Wewnętrzne urządzenie szkół departamentowych 1812 roku. - ebook

WSTĘP

CEL SZKÓŁ DE­PAR­TA­MEN­TO­WYCH.

§.1

Wła­sci­wym każ­dey Szko­ły De­par­ta­men­to­wey ce­lem iest, dać uczniom swo­im tak grun­tow­ne za­sa­dy wszyst­kich Nauk i Umie­ięt­no­ści, kształ­cą­cych ro­zum i na­pa­wa­ją­cych ser­ce szla­chet­ne­mi uczu­cia­mi, aże­by mło­dzie­niec ukoń­czyw­szy chwa­leb­nie wszyst­kie tey szko­ły klas­sy, był uspo­so­bio­ny do słu­cha­nia w szko­le Głów­ney tey umie­ięt­no­ści, W któ­rey się szcze­gól­niey wy­do­sko­na­lić ze­chce, koń­cem uży­cia iey za głów­ny przed­miot dal­sze­go prze­zna­cze­nia swo­ie­go d, o waż­niey­szych kra­iu po­sług: prze­sta­ią­cy zaś na edu­ka­cyi w tey­że szko­le wzię­tey, aby mógł z po – żyt­kiem dzie­ła uczo­ne czy­tać i one ro­zu­mieć, a iako świa­tły oby­wa­tel i sam się do­brze rzą­dzić, i ra­da­mi swe­mi współ­o­by­wa­te­li wspie­rać, i urzę­dy ogól­ne­go tyl­ko obe­zna­nia się ze wszyst­kie­mi ga­tun­ka­mi nauk i umie­ięt­no­ści uży­tecz­nych po­trze­bu­ią­ce, z do­brem na­ro­du spra­wo­wać.

I. NA­UKI, LICZ­BA KLASS, ZGRO­MA­DZE­NIE NA­UCZY­CIEL­SKIE.

§. 2.

Na­uki na­ste­pu­ią­ce da­wa­ne będą, w tych szko­łach: Na­uka Re­li­gii i Mo­ral­no­ści.

Ję­zy­ki wraz z ich Li­te­ra­tu­rą: Pol­ski, Fran­cuz­ki, Nie­miec­ki, Ła­ciń­ski, Grec­ki, a gdzie bę­dzie moż­na i Ros­sy­y­ski lub Li­tew­ski.

Hi­sto­rya po­wszech­na i oy­czy­sta, Je­ogra­fiia, Ma­te­ma­ty­ka, Fi­zy­ka, Chi­miia, Hi­sto­rya Na­tu­ral­na, Lo­ika, Kal­li­gra­fiia i Ry­sun­ki.

Ucze­nie się ię­zy­ków Grec­kie­go, Ros­sy­y­skie­go lub Li­tew­skie­go zo­sta­wu­ie się do­brey woli i wła­sney ocho­cie uczniów. – Za – czy­na­ią­cy się zaś uczyć po Grec­ku, po­wi­nien bydź znacz­nie ugrun­to­wa­ny w ię­zy­ku Ła­ciń­skim, bo od Ła­ci­ny tak, iak od żad­ne­go in­ne­go przed­mio­tu, ża­den uczeń uwol­nio­nym bydź nie może.

§. 5.

Te Na­uki ia­kim spo­so­bem maią bydź; da­wa­ne, do ia­kie­go stop­nia w każ­dey Klas­sie, z ia­kich ksią­żek, i ile go­dzin na ty­dzień, opi­sa­no iest w osob­nym pla­nie.

§ 4.

Każ­da Szko­ła De­par­ta­men­to­wa mieć bę­dzie sześć Klass głów­nych, a tyle po­bocz­nych, ile ich po­trze­bo­wać bę­dzie licz­ba uczniów. (obacz §. 13.)

§ 5.

Zgro­ma­dze­nie na­uczy­ciel­skie każ­dey Szko­ły De­par­ta­men­to­wey skła­da się z Rek­to­ra – z sze­ściu Pro­fes­so­rów – a czte­rech Na­uczy­cie­low – z Kol­la­bo­ra­to­rów ile ich po­trze­ba wy­ma­gać bę­dzie – z Na­uczy­cie­la lub Na­uczy­cie­lów Re­li­gii, gdzie mło­dzież chrze­ściań­ska kil­ku róż­nych iest wy­znań, z Kor­re­pe­ty­to­rów.

