Wichrowe Wzgórza - ebook

ROZ­DZIAŁ PIERW­SZY

_1801_

Wró­ci­łem wła­śnie z wizyty u mego gospo­da­rza, sąsiada-samot­nika, z któ­rym będę musiał utrzy­my­wać sto­sunki. Oko­lica naprawdę piękna! W całej Anglii nie zna­la­zł­bym chyba dru­giego tak odlud­nego miej­sca. Praw­dziwy raj dla mizan­tro­pów – w sam raz dla takich jak ja i pan Heathc­liff. Cóż za typ! Z pew­no­ścią nie odgadł, jaką poczu­łem do niego sym­pa­tię od chwili, gdy na mój widok czarne jego oczy zami­go­tały podejrz­li­wie, a palce sta­now­czym gestem wsu­nęły się głę­biej za kami­zelkę.

– Pan Heathc­liff? – zapy­ta­łem. Ski­nął głową.

– Jestem Loc­kwood, pań­ski dzier­żawca. Poczy­ty­wa­łem sobie za obo­wią­zek zło­żyć panu moje usza­no­wa­nie zaraz po przy­jeź­dzie. Mam nadzieję, że nale­ga­jąc tak usil­nie na wyna­ję­cie mi Droz­do­wego Gniazda, nie spra­wi­łem panu kło­potu. Dowie­dzia­łem się wczo­raj, że miał pan zamiar…

– Droz­dowe Gniazdo jest moją wła­sno­ścią – prze­rwał mi szorstko. – Gdy­bym mógł tego unik­nąć, nie pozwo­lił­bym, by mi kto­kol­wiek spra­wiał kło­pot. Wejdź pan!

To „Wejdź pan”, wymó­wione przez zaci­śnięte zęby, brzmiało jak: „Idź do dia­bła!” Nie zdra­dzał chęci otwo­rze­nia bramy. To zachę­ciło mnie do przy­ję­cia zapro­sze­nia. Zacie­ka­wił mnie czło­wiek, który wydał mi się jasz­cze więk­szym odlud­kiem niż ja sam. Dopiero gdy koń mój wparł się pier­sią w bramę, Heathc­liff zdjął łań­cuch i z nie­za­do­wo­loną miną popro­wa­dził mnie w stronę domu.

– Józe­fie! – zawo­łał w głąb podwó­rza. – Zabierz­cie konia i przy­nie­ście wina!

„A więc to cała tutej­sza służba – pomy­śla­łem, sły­sząc to podwójne pole­ce­nie. – Nic dziw­nego, że ścieżki zaro­sły trawą, a bydło objada zapusz­czony żywo­płot”.

Józef był to czło­wiek stary, może nawet bar­dzo stary, choć czer­stwy i krzepki. „Boże, ratuj nas” – mruk­nął z wyraźną nie­chę­cią, zabie­ra­jąc konia, i spoj­rzał na mnie tak kwa­śno, że zdjęty lito­ścią pomy­śla­łem, iż pomoc boska potrzebna mu jest raczej do stra­wie­nia obiadu, a pobożne wes­tchnie­nie nie ma żad­nego związku z mym nie­ocze­ki­wa­nym przy­by­ciem.

Sie­dziba Heathc­liffa zwie się Wichrowe Wzgó­rza. Bo też musi być tu dobry wygwiz­dów. O sile pół­noc­nych wia­trów świad­czy pochy­le­nie kar­ło­wa­tych jodeł koło domu, jak rów­nież rzad­kie kępy tar­niny o gałę­ziach zwró­co­nych w jedną stronę, jakby żebrzące o słońce. Prze­wi­du­jący archi­tekt wybu­do­wał na szczę­ście dwór mocny, o wąskich, głę­boko osa­dzo­nych oknach, gru­bych murach i wysta­ją­cych kamien­nych naroż­ni­kach.

Zanim prze­stą­pi­łem próg, zatrzy­ma­łem się, podzi­wia­jąc gro­te­skowe pła­sko­rzeźby na fron­to­nie, gdzie spo­śród plą­ta­niny poob­tłu­ki­wa­nych gry­fów i bez­wstyd­nych amor­ków wyła­niał się napis: „1500 – Hare­ton Earn­shaw”. Chęt­nie był­bym usły­szał krót­kie dzieje tego sta­rego domu z ust jego ponu­rego wła­ści­ciela – gdyby nie chłodna postawa gospo­da­rza na progu drzwi wej­ścio­wych, zda­jąca się mówić naj­wy­raź­niej: „Albo właź, albo się wynoś!” Nie mia­łem zamiaru powięk­szać znie­cier­pli­wie­nia mego prze­wod­nika przez zagłę­bie­nie się w taj­niki jego sie­dziby.

Weszli­śmy do pokoju bawial­nego, któ­rego nie poprze­dzała ani sień, ani kory­tarz. Zazwy­czaj w tej oko­licy bawial­nia mie­ści w sobie rów­nież kuch­nię, ale w Wichro­wych Wzgó­rzach kuch­nia znaj­do­wała się widocz­nie w głębi domu, co pozna­łem po brzęku naczyń i zmie­sza­nej wrza­wie gło­sów. Nie zauwa­ży­łem też żad­nych śla­dów pie­cze­nia czy goto­wa­nia na olbrzy­mim piecu w głębi pokoju ani poły­sku mie­dzia­nych patelni i mosięż­nych ron­dli na ścia­nach. Wielki dębowy kre­dens w dru­gim końcu odbi­jał jed­nak wspa­niale zarówno cie­pło, jak świa­tło rzę­dami ogrom­nych cyno­wych pół­mi­sków, srebr­nych dzba­nów i kub­ków usta­wio­nych wysoko aż pod sam sufit, uka­zu­jąc oczom całą swą wewnętrzną budowę z wyjąt­kiem miej­sca, gdzie zasła­niała go drew­niana półka pełna plac­ków owsia­nych, szy­nek i udźców bara­nich i woło­wych. Nad komin­kiem wisiała brzydka stara broń myśliw­ska i para pisto­le­tów, a na kominku stały rzę­dem dla ozdoby trzy jaskrawo poma­lo­wane puszki. Posadzka była gładka, biała, kamienna; krze­sła wyso­kie, pro­stej roboty, poma­lo­wane na zie­lono. W głębi maja­czyło w mroku jesz­cze kilka innych, cięż­kich czar­nych krze­seł. W niszy pod kre­densem spo­czy­wała olbrzy­mia brą­zowa wyżlica oto­czona gro­madą pisz­czą­cych szcze­niąt. Inne psy wałę­sały się po kątach.

