Wesele (Stanisław Wyspiański) - opracowanie - ebook
Wesele (Stanisław Wyspiański) - opracowanie - ebook
„W ebooku znalazły się:
- kalendarium życia i twórczości oraz biografia Stanisława Wyspiańskiego;
- charakterystyka Młodej Polski;
- omówienie-streszczenie treści dramatu "Wesele";
- geneza i budowa dramatu "Wesele";
- mitologia polska w powieści;
- omówienie najważniejszych problemów dramatu "Wesele";
- wybór najważniejszych cytatów z dramatu;
- bibliografia – wybrana literatura przedmiotowa."
Kategoria: | Opracowania i Wypracowania |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-7699-152-8 |
Rozmiar pliku: | 763 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Kalendarium życia i twórczości
Stanisław Wyspiański
15 stycznia 1869 r. – urodził się w Krakowie.
1880 r. – znalazł się po opieką rodziny Stankiewiczów.
1881 r. – rozpoczął studia malarskie w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – dyrektorem uczelni był wtedy Jan Matejko.
w latach 1887-1890 – studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim.
1890 r. – podróżował do Włoch, Szwajcarii i Francji, potem zaś do Niemiec i Pragi czeskiej.
w latach 1891-1894 – wyjechał kilkakrotnie do Paryża w ramach stypendium Szkoły Sztuk Pięknych. Napisał pierwsze wersje Legendy, Warszawianki, Daniela, Meleagra.
1893r. – rozpoczął współpracę z „Życiem” jako ilustrator. Był też twórcą nowej szaty graficznej czasopisma.
1894 r. – zaprojektował polichromię w odnawianym kościele franciszkanów w Krakowie i sam wykonał niektóre jej elementy.
1898 r. – współpracował z Teatrem Miejskim w Krakowie; opracował tzw.
Apoteozę na uroczystość odsłonięcia pomnika Mickiewicza.
26 listopada 1898 r. – premiera Warszawianki; powstała Legenda – pierwszy polski dramat muzyczny.
w latach 1898-1899 – powstały „Chochoły na Plantach” cykl pejzaży; namalował też wiele portretów, w wśród nich autoportrety, portrety dzieci, dziewcząt i kobiet.
1899 r. – tragedia Klątwa; dramaty Protesilas i Laodamia i Lelewel.
1900 r. – dramat Legion; rapsody historyczne Kazimierz Wielki i Bolesław Śmiały; fragmenty Wernyhory i Świętego Stanisława (dokończone do 1902 roku).
1901 r. – premiera Wesela.
1903 r. – premiera Wyzwolenia, powstają dramat Achilles i rapsody historyczne Henryk Pobożny pod Legnicą i Piast.
1902 r. – został docentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
1903 r. – dramat Bolesław Śmiały.
w latach 1904-1905 – zaprojektował wspólnie z W. Ekielskim przebudowę wawelskiego wzgórza; dramaty Noc listopadowa i Akropolis.
1907 r. – dramaty Powrót Odysa, Skałka i Zygmunt August (niedokończony); tragedia Sędziowie; parafraza Cyda P Corneille’a.
28 listopada 1907 r. – zmarł po długiej chorobie. Został pochowany w kościele na Skałce w grobach zasłużonych.Stanisław Wyspiański – biografia
Stanisław Wyspiański – biografia
Stanisław Wyspiański urodził się w 1869 roku w Krakowie. Jego ojcem był rzeźbiarz Franciszek Wyspiański. Matka – Maria z Rogowskich – zmarła, gdy miał osiem lat. Ojciec, artysta z dużym i niewykorzystanym talentem, był alkoholikiem i nie zajmował się rodziną. Pomagała mu w tym jego siostra. Jednak ojciec odegrał pewną rolę w późniejszych latach życia Stanisława Wyspiańskiego. Już jako dziecko często przesiadywał w pracowni rzeźbiarskiej ojca. Wyspiańscy mieszkali koło Wawelu, który był potem dla Wyspiańskiego przedmiotem artystycznej fascynacji i jednym ze źródeł twórczych inspiracji.
