nego i wier­nego obrazu zda­rzeń, które miały miej­sce w Sta­nach Zjed­no­czo­nych na początku lat sześć­dzie­sią­tych XIX wieku, szcze­gól­nie w sta­nach i tery­to­riach zachod­nich. Mam nadzieję, że taka pre­zen­ta­cja tematu, dopeł­niona krót­kimi życio­ry­sami i mało zna­nymi epi­zo­dami z życia głów­nych boha­te­rów opi­sy­wa­nych wyda­rzeń, pozwoli lepiej zro­zu­mieć rolę, jaką w zwy­cię­stwie Pół­nocy ode­grał Zachód i wscho­dząca gwiazda gene­rała Ulys­sesa S. Granta, a także w pew­nym stop­niu wypełni lukę w świa­do­mo­ści więk­szo­ści pol­skich czy­tel­ni­ków.DOM PODZIELONY

DOM PODZIE­LONY

------------------------------------------------------------------------

Dom podzie­lony nie­zgodą nie może się ostać.

(Abra­ham Lin­coln, 16 czer­wiec 1858 r.)

„Roz­wie­dli­śmy się, ponie­waż tak bar­dzo się nie­na­wi­dzi­li­śmy” – w taki spo­sób Mary Boy­kin Che­snut, pamięt­ni­karka z Karo­liny Połu­dnio­wej, pod­su­mo­wała to, co się stało w Sta­nach Zjed­no­czo­nych na początku 1861 roku.

Pół­noc i Połu­dnie, połą­czone wię­zami histo­rii, krwi i cier­pień, nie mogły już dłu­żej ze sobą żyć. Jak każdy zwią­zek prze­cho­dziły różne koleje losu, a ich wspólny żywot zna­czyły okresy har­mo­nii i współ­pracy, prze­pla­tane momen­tami nie­zgody. Nie­po­ro­zu­mie­nia łago­dzone były przez wza­jemne ustęp­stwa, które nie zado­wa­lały żad­nej ze stron. Roz­dź­więk, który nastą­pił w latach 1860–1861 był jed­nak znacz­nie poważ­niej­szy, skłon­ność do kom­pro­misu mniej­sza, a jego efekty mniej zna­czące. W końcu doszło do tego, co zwy­kło się nazy­wać „róż­ni­cami bez moż­li­wo­ści pogo­dze­nia”, tyle że na skalę ogól­no­na­ro­dową. Tym razem nie było jed­nak sędziego, który wysłu­chałby racji obu stron i wziął na sie­bie cię­żar zaże­gna­nia sporu. Walka o roz­wód Połu­dnia z Pół­nocą miała się odtąd toczyć nie w sali sądo­wej, lecz na polach 10 000 bitew i poty­czek podzie­lo­nego kraju.

Kiedy „Ojco­wie Zało­ży­ciele” (_Foun­ding Fathers_) Sta­nów Zjed­no­czo­nych po raz pierw­szy osią­gnęli zgodę w spra­wie kształtu kon­sty­tu­cji, nie prze­wi­dy­wali, jak waż­nym pro­ble­mem sta­nie się w następ­nym stu­le­ciu walka o utrzy­ma­nie rów­no­wagi sił pomię­dzy eli­tami poli­tycz­nymi Pół­nocy i Połu­dnia. Eks­pan­sja tery­to­rialna i zasie­dla­nie nowych tery­to­riów pro­wa­dziła do powsta­wa­nia nowych sta­nów, stale powięk­sza­jąc począt­kową liczbę trzy­na­stu kolo­nii. Odby­wało się to w ramach jed­nego pań­stwa, ale w prak­tyce Pół­noc i Połu­dnie roz­wi­jały się według innych reguł, na które naj­więk­szy wpływ miały warunki geo­gra­ficzne i liczba lud­no­ści. Na tere­nach poło­żo­nych na połu­dnie od rzeki Ohio zie­mia i kli­mat sprzy­jały roz­wo­jowi wiel­kich plan­ta­cji, a także upra­wie na wielką skalę takich roślin, jak: tytoń, bawełna, ryż, trzcina cukrowa. Prze­mysł ni­gdy nie osią­gnął na Połu­dniu zna­czą­cej roli, głów­nie z powodu małego zapo­trze­bo­wa­nia na wytwory i braku surow­ców mine­ral­nych. Ist­niał nato­miast popyt na wiel­kie ilo­ści taniej siły robo­czej do pracy w polu, co zapew­niała insty­tu­cja nie­wol­nic­twa. Nacisk na roz­wój rol­nic­twa był przy­czyną powsta­nia na Połu­dniu nie­wielu miast, z któ­rych żadne nie było więk­sze od prze­ję­tego w 1803 r. od Fran­cu­zów Nowego Orle­anu (168 000 miesz­kań­ców). Te ist­nie­jące były ulo­ko­wane głów­nie na wybrzeżu atlan­tyc­kim jako porty, z któ­rych wysy­łano rol­ni­cze pro­dukty Połu­dnia do sta­nów pół­noc­nych i do Europy.