Kom­nata i sprzęty te nie budzi­łyby zdzi­wie­nia, gdyby nale­żały do jakie­goś far­mera z pół­nocy, jakich wielu można tu spo­tkać w pro­mie­niu kilku mil, rosłego chłopa o zacię­tej twa­rzy, w spodniach zapię­tych pod kola­nami, w kama­szach, roz­par­tego w fotelu za sto­łem przy kuflu pie­nią­cego się piwa. Ale pan Heathc­liff był cał­ko­wi­tym prze­ci­wień­stwem swego domu i stylu życia. Z wyglądu przy­po­mi­nał Cygana, z miny, ubioru i obej­ścia – dżen­tel­mena: to zna­czy dżen­tel­mena w tym stop­niu, w jakim jest nim każdy wiej­ski dzie­dzic. Był może tro­chę zanie­dbany, ale to nie szpe­ciło jego pro­stej, rosłej postaci i posęp­nej twa­rzy. Może ktoś zarzu­ciłby mu pewną, niczym nie­uza­sad­nioną dumę – ja jed­nak czu­łem instynk­tow­nie, że jest to tylko nie­chęć do oka­zy­wa­nia prze­ży­wa­nych uczuć. Taki czło­wiek kocha i nie­na­wi­dzi w tajem­nicy, a wza­jem­ność w miło­ści czy nie­na­wi­ści uwa­żałby za imper­ty­nen­cję. Czuję, że ponosi mnie wyobraź­nia; przy­pi­suję mu nazbyt szczo­drze wła­sne uczu­cia. Pan Heathc­liff może mieć zupeł­nie inne powody do uni­ka­nia ludzi. Miejmy nadzieję, że moje uspo­so­bie­nie jest wyjąt­kowe. Moja droga matka mawiała, że ni­gdy nie będę miał miłego domu. No i ostat­niego lata oka­za­łem się istot­nie zupeł­nie nie­godny domo­wego szczę­ścia.

Pozna­łem mia­no­wi­cie pod­czas pięk­nego mie­siąca nad morzem cza­rowne stwo­rze­nie, istną boginkę w moich oczach. Wszystko było dobrze, dopóki nie zwra­cała na mnie uwagi. Ni­gdy nie wyzna­łem swej miło­ści sło­wami, ale jeżeli oczy mają wymowę, to każda gąska musia­łaby odgad­nąć, że byłem zako­chany po uszy. Zro­zu­miała wresz­cie i odpo­wie­działa mi naj­słod­szym spoj­rze­niem wza­jem­no­ści. A ja – wstyd wyznać – zamkną­łem się w sobie natych­miast jak śli­mak i z każ­dym spoj­rze­niem sta­wa­łem się coraz bar­dziej chłodny i daleki. Bie­dac­two, zawsty­dzone i prze­ra­żone wła­sną domnie­maną pomyłką, skło­niło matkę do natych­miastowego wyjazdu. To szcze­gólne uspo­so­bie­nie wyro­biło mi opi­nię czło­wieka bez serca – jak dalece nie­za­słu­żoną, ja sam tylko mogę to oce­nić.

Usie­dli­śmy po obu stro­nach kominka. Usi­ło­wa­łem wypeł­nić mil­cze­nie próbą pogła­ska­nia suki, która porzu­ciw­szy szcze­nięta, skra­dała się jak wilk w kie­runku moich łydek, szcze­rząc białe lśniące kły. Odpo­wie­działa na moją piesz­czotę prze­cią­głym, gar­dło­wym wark­nię­ciem.

– Zostaw pan psa w spo­koju – wark­nął gospo­darz do wtóru, uspo­ka­ja­jąc psa moc­nym kop­nię­ciem. – Nie jest przy­zwy­cza­jona do kare­sów. To nie jest poko­jowa psina, żeby się z nią pie­ścić. – I postą­piw­szy ku bocz­nym drzwiom, krzyk­nął ponow­nie:

– Józef!

Józef zamam­ro­tał coś nie­zro­zu­miale w głębi piw­nicy, ale ponie­waż się nie zja­wiał, pan Heathc­liff sam dał nurka pod pod­łogę, zosta­wia­jąc mnie pod czujną strażą pie­kiel­nej suki i dwóch sro­gich, kosma­tych owczar­ków, bacz­nie śle­dzą­cych każde moje poru­sze­nie. Nie pra­gnąc by­naj­mniej zapo­znać się z ich kłami, sie­dzia­łem bez ruchu; pozwo­li­łem sobie tylko na drwiące miny, w tym prze­ko­na­niu oczy­wi­ście, że psy tych cichych obelg nie zro­zu­mieją. Omy­li­łem się. Roz­złosz­czona suka wsko­czyła mi nagle z furią na kolana. Zrzu­ci­łem ją i zasta­wi­łem się sto­łem. Jak na dane hasło wypa­dło ze wszyst­kich kątów z pół tuzina czwo­ro­no­gich bie­sów róż­nej wiel­ko­ści i wieku. Ostre kły chwy­tały mnie za obcasy i poły. Odpie­ra­jąc pogrze­ba­czem ataki więk­szych napast­ni­ków, gło­śno wzy­wa­łem pomocy. Gospo­darz i paro­bek z iry­tu­ją­cym spo­ko­jem wcho­dzili po scho­dach. Nie poru­szali się ani odro­binę prę­dzej niż zwy­kle, choć wokół kominka prze­wa­lało się kłę­bo­wi­sko war­czą­cych i szcze­ka­ją­cych psów. Na szczę­ście pośpie­szyła z odsie­czą miesz­kanka kuchni. Zażywna nie­wia­sta w pod­ka­sa­nej spód­nicy, z zawi­nię­tymi ręka­wami, czer­wona od ognia, wpa­dła mię­dzy nas z patel­nią w ręku. Narzę­dzie to oraz wartki potok słów oka­zały się sku­teczną bro­nią. Burza uci­chła jak za dotknię­ciem cza­ro­dziej­skiej różdżki. Pogrom­czyni stała koło kominka, z pier­sią falu­jącą jak morze po sztor­mie. Na tę chwilę wszedł pan domu.

– Co się tu dzieje, u dia­bła? – zapy­tał, patrząc na mnie złym wzro­kiem, trud­nym do znie­sie­nia po tak nie­go­ścin­nym przy­ję­ciu.

– Pew­nie, że u dia­bła! – burk­ną­łem ziry­to­wany. – Tabun opę­ta­nych świń nie byłby z pew­no­ścią gor­szy od pań­skich psów. Rów­nie dobrze mógłby pan zosta­wić swego gościa w klatce dzi­kich tygry­sów.

Heathc­liff prze­su­nął stół na dawne miej­sce i posta­wił przede mną butelkę.

– Nie ruszą czło­wieka, który sie­dzi spo­koj­nie i niczego nie dotyka – zauwa­żył. – Psy powinny być czujne. Napije się pan wina?

– Nie, dzię­kuję.

– Chyba pana nie poką­sały?

– Nie uszłoby im to na sucho.

Twarz Heathc­liffa wykrzy­wiła się w uśmie­chu.

– Widzę, że jest pan zde­ner­wo­wany, panie Loc­kwood. Może tro­chę wina? Goście są taką rzad­ko­ścią w tym domu, że (przy­znam się otwar­cie) ani ja, ani moje psy nie wiemy, jak ich podej­mo­wać. Pań­skie zdro­wie!

