MENU
Nasze ceny
Przeczytaj fragment on-line
-
W empik go
Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne - ebook
Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne - ebook
Książka stanowi owoc wspólnych dyskusji prowadzonych podczas spotkań Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w latach 2021 i 2022 z różnymi naukowcami z Polski i zagranicy. Co ważne, ukazuje kierunki współczesnych badań polonistycznych nad wielojęzycznością postrzeganą jako wyzwanie społeczno-kulturowe, językowe i edukacyjne. Wielopłaszczyznowa perspektywa podkreśla interdyscyplinarny charakter omawianego zjawiska oraz jego wewnętrzną złożoność. Kontakty języka polskiego dotyczą różnych kontekstów, w tym badań dwujęzyczności polsko-portugalskiej i portugalsko-polskiej w Brazylii, dwujęzyczności ukraińsko-polskiej w Polsce, dwujęzyczności angielsko-polskiej w Wielkiej Brytanii, wielojęzyczności rumuńsko-ukraińsko-rosyjsko-polskiej oraz wielojęzyczności rodzin polsko-egipskich. Całość zamyka prezentacja działalności Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju, a w szczególności cyklu, dzięki któremu powstała prezentowana monografia.
Wyniki badań bilingwizmu prowadzone w różnych aspektach, środowiskach, przy zastosowaniu zróżnicowanych metod są przydatne w lingwistyce, glottodydaktyce, logopedii, socjolingwistyce. Jak wynika z zaprezentowanych tekstów wiele zagadnień ma walor perspektywiczny, wymaga dalszych pogłębionych analiz. Tym bardziej że Polska z kraju monolingwalnego staje się krajem wielojęzycznym.
z rec. prof. dr hab. Elżbiety Sękowskiej, UW
Tom dotyczy aktualnej problematyki, wciąż niewystarczająco opisanej w polskim językoznawstwie, a poszczególne rozdziały powinny zainteresować zarówno językoznawców, jak i przedstawicieli innych dyscyplin.
z rec. dr. hab. Michała Głuszkowskiego, prof. UMK
Redaktor serii
dr hab. Anna Żurek pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej „Glotto-Logo”, poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym (w tym uchodźczym).
Szczegółowe informacje o Autorkach i Autorach poszczególnych tekstów znajdują się na końcu książki.
Spis treści
Wprowadzenie (Anna Żurek)
I. Badania bilingwizmu polsko-portugalskiego w Brazylii, widziane po trzydziestu latach, na tle rozwoju badań bilingwizmu i wielojęzyczności z udziałem języka polskiego
Władysław T. Miodunka
II. Z badań nad polszczyzną Ukraińców mieszkających w Polsce. W kierunku bilingwizmu ukraińsko-polskiego
Anna Żurek
III. Uczeń z Ukrainy w małopolskiej szkole w świetle badań ankietowych. Zarys problematyki
Paweł Levchuk
IV. Między rumuńskim, ukraińskim, rosyjskim i polskim – moja biografia językowa
Helena Krasowska
V. Rola transferu pomiędzy blisko spokrewnionymi językami. Implikacje interkomprehensji dla dalszego rozwoju glottodydaktyki polonistycznej
Jacopo Saturno
VI. Specyficzne trudności w nabywaniu dwóch języków. Na przykładzie dwujęzyczności angielsko-polskiej
Marzena Błasiak-Tytuła
VII. Wielojęzyczność w rodzinach polsko-egipskich
Katarzyna Dzierżawin
VIII. Działalność Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju w latach 2019–2022
prof. dr hab. Władysław Miodunka, dr hab. Anna Żurek, dr Agnieszka Rabiej
Noty biograficzne Autorów
Indeks nazwisk
| Kategoria: | Polonistyka |
| Zabezpieczenie: |
Watermark
|
| ISBN: | 978-83-242-6712-5 |
| Rozmiar pliku: | 2,8 MB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Na niniejszą publikację składają się prace traktujące wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe, językowe i edukacyjne. Wielopłaszczyznowe ujęcie podkreśla interdyscyplinarny charakter omawianego zjawiska oraz jego złożoność. Prezentowane w monografii zagadnienia wpisują się w nurt badań polonistycznych poświęconych dwujęzyczności polsko-obcej oraz wielojęzyczności indywidualnej i zbiorowej. Autorami rozdziałów są badacze zainteresowani wielojęzycznością, promujący ją w środowisku polonistycznym w kraju i za granicą. To osoby, które doświadczyły migracji (np. W.T. Miodunka w Brazylii, A. Żurek i M. Błasiak-Tytuła w Wielkiej Brytanii, J. Saturno w Polsce, K. Dzierżawin w Egipcie) i na co dzień funkcjonują w środowisku wielojęzycznym (H. Krasowska, P. Levchuk, J. Saturno, K. Dzierżawin). Są polonistami, slawistami polskiego i niepolskiego pochodzenia, logopedami.