W roku 1875 Wyspiański rozpoczął naukę szkolną. Najpierw uczył się w szkole przy seminarium nauczycielskim, zaś od roku 1879 – w prestiżowym Gimnazjum św. Anny. Nie wykazywał w szkole zbyt dużych postępów w nauce, ale wykazał już wtedy zainteresowania artystyczne – fascynował się teatrem, malarstwem oraz historią – zwłaszcza antykiem. Wśród jego szkolnych rówieśników znaleźli się tak znani później ludzie, jak Karol Estreicher – twórca pierwszej polskiej bibliografii, bibliotekarz i historyk literatury, malarz – Józef Mehoffer i poeci – Lucjan Rydel i Kazimierz Przerwa-Tetmajer.
W 1887 roku został studentem Szkoły Sztuk Pięknych a potem Uniwersytetu Jagiellońskiego na kierunku historia sztuki. W Szkole Sztuk Pięknych zaopiekował się nim Jan Matejko. Mistrz zaangażował Wyspiańskiego w prace przy projektowanej przez siebie polichromii kościoła Mariackiego. Później Wyspiański nadzorował prace nad wykonaniem tej polichromii w świątyni. W roku 1890 wyjechał w podróż zagraniczną przez Austrię, Włochy oraz Szwajcarię do Francji, gdzie interesował się architekturą gotycką. Później odbywał jeszcze kilkakrotnie podróże do Paryża, poznając życie teatralne oraz sztukę francuską. Podczas podróży zwrócił szczególną uwagę na twórczość prerafaelitów oraz van Gogha i Gaugena. Powstały wówczas jego pierwsze utwory dramatyczne: Królowa Polskiej Korony, pierwsze wersje Legendy, Warszawianki, Daniela i Meleagra. Ostateczne ich wersje powstały już później, po powrocie Wyspiańskiego do Krakowa.
Po powrocie przeżył załamanie psychiczne, ale wyszedł z tego obronną ręką dzięki intensywnej pracy. Przyczyniło się również do tego znaczne ożywienie życia artystycznego w Krakowie, który stał się wtedy jednym z najważniejszych ośrodków życia kulturalnego epoki Młodej Polski. W tym czasie Wyspiański zaprojektował, a potem w dużej części wykonał polichromię w odnawianym kościele franciszkanów – witraże błogosławionej Salomei i św. Franciszka oraz Stań się, czyli słynny witraż Boga Ojca. Korzystne dla rozwoju jego dalszej twórczości artystycznej okazało się rozpoczęcie współpracy z Teatrem Miejskim w Krakowie, dla którego przygotował tak zwaną Apoteozę na uroczystość odsłonięcia pomnika Mickiewicza (w roku 1898). Tam też wkrótce wystawił Warszawiankę, a w następnym roku Lelewela. W teatrze zaczynał jako malarz-dekorator, ale już niedługo potem rozwinął na jego scenie działalność dramatyczną. Tam odbyły się premiery tak ważnych jego dramatów, jak Wesele i Wyzwolenie. Wkrótce Wyspiański rozpoczął współpracę z krakowskim „Życiem”, gdzie ilustrował teksty i stworzył nową szatę graficzną czasopisma. W roku 1897 został współzałożycielem towarzystwa „Sztuka”. Zaś w roku 1902 otrzymał tytuł docenta Akademii Sztuk Pięknych.
W tym czasie intensywnie rozwijała się też niepowtarzalna w stylu twórczość plastyczna Stanisława Wyspiańskiego. Namalował liczne portrety wybitnych osób współczesnych, autoportrety, portrety dzieci, dziewcząt i kobiet, stosując przede wszystkim malarstwo pastelowe. Podobną technikę stosował także w malowaniu pejzaży, m.in. znanego obrazu Chochoły na plantach, czy też widoków na krakowski kopiec Kościuszki. Dokonał znaczących zmian i innowacji w zakresie grafiki książkowej. Miało to miejsce w czasopiśmie „Życie”, gdzie był kierownikiem artystycznym, gdy redaktorem był Stanisław Przybyszewski.