Skło­ni­łem się i wypi­łem za jego zdro­wie. Nie było sensu dąsać się o głu­pie kun­dle. Nie chcia­łem się też nara­żać na drwiny. Zresztą gospo­darz, zapewne powo­do­wany ostroż­no­ścią, by nie zra­zić sobie dobrego dzier­żawcy, stał się bar­dziej roz­mowny. Przez grzecz­ność skie­ro­wał roz­mowę na temat, który jak sądził, powi­nien mnie zain­te­re­so­wać, to jest na zalety i braki mojej obec­nej sie­dziby. O spra­wach tych mówił w spo­sób inte­li­gentny. Tak mnie to zachę­ciło, że nim wró­ci­łem do domu, posta­no­wi­łem zło­żyć wizytę następ­nego dnia. On sobie tego wyraź­nie nie życzy. Mimo to pójdę. W porów­na­niu z nim czuję się zdu­mie­wa­jąco towa­rzy­ski.ROZ­DZIAŁ DRUGI

Wczo­raj­sze popo­łu­dnie było zimne i mgli­ste. Zamie­rza­łem wła­ści­wie posie­dzieć przy cie­płym kominku, zamiast brnąć przez błota i wrzo­so­wi­ska do Wichro­wych Wzgórz. Toteż po obie­dzie (nawia­sem mówiąc, jadam obiad mię­dzy dwu­na­stą a pierw­szą w połu­dnie; gospo­dyni, star­sza jej­mość prze­jęta wraz z inwen­ta­rzem domu, nie mogła czy też nie chciała zro­zu­mieć mojej prośby, że wolał­bym obia­do­wać o pią­tej) uda­łem się na górę do swego pokoju z zamia­rem pozo­sta­nia w domu. Tam jed­nak poprzez chmurę pyłu doj­rza­łem słu­żącą, która klę­cząc przed komin­kiem wśród szczo­tek i wia­de­rek z węglem, zasy­py­wała ogień popio­łem. Widząc to, ucie­kłem natych­miast z domu. Po czte­ro­mi­lo­wym mar­szu zna­la­złem się przed bramą Wichro­wych Wzgórz wła­śnie w chwili, gdy zaczy­nał sypać puszy­sty śnieg.

Na tym nie­osło­nię­tym wzgó­rzu zie­mia była zamar­z­nięta, ale czarna. Ostre zimno przej­mo­wało do szpiku kości. Nie mogłem odcze­pić łań­cu­cha, prze­sko­czy­łem więc przez ogro­dze­nie i pośpie­szy­łem ku domowi drogą wykła­daną kamien­nymi pły­tami, po któ­rej bokach rosły nie­równo krzaki agre­stu. Ale choć puka­łem i puka­łem, aż mnie ręce bolały, drzwi pozo­stały zamknięte. Tylko psy uja­dały.

„Hul­taje! – wykrzy­ki­wa­łem w myśli. – Nie­go­ścinne gbury! Zasłu­gu­je­cie na wieczną samot­ność i odcię­cie od rodzaju ludz­kiego. Ja przy­naj­mniej w dzień nie zamy­kał­bym swych drzwi na rygiel. Ale co mi tam – wejdę i tak!” Szarp­ną­łem z całych sił za klamkę. Z okrą­głego okienka sto­doły wyj­rzała kwa­śna gęba Józefa.

– Czego tam?! – wrza­snął. – Pan poszedł do owczarni.

Trzeba obejść naokoło, jeżeli chce­cie z nim gadać.

– Czy nikogo w domu nie ma, że nie otwie­rają?

– Jest pani, ale ona nie otwo­rzy, choć­by­ście się tłu­kli do ciem­nej nocy.

– Może byście jej powie­dzieli, Józe­fie, kto przy­szedł?

– Jesz­cze czego? Nie moja rzecz – mruk­nął stary, cho­wa­jąc głowę.

Śnieg sypał gęsto. Znów pochwy­ci­łem za klamkę, gdy w głębi podwó­rza uka­zał się młody czło­wiek, bez kurtki, z widłami na ramie­niu, i kazał mi iść za sobą. Minąw­szy pral­nię i bru­ko­wany dzie­dzi­niec z szopą na węgiel, stud­nią i gołęb­ni­kiem, zna­leź­li­śmy się w zna­nej mi już dużej, cie­płej i weso­łej izbie. Wielki ogień, pod­sy­cany węglem, drew­nem i tor­fem, wypeł­niał ją roz­kosz­nym bla­skiem i cie­płem. Przy stole, nakry­tym do obfi­tej kola­cji, sie­działa „pani”, osoba, któ­rej ist­nie­nia dotych­czas nie podej­rze­wa­łem. Skło­ni­łem się ucie­szony, pewny, że poprosi, bym usiadł. Sie­działa na krze­śle wypro­sto­wana, sztywna, przy­glą­da­jąc mi się w mil­cze­niu.

– Okropna pogoda, pro­szę pani – ode­zwa­łem się. – Oba­wiam się, że drzwi ucier­piały od moich pię­ści. Ale to wina służby: namę­czy­łem się, zanim usły­szano.

Mil­czała. Przy­glą­da­łem się jej, ona rów­nież patrzyła na mnie, a raczej mie­rzyła chłod­nym, bez­ce­re­mo­nial­nym spoj­rze­niem, co wpra­wiało mnie w nad wyraz przy­kre zakło­po­ta­nie.

– Sia­daj pan! – burk­nął młody czło­wiek. – On zaraz przyj­dzie.

Usia­dłem. Odchrząk­nąw­szy, zawo­ła­łem na groźną Juno, która na znak, że mnie poznaje, raczyła poru­szyć koń­cem ogona.

– Piękne zwie­rzę – spró­bo­wa­łem znów nawią­zać roz­mowę. – Czy pani zamie­rza roz­dać szcze­nięta?

– Nie moje! – wark­nęła miła gospo­dyni. Nawet Heathc­liff nie zdo­byłby się na tak odpy­cha­jący ton.

– Aha! Tam pew­nie są ulu­bieńcy pani? – wska­za­łem na ciemne lego­wi­sko, pełne, jak mi się zda­wało, kocia­ków.

– Dziw­nych mi pan wybrał ulu­bień­ców! – fuk­nęła pogar­dli­wie.

Wpa­dłem. Był to bowiem stos nie­ży­wych kró­li­ków. Znów chrząk­ną­łem, przy­su­ną­łem się bli­żej ognia i powtó­rzy­łem uwagę o fatal­nej pogo­dzie.

– Nie trzeba było wycho­dzić z domu – odparła i wstała, by zdjąć znad kominka dwie malo­wane puszki.

Dotych­czas sie­działa w cie­niu. Teraz dopiero ujrza­łem w peł­nym świe­tle jej postać i twarz. Była wysmu­kła, bar­dzo jesz­cze młoda i dziew­częca. Ni­gdy dotąd nie widzia­łem tak zgrab­nej syl­wetki i tak uro­czej twa­rzy. Miała drobne rysy, bar­dzo jasne, lniane, a raczej złote loki, spa­da­jące swo­bod­nie na deli­katną szyję, i oczy, któ­rym, gdyby nie ich wyraz, trudno byłoby się oprzeć. Na szczę­ście dla mego czu­łego serca biła z nich jedy­nie pogarda i roz­pacz, dziw­nie nie­na­tu­ralna w tak mło­dym wieku. Chcia­łem jej pomóc zdjąć puszki, gdyż stały za wysoko, ale żach­nęła się jak ską­piec, któ­remu ofia­ro­wano nie­wcze­sną pomoc w licze­niu złota.

– Obejdę się bez pomocy – burk­nęła. – Sama dosię­gnę!