Głów­nym źró­dłem docho­dów Połu­dnia był eks­port pro­duk­tów rol­ni­czych, przede wszyst­kim bawełny, któ­rej uprawa obej­mo­wała w pierw­szej poło­wie XIX w. coraz więk­sze tereny na Zacho­dzie: w Ala­ba­mie, Mis­sis­sippi, Arka­na­sas, Luizja­nie i Tek­sa­sie. W 1860 r. eks­port bawełny, głów­nie do Wiel­kiej Bry­ta­nii, przy­niósł 191 mln dola­rów dochodu, pra­wie sto razy wię­cej niż eks­port cukru. W latach 1815––1860 sta­no­wił połowę war­to­ści całego kra­jo­wego eks­portu. Szybki roz­wój prze­my­słu tek­styl­nego w pierw­szej poło­wie XIX w. przy­niósł dobrą koniunk­turę na ten suro­wiec. W latach 1800–1850 pro­duk­cja bawełny podwa­jała się co 10 lat. Nic dziw­nego, że bawełnę nazy­wano na Połu­dniu „kró­lem” (_King Cot­ton_). Wyda­wało się, że szybko roz­wi­ja­jący się prze­mysł i roz­bu­dowa miast, tak jak to było na Pół­nocy, nie są Połu­dniu potrzebne. Powszech­nie wie­rzono, że za bawełnę i inne zie­mio­płody Połu­dnie jest w sta­nie kupić wszystko, czego potrze­buje. Do wybu­chu wojny Połu­dnie pozo­stało regio­nem rol­ni­czym, bez więk­szego prze­mysłu (roz­wi­jały się głów­nie gałę­zie prze­mysłu maszy­no­wego i narzę­dzi rol­ni­czych).

Eks­pan­sja sys­temu plan­ta­cyj­nego wyma­gała ogrom­nego wzro­stu ilo­ści nie­wol­ni­ków, jesz­cze bar­dziej uza­leż­nia­jąc Połu­dnie od nie­wol­ni­czej siły robo­czej. W głów­nych sta­nach nie­wol­ni­czych odse­tek lud­no­ści murzyń­skiej znacz­nie wzrósł i w 1861 r. wyno­sił: w Karo­li­nie Połu­dnio­wej – 59%, w Mis­sis­sippi – 55%, w Luizja­nie – 49%, w Ala­ba­mie – 45%, w Wir­gi­nii – 45%, na Flo­ry­dzie – 45%, w Geo­r­gii – 44%, w Tek­sa­sie – 30%. Han­del nie­wol­ni­kami został zaka­zany przez Kon­gres jesz­cze w 1808 r., toteż głów­nym źró­dłem wzro­stu ich liczby był szybki przy­rost natu­ralny, uzu­peł­niany nie­le­gal­nym impor­tem na dość dużą skalę. O ile w 1820 r. ilość nie­wol­ni­ków wyno­siła pół­tora miliona, o tyle w 1860 r. było ich już około czte­rech milio­nów. Więk­szość z nich zatrud­niona była na plan­ta­cjach (z tego ponad połowa przy baweł­nie), a około jedna czwarta pra­co­wała jako służba domowa, w kopal­niach, leśnic­twie i prze­my­śle.