Podobnie rzecz się miała w zakresie układów graficznych i typografii w wydaniach własnych utworów – prawie wszystkie opublikował z własnych środków. Należał do twórców-prekursorów sztuki użytkowej, projektując meble i wnętrza. W zakresie prac urbanistyczno-architektonicznych wraz z Ekielskim przygotował projekt przebudowy wzgórza wawelskiego – „Akropolis” – w latach 1904-1905.
Wyspiański był jednym z najważniejszych twórców przełomu w sztuce polskiej końca XIX i początku XX wieku. Dał temu wyraz również w swych pomysłach inscenizacyjnych jako reformator teatru i dramatu polskiego u progu XX wieku. Utwory dramatyczne z początkowego okresu jego twórczości powstawały pod wpływem artystów europejskich, zwłaszcza Richarda Wagnera – Legenda I (z 1898 r.), Daniel i Warszawianka. Ale już i w tych dziełach Wyspiański wyznaczył kierunki dalszych swych twórczych poszukiwań związanych z dramaturgią monumentalną, kontynuującą tradycję wielkiego dramatu romantycznego Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego. Romantyzm był dla niego głównym źródłem tematów i problematyki dla własnej twórczości. Wprowadzał też postaci wielkich wieszczów romantycznych wprost na scenę. Za najważniejsze uważał jednak odnowienie formy dramatu romantycznego o kompozycji otwartej, w swym wyrazie podejmującej kluczową problematykę narodową, będącej jednocześnie rozrachunkiem z przeszłością i jej krytyką. Wyspiański pragnął też w tym względzie połączyć sprawy polskie i ogólnoludzkie zagadnienia filozoficzno-egzystencjalne i metafizyczne. Do tych dramatów należały zwłaszcza Wesele i Wyzwolenie, które umiejscowione zostały w konkretnej polskiej rzeczywistości, ale zasięg ich obrazowania, metaforyka i symbolika nawiązywały do najważniejszych problemów narodowego bytu. Artysta odniósł się do aktualnych idei i programów, a także do narodowych mitów i stereotypów. Te mity pojawiły się w dramatach Wyspiańskiego obok starożytnych mitów kultury antycznej Grecji. Dostrzec można takie zestawienie także w Nocy listopadowej iw Akropolis.
Obok wątków wywodzących się z mitologii greckiej Wyspiański podejmował też w swojej twórczości problematykę historyczną związaną z– często legendarnymi – dziejami Polski. Dotyczy to utworów: Legenda, Legenda Wawelu i Wisły, Bolesław Śmiały i Skałka.
Wyspiański był również twórcą zaangażowanym bezpośrednio w życie teatralne. W swoich nowatorskich założeniach scenograficznych za najważniejsze zawsze uważał główne idee utworów. Dzięki temu dziewiętnastowieczne założenia polskiego teatru werystycznego, zastąpił różnorodnością tworzyw teatralnych. Ich bogactwo – gra aktorska, słowo, ruch sceniczny, muzyka, architektura i malarstwo – miały tworzyć jednolity styl teatralny. Tak więc poszczególne elementy widowiska teatralnego podporządkowane były nadrzędnej koncepcji -głównej idei utworu.
W twórczości Wyspiańskiego wyróżnić można również oddzielną grupę utworów, nawiązujących do utworów Juliusza Słowackiego, zwłaszcza do Króla-Ducha. Były to rapsody – poematy liryczno-epickie: Kazimierz Wielki, Bolesław Śmiały, Wernyhora, Święty Stanisław, Henryk Pobożny pod Legnicą i Piast.
W roku 1905 Wyspiański kandydował na stanowisko dyrektora krakowskiego Teatru Miejskiego. Zaprezentował program swej przyszłej działalności, której głównym założeniem miało być odnowienie i rozszerzenie repertuaru tego teatru. Jego propozycja nie została jednak przyjęta, a dyrektorem teatru został Solski. Niedługo potem, od dawna już chorujący Wyspiański, zapadł ciężko na zdrowiu. Artysta zmarł w roku 1907. Pogrzeb odbył się w Krakowie i stał się wielką narodową manifestacją. Wyspiański został pochowany w kościele na Skałce, w grobach zasłużonych.