W cieniu totalitaryzmu - ebook
W cieniu totalitaryzmu - ebook
„Tłumaczą nam, że to nie jest czas normalny, bo wróg na nas czyha. Ten wróg to sąsiad, to mniejszość narodowa zamieszkująca nasz kraj, to tajemny układ komunistyczny, masoński, żydowski, to koalicja gejów i lesbijek. W tej groźnej chwili – słyszymy – demokracja parlamentarna to gadulstwo i manipulacja, a gospodarka rynkowa to kryminalne powiązania świata polityki i biznesu. Dlatego potrzebna jest – słyszymy – silna władza, która zaprowadzi zgodę narodową i zlikwiduje korupcję; potrzebna jest też «rewolucja moralna».
W latach 20. i 30. XX w. faszyzm z bolszewizmem były odpowiedzią na nędzę świata demokracji, który nie umiał obronić państwa prawa i republiki. Pytanie, które mnie dręczy, brzmi: czy wystarczy nam dzisiaj odwagi i wyobraźni, by bronić skutecznie republiki i społeczeństwa otwartego?” – fragmenty e-booka
„Każdy, kto dba o przyszłość Polski, powinien przeczytać te eseje o jej niedawnej przeszłości. W czasach, gdy historia gubi się w polemikach dotyczących pamięci, bardziej niż kiedykolwiek potrzebne nam są erudycja, trzeźwość i patriotyzm Adama Michnika” – Timothy Snyder
Kategoria: | Esej |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-268-3017-4 |
Rozmiar pliku: | 816 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Tekst pisany był w 1975 roku, a więc w epoce dzisiaj już prehistorycznej. Choć niecenzurowany (publikowany był tylko fragment), widać w nim jednak wyraźne ślady cenzury. Zdecydowałem ich nie usuwać, dzięki czemu widać – być może – w tym tekście również fragmenty pewnej drogi myślowej i ewolucji ideowej .
Cyt. za: A. Kowalczykowa, Słonimski, Warszawa 1973, s. 39.
A. Pragier, Wina i odpowiedzialność, „Robotnik” 1940, nr 1, cyt. za: Lidia Ciołkoszowa, Publicystyka Literatura polska na obczyźnie 1940–1960, red. T. Terlecki, t. II, Londyn 1965.
Wniosek taki sugeruje pamflet Stanisława Cata-Mackiewicza Lata nadziei (17 września 1939 – 5 lipca 1945), Londyn 1946, oraz dziennik Tadeusza Katelbacha opublikowany pod tytułem Rok złych wróżb (1943), Paryż 1959.
„Jestem Polakiem” 1940, nr 1.
Ibidem.
Ibidem.
Trudno jest mi pisać o tych faktach z uwagi na późniejszy los Doboszyńskiego, który został po latach oskarżony fałszywie o szpiegostwo na rzecz Niemiec hitlerowskich i skazany na najwyższy wymiar kary; wyrok wykonano. Czytelnik stenogramu procesu sądowego widzi, jak z absurdalnością oskarżeń kontrastuje piękna i godna postawa oskarżonego.
Na uwagę i namysł zasługuje fakt, że w tym samym czasie ukazała się w okupowanej Warszawie książka Stanisława Brochwicza Bohaterowie czy zdrajcy? Wspomnienia więźnia politycznego, w której czytamy: „Moje artykuły w prasie polskiej wywołały duży rezonans. Kilku żydowskich publicystów spod znaku »Wiadomości Literackich« na czele ze Słonimskim, najohydniejszym Żydem, jaki kiedykolwiek zohydzał polską kulturę, skwapliwie zajęło się moją osobą”. Brochwicz – kolaborant, który przed wojną łączył publicystykę w ONR-owskich pismach ze szpiegostwem na rzecz Niemiec, został wyrokiem podziemia skazany na karę śmierci. Taką samą karę poniósł inny obrońca narodu polskiego przed Słonimskim – Zygmunt Ipohorski.
Według opinii Stefanii Zahorskiej na łamach „Wiadomości Polskich” „zarzucano rządowi zbytnią potulność wobec przyjacielskich nacisków angielskich”. Zob. S. Zahorska, O „Wiadomościach Polskich” XXX-lecie „Wiadomości”, red. T. Terlecki, „Wiadomości”, Londyn 1957.
„Nowa Polska” 1942, nr 1, s. 21.
Ibidem, s. 30.
Ibidem, s. 54-58.
„Nowa Polska” 1943, nr 6, s. 474.
„Nowa Polska” 1943, nr 5, s. 393.
Ibidem, s. 396-397.
„Nowa Polska” 1942, nr 3, s. 318.
Stwierdzenie to trafnie – jak się zdaje – ilustruje stosunek Antoniego Słonimskiego do religii. Na łamach „Nowej Polski” publikowali chrześcijanie, również biskupi. Słonimski nie był antyreligijny (o co go oskarżano), był areligijny – nie był wojującym ateistą, lecz wojującym humanistą. Zawsze uważał chrześcijaństwo za doniosły składnik kultury europejskiej i nigdy nie stawiał znaku równości między religią chrześcijańską a ciemnogrodem.
„Nowa Polska” 1942, nr 7, s. 537-542.