W prze­ci­wień­stwie do Połu­dnia, słab­sze gleby i chłod­niej­szy kli­mat Pół­nocy stwa­rzały warunki dla gospo­darki far­mer­skiej. Duża ilość surow­ców sprzy­jała także roz­wo­jowi prze­my­słu. To z kolei wpły­wało na urba­ni­za­cję kraju i sty­mu­lo­wało powsta­wa­nie dużych miast, ofe­ru­ją­cych coraz wię­cej miejsc pracy dla milio­nów imi­gran­tów napły­wa­ją­cych z Europy. W cza­sie, gdy Połu­dnie z upo­rem trwało przy swej eks­ten­syw­nej gospo­darce nie­wol­ni­czej i roz­wi­jało się bar­dzo powoli, Pół­noc moder­ni­zo­wała się na nie­spo­ty­kaną w świe­cie skalę. W 1860 r. sam tylko stan Mas­sa­chu­setts wytwa­rzał wię­cej pro­duk­tów prze­my­sło­wych, niż wszyst­kie stany połu­dniowe razem. Nie­wol­nic­two ist­niało począt­kowo także na Pół­nocy, ale szybko znik­nęło, kiedy oka­zało się, że jest zupeł­nie nie­przy­datne dla potrzeb małych gospo­darstw far­mer­skich i prze­my­słu. Stały napływ imi­gran­tów rów­nież dostar­czał wystar­cza­ją­cej ilo­ści rąk do pracy. Nie­małe zna­cze­nie miała także moralna kwe­stia nie­wol­nic­twa, budząca sprze­ciw pro­te­stanc­kich w więk­szo­ści miesz­kań­ców Pół­nocy.

W poło­wie XIX w. Stany Zjed­no­czone były naj­więk­szym na świe­cie pań­stwem nie­wol­ni­czym. Nie były jed­nak pań­stwem jed­no­rod­nym. W ich skład wcho­dziły stany pół­nocne, które były wolne od nie­wol­nic­twa i nie­wol­ni­cze stany na połu­dniu. Tak różne orga­ni­zmy nie mogły funk­cjo­no­wać bez zgrzy­tów. Powsta­jące napię­cia dopro­wa­dzały do kry­zy­sów poli­tycz­nych, czę­sto na taką skalę, że gro­ziło to roz­bi­ciem pań­stwa. Więk­szość tych kon­flik­tów powsta­wała na tle pro­blemu nie­wol­nic­twa. Pierw­szy kry­zys miał miej­sce już pod­czas zgro­ma­dze­nia kon­sty­tu­cyj­nego w 1787 r. i od razu zagro­ził ist­nie­niu powsta­łego pań­stwa. Dzięki talen­towi dyplo­ma­tycz­nemu i doświad­cze­niu Ben­ja­mina Fran­klina udało się osią­gnąć kom­pro­mis. Każdy stan miało repre­zen­to­wać w Sena­cie dwóch sena­to­rów. Repre­zen­ta­cja sta­nów w izbie niż­szej miała być nato­miast pro­por­cjo­nalna do liczby ich lud­no­ści, przy czym przy okre­śla­niu pod­stawy licz­bo­wej brało się pod uwagę także nie­wol­ni­ków. Stany pół­nocne zgo­dziły się ponadto na wpro­wa­dze­nie do kon­sty­tu­cji klau­zul ochra­nia­ją­cych nie­wol­nic­two (m.in. zgo­dziły się na utrzy­ma­nie han­dlu nie­wol­ni­kami przez następne dwa­dzie­ścia lat). Minęło zale­d­wie jedno poko­le­nie od chwili ogło­sze­nia kon­sty­tu­cji, a nacisk spo­łe­czeń­stwa i wzrost popu­la­cji dopro­wa­dził w Sta­nach Zjed­no­czo­nych do nie­uchron­nej próby sił.