II. OBO­WIĄZ­KI REK­TO­RA.

§ 6.

Rek­tor iest bez­po­śrzed­nim rząd­cą po­wie­rzo­ney so­bie Szko­ły i wszyst­kich do niey na­le­żą­cych osób, oraz i pierw­szym Pro­fes­so­rem: dla­te­go nie może się od­da­lać od Szko­ły na czas przy­dłuż­szy, bez po­zwo­le­nia ma­gi­stra­tu­ry przy­zwo­itey. – Do Rek­to­ra na­le­ży:

a.) Przyj­mo­wa­nie nowo przy­cho­dzą­cych do Szko­ły iego uczniów, b.) Kie­ro­wa­nie roz­kła­dem prze­pi­sa­nych W osob­nym pla­nie nauk, na go­dzi­ny, dnie, klas­sy, i na­uczy­cie­lów. –

c.) Do­zór nad na­uczy­cie­la­mi, ucznia­mi i czę­ste Klass od­wie­dza­nie.

d.) Skła­da­nie Kon­fe­ren­cyy z Na­uczy­cie­la­mi.

e.) Kie­ro­wa­nie pro­mo­cy­ami uczniów.

f.) Przy­go­to­wa­nie pu­blicz­ne­go po­pi­su.

g.) Exa­men i pa­ten­to­wa­nie od­cho­dzą­cych ze szko­ły uczniów.

h.) Do­zór nad fun­du­sza­mi szko­ły i wszel­ką iey wła­sno­ścią.

f.) Utrzy­my­wa­nie prze­pi­sa­nych sto­sun­ków z Ma­gi­stra­tu­ra­mi.

A. PRZYJ­MO­WA­NIE UCZNIÓW.

§ 7.

Dwa razy na rok przy otwar­ciu pół­ro­cza szkol­ne­go, przy­y­mo­wa­nie uczniów miey­sce mieć po­win­no, bo od tego za­wisł po­rzą­dek lek­cyy, i ied­no­stay­ne w nich po­stę­po­wa­nie, prze­to chy­ba dla waż­nych bar­dzo przy­czyn, od tego pra­wi­dła od­stą­pić nie wol­no.

§ 8.

Przy­cho­dzą­cy do szko­ły Da­par­ta­men­to­wey po­wi­nien umieć: czy­tać, pi­sać czy­tel­nie i z do­brą or­to­gra­fiią za dyk­tu­ią­cym, czte­ry pro­ste dzia­ła­nia aryt­me­tycz­ne, i z tego zdać spra­wę przed Rek­to­rem.

§ 9.

Ci któ­rzy w szko­le ia­kiey lub pry­wat­nym In­sty­tu­cie bra­li po­cząt­ko­wą edu­ka­cyą, zło­żą za­świad­cze­nie prze­ło­żo­ne­go te­goż In­sty­tu­tu o po­stęp­ku swo­im w na­ukach i oby­cza­iach. Za­świad­cze­nie to Rek­tor do akt szkól­nych przy­łą­czy, a po­mi­mo tego kan­dy­da­ta exa­min­nie w celu prze­ko­na­nia się, czy moie bydź przy­ię­tym, i wy­zna­cze­nia mu klas­sy uspo­so­bie­niu iego w każ­dey na­uce od­po­wia­da­ią­cey: gdy­by się zaś po­tem po­ka­za­ło, że nowo przy­by­ły uczeń, w ia­kiey na­uce co do klas­sy nie iest na swo­iem miey­scu, Pro­fes­so­ro­wie ostrze­gą Rek­to­ra.

§ 10.