Sprawa ta miała swoją historię: w „Kwartalniku Historycznym” 1968, nr 1 Antoni Czubiński w artykule Ruch socjalistyczny w Europie wobec odbudowy państwa polskiego przypomina spory polskich socjalistów z zachodnioeuropejskimi, którzy jednocześnie negatywnie oceniali politykę młodej państwowości polskiej, widząc w niej wyłącznie imperialistyczne tendencje. Zdaniem Czubińskiego – i naszym – „oceny te były niesprawiedliwe”.
G. Gazda, Próba bilansu, „Nowa Polska” 1942, nr 4-5, s. 429.
„Nowa Polska” 1943, nr 4, s. 306.
W. Anders, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939–1946, Londyn 1959, s. 73.
Zob. Z. Ziątek, Ksawery Pruszyński, Warszawa 1972, s. 118–123.
K. Pruszyński, Wobec Rosji, cyt. za: K. Pruszyński, Wybór pism publicystycznych, t. II, Kraków 1966, s. 310.
Ibidem, s. 307–308.
Ibidem, s. 309.
Ibidem, s. 308.
Ibidem, s. 309-310.
„Nowa Polska” 1943, nr 4, s. 505.
„Nowa Polska” 1942, nr 48.
Ibidem.
K. Pruszyński, Wybór pism publicystycznych, t. II, Kraków 1966, s. 303.
Ibidem, s. 314-315.
Ibidem, s. 313.
Ibidem, s. 311-312.
Ibidem, s. 320.
Cyt. za: L. Ciołkoszowa, Publicystyka, op. cit., s. 782–783.
Ibidem, s. 18.
Jest to oczywiście spekulacja post factum. W ówczesnej sytuacji żaden rząd Polski nie mógł przystać na korektury graniczne, których dokonano w Jałcie. Byłoby to psychologicznie niepojęte i na tym może polegała tragiczna kwadratura koła polskiej polityki.
K. Pruszyński, Wybór pism..., t. II, op. cit., s. 585.
„Nowa Polska” 1945, nr 7, s. 4.
Ibidem, s. 2.
Ibidem, s. 4.
Ibidem, s. 5.
Ibidem.
Ibidem.
Ibidem.
A. Romer, Dwie orientacje, „Jutro Polski” z 24 XI 1945, cyt. za: S. Dąbrowski, Koncepcje powojennych granic Polski w programach i działalności polskiego ruchu ludowego w latach 1939-1945, Wrocław 1971, s. 37.
„Nowa Polska” 1944, nr 1, s. 8.
Rozwijając tę myśl, pisał Antoni Słonimski w wierszu Modlitwa o słowo: „Zmiłuj się, Panie, nad nami,/ Nie karz surowo./ Uskrzydlij nas, podnieś słowami,/ Przywróć nam słowo.// Jedna niech będzie miara,/ Jak sylab jednaki rząd./ Niech wiara znaczy znów – wiara,/ A błąd niech oznacza błąd”.
„Nowa Polska” 1944, nr 8, s. 484.
Ibidem, s. 485.
Ibidem.
„Nowa Polska” 1945, nr 1, s. 2.
Ibidem.
K. Pruszyński, Margrabia Wielopolski, Warszawa 1946, s. 8.
Ibidem, s. 88-89.
Ibidem.
K.M. Popiel, Od Brześcia do „Polonii”, Londyn 1967, s. 54.
Cyt. za: L. Ciołkoszowa, Publicystyka, op. cit., s. 203.
Ibidem, s. 208.
Ibidem, s. 203.
S. Kirkor, Listy Stanisława Grabskiego (1941-1949), „Zeszyty Historyczne” 1971, nr 19.
Cyt. za: S. Dąbrowski, Koncepcje powojennych granic Polski w programach i działalności polskiego ruchu ludowego w latach 1939-1945, op. cit., s. 74.
Ibidem, s. 71-72.
S. Ossowski, Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 1967.
„Nowa Polska” 1945, nr 3, s. 130-132.
„Nowa Polska” 1943, nr 1, s. 15.
„Nowa Polska” 1945, nr 1, s. 6-7.
Ibidem, s. 60-61.
„Nowa Polska” 1945, nr 2, s. 119-128.
„Nowa Polska” 1945, nr 6, s. 158.
Jak żywo funkcjonowała legenda przegranej emigracji rosyjskiej, świadczy m.in. wiersz Zbigniewa Herberta Przypowieść o emigrantach rosyjskich. W odczuciu poety legenda ta była instrumentem perswazji, czyli zastraszania.
„Nowa Polska” 1945, nr 6, s. 393-396.
„Nowa Polska” 1945, nr 8, cyt. za: L. Ciołkoszowa, Publicystyka, op. cit., s. 208.
Cyt. za: A. Pragier, Czas przeszły dokonany, B. Świderski, Londyn 1966, s. 755.
„Nowa Polska” 1945, nr 10.
J. Kowalik, Czasopiśmiennictwo Literatura polska na obczyźnie 1940-1960, Londyn 1964, s. 521.
A. Bocheński, Dzieje głupoty w Polsce, Warszawa 1947, s. 121, 161, 265.
Ibidem, s. 74.
S. Kisielewski, Polityka i sztuka, Warszawa 1949, s. 13, 17, 44.
J. Hochfeld, My socjaliści (ze stanowiska socjalistycznego realizmu), Warszawa 1946.
K. Pruszyński, Oni i wy, „Nowa Polska” 1945, nr 6, s. 556.
Literatura na emigracji. Antologia „Nowej Polski”, red. A. Słonimski, Łódź 1946.