Tak długo, jak nie­wol­ni­cze stany Połu­dnia dorów­ny­wały liczbą sta­nom wol­nym, repre­zen­ta­cja poli­tyczna w Waszyng­to­nie i jed­no­cze­śnie wła­dza w pań­stwie pozo­sta­wały nie­za­gro­żone. Każdy stan miał w Sena­cie po dwóch swo­ich przed­sta­wi­cieli i nawet poważ­niej­szy kon­flikt inte­re­sów nie gro­ził osią­gnię­ciem prze­wagi jed­nej strony nad drugą. Sprawa ta miała żywotne zna­cze­nie dla Połu­dnia, gdyż wzrost liczby lud­no­ści i gęstość zalud­nie­nia stop­niowo pozwa­lały osią­gnąć sta­nom pół­noc­nym prze­wagę w Izbie Repre­zen­tan­tów, głów­nie dzięki imi­gran­tom. Na szczę­ście dla Połu­dnia Senat kon­tro­lo­wał poczy­na­nia Izby, a ponie­waż do 1820 r. wszy­scy pre­zy­denci, z wyjąt­kiem jed­nego, pocho­dzili z Wir­gi­nii, Połu­dnie nie musiało się oba­wiać utraty swo­ich wpły­wów w Waszyng­to­nie.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książkiZapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

1. Mała ency­klo­pe­dia woj­skowa, t. 3, War­szawa 1971.

2. L. Koru­sie­wicz, Wojna sece­syjna 1860–1865, War­szawa 1985.

3. Koman­dor David Dixon Por­ter (1813–1891) był synem boha­tera wojny z 1812 r. kapi­tana Davida Por­tera (1790–1843) i jed­no­cze­śnie przy­rod­nim bra­tem Davida Far­ra­guta.

4. Geo­rge McC­lel­lan jako ofi­cer kor­pusu sape­rów brał udział w woj­nie z Mek­sy­kiem. W latach pić­dzie­sią­tych pra­co­wał dla towa­rzystw kole­jo­wych przy wyty­cza­niu linii kole­jo­wej w Ore­go­nie.

5. Ofi­cer fla­gowy (Flag Offi­cer) – sto­pień przy­słu­gu­jący dowódcy zespołu okrę­tów; w daw­nej mary­narce Sta­nów Zjed­no­czo­nych naj­niż­szy sto­pień w kor­pu­sie admi­ra­łów.

6. Gen. Ben­ja­min F. Butler (1818–1893) miał doświad­cze­nie w ope­ra­cjach desan­to­wych. W dniach 27–29 sierp­nia 1861 r. uczest­ni­czył w wal­kach o forty Hat­te­ras i Clark, które pozwo­liły flo­cie Unii opa­no­wać prze­smyk Pamilco Sound w Karo­li­nie Płn. Na początku wojny zasły­nął z tego, że ze swoim puł­kiem bez roz­kazu zajął i spa­cy­fi­ko­wał Bal­ti­more, czym przy­czy­nił się do utrzy­ma­nia stanu Mary­land przy Unii. W nagrodę Lin­coln awan­so­wał go do stop­nia gene­rała bry­gady.

7. Uczest­nik Powsta­nia Listo­pa­do­wego. W 1835 r. osie­dlił się pod Nowym Orle­anem, gdzie doro­bił się majątku, był m.in. wła­ści­cie­lem plan­ta­cji i przę­dzalni bawełny. W marcu 1862 r. objął dowódz­two pułku Chal­mette, zło­żo­nego z luizjań­skich mili­cjan­tów wcie­lo­nych do regu­lar­nego woj­ska (Volun­teer State Tro­ops). Pułk ten nie­mal w cało­ści dostał się do nie­woli Far­ra­guta i Butlera, jed­nak wielu jego żoł­nie­rzy ucie­kło i wal­czyło potem w sze­re­gach innych puł­ków z Luizjany w Vicks­burgu. Po upadku Nowego Orle­anu Szy­mań­ski peł­nił funk­cję agenta rzą­do­wego do spraw wymiany jeń­ców.

8. Ope­ra­tions in W. Flo­rida, S. Ala., S. Miss., and La., Chap­ter XVI, s. 652.

9. Łączne straty w wal­kach o forty Jack­son i St. Phi­lip oraz Nowy Orlean wynio­sły 229 zabi­tych i ran­nych po stro­nie Unii oraz 782 zabi­tych, ran­nych i jeń­ców po stro­nie Kon­fe­de­ra­cji.