– Prze­pra­szam – uspra­wie­dli­wi­łem się z pośpie­chem. Zawią­zała far­tuch na schlud­nej czar­nej sukni i sto­jąc z łyżką her­baty nad imbry­kiem, zapy­tała:

– Zapro­szono pana na her­batę?

– Z przy­jem­no­ścią się napiję – odpar­łem.

– Zapro­szono pana? – powtó­rzyła.

– Nie – odpar­łem nie­mal z uśmie­chem. – Zapro­sze­nie należy do pani.

Cisnęła łyżkę i puszkę z her­batą i wró­ciła na swoje krze­sło ze zmarsz­czo­nym gniew­nie czo­łem i dolną wargą wysu­niętą jak u dziecka, które się za chwilę roz­pła­cze.

Tym­cza­sem młody czło­wiek narzu­cił na sie­bie obszar­paną kurtkę i sto­jąc przed ogniem, spo­glą­dał na mnie spod oka takim wzro­kiem, jak­by­śmy byli śmier­tel­nymi wro­gami. Zaczą­łem się zasta­na­wiać, kim on wła­ści­wie jest: słu­żą­cym czy nie.

Ubiór i mowa zna­mio­no­wały pro­staka nie­mo­gą­cego się rów­nać z pań­stwem Heathc­liff, gęsta, kędzie­rzawa, ciemna czu­pryna nie znała grze­bie­nia i mydła; kudłaty zarost zacho­dził na policzki; ręce były ciemne jak u zwy­kłego chłopa, ale w spo­so­bie bycia wyczu­wało się swo­bodę nie­mal wynio­słą. Nie oka­zy­wał także żad­nej usłuż­no­ści wobec pani domu. Nie wie­dząc, z kim mam do czy­nie­nia, wola­łem uda­wać, że nie widzę jego dziw­nej zaczep­no­ści. Ode­tchną­łem z ulgą, gdy w kilka minut póź­niej wszedł Heathc­liff.

– Widzi pan, że dotrzy­ma­łem przy­rze­cze­nia i przy­sze­dłem! – zawo­ła­łem z udaną weso­ło­ścią. – Mam nadzieję, że udzie­li­cie mi pań­stwo schro­nie­nia pod swoim dachem na pół godziny, dopóki nie minie zawieja.

– Pół godziny? – odparł, strze­pu­jąc z ubra­nia białe płatki. – Że też panu zachciało się wyjść na taką śnie­życę! Prze­cież może pan zabłą­dzić na bagnach. Tutejsi czę­sto mylą drogę o zmierz­chu przy takiej pogo­dzie. A na zmianę się nie zanosi.

– Mógłby mnie odpro­wa­dzić któ­ryś z pań­skich ludzi. Prze­no­co­wałby u mnie w Droz­do­wym Gnieź­dzie. Czy to moż­liwe?

– Nie.

– No, cóż! Wobec tego muszę zdać się na wła­sny spryt.

– Hm!

– Będzie her­bata czy nie? – zapy­tał mło­dzie­niec w obszar­pa­nym ubra­niu, prze­no­sząc wście­kłe spoj­rze­nie ze mnie na młodą panią.

– Czy jemu też dać? – zwró­ciła się do Heathc­liffa.

– Pośpiesz się, sły­szysz? – wark­nął gospo­darz z taką zło­ścią, że aż pod­sko­czy­łem na krze­śle. Ton, jakim wypo­wie­dziane były te słowa, zdra­dzał naturę z gruntu złą. Stra­ci­łem do niego całą sym­pa­tię. Gdy her­bata była gotowa, kazał mi przy­su­nąć się z krze­słem. Zasie­dli­śmy wszy­scy dokoła stołu, nie wyłą­cza­jąc mło­dego pro­staka. W ponu­rym mil­cze­niu spo­ży­wa­li­śmy posi­łek. „Jeżeli to ja wywo­ła­łem ten nastrój – myśla­łem – powi­nie­nem sta­rać się go roz­pro­szyć. Prze­cież to nie­moż­liwe, aby ci ludzie zawsze byli tacy nachmu­rzeni i mil­czący, choćby nawet mieli naj­gor­sze uspo­so­bie­nia”.

– Dziwne – zaczą­łem w prze­rwie mię­dzy dwiema fili­żan­kami her­baty – jak przy­zwy­cza­je­nie ura­bia nasze upodo­ba­nia i poglądy. Nie­je­den powie­działby, że życie na takim odlu­dziu, jak tutaj, nie może być szczę­śliwe. Mimo to wydaje mi się, że w oto­cze­niu rodziny, z tak miłą panią w roli opie­kuń­czego ducha pań­skiego ogni­ska domo­wego i serca…

– Z moją miłą panią? – prze­rwał mi z wyra­zem nie­mal dia­bel­skiego szy­der­stwa na twa­rzy. – Gdzież ona, ta moja miła pani?

– Mam na myśli pań­ską żonę, panią Heathc­liff.

– Ach tak, więc chcesz pan powie­dzieć, że duch jej po śmierci pełni tutaj na­dal rolę anioła stróża?

Zro­zu­mia­łem moją pomyłkę. Trzeba się było wytłu­ma­czyć… Powi­nie­nem był prze­cież zauwa­żyć zbyt wielką jak na mał­żeń­stwo róż­nicę wieku mię­dzy tą parą. On miał około czter­dziestki – wiek, w któ­rym męż­czy­zna ma dość rozumu, by się nie łudzić, że młoda dziew­czyna poślubi go z miło­ści. Takie złu­dze­nia bywają raczej osłodą póź­niej­szego wieku. Ona nie wygląda nawet na sie­dem­na­ście lat.

Roz­ja­śniło mi się w gło­wie. To pew­nie ten cym­bał obok mnie, który pije her­batę ze spodka i je chleb brud­nymi łapami, jest jej mężem. Natu­ral­nie Heathc­liff junior. Oto do czego pro­wa­dzi takie zagrze­ba­nie się żyw­cem: wyszła za tego pro­staka, zmar­no­wała się, bo nie wie­działa, że ist­nieją inni. Szkoda! Wielka szkoda! Muszę uwa­żać, żeby nie poża­ło­wała swego wyboru! Ta ostat­nia uwaga mogłaby świad­czyć o zaro­zu­mia­ło­ści. Ale to nie­prawda. Mło­dzie­niec wydał mi się wręcz odpy­cha­jący, a wie­dzia­łem z doświad­cze­nia, że mogę podo­bać się kobie­tom.

– Ta pani jest moją synową – wyja­śnił gospo­darz, potwier­dza­jąc moje przy­pusz­cze­nia. I przy tych sło­wach rzu­cił jej spoj­rze­nie pełne dziw­nej nie­na­wi­ści, chyba że wyraz jego twa­rzy był w zupeł­nej sprzecz­no­ści z jego uczu­ciami.

Wobec tego zwró­ci­łem się do mło­dego sąsiada:

– Ach, natu­ral­nie, teraz rozu­miem. To pan jesteś szczę­śli­wym mał­żon­kiem tej dobrej wróżki.

Wpa­dłem jesz­cze gorzej niż poprzed­nio. Mło­dzie­niec poczer­wie­niał i zaci­snął pię­ści, jakby chciał się na mnie rzu­cić.