Sko­ro wy­exa­mi­no­wa­ny uzna­ny bę­dzie za zdat­ne­go do przy­ię­cia, ro­dzi­ce lub opie­ku­no­wie od­da­ią­cy go do szko­ły, zło­żą iego me­try­kę w ręce Rek­to­ra, i za­świad­cze­nie z od by tey ospy; oznay­mią, gdzie go umiesz­cza­ią na stan­cyi, opo­wie­dzą imie, prze­zwi­sko i miesz­ka­nie swo­ie: co wszyst­ko Rek­tor w ak­tach szkól­nych za­pi­sze: za­rę­czą za swe – go syna lub pu­pil­la, że bę­dzie po­sy­ła­ny do szko­ły przy­zwo­icie ubra­ny, opa­trzo­ny w książ­ki i rze­czy po­trzeb­ne do pi­sa­nia i ry­sun­ków, tu­dzież ie w domu nie bę­dzie mu zby­wa­ło na po­trzeb­nym do­zo­rze; zło­żą za nie­go prze­pi­sa­ną opła­tę szkol­ną, kto­rą Rek­tor za­raz przy nich w księ­gę na to prze­zna­czo­na wpi­sze, i na ode­bra­ne pie­nią­dze kwit wyda. Kwit ten ma bydź po­ka­za­nym Pro­fes­so­ro­wi przez ucznia pierw­szy raz do szko­ły przy­cho­dzą­ce­go ; bo bez kwi­tu uczeń nie moie bydź przy­ię­tym.

§ 11.

Ro­dzi­ce, któ­rych­by nie sta­ło na opła­tę, po­win­ni się z proś­bą udać do Do­zo­ru szkól­ne­go, tam wy­wieść swą nie­moż­ność, a zy­skaw­szy od nie­go re­zo­lu­cyą, zło­żyć ią Rek­to­ro­wi, któ­rą ten do akt szkol­nych przy­łą­czy.

§ 12.

Kie­dy iuż po­wyż­sze wszyst­kie prze­pi­sy do­peł­nio­ne zo­sta­ną, Rek­tor przy­ię­te­mu i w re­iestr uczniów szko­ły wpi­sa­ne­mu, w przy­tom­no­ści oso­by, któ­ra go przy­pro­wa­dzi­ła, prze­czy­ta, lub da do pry­wat­ne­go prze­czy­ta­nia ksią­żecz­kę praw i prze­pi­sów szkol­nych dla uczniów, z za­le­ce­niem nay­ści­śley­sze­go onych za­cho­wy­wa­nia: poda mu re­je­strzyk ksią­żek i na­rzę­dzi, któ­rych po­trze­bu­ie, aby one na­tych­miast na­był, i za­pro­wa­dzi go do klas­sy.

B. KIE­RO­WA­NIE ROZ­KŁA­DEM NAUK.

§ 13.

W trzech niż­szych klas­sach licz­ba uczniów W każ­dey nie ma znacz­nie prze­cho­dzić pięć­dzie­siąt uczniów, gdzie­by więk­sza bydź mia­ła, po­dzie­li Rek­tor klas­sy na dwa lub wię­cey, kie­dy trze­ba bę­dzie, od­dzia­ły; dla­cze­go ro­biąc roz­kład lek­cyy na Na­uczy­cie­lów i klas­sy, wzgląd na to mieć po­wi­nien.

§ 14.

Wszyst­kie klas­sy i ich od­dzia­ły za­czy­na­ią lek­cye zwy­czay­ne w le­cie o go­dzi­nie siód­mej a koń­czą o go­dzi­nie ie­de­na­stey; w zi­mie za­czy­na­ią o go­dzi­nie 8mey, a koń­czą o 12tey zra­na; po po­łu­dniu la­tem od­by­wa­ią się lek­cye od go­dzi­ny 3ciey do 5tey, a zimą od 2giey do 4tey.

§ 15.

Na klas­sy po­bocz­ne iako to: ię­zy­ka Grec­kie­go, a gdzie po­trze­ba wska­że Ros­sy­yj­skie­go lub Li­tew­skie­go, czas in­ne­mi lek­cy­ami nie­ob­ję­ty ma bydź prze­zna­czo­ny.

§ 16.

Rek­tor szko­ły De­par­ta­men­to­wej daie lek­cyy naym­niey go­dzin sześć na ty­dzień; każ­dy zaś Pro­fes­sor i Na­uczy­ciel po go­dzin nay­wię­cey dwa­dzie­ścia.

§ 17.