10. Depar­ta­ment Wojny zakon­trak­to­wał budowę sied­miu sil­nie opan­ce­rzo­nych i uzbro­jo­nych okrę­tów w sierp­niu 1861 roku. Kon­struk­to­rem pan­cer­ni­ków nale­żą­cych do „klasy miast” był Samuel M. Pook, zaś ich budow­ni­czym słynny inży­nier rzeczny James B. Eads z St. Louis. Każdy z nich miał ok. 58 m dł. oraz 15 m szer., był uzbro­jony w trzy­na­ście dział, roz­wi­jał pręd­kość ok. 15 km/h i był osło­nięty 6,5 cm pan­ce­rzem. Pierw­szy pan­cer­nik Unii „St. Louis” został zbu­do­wany w ciągu 65 dni i zwo­do­wany w Caron­de­let (Mis­so­uri) 12 paź­dzier­nika 1861 r. Ofi­cjal­nie wszyst­kie okręty weszły do służby po 16 stycz­nia 1862 r.

11. Były to tzw. cot­ton­calds („baweł­niane pan­cer­niki”), gdyż ich główną ochronę przed poci­skami sta­no­wiły spra­so­wane bele bawełny peł­niące rolę pan­ce­rza.

12. Budowę CSS „Arkan­sas” roz­po­częto w sierp­niu 1861 r. w oko­li­cach Mem­phis. Okręt miał dłu­gość 50 m i sze­ro­kość 11,5 m; wypor­ność około 10 ton. Pokryty był pan­ce­rzem z roz­kle­pa­nych szyn kole­jo­wych o gru­bo­ści do 11 cm i dodat­kowo osło­nięty spra­so­wa­nymi belami bawełny. Uzbro­jony był w 10 dział i żela­zny pię­cio­me­trowy taran o wadze ponad 3,5 ton. W kwiet­niu 1862 r. nie­wy­koń­czony „Arkan­sas” został odho­lo­wany w głąb Yazoo, gdzie przez dwa mie­siące kon­ty­nu­owano jego budowę i szko­le­nie dwu­stu­trzy­dzie­sto­dwu­oso­bo­wej załogi. Jego dowódz­two 28 maja powie­rzono kmdr. Isa­acowi Brow­nowi.

13. John C. Brec­kin­ridge, poli­tyczny gene­rał z Ken­tucky, był wice­pre­zy­den­tem w rzą­dze Jamesa Bucha­nana i kan­dy­da­tem par­tii demo­kra­tycz­nej w wybo­rach w 1860 r.

14. W bitwie o Baton Rouge obie strony ponio­sły podobne straty. Unio­ni­ści mieli 383 zabi­tych i ran­nych, kon­fe­de­raci stra­cili 453 ludzi. Jed­nym z zabi­tych był wal­czący po stro­nie Kon­fe­de­ra­cji szwa­gier Lin­colna – por. Ale­xan­der Todd.

15. W sierp­niu Far­ra­gut odpły­nął do bazy w Pen­sa­coli. Roz­ka­zem z 16 lipca wraz z trzema innymi ofi­ce­rami mary­narki (Foote’m, Por­te­rem i Samu­elem F. Du Pon­tem) został awan­so­wany do stop­nia kontr­ad­mi­rała (rear-admi­ral). W listo­pa­dzie 1862 r. wró­cił do Nowego Orle­anu, a w marcu 1863 r., gdy Grant nacie­rał na Vicks­burg, wspo­mógł go, mija­jąc Port Hud­son i zatrzy­mu­jąc ruch stat­ków Kon­fe­de­ra­cji na Red River. W sierp­niu 1864 r. zasły­nął bra­wu­rową akcją mającą na celu zdo­by­cie wej­ścia do Zatoki Mobile. 23 grud­nia tego roku został pierw­szym wice­ad­mi­ra­łem (vice-admi­ral) w histo­rii mary­narki USA, a w 1866 r. admi­ra­łem (admi­ral).