Ale opa­mię­tał się w porę i za całą odpo­wiedź dostało mi się ordy­narne, stłu­mione prze­kleń­stwo. Uda­łem, że nie sły­szę.

– Pań­skie domy­sły tra­fiają w próż­nię – ode­zwał się gospo­darz. – Żaden z nas nie ma szczę­ścia być mał­żon­kiem pań­skiej dobrej wróżki. Jej wybra­niec nie żyje. Chcia­łem powie­dzieć, że była moją synową, a więc musiała owdo­wieć.

– A ten młody czło­wiek…

– To z pew­no­ścią nie mój syn!

Heathc­liff uśmiech­nął się, jakby uznał takie przy­pusz­cze­nie za zbyt śmiały żart. On ojcem tego niedź­wie­dzia!

– Nazy­wam się Hare­ton Earn­shaw – wark­nął mło­dzie­niec. – Radzę panu sza­no­wać moje nazwi­sko!

– Nie obra­zi­łem pana – odrze­kłem, wyśmie­wa­jąc w duszy godną minę, z jaką mi się przed­sta­wił.

Wpa­try­wał się we mnie tak wyzy­wa­jąco, że odwró­ci­łem głowę z obawy, żeby go nie trzep­nąć po uszach albo nie roze­śmiać się na cały głos. Zaczą­łem czuć się wyraź­nie nie­swojo w tym miłym kółku rodzin­nym. Ponury nastrój psuł zupeł­nie wra­że­nie cie­pła i zacisz­no­ści. Powie­dzia­łem sobie, że dobrze się namy­ślę, zanim po raz trzeci prze­stą­pię te progi.

Posi­łek dobie­gał końca w głu­chym mil­cze­niu. Nikt już nie wyrzekł słowa. Wyj­rza­łem oknem, by zoba­czyć, jak tam z pogodą. Widok, który uka­zał się moim oczom, nie zachę­cał do wyj­ścia: ściem­niło się przed­wcze­śnie, niebo i wzgó­rza nikły w groź­nym kłę­bo­wi­sku wichru i gęstej śnie­życy.

– Bez prze­wod­nika nie zajdę chyba do domu – wyrwało mi się mimo woli. – Drogi zasy­pane, a gdyby nawet nie były zasy­pane, to ciemno choć oko wykol.

– Hare­ton, zapędź te dwa­na­ście owiec pod dach, do sto­doły. W owczarni śnieg je przez noc zasy­pie. I zastaw je deską – roz­ka­zy­wał Heathc­liff.

– Ale co ja mam robić? – pyta­łem z rosną­cym roz­draż­nie­niem.

Nikt mi nie odpo­wie­dział. Obej­rzaw­szy się, zoba­czy­łem Józefa, który wszedł z wia­der­kiem owsianki dla psów. Młoda pani, nachy­lona nad ogniem, zaba­wiała się zapa­la­niem zapa­łek, które spa­dły z kominka, gdy odsta­wiała puszkę z her­batą. Stary, posta­wiw­szy swój cię­żar, rozej­rzał się kry­tycz­nie po pokoju i zagad­nął ochry­płym gło­sem:

– Że też będzie tu stać i próż­no­wać, kiedy tamci poszli do roboty! Szkoda gadać! I tak nic z lenia nie będzie! Dia­bli wezmą, jak matkę wzięli!

Wydało mi się przez chwilę, że stary nic­poń do mnie zwraca tę prze­mowę. Już, już mia­łem go kop­nąć i wyrzu­cić za drzwi, gdy odpo­wiedź mło­dej kobiety ostu­dziła moje zapędy.

– Nik­czemny stary obłud­niku! – zawo­łała. – Nie boisz się, że cie­bie porwą, skoro ich tak czę­sto wspo­mi­nasz? Nie zaczy­naj ze mną, bo sama popro­szę, żeby się z tobą zała­twili. Spójrz no, Józe­fie – przy tych sło­wach zdjęła z półki podłużną czarną księgę – ile się już nauczy­łam Czar­nej Magii. Nie­długo potra­fię już zro­bić porzą­dek w tym domu. Czer­wona krowa nie zde­chła przy­pad­kiem, a twój reu­ma­tyzm nie jest wcale dopu­stem bożym!

– Wiedźma, wiedźma! – sapał stary. – Niech Bóg nas uchroni od Złego.

– Ty sam jesteś wyrzu­tek i potę­pie­niec! Precz, bo będzie źle! Ule­pię was wszyst­kich z wosku i gliny, a kto pierw­szy prze­kro­czy nakre­ślone przeze mnie gra­nice, tego… Nie powiem, co mu się sta­nie, ale zoba­czy­cie! Precz! Patrzę na cie­bie.

Piękne oczy mło­dej cza­row­nicy zabły­sły zło­śliwą drwiną i Józef, naprawdę prze­ra­żony i drżący, wypadł z pokoju, modląc się gło­śno i wykrzy­ku­jąc: „Wiedźma!”

Sądzi­łem, że młoda kobieta stroi sobie z niego nie­sa­mo­wite żarty. Ponie­waż zosta­li­śmy sami, spró­bo­wa­łem ją pro­sić o pomoc w mej bie­dzie.

– Pani – rze­kłem poważ­nie – pro­szę mi daro­wać moją natar­czy­wość, ale mając taką twarz, musi pani mieć też dobre serce. Pro­szę obja­śnić mnie, jak mam tra­fić do domu. Jestem w takim samym kło­po­cie, w jakim pani by się zna­la­zła, gdyby ci kazano jechać do Lon­dynu.

Pani Heathc­liff zasia­dła już na krze­śle przy świecy, z dużą czarną księgą otwartą na kola­nach.

– Niech pan wraca tą samą drogą, którą pan przy­szedł – odpo­wie­działa. – Rada krótka, ale na lep­szą mnie nie stać.

– A jeśli pani się dowie, że mnie zna­le­ziono zamar­z­nię­tego w bagnie lub w dziu­rze jakiejś pod śnie­giem, czy sumie­nie nie szep­nie pani, żeś tro­chę współ­winna mojej śmierci?

– Cóż znowu? Nie mogę pana odpro­wa­dzić. Nie puści­liby mnie nawet do bramy ogro­do­wej.

– Pani! Był­bym nie­po­cie­szony, gdyby pani miała dla mnie prze­stą­pić bodaj próg domu w taką noc! Ja nie chcę, żeby mi pani poka­zy­wała drogę, tylko żeby mi ją pani opi­sała albo też skło­niła pana Heathc­liffa, by mi dał prze­wod­nika.

– Ale kogo? Jest tylko on, Earn­shaw, Zilla, Józef i ja. Kogo by pan wybrał?

– To tu nie ma parob­ków?

– Nie. To są wszy­scy.

– W takim razie będę zmu­szony zostać.

– Musi pan to zała­twić z gospo­da­rzem. To nie moja sprawa. W tej chwili od drzwi kuchen­nych zabrzmiał ostry głos

Heathc­liffa:

– Będziesz pan miał nauczkę, żeby się nie włó­czyć po wzgó­rzach w taki czas. Co się tyczy noc­legu, to ja tu nie mam poko­jów gościn­nych. Chyba że się pan prze­śpi w jed­nym łóżku z Hare­to­nem albo Józe­fem.