Sto­sow­nie do pla­nu nauk, iako tez do po­prze­dza­ią­cych i na­stęp­nych pra­wi­deł, Rek­tor przy koń­cu pół­ro­cza szkol­ne­go, wspól­nie z pro­fes­so­ra­mi za­wcza­su zro­bi roz­kład przed­mio­tów ucze­nia na oso­by i go­dzi­ny tak, żeby każ­dy Na­uczy­ciel przed roz­po­czę­ciem pół­ro­cza mogł ten roz­kład od Rek­to­ra ode­brać.

Przy tym roz­kła­dzie szcze­gól­ni­ćy trze­ba da­wać bacz­ność na­przód: aby na­uki do­kład­ne, ile moż­no­ści, da­wa­ne były zra­na, po­wtó­re" aby przez wzgląd na uczniów, któ­rzy dla nie­rów­ne­go We wszyst­kich na­ukach po­stę­pu, ied­ney na­uki w klas­sie wyż­szey, dru­giey W klas­sie niż­szey słu­chać mu­szą, ied­na na­uka, na­przy­kład ię­zy­ka Fran­cuz­kie­go, Ła­ciń­skie­go, ma­te­ma­ty­ka w kil­ku ra­zem klas­sach o ied­ney go­dzi­nie da­wa­na była. Uło­żo­ne­go iego roz­kła­du ko­piią, Rek­tor kale za­wie­sić przy roz­po­czę­ciu no­we­go kur­su nauk, z pod­pi­sem swo­im na wi­docz­nem dla wszyst­kich uczniów miey­scu mie­dzy szko­ła­mi.

C. DO­ZÓR NAD NA­UCZY­CIE­LA­MI, UCZNIA­MI, I CZĘ­STE OD­WIE­DZA­NIE KLASS.

§ 18.

Głów­nym Rek­to­ra obo­wiąz­kiem bę­dzie, mieć nie­ustan­ną, bacz­ność, aby wszyst­kie oso­by do In­sty­tu­tu na­le­żą­ce obo­wiąz­ków swo­ich iak nay­ści­śley do­peł­nia­ły.

§ 19.

Na ten ko­niec od­wie­dzać bę­dzie czę­sto, a naym­niey dwa razy w ty­dzień każ­dą klas­se, tra­fia­iąc, ile się to da zro­bić, na inny W każ­dey przed­miot; nay­czę­ściey zaś zwie­dzać ma niż­sze klas­sy w ten czas, gdy tam lek­cye przez niż­szych Na­uczy­cie­lów i Kol­la­bo­ra­to­rów da­wa­ne by­wa­ią: uwa­żać w każ­dey klas­sie, czy­li tak co do go­dzin, iak co do nauk i spo­so­bu ich da­wa­nia do­peł­nia­ią się prze­pi­sy; a na­de­wszyst­ko, czy­li się za­cho­wu­je przy­zwo­ity po­mię­dzy na­uka­mi zwią­zek i stop­nio­wa­nie ich przez klas­sy. –

Dla tego mo­cen iest exa­mi­no­wać pod­czas lek­cyy uczniów, do­świad­cza­ne iak da­le­ko, i z ia­kim po­żyt­kiem w każ­dey na­uce po­stą­pi­li; przy tych ied­nak exa­mi­nach na to wy­gląd mieć po­wi­nien, aby prze­zna­czo­ne­go Na­uczy­cie­lo­wi na iego przed­miot cza­su znacz­nie nie skra­cał

§ 20.

Przy­tem uwa­żać ta­kie Rek­tor bę­dzie na wy­go­dę i ochę­doz­two w klas­sach, na ca­łość bu­dow­li i sprzę­tów szkol­nych, na­ka­zu­iąc słu­gom szkol­nym, a Na­uczy­cie­lom za­le­ca­iąc, aby na wszyst­ko da­wa­li bacz­ność, a czy­nią­cych szko­dę do na­pra­wy znie­wa­la­li. –

§ 21.