W literaturze przedmiotu jednym z pierwszych opracowań ukazującym badania wielojęzyczności z udziałem języka polskiego był zbiór artykułów opublikowany w 2016 roku pt. Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków pod redakcją Roberta Dębskiego i Władysława T. Miodunki. Praca stanowiła podsumowanie dotychczasowych rozważań na temat dwujęzyczności polsko-
-obcej, zaprezentowano w niej przyjmowane najczęściej perspektywy teoretyczne i metodologiczne oraz kierunki badań wielojęzyczności. Już wtedy podkreślano potrzebę stosowania różnorodnych metod badawczych, odwołujących się między innymi do metod jakościowych stosowanych w naukach humanistycznych (jak choćby metody biografii językowej, obserwacji, wywiadu, ankiety czy studium przypadku). Uwzględniono kontakty polszczyzny z różnymi językami, jak choćby angielskim, ukraińskim, rosyjskim, chińskim, niemieckim i francuskim. Omawiano zjawisko dwujęzyczności, trójjęzyczności i wielojęzyczności przede wszystkim z perspektywy socjolingwistycznej, normatywistycznej, glottodydaktycznej i logopedycznej.
Oddawana w Państwa ręce monografia stanowi niejako kontynuację wspomnianej wyżej pracy, ukazuje jednak nowe tendencje w badaniach wielojęzyczności. To owoc wspólnych dyskusji prowadzonych w latach 2021 i 2022 podczas spotkań Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN z różnymi naukowcami z Polski i zagranicy. Nie wszystkie referaty prezentowane w ramach cyklu o wielojęzyczności znalazły się w niniejszym opracowaniu, wybrane prace są natomiast reprezentatywne i ukazują specyfikę współczesnych badań wielojęzyczności prowadzonych przez środowisko polonistyczne. Kontakty języka polskiego dotyczą różnych kontekstów, w tym badań dwujęzyczności polsko-
-portugalskiej i portugalsko-polskiej w Brazylii, dwujęzyczności ukraińsko-polskiej w Polsce, dwujęzyczności angielsko-polskiej w Wielkiej Brytanii, wielojęzyczności rumuńsko-ukraińsko-rosyjsko-polskiej oraz wielojęzyczności rodzin polsko-egipskich. Wiele dotychczasowych opracowań uwzględniało badania bilingwizmu polsko-obcego osób polskiego pochodzenia mieszkających poza granicami kraju pochodzenia. Obecnie coraz częściej pisze się o dwujęzyczności czy wielojęzyczności, w której językiem dominującym w codziennej komunikacji nie jest polszczyzna (stąd nieprzypadkowa kolejność podawania np. języka ukraińskiego jako pierwszego, a polskiego kolejnego/drugiego/trzeciego w sformułowaniach typu dwujęzyczność ukraińsko-polska czy trójjęzyczność ukraińsko-rosyjsko-polska).
Rozdział pierwszy otwiera retrospektywne studium Władysława T. Miodunki na temat badań bilingwizmu polsko-portugalskiego i wielojęzyczności z udziałem języka polskiego, które były prowadzone w Brazylii ponad trzydzieści lat temu. Autor zaprezentował między innymi studia trzech przypadków, konfrontując swoje wcześniejsze ustalenia ze współczesnością i aktualną działalnością osób badanych. W ten sposób zaznaczył, że bilingwizm to proces dynamiczny, ulegający ciągłym zmianom, trudnym do przewidzenia w momencie prowadzenia badań. Co ważne, polszczyzna zaprezentowanych w artykule Brazylijczyków polskiego i niepolskiego pochodzenia to język ich sukcesu edukacyjnego i zawodowego. W zakończeniu profesor Miodunka omawia wybrane prace o bilingwizmie polsko-obcym, które zaczęto publikować po roku 2003, stanowiącym swego rodzaju cezurę zintensyfikowania badań nad dwu- i wielojęzycznością w Polsce.