– Mogę się prze­spać na krze­śle w tym pokoju.

– O, nie! Obcy to zawsze obcy, biedny czy bogaty. Nie pozwolę gospo­da­ro­wać tutaj nikomu za moimi ple­cami – zapo­wie­dział bru­tal­nie.

Cier­pli­wość moja wyczer­pała się wresz­cie. Zaklą­łem pod nosem i wypa­dłem na podwó­rze, pro­sto na Hare­tona. Było tak ciemno, że nie widzia­łem, gdzie brama. Gdy krą­ży­łem po omacku, usły­sza­łem jesz­cze jedną próbkę ich wza­jem­nej uprzej­mo­ści wzglę­dem sie­bie. Począt­kowo młody czło­wiek pró­bo­wał się za mną wsta­wić:

– Odpro­wa­dzę go do furtki.

– Do dia­bła z odpro­wa­dza­niem! – wrza­snął jego pan czy nie pan. – A kto się zaj­mie końmi?

– Życie ludz­kie wię­cej warte niż zanie­dba­nie koni przez jeden wie­czór. Ktoś musi pójść – dał się sły­szeć cichy głos pani Heathc­liff, ser­decz­niej­szy, niż mogłem się po niej spo­dzie­wać.

– Na twój roz­kaz nie pójdę! – odpa­lił mło­dzie­niec. – Jeżeli ci na nim zależy, lepiej siedź cicho!

– Mam nadzieję, że jego duch będzie cię stra­szył, a Droz­dowe Gniazdo prę­dzej roz­pad­nie się w gruzy, niż Heathc­liff znaj­dzie nowego dzier­żawcę – odparła ostro młoda kobieta.

– Słu­chaj­cie, słu­chaj­cie, jak ich prze­klina! – zamru­czał Józef, ku któ­remu się skie­ro­wa­łem.

Sie­dział nie­da­leko, dojąc krowy przy świe­tle latarni. Zabra­łem mu ją bez cere­mo­nii i krzyk­nąw­szy, że naza­jutrz ode­ślę, pośpie­szy­łem ku naj­bliż­szej furtce.

Stary puścił się za mną w pogoń.

– Panie, panie, on ukradł latar­nię! Łap go! Roz­bój! Hej, pie­ski! Hej, Wilk! Łap go!

Dwa kudłate potwory dopa­dły mnie przy furtce, sko­czyły mi do gar­dła, powa­liły i zadep­tały świa­tło. Wspólny wybuch śmie­chu Heathc­liffa i Hare­tona dopeł­nił miary mojej wście­kło­ści i upo­ko­rze­nia. Na szczę­ście bestie nie oka­zy­wały chęci pożar­cia mnie żyw­cem; prze­cią­gały się tylko, zie­wały i krę­ciły ogo­nami, ale nie pozwa­lały mi powstać z ziemi. Musia­łem więc leżeć, dopóki ich zło­śli­wym panom nie spodo­bało się uwol­nić mnie z tej opre­sji. Bez kape­lu­sza, drżący z gniewu, zażą­da­łem od hul­ta­jów, żeby mnie natych­miast wypu­ścili, bo tego poża­łują. Gro­zi­łem im nie­okre­śloną zemstą, mio­ta­łem się jak król Lear, język odma­wiał mi posłu­szeń­stwa.

Byłem wście­kły, a w dodatku nos krwa­wił mi obfi­cie. Heathc­liff wciąż się zaśmie­wał, a ja wymy­śla­łem. Nie wiem, jak by się ta scena skoń­czyła, gdyby nie zja­wiła się w porę osoba roz­sąd­niej­sza ode mnie, a lito­ściw­sza od mego gospo­da­rza. Była to Zilla, owa zażywna gospo­dyni, która wybie­gła wresz­cie z kuchni zwa­biona awan­turą, myśląc, że padłem ofiarą napa­ści. Bała się jed­nak zacze­pić swego pana, skie­ro­wała przeto cały potok swo­jej wymowy prze­ciwko młod­szemu łotrowi.

– Panicz znowu coś nowego! Nie­długo będziemy mor­do­wać ludzi na naszym progu! Ja w tym domu dłu­żej nie wytrzy­mam. Patrzaj­cie na tego bied­nego chłopca, ledwo dyszy! Spo­koj­nie, spo­koj­nie! Tak nie można! Pro­szę wejść, zara­dzimy temu! No, no, już dobrze, pro­szę się uspo­koić.

Tu chlu­snęła mi nagle lodo­wa­tej wody za koł­nierz i wepchnęła mnie do kuchni. Pan Heathc­liff postę­po­wał za nami. Atak śmie­chu prze­szedł mu szybko, ustę­pu­jąc miej­sca zwy­kłej posęp­no­ści.

Byłem obo­lały i słaby, w gło­wie mi się krę­ciło. Chcąc nie chcąc, musia­łem zostać na noc pod jego dachem. On zaś kazał Zilli dać mi kie­li­szek wódki, po któ­rej od razu poczu­łem się lepiej, i znik­nął w głębi domu. Poczciwa kobieta, bar­dzo nade mną ubo­le­wa­jąc, zapro­wa­dziła mnie wresz­cie na górę.ROZ­DZIAŁ CZWARTY

Jakże podobni jeste­śmy do cho­rą­giewki na dachu! Ja, który posta­no­wi­łem trzy­mać się z daleka od świata i dzię­ko­wa­łem swej gwieź­dzie, że udało mi się wylą­do­wać na zupeł­nym nie­mal odlu­dziu, ja, słaby czło­wiek, tylko do zmierz­chu wal­czy­łem z przy­gnę­bie­niem i samot­no­ścią, po czym uzna­łem się za poko­na­nego. Gdy pani Dean przy­nio­sła mi wie­cze­rzę, pod pozo­rem poga­wędki o spra­wach gospo­dar­skich popro­si­łem ją, by usia­dła i dotrzy­mała mi towa­rzy­stwa pod­czas posiłku. Mia­łem szczerą nadzieję, że kobie­cina okaże się nie lada plot­karką i albo mnie swoją papla­niną roze­rwie, albo uśpi.

– Dawno tu pani mieszka? – zaczą­łem. – Podobno szes­na­ście lat?

– Osiem­na­ście, pro­szę pana. Nasta­łam, kiedy pani wyszła za mąż. Byłam przy niej poko­jową. Po jej śmierci zatrzy­mał mnie pan jako gospo­dy­nię.

– Ach, tak!

Zapa­no­wało mil­cze­nie. Czyżby nie była gada­tliwa? Może lubi opo­wia­dać tylko o swo­ich spra­wach oso­bi­stych, a te nie są dla mnie cie­kawe. Ale nie. Chwilę dumała z rękami wspar­tymi na kola­nach i z chmurą zamy­śle­nia na rumia­nej twa­rzy, aż wykrzyk­nęła:

– Dużo się tu zmie­niło od tego czasu!

– Tak – potwier­dzi­łem. – Musiała pani prze­żyć wiele zmian.

– I zmian wiele, i smut­ków nie­mało.