Zo­bo­wią­że ied­ne­go z Na­uczy­cie­lów, albo i wszyst­kich do ko­ley­ne­go pil­no­wa­nia i utrzy­my­wa­nia w ci­cho­ści i po­rząd­ku uczniów przed cza­dem do klass przy­cho­dzą­cych. W cią­gu zaś go­dzin, żeby Na­uczy­ciel klas­sy nie opu­ścił, do­pó­ki od dru­gie­go zmie­nio­nym nie bę­dzie; a gdy dwie klas­sy wza­iem­nie maią bydź zmie­nio­ne co do Na­uczy­cie­li, tedy ta klas­sa może na iak nay­krót­szy czas bydź opusz­czo­ną, któ­ra mniey do­zo­ru po­trze­bu­ie. – Aby zaś bez ha­ła­su i ci­śnie­nia się po­rząd­nie ucznio­wie z klass wy­cho­dzi­li, Wszy­scy Na­uczy­cie­le pil­no­wać tego po­win­ni; dla tego Na­uczy­ciel ostat­ni z klas­sy ma wy­cho­dzić. –

§ 22.

W przy­pad­ku, gdy­by któ­ry Na­uczy­ciel dla cho­ro­by lub in­ney waż­ney przy­czy­ny nie mogł przez czas nie­ia­ki od­by­wać po­win­no­ści swo­iey, Rek­tor znie­sie się z Na­uczy­cie­la­mi wzglę­dem za­stą­pie­nia iego lek­cyy; łą­cze­nie bo­wiem dwóch klass w ied­nę, iako bar­dzo opóź­nia­ią­ce uczniom po­stę­pek… w na­ukach, miey­sca mieć nie po­win­no, W klas­sach, zwłasz­cza niż­szych.. –

§ 23.

Co do uczniów w szcze­gól­no­ści, Rek­tor oy­cow­ską im oka­zy­wać, i mieć nad nimi po­wi­nien opie­kę, wglą­dać w ich oby­cza­ie i po­stę­pek w na­ukach, iuź to, iak się Wy­żey po­wie­dzia­ło, od­wie­dza­jąc ich czę­sto w klas­sach, iuź prze­glą­da­jąc czę­sto dzien­ni­ki szkól­ne i książ­kę cen­zu­ry, o któ­rych ni­żey, iuż wy­py­tu­iąc się o nich Na­uczy­cie­lów szkol­nych i kor­re­pe­ty­to­rów do­mo­wych, prze­glą­da­jąc ich se­xter­na i t… d. – Do­bre ze­wsząd od­bie­ra­ią­cych za­le­ty po­chwa­lać, opusz­cza­ią­cych sie na­po­mi­nać i do po­pra­wy za­chę­cać, iuź to pry­wat­nie ich do sie­bie we­zwaw­szy, iuż pu­blicz­nie w szko­le, iuż przed kon­fe­ren­cyą Na­uczy­cie­li, iuź przed ca­łem szkól­nem zgro­ma­dze­niem; sło­wem prze­strze­gać iak nay­ści­śley­sze­go do­peł­nia­nia prze­pi­sów o na­gro­dach i ka­rach, czy­li ko­de­xu szkól­ne­go, o czem dana bę­dzie Rek­to­ro­wi od­dziel­na ob­szer­niey­sza in­struk­cya.

§ 24.

Sta­ra­niu Rek­to­ra po­ru­cza się ta­kie, czy w po­miesz­ka­niu ucznia za­cho­wu­ie sio wszyst­ko, co się ścią­ga do iego zdro­wia, oby­cza­iów do­zo­ru i po­mo­cy w na­ukach.

D. SKŁA­DA­NIE KON­FE­REN­CYY.

§ 25,

W ostat­nią So­bo­tę każ­de­go mie­sią­ca, a w po­trze­bie i czę­ściey, Rek­tor zgro­ma­dzi wszyst­kich Na­uczy­cie­lów, koń­cem po­ro­zu­mie­nia się z nimi, udzie­la­nia so­bie na­wza­iem uwag nad tem wszyst­kiem, co się ścią­ga… do we­wnętrz­ne­go szko­ły rzą­du, kar­no­ści, nauk i spo­so­bu ich da­wa­nia: nad co­raz spo­rszym lub opie­szal­szym uczniów po­stę­pem, nad spo­so­ba­mi uprząt­nie­nia za­cho­dzą­cych prze­szkód i t… d. Wnio­ski wy­ni­ka­ią­ce z tey wspól­ney ob­ra­dy od Rek­to­ra, iako pre­zy­du­ją­ce­go ze­bra­ne, pierw­szy Pro­fes­sor ię­zy­ka pol­skie – go go w pro­to­kół za­pi­sze, a Rek­tor do­ło­wy sta­ra­nia, aby usku­tecz­nio­ne zo­sta­ły. – Na tych tak­że kon­fe­ren­cy­ach po­da­wać maią Na­uczy­cie­le do­świad­cze­niem stwier­dzo­ne uwa­gi two­ie nad pla­nem nauk, książ­ka­mi ele­men­tar­ne­mi, nad sa­mem szkół urzą­dze­niem koń­cem wspól­ne­go ich roz­trzą­śnie­nia i prze­ło­że­nia ich wy­żey. –

§ 26.

Spo­sób na­po­mi­na­nia w cza­sie kon­fe­ren­cyy tych osób, któ­rych pry­wat­ne prze­stro­gi kil­ka­rot­nie po­wta­rza­ne nie po­pra­wi­ły, opi­sa­ny iest pod ty­tu­łem o na­gro­dach i ka­rach

E. KIE­RO­WA­NIE PO­PI­SA­MI.

§ 27.

Dwo­ia­ki w roku szkól­nym od­by­wać się bę­dzie po­pis, ie­den pry­wat­ny przy koń­cu pierw­sze­go pół­ro­cza, dru­gi pu­blicz­ny przy koń­cu roku. –

§28.

Wzglę­dem obu umó­wiw­szy się wprzód Rek­to­ra Na­uczy­cie­la­mi, pierw­szy od­pra­wi w przy­tom­no­ści człon­ków Ma­gi­stra­tu­ry miey­sco­wey wy­dzia­łu edu­ka­cy­y­ne­go, na dru­gi za­pro­si Ma­gi­stra­tu­re wy­dzia­łu edu­ka­cy­y­ne­go i całą pu­blicz­ność pro­gram­ma­tem od sie­bie, lub pod dy­rek­cya swo­ią od ied­ne­go z na­uczy­cie­lów uło­żo­nym, i gdzie bę­dzie moż­na, kosz­tem fun­du­szu szkol­ne­go wy­dru­ko­wa­nym. –

§ 29-

Przed­mio­tem pro­gram­ma­tu bę­dzie; 1. opis sta­nu szko­ły, albo, ie­źe­li ten iuź był dany w po­prze­dza­ią­cym pro­gram­ma­cie, a póź­niey nic no­we­go nie za­szło, in­te­res­su­ią­ce ia­kie ba­da­nie pe­da­go­gicz­ne, lub roz­pra­wa iaka ty­czą­ca się ię­zy­ków lub nauk w pla­nie prze­pi­sa­nych, na­de­wszyst­ko do kra­iu za­sto­wa­na, nie za­wsze przez Rek­to­ra tyl­ko, ale też cza­sem ko­ley­no przez ied­ne­go z Pro­fes­so­rów wy­ra­bia­na. Po­wtó­re po­rzą­dek, któ­rym się po­pis od­by­wać bę­dzie, i z czem któ­re­go dnia ucznio­wie po­pi­sy­wać się maią: po­pis al­bo­wiem szko­ły De­par­ta­men­to­wey wszyst­kie sześć klass głów­nych iuż ma­ią­cey, trwać bę­dzie dni trzy, a naym­niey dwa, po­dług oko­licz­no­ści miey­sco­wych, za­czy­na­iąc od ię­zy­ków, od tych prze­cho­dząc do wła­ści­wych umie­ięt­no­ści, przy któ­rych też do­wo­dy po­stęp­ku w pry­wat­nych na pi­śmie ro­bo­tach i kunsz­tach oka­zy­wa­ne będą.

§ 30.

Z każ­de­go ię­zy­ka i z każ­dey umie­ięt­no­ści po­pis za­czy­nać się bę­dzie od klas­sy nay­niż­szey, po­stę­pu­jąc cią­gle do nay­wyż­szey, aże­by pu­blicz­ność po­znać mo­gła, iak da­le­ko i z ia­kim po­żyt­kiem w szcze­gól­nych przed­mio­tach każ­da klas­sa do­pro­wa­dzo­ną zo­sta­ła.

§ 31.

Sami Na­uczy­cie­le exa­mi­nu­ią uczniów swo­ich, wol­no ied­nak każ­de­mu z Ma­gi­stra tury Edu­ka­cy­y­ney do­świad­czać, czy­li na­uczy­cie­le wszyst­ko wy­da­li, a ucznio­wie po­ię­li co plan nauk prze­pi­su­ie.

§ 32.

Rek­tor mia­nu­ie przed­miot, z któ­re­go ucznio­wie spra­wę zda­wać maią, wzy­wa do nie­go klas­sę i na­uczy­cie­la. Na­uczy­ciel krót­ko opo­wia­da słu­cha­czo­wi, iak da­le­ko, i z ia­kim skut­kiem na­ukę swo­ią po­su­nął w tey klas­sie; za­czy­na­iąc zaś exa­mi­no­wać, oso­bie od Ma­gi­stra­tu­ry edu­ka­cy­y­ney, lub z do­zo­ru szkol­ne­go na exa­men ze­sła­ney po­da­ie li­stę uczniów swo­ich po­stęp­ku nay­więk­sze­go, mier­ne­go, i naym­niey­sze­go, a ta wy­mie­nia tych, któ­rych Na­uczy­ciel exa­mi­no­wać ma, prze­strze­ga­iąc aby ucznio­wie po­je­dyń­czo od­po­wia­da­li.

§ 33.

Aby zaś ie­den na­uczy­ciel dru­gie­mu nie za­bie­rał cza­su po­pi­su, na dwa lub trzy dni przed tym­że, Rek­tor po­dzie­li mię­dzy nich czas rze­czo­ny na go­dzi­ny i kwa­dran­se, sto­sow­nie do ob­szer­no­ści i waż­no­ści każ­de­go przed­mio­tu, i uwa­żać bę­dzie, aby nikt wię­cey cza­su nad wy­dzie­lo­ny so­bie nie za­bie­rał,

§ 34.

Po­pis prze­gra­dzać będą de­kla­ma­cye w ię­zy­kach, w któ­rych się uczy­li, rze­czy zaś do de­kla­mo­wa­nia nay­wię­cey z Au­to­rów nie – ży­ią­cych czer­pa­ne bydź maią, nie tyl­ko sto­sow­ne do po­ię­cia mło­dych umy­słów, ale oraz ta­kie, aby im nadal słu­żyć mo­gły za wzór grun­tow­nych zdań zwłasz­cza mo­ral­nych, wy­so­kich my­śli i czy­ste­go, a po­praw­ne­go sty­lu. – Opi­sy, my­śli i wy­ra­zy, któ­re­by choć zda­le­ka mo­gły obu­dzać na­mięt­no­ści na­gan­ne, maią bydź po­miia­ne. –

§ 35,

Przy koń­cu dnia ostat­nie­go Rek­tor prze­czy­ta imio­na uczniów na pro­mo­cyą za­słu­gu­ją­cych w każ­dey klas­sie; imio­na zaś uczniów za­słu­gu­ią­cych na pu­blicz­ne za­le­ty, przez nay­zna­ko­mit­sze­go z Urzęd­ni­ków przy­tom­nych czy­ta­ne, i przez te­goż za­słu­żo­nym na­gro­dy roz­da­wa­ne będą. Za­koń­czy po­pis Rek­tor pu­blicz­nem po­że­gna­niem tych, któ­rzy ukoń­czyw­szy iuż zu­peł­nie i chwa­leb­nie cały kurs nauk, szko­łę opusz­cza­ią.

F. KIE­RO­WA­NIE PRO­MO­CY­AMI UCZNIÓW.

§ 36.

Na trzy lub czte­ry ty­go­dnie przed po­pi­sem pu­blicz­nym, każ­dy na­uczy­ciel, poda Rek­to­ro­wi re­jestr uczniów, któ­rych są­dzi bydź god­ne­mi pro­mo­cyi do klas­sy wyż­szey swe­go przed­mio­tu. –

§ 37.