Kolejne cztery rozdziały są poświęcone kontaktom polsko-ukraińskim, co w sytuacji bieżących wydarzeń w Ukrainie (trwającej agresji Rosji na ten kraj) oraz napływającej fali uchodźców wojennych do Polski stanowi bez wątpienia znak czasu i odpowiedź na zachodzące zmiany w strukturze społeczeństwa polskiego.
Anna Żurek prezentuje stan badań nad polszczyzną Ukraińców niepolskiego pochodzenia, którzy uczą się języka polskiego jako obcego. Szczegółowo analizuje dotychczasowe opracowania dotyczące bilingwizmu ukraińsko-polskiego, ukazując przyjmowaną perspektywę – glottodydaktyczną i pedagogiczną, rzadziej językoznawczą – oraz stosowane metody badawcze. Praca dotyczy rzadko podejmowanej problematyki bilingwizmu ukraińsko-polskiego lub wielojęzyczności Ukraińców mieszkających w Polsce.
Potencjał tych badań – jak podkreśla Autorka – jest ogromny, o czym świadczy choćby tekst Pawła Levchuka na temat uczniów z Ukrainy w małopolskiej szkole w świetle badań ankietowych (rozdział III). To socjolingwistyczne studium ukazuje wyzwania, przed jakimi stanęła polska szkoła, przyjmując w swe progi ukraińskie dzieci z doświadczeniem uchodźczym. Autor ukazuje między innymi miejsce polszczyzny w życiu badanych oraz ich emocjonalny stosunek do języka kraju (tymczasowego) pobytu.
W rozdziale czwartym Helena Krasowska opisuje własną biografię językową z perspektywy wielojęzyczności rodzinnej, obejmującej używanie czterech języków: ukraińskiego, rosyjskiego, polskiego i rumuńskiego. Podobnie jak w przypadku tekstu profesora Miodunki dominuje tu narracja pierwszoosobowa, co podkreśla osobiste zaangażowanie badaczki w referowane kwestie.
Slawista włoskiego pochodzenia – Jacopo Saturno – ukazuje rolę transferu między blisko spokrewnionymi językami, a mianowicie języka polskiego i innych języków słowiańskich. Tłem do rozważań jest kwestia interferencji językowej i wynikającej z niej interkomprehensji. Z kolei ta ostatnia jest traktowana jako potencjał dla dalszego rozwoju glottodydaktyki polonistycznej.
Marzena Błasiak-Tytuła porusza w studium psycholingwistycznym ważną kwestię mowy dzieci jedno- i dwujęzycznych. Liczne badania kliniczne wskazują na uniwersalny wzorzec rozwojowy różnych systemów językowych, co z kolei pozwala na zaobserwowanie odstępstw mających podłoże etiologiczne. Analizowane przykłady błędów językowych w wypowiedziach ustnych oraz pisemnych dzieci bilingwalnych ukazują deficyty, które mogą wynikać z zaburzeń, nie zaś z wychowania w dwujęzyczności.
Rozważania Katarzyny Dzierżawin dotyczą wielojęzyczności rodzin polsko-
-egipskich. Autorka zaprezentowała najczęściej stosowane przez małżonków modele komunikacyjne, wpływ płci i emocji na wybór języka oraz kwestię przekazu języka polskiego dzieciom wychowywanym w odmiennym językowo i kulturowo otoczeniu. Tekst Dzierżawin stanowi dobry punkt wyjścia do dalszych badań polszczyzny rozwijanej w krajach arabskich w drugim pokoleniu środowisk migracyjnych oraz wielojęzyczności osób dorosłych.
Całość zamyka prezentacja działalności Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju, a w szczególności cyklu, dzięki któremu powstała prezentowana monografia.
Anna Żurek
(Uniwersytet Wrocławski)
Wiceprzewodnicząca Zespołu Języka Polskiego poza Granicami Kraju RJP przy Prezydium PAN
Wrocław, luty 2023 r.
SPIS TREŚCI