„Skie­ruję roz­mowę na rodzinę mego gospo­da­rza – pomy­śla­łem. – Dobry temat na począ­tek… i ta ładna mło­do­ciana wdówka (chciał­bym poznać jej dzieje), czy pocho­dzi z tych oko­lic, czy też, co praw­do­po­dob­niej­sze, z daleka i dla­tego zgryź­liwi tubylcy nie chcą jej uznać za swoją?”

Mając to na myśli, zapy­ta­łem moją gospo­dy­nię, dla­czego Heathc­liff wypu­ścił w dzier­żawę Droz­dowe Gniazdo, a sam zde­cy­do­wał się miesz­kać o tyle gorzej. Czy nie stać go na utrzy­ma­nie tego majątku w dobrym sta­nie?

– Nie stać go? Pro­szę pana, nikt nie wie, ile on ma pie­nię­dzy, a co rok mu przy­bywa. To bogacz, pro­szę pana! Mógłby sobie pozwo­lić na coś lep­szego niż ten dwór, ale jest skąpy. Zamie­rzał już prze­nieść się tutaj, gdy jed­nak tra­fił mu się dobry dzier­żawca, nie mógł wyrzec się tych kil­ku­set fun­tów wię­cej. Dziwne to – takie skąp­stwo u czło­wieka, który nie ma nikogo na świe­cie!

– Podobno miał syna?

– Miał jed­nego, ale mu umarł.

– To ta młoda pani Heathc­liff jest wdową po nim?

– A tak.

– Skąd ona pocho­dzi?

– To córka mego pana nie­bosz­czyka – Kata­rzyna Lin­ton z domu. Niań­czy­łam bie­dac­two. Chcia­ła­bym, żeby się pan Heathc­liff tutaj prze­pro­wa­dził, to były­by­śmy znowu razem.

– Co?! Kata­rzyna Lin­ton? – zdu­mia­łem się, ale po krót­kim namy­śle poją­łem, że nie mogła to być tamta moja wid­mowa Kata­rzyna. – Więc mój poprzed­nik nazy­wał się Lin­ton?

– Tak.

– A co to za jeden ten Earn­shaw? Hare­ton Earn­shaw, który mieszka u pana Heathc­liffa. Czy krewny?

– Nie, to bra­ta­nek nie­boszczki pani Lin­ton.

– Więc krewny mło­dej pani?

– Tak. Jej mąż także był z nią spo­krew­niony. Hare­ton przez matkę, a mąż przez ojca, bo pan Heathc­liff oże­nił się z sio­strą pana Lin­tona.

– W Wichro­wych Wzgó­rzach nad wej­ściem do domu wyrzeź­bione jest nazwi­sko „Earn­shaw”. Czy to stary ród?

– Bar­dzo stary, pro­szę pana. Hare­ton jest ostatni z rodu, tak jak nasza panienka ostat­nia z nas, chcia­łam powie­dzieć: z Lin­to­nów. Był pan w Wichro­wych Wzgó­rzach? Prze­pra­szam za cie­ka­wość, ale chcia­ła­bym wie­dzieć, co u niej sły­chać.

– Jest piękna i wygląda zdrowo, ale nie wydaje się szczę­śliwa.

– No chyba! Mój Boże! A jakże się panu podo­bał gospo­darz?

– Zro­bił na mnie wra­że­nie twar­dego czło­wieka. Ale może się mylę?

– On taki jest. Ostry jak brzy­twa, a twardy jak kamień. Im mniej będzie się pan z nim zada­wał, tym lepiej.

– Nie naj­le­piej musiało mu się w życiu powo­dzić, jeśli stał się takim gbu­rem. Czy zna pani koleje jego życia?

– To znajda, pro­szę pana. Wiem o nim wszystko, oprócz tego, gdzie się uro­dził, z jakich rodzi­ców i jak doszedł do bogac­twa… Hare­tona wyrzu­cono z gniazda jak nie­opie­rzo­nego wró­bla. Nie­szczę­śliwy chło­piec, on jeden w całej oko­licy nie domy­śla się, jak został oszu­kany.

– Pro­szę opo­wie­dzieć mi coś o moich sąsia­dach, moja pani Dean. To będzie dobry uczy­nek. Czuję, że nie zmru­żył­bym oka, gdy­bym się teraz poło­żył. Pro­szę posie­dzieć tu ze mną tro­chę i opo­wia­dać.

– Dobrze, pro­szę pana. Tylko przy­niosę sobie coś do szy­cia i mogę sie­dzieć, dopóki pan zechce. Ale pan się zazię­bił! Widzę, że ma pan dresz­cze. Przy­niosę panu gorą­cej polewki.

Zacna nie­wia­sta podrep­tała z pośpie­chem, a ja sku­li­łem się bli­żej ognia. Głowa mi pło­nęła i wstrzą­sały mną dresz­cze. Na domiar złego byłem pod­nie­cony do osta­tecz­nych gra­nic, wsku­tek czego czu­łem się nie tyle źle, ile nie­swojo, i czuję się tak do tej chwili, z obawy przed skut­kami ostat­nich przy­gód. Gospo­dyni powró­ciła nie­ba­wem, nio­sąc koszyk z robotą i dymiący talerz, który posta­wiła na kominku, po czym, naj­wi­docz­niej rada z zapro­sze­nia, przy­su­nęła się z krze­słem bli­żej ognia.

– Zanim się tu prze­nio­słam – zaczęła, nie cze­ka­jąc na ponowną zachętę – miesz­ka­łam pra­wie zawsze w Wichro­wych Wzgó­rzach. Moja matka była mamką pana Hin­dleya Earn­shaw, ojca Hare­tona, a ja bawi­łam się z dziećmi. Bie­ga­łam także na posyłki, poma­ga­łam przy sia­nie i przy każ­dej robo­cie na fol­warku, do jakiej mnie zapę­dzono. Raz, pamię­tam, w piękny letni pora­nek (było to na początku żniw) nasz pan zszedł z góry, ubrany do drogi. Powie­dziaw­szy Józe­fowi, co ma robić w gospo­dar­stwie, zwró­cił się do nas, Hin­dleya, Katy i mnie – jedli­śmy wła­śnie owsiankę – i zapy­tał naj­pierw syna: „No, kochany chłop­cze, co mam ci przy­wieźć z Liver­po­olu? Powiedz, co byś chciał, byle coś lek­kiego, bo będę szedł pie­szo tam i z powro­tem (sześć­dzie­siąt mil, a to szmat drogi)”. Hin­dley popro­sił o skrzypce, a Katy, która miała dopiero sześć latek, ale potra­fiła dosiąść każ­dego konia na fol­warku, o pejcz. O mnie pan też nie zapo­mniał. Bywał nie­raz surowy, ale miał dobre serce. Obie­cał mi przeto gru­szek i jabłek, poca­ło­wał dzieci na poże­gna­nie i poszedł.

Nie było go trzy dni i czas dłu­żył nam się ogrom­nie. Mała dopy­ty­wała się wciąż o tatu­sia. Pani spo­dzie­wała się go trze­ciego dnia wie­czo­rem i odkła­dała wie­cze­rzę z godziny na godzinę. Ale pana jak nie było, tak nie było. Dzieci zmę­czyły się bie­ga­niem do bramy. Ściem­niło się, matka chciała uło­żyć je do snu, ale pro­siły żało­śnie, żeby pozwo­liła im cze­kać. Koło jede­na­stej drzwi otwo­rzyły się cicho i wszedł pan. Rzu­cił się na krze­sło ni to ze śmie­chem, ni to z jękiem i powie­dział, żeby go nie męczyć powi­ta­niami, bo ledwo żyje. Za trzy kró­le­stwa nie pod­jąłby się po raz wtóry takiej drogi. „O mało nie wyzio­nął ducha – dodał i roz­wi­nął płaszcz, który trzy­mał obu­rącz, zwi­nięty w tłu­mok. – Popatrz, żono. Ni­gdy w życiu się nie zmę­czy­łem tak jak dziś przez to stwo­rze­nie. Ale mimo to przyj­mij je jako dar od Boga, choć jest takie czarne, jakby pocho­dziło od dia­bła”.

Stło­czy­li­śmy się dokoła. Zaglą­da­jąc ponad główką Katy, zoba­czy­łam brudne, obszar­pane, czar­no­włose dziecko, dość już duże, aby mogło cho­dzić i mówić, sądząc po twa­rzy, nawet star­sze od naszej małej. Ale kiedy posta­wiono je na nogi, roz­glą­dało się tylko i mam­ro­tało coś w kółko w nie­zro­zu­mia­łej dla nas mowie. Mnie ogar­nął strach, a pani chciała wyrzu­cić malca za drzwi. Roz­gnie­wana wyma­wiała mężowi, jak mógł przy­nieść do domu to Cyga­niątko, kiedy mają wła­sne dzieci do żywie­nia i dość z nimi kło­po­tów. Co mu też przy­szło do głowy?… Czy nie osza­lał cza­sem? Pan pró­bo­wał jej wytłu­ma­czyć, jak to się stało, ale był na pół żywy ze zmę­cze­nia i tyle tylko dosły­sza­łam wśród zgiełku, bo pani zło­ściła się dalej, że spo­tkał dziecko wygłod­niałe, bez­domne i na pozór nieme, na ulicy Liver­po­olu. Wziął je na ręce i zaczął roz­py­ty­wać, czyje ono. Żywa dusza nie umiała go obja­śnić, a że nie miał czasu ani pie­nię­dzy na dal­sze poszu­ki­wa­nia, posta­no­wił zabrać dziecko do domu. Nie miał serca go zosta­wić. Pani krzy­czała, aż jej tchu zabra­kło, i umil­kła, a pan kazał mi znajdę umyć, prze­brać w czy­stą bie­li­znę i poło­żyć razem z dziećmi.

Dopóki trwała burza, Hin­dley i Katy przy­glą­dali się i przy­słu­chi­wali z boku. Potem zabrali się oboje do szpe­ra­nia po ojcow­skich kie­sze­niach w poszu­ki­wa­niu obie­ca­nych podar­ków. Hin­dley miał już czter­na­ście lat. Mimo to roz­be­czał się na cały głos, gdy wydo­był z płasz­cza poła­mane na kawa­łeczki skrzypce, a Katy ze zło­ści, że ojciec, nio­sąc znajdę, zgu­bił pejcz, splu­nęła szy­der­czo na czar­nego głup­tasa, za co dostała od ojca klapsa. Oboje nie chcieli przy­jąć gościa ani do łóżka, ani nawet do sypialni. Ja też nie byłam wów­czas mądrzej­sza. Zosta­wi­łam Cyga­niątko u stóp scho­dów w nadziei, że się do rana wynie­sie. Przy­pad­kiem, a może zwa­bione gło­sem, dziecko przy­czoł­gało się pod drzwi swego dobro­czyńcy i tam zna­lazł je pan Earn­shaw naza­jutrz rano, wycho­dząc z sypialni. Zaczął pytać, skąd się tam wzięło. Musia­łam się przy­znać. Za tchó­rzo­stwo i brak miło­sier­dzia wyrzu­cono mnie z domu.

Tak to Heathc­liff dostał się do naszego domu. W kilka dni potem wró­ci­łam do moich pań­stwa (wie­dzia­łam, że wygna­nie nie potrwa długo). Przy­by­sza już tym­cza­sem nazwano imie­niem synka Heathc­liffa, zmar­łego we wcze­snym dzie­ciń­stwie. Imię to słu­żyło mu odtąd rów­nież za nazwi­sko. Panienka zaprzy­jaź­niła się z nim, lecz Hin­dley go nie­na­wi­dził. Muszę przy­znać, że i ja go nie zno­si­łam. Bili­śmy go i doku­cza­li­śmy mu oboje hanieb­nie, bo ja byłam za głu­pia, żeby zro­zu­mieć, jak jestem nie­spra­wie­dliwa, a pani ni­gdy się za nim nie ujęła, cho­ciaż nie­raz widziała wyrzą­dzoną mu krzywdę.

Malec, cier­pliwy i posępny, robił wra­że­nie istoty przy­wy­kłej do złego trak­to­wa­nia. Zno­sił razy Hin­dleya bez jed­nego mru­gnię­cia, bez jed­nej łzy, a gdy ja go szczy­pa­łam, chwy­tał tylko oddech i otwie­rał sze­roko oczy, jakby sam sobie przy­pad­kiem ból spra­wił. Stary Earn­shaw wpa­dał w furię, gdy widział, że syn jego znęca się nad bied­nym, jak mówił, sie­rotą. Dziw­nie się do Heathc­liffa przy­wią­zał, wie­rzył mu we wszyst­kim (zresztą malec mówił mało i nie kła­mał pra­wie ni­gdy), a pie­ścił go znacz­nie wię­cej niż córeczkę, która zbyt była psotna i krnąbrna jak na ulu­bie­nicę.

Tak więc od samego początku przy­błęda budził w domu złe uczu­cia. W nie­całe dwa lata póź­niej, już po śmierci pani Earn­shaw, młody panicz zaczął uwa­żać ojca za tyrana raczej niż za przy­ja­ciela, a w Heathc­lif­fie widział zło­dzieja miło­ści ojcow­skiej i innych synow­skich przy­wi­le­jów. Roz­my­ślał nad swoją krzywdą i roz­go­ry­czał się coraz bar­dziej. Przez jakiś czas uwa­ża­łam, że ma rację, ale gdy dzieci zacho­ro­wały na odrę i musia­łam je pie­lę­gno­wać, zmie­ni­łam zda­nie. Heathc­liff był nie­bez­piecz­nie chory. W naj­gor­szych dniach chciał mnie cią­gle mieć przy swoim łóżku. Zapewne czuł, że wiele mi zawdzię­cza. Nie rozu­miał, że doglą­da­nie go nale­żało do moich obo­wiąz­ków. Trzeba jed­nak przy­znać, że trudno było o cich­sze i grzecz­niej­sze dziecko w cho­ro­bie. Wła­śnie róż­nica mię­dzy nim a tam­tymi dziećmi zmniej­szyła moją nie­chęć. Katy i jej brat dali mi się okrop­nie we znaki. Ten zaś nie gry­ma­sił, nie maru­dził, choć spra­wiała to nie jego łagod­ność, lecz twarda natura.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki